ΤΗ Γ’ ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΜΗΝΟΣ . Μνήμη τού Αγίου Ιερομάρτυρος Διονυσίου τού Αρεοπαγίτου.

Άγγελος εξ ανθρώπων αρεταίς χρηματίσας, ο μέγας Διονύσιος πάσαν, ως υπόπτερος, εμυήθη τόν νούν τήv ουράνιοv γνώσιv, διό άσμασιv, ως Άγγελον τιμήσωμεν, βοώντες πρός αυτόν τοιαύτα.

· Χαίρε, ο γνούς Χριστόν διά Παύλου, χαίρε, πολλούς πρός Χριστόν επιστρέψας.

· Χαίρε, πολυθέου σκηνής ολετήριοv, χαίρε, θεογνώστου βουλής σκοπευτήριοv.

· Χαίρε, βίβλος θεοχάρακτος, μυστηρίωv θησαυρέ, χαίρε πίναξ θεομόρφωτε, καί διόπτρα ουρανού.

· Χαίρε, ότι τό Πάθος τού Κυρίου κατείδες, χαίρε, ότι προθύμως δι' αυτόν σφαγιάζη.

· Χαίρε, πηγή βλυστάνουσα άφεσιν, χαίρε, ρανίς κοιλαίνουσα άνοιαν.

· Χαίρε, οδός απλανής σωτηρίας, χαίρε, φραγμός ασεβών παροδίας.

· Χαίροις, Πάτερ παγκόσμιε.

Στίχοι

· Τέμνη κεφαλήv, καί τό λοιπόν ως μέγα!

· Άρας γάρ αυτήv, Διονύσιε τρέχεις.

· Τμηθείς Διοvύσιε τρίτη κεφαλήν θέες αίρων.

Μετά τον θάνατο του Ιεροθέου, ο Διονύσιος έγινε με τη σειρά του επίσκοπος Αθηνών και έλαβε εκ Θεού το χάρισμα να αποκαλύπτει γραπτώς την υψηλή διδαχή των διδασκάλων του σχετικά με την άφατο απειρία της θείας φύσεως –στην οποία ταιριάζουν μόνον αρνητικές και αντινομικές εκφράσεις (η λεγόμενη αποφατική θεολογία)- και τον ανεξάντλητο πλούτο της θείας αποκαλύψεως μέσω των θείων ονομάτων και ενεργειών (καταφατική θεολογία).

Περιέγραψε πως ο αισθητός και ο νοητός κόσμος ενώνονται εν τω Θεώ σε μια μεγαλειώδη ιεραρχημένη διάταξη. Εξήγησε πως η ιεραρχία της Εκκλησίας –από τον Επίσκοπο έως τον μοναχό- αντικατοπτρίζει επί γης τις εννέα τάξεις των αγγελικών ταγμάτων και διανέμει το θείο φως σύμφωνα με τον βαθμό καθαρότητος εκάστου πιστού.

Ο Διονύσιος έφθασε σε τόσο υψηλό βαθμό θεωρίας, ώστε αξιώθηκε να συναριθμηθεί μετά των Αποστόλων και μυστηριακώς μετεφέρθη όπως εκείνοι στα Ιεροσόλυμα για να κηδεύσουν το σώμα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Επέστρεψε κατόπιν στην Αθήνα και έμεινα εκεί αρκετό καιρό, προσηλυτίζοντας τους εθνικούς και καθοδηγώντας με σύνεση το πνευματικό του ποίμνιο.

Μαρτύριο του αγίου

Η φήμη του Αγίου Διονυσίου κίνησε τον φθόνο του δαίμονα, που έβαλε την σκέψη στον αυτοκράτορα Δομητιανό (περί το 96) ότι εκείνος ο Έλληνας επίσκοπος, που κήρυττε τον νέο Θεό, επιθυμούσε να δημιουργήσει αναταραχή και επεδίωκε να υποκινήσει τον λαό σε εξέγερση εναντίον του αυτοκράτορα. Ματαίως προσπάθησαν να πείσουν τον Διονύσιο και τους συντρόφους του, ν’ απαρνηθούν τον Θεό για τον οποίο ζούσαν και επιθυμούσαν να πεθάνουν. Με μεγάλη, λοιπόν, χαρά, έμαθαν ότι καταδικάσθηκαν σε αποκεφαλισμό. Ο Θεός δεν αρκέσθηκε να δώσει στον άγιο μάρτυρα το χάρισμα της θεογνωσίας και της διδασκαλίας, θέλησε επίσης να δείξει μέσω του μάρτυρος ότι δια της πίστεως, οι χριστιανοί νικούν τον θάνατο. Αμέσως μετά τον αποκεφαλισμό του, άγιος Διονύσιος σηκώθηκε όρθιος προς κατάπληξη όλων των παρευρισκομένων, πήρε το κεφάλι στα χέρια του και περπάτησε περίπου δύο μίλια ώσπου συνάντησε μια γυναίκα ενάρετη ονόματι Κατούλα, στα χέρια της οποίας απέθεσε το πολύτιμο και τίμιο λείψανο. Η τιμία κάρα του αγίου Διονυσίου φυλάσσεται σήμερα στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου στο Άγιον Όρος, στην οποία τη δώρησε ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός (11ος αιώνας).

Ύμνος στον άγιο ιερομάρτυρα Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη (αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς)

Ο πανεύφημος άγιος Διονύσιος
μέγας θεολογικός νους και γραμματέας οξυγράφος!
Τον εντός της καρδίας τον νου προς τον Θεό κατεύθυνε.
Έζησε ουράνια μυστήρια και τα αποκάλυψε σ’ εμάς.
Διέκρινε τη δόξα των ουρανίων τάξεων,
περιέγραψε την ουράνια ιεραρχία:
Αρχές, Εξουσίες. Δυνάμεις, Κυριότητες. Θρόνοι, Σεραφίμ, Χερουβίμ, Αρχάγγελοι,
Χρυσόφτεροι άγγελοι του Θεού.
Και η υπεραγία Θεοτόκος!
Με δέος τα έβλεπε όλα, υπερκοσμίως θεωρών και ό,τι λάμπει πάνω από τη σκόνη της γης: ουράνιες δυνάμεις άπειρης ισχύος, ήλιοι αθάνατοι, αστέρες υπέρλαμπροι!
‘Όσα είδε ο μυσταγωγός των απορρήτων Διονύσιος τα αποκρυστάλλωσε,
μαρτυρία λαμπρή έδωσε στην Εκκλησία,
έτσι καταύγασε κι εμπλούτισε την Εκκλησία.
Και οι άθλοι του έγιναν χρυσάφι,
με τον μαρτυρικό του θάνατο για τον Χριστό.
Τώρα ο ουρανομύστης άγιος λάμπει στον ουρανό και οι αγγελικοί οικοδεσπότες, απαστράπτοντες με τη δόξα του Θεού, αποκαλούν τον Διονύσιο «Αδελφό».

πηγή: Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Αχρίδος», εκδ. Άθως