ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΕΥΛΟΓΙΟΣ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ. ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΧΑΤΖΗ.

ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΕΥΛΟΓΙΟΣ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Βρισκόμαστε νότια στο όρος Βίτσι στους πρόποδες, κοντά στο χωριό Μελισσότοπος.  Σ ’ένα προσωπικό οδοιπορικό επισκεφθήκαμε τη μονή των τριών αγίων Αναργύρων Κοσμά, Δαμιανού και Παντελεήμονα, όπου συνομιλήσαμε με τον ηγούμενο γέροντα Ευλόγιο. Δεν υπάρχει κάτι  γραπτό για το μοναστήρι των αγίων Αναργύρων, επειδή όλα τα γραπτά κείμενα κάηκαν στον εμφύλιο πόλεμο του 1946-49. Από προφορικές πληροφορίες η μονή χτίστηκε το 1080 επί βασιλείας Αλεξίου Κομνηνού. Ο βασιλιάς Αλέξιος πέρασε από την Καστοριά έχοντας ν’ αντιμετωπίσει σε μάχη τους Νορμανδούς και στρατοπέδευσε στο χώρο που χτίστηκε το ησυχαστήριο. Δεν υπήρχε τίποτα στο βουνό, παρά ένα εκκλησάκι από το οποίο ανάβλυζε αγίασμα.

 Όταν πέρασε ο βασιλιάς με το στρατό του, στάθηκαν να πιούν νερό από το αγίασμα στο εκκλησάκι και τότε επιτελέστηκε ένα θαύμα άγνωστο σ’ εμάς έως σήμερα.  Ο Αλέξιος Κομνηνός, το θεώρησε Θείο σημείο και  αποφάσισε να ιδρύσει το μοναστήρι στο όνομα του αγίου Παντελεήμονα. Από το 1080 μέχρι το 1457 το μοναστήρι τιμάτο  στο όνομα του αγίου Παντελεήμονα. Το 1457 ήρθαν δυο ιερομόναχοι ο Κοσμάς και ο Δαμιανός, βρήκαν τη μονή κατεστραμμένη και την ανακαίνισαν. Πρόσθεσαν στο μοναστήρι μαζί με του αγίου Παντελεήμονα  και τ’ όνομα των αγίων Αναργύρων, για να τιμήσουν και τους αγίους που έφεραν τα ονόματά τους. Έτσι από τότε μέχρι την εποχή μας, η μονή τιμάται και  στους τρεις αγίους. Ο προσκυνητής μπορεί να δει στο τέμπλο και τους τρεις άγιους ιατρούς αγιογραφημένους. Δεν γνωρίζουμε τη μορφή που είχε το μοναστήρι αρχικά, πώς δηλαδή ήταν χτισμένο, επειδή καταστράφηκε τρεις φορές.

 Βόρεια της μονής ήταν χτισμένο το ηγουμενείο, όμως κι αυτό κάηκε στα 1947 με όλα τα χειρόγραφα και πολλά ιστορικά στοιχεία. Τα στοιχεία που παραθέτουμε ωστόσο  αποτελούν μέρος της προφορικής παράδοσης  από ηγούμενο σε ηγούμενο, που  έφτασαν έως τον γέροντα Ευλόγιο, ο οποίος μας τα έκανε γνωστά για την “Ορθόδοξη Αλήθεια”. Διηγούμενος τη συνέχεια των γεγονότων που διασώθηκαν ο ηγούμενος αφηγείται:

«Μας δίνει χαρά ιδιαίτερη και πνευματική ευθύνη περισσότερη, το γεγονός ότι ήρθε και έμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα στο ησυχαστήριό μας ένας άγιος της Εκκλησίας μας, ο όσιος Νεκτάριος ο Καρεώτης, ο Ιάγαρης από το σπίτι των Αρχαγγέλλων στις Καρυές. Ήρθε μικρό παιδάκι από τα Μπίτολα, τα σημερινά Σκόπια, όπου τότε κατοικούσαν Έλληνες. Έφτασε εδώ κοντά στην Καστοριά  στο Μελλισσότοπο, μετά από θαύμα που έκανε η Παναγία στην οικογένειά του.

