Ή σύγχρονη κοινωνικό-οικονομική πραγματικότητα, οι νέοι και το σχολείο μας. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΘ. ΡΗΓΑΣ, Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ή εποχή μας χαρακτηρίζεται για τις ραγδαίες εξελίξεις σε διαφόρους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και του πολιτισμού.

Ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σε ένα απαιτητικό και πολύπλοκο κοινωνικό και οικονομικό σύστημα. οι προκλήσεις ενώπιον των οποίων βρίσκεται είναι πολυσύνθετες και ποικίλες. Αναφέρονται κυρίως: στην εντυπωσιακή ανάπτυξη της τεχνολογίας, στην πολιτισμική πολυμορφία, στην ανάπτυξη νέων οικονομικών δομών, στις εντυπωσιακές περιβαλλοντικές αλλαγές, στην άναρχη και εκτεταμένη μετανάστευση των λαών για οικονομικούς η πολιτικούς λόγους κ. α.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον των πολιτισμικών και άλλων αλλαγών πολλές χώρες αναπτύχθηκαν και καρπώθηκαν τα αγαθά της ειρήνης και της κοινωνικής ευημερίας, πού εδραιώθηκαν μετά το Β ' παγκόσμιο πόλεμο. Σε άλλες, όμως, χώρες παρατηρήθηκε πολιτισμική, οικονομική και τεχνολογική στασιμότητα. Εκατομμύρια ανθρώπων, κατά εξοχήν στην Ασία και Αφρική, στερούνται βασικών αγαθών διαβίωσης, υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής γαλήνης. Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι αποδεκατίζονται από τη στέρηση βασικών αγαθών διατροφής, από ενδημικές ασθένειες, τοπικές πολεμικές συρράξεις κ.λπ.

Στις αναπτυγμένες όμως χώρες, στις χώρες της αφθονίας και του άκριτου και ακράτου καταναλωτισμού προέκυψαν δυσχερή προβλήματα πού απαιτούν άμεσες λύσεις. Η αλόγιστη κατανάλωση, πού εκφράζεται ως ακαταμάχητη επιθυμία συνυφασμένη με το κοινωνικό στάτους, μετατρέπεται σε κατασπατάληση των πόρων, οδηγεί στην κρίση ή ακόμα και στην απώλεια των αξιών και συντελεί αργά αλλά σταθερά στον τραυματισμό του παραδοσιακού πολιτιστικού ιστού.

Στην πράξη αναδεικνύεται ένα ευρύ πλέγμα αναγκών πού συνήθως το διαχειρίζεται ή γυναικεία πρωτοβουλία για την ικανοποίηση οικογενειακών αναγκών ως ή φροντίδα των παιδιών, το νοικοκυριό και ή ψυχαγωγία.

Συνδέεται όμως και με τον ανδρικό πληθυσμό. Επιστημονικά ενδιαφέρουσα είναι ή κοινωνιολογία και ανθρωπολογία της κατανάλωσης σε συνδυασμό με την οικονομική διαχείριση του φαινομένου.