 Η Θεομήτωρ εμφανίστηκε στον πατέρα του που ήταν ευσεβής και τον προειδοποίησε ότι θα γινόταν πόλεμος στα Μπίτολα και έπρεπε να φύγουν για να σωθούν. Ήρθαν οικογενειακώς  στην Ελλάδα και η μητέρα πήγε μοναχή σε γυναικείο μοναστήρι, ενώ ο πατέρας με τον μικρό Νικόλαο, όπως λεγόταν ως λαϊκός, ήρθαν στην μονή των αγίων Αναργύρων κατά τα 1470. Ο πατέρας εκάρη  μοναχός με τ’ όνομα  Παχώμιος. Περνούσε η ζωή  τους με προσευχές και πνευματική άσκηση και μια μέρα ο ηγούμενος έστειλε τον  Παχώμιο στο βαϊναριό, δηλαδή στο υπόγειο που φυλάσσονταν τεράστια βαρέλια για να φέρει κρασί να κεράσει τους προσκυνητές. Πήρε τότε ο Παχώμιος τον μικρό γιο του Νικόλαο, με σκοπό να τον βοηθήσει να φέρουν κρασί, όμως τα βαρέλια ήταν εντελώς άδεια, επιστρέφει στον ηγούμενο και τον πληροφορεί ότι το κρασί είχε τελειώσει. Ο ηγούμενος επέμεινε να πάει ξανά να φέρει κρασί, παρά τις αντιρρήσεις του Παχωμίου και του παιδιού του: “ Θα κάνετε υπακοή και θα πάτε στο βαϊναριό να φέρετε κρασί για τους προσκυνητές”. Παραξενεμένοι με την υπόδειξη και την επιμονή του ηγουμένου, έκαναν υπακοή και πήγαν κάτω στο βαϊναριό. Τι να δουν!

Βρήκαν τα βαρέλια γεμάτα κρασί! Πρέπει να αναφέρω στους αναγνώστες σας ότι τα βαρέλια αυτά δεν ήταν μικρά βαρέλια. Χωρούν όλα μαζί 40 τόνους κρασί. Διασώζονται μέχρι σήμερα. Υπάρχουν δυο δεκάτονα βαρέλια και τα υπόλοιπα μικρότερα. Το θαύμα, ήταν θα λέγαμε μεγαλύτερο κι από το θαύμα του γάμου της Κανά, γιατί ο Χριστός εκεί είχε πει: “Γεμίσατε τας υδρίας ύδατος” εκεί υπήρχε νερό που μετατράπηκε σε κρασί, ενώ εδώ τα βαρέλια ήταν κενά. Το γεγονός αυτό δεν μας παραξενεύει γιατί ο Χριστός μάς είχε προειδοποιήσει ότι όσοι τον πιστεύουν θα κάνουν με τη χάρη του Θεού μεγαλύτερα θαύματα από αυτά που επιτέλεσε ο Ίδιος.  Ο μικρός Νικόλαος ήταν μάρτυρας αυτού του φανερού θαύματος και συγκλονισμένος αποφασίζει να γίνει μοναχός και ν΄ αφιερωθεί στο Χριστό. Εκάρη μοναχός με τ’ όνομα Νεκτάριος και έμεινε στη μονή μας των αγίων Αναργύρων. Η προσέλευση του κόσμου για να τον συναντήσουν ήταν μεγάλη, γιατί ήταν έντονα πάνω του τα σημάδια της αγιότητας και πολλοί χριστιανοί έρχονταν να τον συμβουλευτούν και να του ζητήσουν να προσευχηθεί. Πολλοί διένυαν μεγάλες αποστάσεις για να έρθουν,  και να πάρουν από το μέλι της αγιότητός του.

Γιατί οι άγιοι στάζουν αυτό το μέλι που έλκει τους ανθρώπους και θέλουν να βρίσκονται κοντά τους. Ωστόσο αυτό  τον αποσπούσε από την ησυχία που ζητούσε η ψυχή του, και αποφάσισε να φύγει για τις Καρυές του αγίου Όρους. Τελείωσε εκεί τη ζωή του οσιακά και ειρηνικά μετά τα 1500 μ.Χ. και τον γιορτάζει η Εκκλησία μας στις 5 Δεκεμβρίου, μαζί με τον Όσιο Σάββα.  Ο όσιος Νεκτάριος υπάρχει αγιογραφημένος στην πρώτη αγιογράφηση του ναού το 1928. Ο βίος του είναι γραμμένος στο εκλόγιον».