Είναι αυτονόητο ότι ή ζωή συνεχίζεται! Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι οφείλουν προοδευτικά να ενταχθούν αρμονικά σε αυτή. Εκείνο, όμως, που έχει μεγάλη σημασία είναι, ότι οι παραδοσιακές δομές της οικογένειας και της κοινωνίας γενικότερα μεταβάλλονται με ταχείς ρυθμούς, οι οικογενειακός ιστός έχει δραματικά διαρραγεί. Είναι πρακτικά αδύνατον να γίνει εδώ αναφορά στις παραμέτρους, πού ορίζουν και επηρεάζουν το νέο οικογενειακό κλίμα. Μέσα στη νέα αύτη πραγματικότητα καλούνται οι νέοι να προσαρμοστούν και να δράσουν. Σημαντικά προβλήματα αναφύονται από την προσχολική μέχρι και την εφηβική ηλικία πού ορίζουν την ποιότητα της ζωής τους. Ή ανάληψη επαγγελματικών δραστηριοτήτων από τη γυναίκα, εκτός οικίας, είναι ένα θαυμαστό επίτευγμα! Συνεπάγεται, όμως, κατά ανάγκην την απουσία της κυρίως από τα μητρικά καθήκοντα. Ή ανάθεση της φροντίδας των μικρών παιδιών σε αλλά χέρια είναι πλέον συνήθης. οι αλλοδαπές, κυρίως γυναίκες, πού αναλαμβάνουν την αναπλήρωση της απουσιάζουσας μητέρας δεν παρέχουν τα εχέγγυα για την ορθή διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Φορείς αυτές ξένων πολιτιστικών στοιχείων και σχεδόν άγλωσσες στα ελληνικά αναλαμβάνουν το κορυφαίο καθήκον της αγωγής των παιδιών στη χώρα μας. Αρχίζουν, όμως, τα δύσκολα, κυρίως για την πρώιμη ηλικία των παιδιών, κατά την οποία ρίχνεται ο μεστότερος σπόρος στις ψυχές τους για τη μετέπειτα ανάπτυξη τους.

Ή αστικοποίηση της κοινωνίας απομακρύνει κάθε άνθρωπο από τη φυσική ζωή της υπαίθρου. Στερεί τους νέους από τη βίωση μιας σχετικά ελεύθερης διαβίωσης.

Περιορίζεται ή δημιουργική δράση και ή φυσική ανάπτυξη τους. είναι δύσκολη ή πρόσβαση τους, από την προσχολική ακόμη ηλικία μέχρι και την εφηβική, σε χώρους αθλοπαιδιών και αναψυχής. Παιδιά πού δεν παίζουν, εξ ορισμού, αδυνατούν να αναπτυχθούν ψυχικά και σωματικά. οι συνθήκες των σχολείων μας, οπού φοιτούν τα παιδιά δεν είναι πάντοτε και οι καλύτερες.

Τα σχολεία μας, κατά κανόνα, ως χώροι αγωγής και εκπαίδευσης δεν είναι ελκυστικοί και άνετοι, για να υπηρετήσουν τις ποικίλες ανάγκες της σχολικής ζωής.

Ή πρόοδος πού έχει γίνει είναι σοβαρή και διαχρονική. Από την Πολιτεία έχουν σχεδιαστεί και πραγματοποιηθεί σοβαρές βελτιώσεις στις κτιριακές υποδομές, στα εκπαιδευτικά υλικά, στα μέσα και στις μεθόδους διδασκαλίας, στην ψυχοπαιδαγωγική κατάρτιση του εκπαιδευτικού προσωπικού . Παρά ταύτα, παρατηρούνται σοβαρές ακόμη Λειτουργικές και άλλες δυσκολίες, για να βελτιωθούν τα σχολεία μας και να ανταποκριθούν στην αποστολή τους.

Ένα άλλο πρόβλημα με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και στις μαθητικές επιδόσεις των μαθητών είναι οι «κατ α οίκον» ανατιθέμενες στους μαθητές εργασίες. Σε πολλές περιπτώσεις οι απαιτήσεις του σχολείου με τις «κατ' οίκον» εργασίες δεν υπερβαίνουν απλώς τις πνευματικές ικανότητες των μαθητών αλλά καθίστανται βασανιστικές. Ή διάρκεια των εργασιών αυτών δεν πρέπει να υπερβαίνει τις δυο ώρες. Ο χρόνος αυτός είναι αρκετός για την προετοιμασία τους στα μαθήματα της επομένης ημέρας. Ή προσφορά και εμπέδωση της διδακτέας ύλης πρέπει να γίνεται πάντοτε μέσα στην τάξη με την ευθύνη και μεθοδική παιδαγωγική καθοδήγηση των διδασκόντων, για να αποφεύγεται ή πρόκληση του ψυχοφθόρου άγχους πού υποσκάπτει την υγεία των μαθητών. Ή αδυναμία των μαθητών να εκτελέσουν τις «κατ` οίκον» σχολικές εργασίες αναγκάζει τους γονείς να επιζητούν την παροχή εκπαιδευτικής βοήθειας διδασκάλων η να οδηγούν πολλούς μαθητές στην ακμάζουσα παραπαιδεία. Μοναδικό ελληνικό φαινόμενο!

Ή εμπλοκή των μαθητών στην παραπαιδεία έχει σοβαρές επιπτώσεις και στην υγεία τους. Δεν αφήνεται σ` αυτούς ο απαιτούμενος ελεύθερος χρόνος για προσωπικές δραστηριότητες και ελεύθερη επιλογή γνωστικών αντικειμένων. Ή μετακύληση της εκπαιδευτικής διαδικασίας από το σχολείο στην οικογένεια καθιστά τους μαθητές πολύ σκληρά εργαζομένους και οδηγεί τους γονείς σε οικονομική δοκιμασία.

Κινδύνους δημιουργεί και ή ανεξέλεγκτη απασχόληση των μαθητών με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, την τηλεόραση και το διαδίκτυο. Σε πολλές περιπτώσεις καιροφυλακτούν κίνδυνοι παραβατικής συμπεριφοράς. Ή πρόσκληση της γνώσης επιτυγχάνεται μέσα από την «κοινωνία της πληροφορίας» σε πολλές βιωματικές και γνωστικές ενότητες, όπως είναι: ή θρησκευτική βίωση, ή αξιολόγηση των κοινωνικών αγαθών, ή εναρμόνιση της ζωής με τα συστήματα αξιών, τα υγειονομικά θέματα, οι επαγγελματικές δραστηριότητες, οι κλιματικές αλλαγές, τα ανθρώπινα δικαιώματα, ή ανάπτυξη της δημοκρατικής συνείδησης των μαθητών ως αυριανών πολιτών.

οι νέοι μας σήμερα απειλούνται και από την εμπλοκή τους σε χρήση διαφόρων τοξικών ουσιών. Ό εθισμός αυτός συνεπάγεται την αποδιοργάνωση της προσωπικότητας των χρηστών, τη διάπραξη αντικοινωνικών πράξεων και σε πολλές περιπτώσεις τους οδηγεί στο θάνατο.

Η πρώιμη επίσης χρήση οινοπνευματωδών ποτών και ο εθισμός των νέων ανθρώπων στο κάπνισμα δημιουργεί δύσκολα προβλήματα σε αυτούς και πολλές φορές απειλείται σοβαρά ή υγεία τους.

οι κακές διατροφικές συνήθειες οδηγούν στην αύξηση του σωματικού βάρους και υποσκάπτουν την υγεία, ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων.

Το σύγχρονο σχολείο είναι ένας σοβαρός θεσμός. Εκφράζει μία κοινωνική λειτουργία και, όταν οργανωθεί και λειτουργήσει σωστά, δύναται να αποτελέσει το αντιστάθμισμα σε πολλές αδυναμίες της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας. Δύναται να στηρίξει τους νέους μας να αποκτήσουν ικανότητες και δεξιότητες, για να γίνουν αργότερα δημιουργικοί και καλοί δημοκρατικοί πολίτες.

Το σύγχρονο σχολείο έχει χρέος να θέτει στόχους, να αναβαθμίζει τους μαθητές, να τους μεταλαμπαδεύει τα ιδανικά, να τους καλλιεργεί την αγάπη στην πατρίδα, να τους ενδυναμώνει την πίστη στην κοινωνική ομαλή συνύπαρξη και αλληλεγγύη των πολιτών. Το σχολείο πρέπει να είναι ο χώρος της δημιουργικής