Ρωτήσαμε τον ηγούμενο Ευλόγιο, για τη δική του αρχή στο μοναχισμό και ποιος ήταν ο τρόπος που του δόθηκε η κλίση να παραδώσει τη ζωή του στον Χριστό. Μας απάντησε: « Ήρθα στο μοναστήρι τον Σεπτέμβριο του 1986, με τη χάρη του Θεού, αφού πρώτα περιόδευσα σε πολλά μοναστήρια. Συνάντησα τον πατέρα Αμβρόσιο και εκείνος με ενέπνευσε να μείνω εδώ. Αυτός που πάει για μοναχός δεν πάει για το μοναστήρι, πάει για γέροντα. Το μοναστήρι ήταν εγκαταλειμμένο, κατεστραμμένο, πιο πολύ με απωθούσε παρά με ανέπαυε. Η φυσιογνωμία του γέροντα, το πρόσωπό του με καθοδηγούσε στον Θεό. Γι’ αυτό πρέπει να προσευχόμαστε ν΄ αναδείξει ο Θεός πρόσωπα στην Εκκλησία. Ήμουν βιοπαλαιστής, ζαχαροπλάστης και με προσέλκυσε η γλυκύτητα του Θεού. Προσπάθησα να φτιάξω πολύ ωραία γλυκά, αλλά ο Χριστός είναι καλύτερος ζαχαροπλάστης από μένα και όλα τα φτιάχνει γλυκύτερα. Δεν προσευχόμαστε με το “ Ιησού γλυκύτατε”; Ε, όποιος το νιώσει δεν έχει ανάγκη από άλλη ζάχαρη, ή να γευθεί κάτι άλλο. Θα σας εκμυστηρευτώ και τη στιγμή που μου συνέβη να πάρω την απόφαση. Ήμουν στο ζαχαροπλαστείο σε δικό μου εργαστήριο και έφτιαχνα  γλυκά  με την ονομασία «σου», και όταν τα έφτιαχνα άκουσα μια φωνή μέσα μου και μου είπε “Τρύφωνα, (αυτό ήταν τ’ όνομά μου ως λαϊκός ), έως πότε θα ασχολείσαι με τα σου, μετά σού ο Κύριος, παράτησέ  τα και φύγε” και πήρα την απόφαση κι έφυγα, δεν το σκέφτηκα περισσότερο. Εάν ο άνθρωπος τέτοιες κλήσεις τις πολυσκέφτεται δεν προχωράει στη ζωή.

Φαντάσου δηλαδή, όταν πήγε ο Χριστός στον Απόστολο Πέτρο στην Τιβεριάδα και του είπε “Ακολούθει μοι” να του απαντούσε ο απόστολος “Κάτσε να το σκεφτούμε λίγο, ποιος είσαι δηλαδή για να σε ακολουθήσω;”. Βλέπεις δεν υπήρχε κάποια επιγραφή στο μέτωπο του Χριστού να λέει “Eίμαι ο Θεός, ο Κτίστης του σύμπαντος κόσμου!”, ο Πέτρος είδε έναν άνθρωπο απλό και τα άφησε όλα και πήγε μαζί του.  Αυτό είναι το μυστικό να παραδίδεσαι στον Θεό και στον άνθρωπο. Έτσι  εμπιστεύτηκα τον γέροντά μου και τον Θεό και παραδόθηκα στους ανθρώπους με αποτέλεσμα να έρθω εδώ. »

Στο ερώτημά μας εάν οι προσκυνητές έχουν ευλάβεια στον τόπο και στους αγίους που τιμά η μονή, ο γέροντας Ευλόγιος θ’ απαντήσει: «Δεν γινόταν διαφορετικά, γιατί  οι Άγιοι Ανάργυροι έκαναν και κάνουν θαύματα, με φανερό και αφανή τρόπο, ανάλογα με την περίσταση και βοηθούν τους ανθρώπους εδώ και πολλούς αιώνες. Το μοναστήρι μας έχει μια μεγάλη ιστορία  στη φιλοξενία ψυχασθενών από το 1800 μέχρι το 1984. Οι κάτοικοι της γύρω περιοχής πριν δυο αιώνες έφερναν τα κοντινά τους πρόσωπα, που έπασχαν από ψυχασθένειες και τα άφηναν στο μοναστήρι, για να τα θεραπεύσουν οι άγιοι γιατροί, με το τάμα να βοηθήσουν το μοναστήρι με προσωπική εργασία για ένα χρονικό διάστημα.

Υπήρχαν παλαιότερα, κελιά στον τόπο που σήμερα είναι το αρχονταρίκι και έμεναν εκεί οι ψυχασθενείς, ενώ τη νοσηλεία τους είχαν αναλάβει οι λίγοι μοναχοί που πάντα διακονούσαν εδώ. Τις βαριές περιπτώσεις με ανθρώπους που ήταν σοβαρά άρρωστοι, σχιζοφρενείς και ορμούσαν στους άλλους να κάνουν κακό, τους έδεναν στο υπόγειο, στο βαϊναριό, με αλυσίδες και σιδερένιες χειροπέδες. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι Άγιοι γιάτρευαν τους περισσότερους από αυτούς. Κάποιοι ήταν δαιμονισμένοι, έσπαγαν τις αλυσίδες και έφευγαν, οι συγγενείς τους τούς έφερναν πάλι πίσω. Εγώ προσωπικά όταν πρωτοήρθα κοντά στα 1987 είχα γνωρίσει έναν γέροντα ενενήντα χρόνων, τον Χρήστο, ο οποίος μου περιέγραψε τη δική του ιστορία. Τον έφεραν οι δικοί του άνθρωποι στο μοναστήρι, γιατί ήταν πολύ άρρωστος, έδερνε όποιον πλησίαζε, έβριζε, ήταν εκτός εαυτού συνέχεια, είχε δε μεγάλη δύναμη και δεν μπορούσαν να τον συγκρατήσουν. Ο ίδιος ο Χρήστος μού είπε πως δεν θυμόταν οτιδήποτε από αυτές τις καταστάσεις στις οποίες περιερχόταν. Στα 1910 τον έφεραν λοιπόν οι συγγενείς του και τον άφησαν στους μοναχούς και στους αγίους Αναργύρους να τον θεραπεύσουν. Ορμούσε καταπάνω σε όλους κι έτσι τον έδεσαν στο βαϊναριό με  αλυσίδες, εκείνος συχνά τις έσπαγε δεν συγκρατιόταν τους έδερνε και τον ξαναέδεναν. Δεν τον πλησίαζαν, γιατί φοβούνταν και από μακριά τού έσπρωχναν το φαγητό και το νερό για να φάει.

 Μετά από καιρό, ένα πρωί, όταν τον πλησίασε ένας μοναχός και του έσπρωξε το φαγητό, ο Χρήστος του είπε “ Πήγαινε στον ηγούμενο τον Γρηγόριο και πες του να έρθει να με ξεδέσει. Χθες βράδυ με επισκέφτηκαν και οι τρεις άγιοι και με έκαναν καλά”. Έτσι έγινε και τον ξέδεσαν, πήγε στην εικόνα των αγίων με κλάματα, προσκύνησε και έφυγε. Παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια και ερχόταν στους αγίους πολύ συχνά αλλά και βοηθούσε με προσωπική εργασία τους μοναχούς, ανάμεσα σε άλλες δουλειές έκοβε ξύλα για τη σόμπα για τη φωτιά. Είναι βαρύς ο χειμώνας εδώ στο Βίτσι. Εγώ όπως προείπα τον συνάντησα πριν κοιμηθεί και μου τα περιέγραφε ο ίδιος, έτσι τα γνωρίζω. Μέχρι την κοίμησή του ερχόταν γεμάτος ευγνωμοσύνη να βοηθήσει όσο μπορούσε.

Όμως εμείς εδώ μέχρι σήμερα ζούμε κι άλλα θαύματα, ζούμε την παρέμβαση των αγίων Κοσμά, Δαμιανού και  Παντελεήμονα. Ο Παναγιώτης, φίλος της μονής, έπασχε από το στομάχι του, έκανε χημειοθεραπείες και τελικά πήγε για εγχείρηση, με πήρε  τηλέφωνο, “Κάνε προσευχή, μπαίνω στο χειρουργείο”, κρεμάστηκα στην εικόνα, σχεδόν τους μάλωσα και ένιωσα μια ορμή να φεύγει από την εικόνα. Τρόμαξα, είπα με το νου μου “Τι έκανα; Έδιωξα τους Αγίους”. Ήταν σα να έφυγαν από την εικόνα. Πέρασε λίγος καιρός και έρχεται στο μοναστήρι ο Παναγιώτης : “’Πάτερ, ήρθαν και οι τρεις στο χειρουργείο, τους έβλεπα από πάνω μου” τον θεράπευσαν. Αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά που δείχνουν ότι οι άγιοι δεν μας αφήνουν μόνους στα βάσανά μας».

  Ο πατήρ Ευλόγιος, ο βιοπαλαιστής που από ζαχαροπλάστης έγινε μοναχός και παρέδωσε όλη τη ζωή του στον Θεό και στους αγίους, καθώς φεύγαμε μας φίλεψε με τσάι του βουνού που έκοψε από τη γλάστρα του και με μερικά δαμάσκηνα που κρέμονταν από το δέντρο του κήπου. Έψαξε για λίγα βατόμουρα που όμως δεν είχαν μαυρίσει, ήταν κόκκινα και άγουρα και μας αποχαιρέτησε με αυτά τα λόγια «Δεν διαβάζω παιδί μου εγώ εφημερίδες, δεν προφταίνω, έχω εδώ κάτι παμπάλαιες και τις βάζω στο πάτωμα, όταν φτιάχνω στη μεγάλη κατσαρόλα λουκούμι, και πιτσιλάει να μη λερώνει το πάτωμα. Να κερνάω τον κόσμο. Όμως να πεις στους ανθρώπους που θα διαβάσουν την εφημερίδα πως είμαστε αδέλφια των αγίων, που έζησαν πριν από εμάς και μας αγαπούν. Γράψε ακόμη πως εδώ είναι τόπος εξορίας και τα θαύματα γίνονται για να γλυκαθούμε, όπως όταν τρως το λουκούμι, για να πεθυμήσεις την αληθινή Πατρίδα...»

Σοφία Χατζή

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ.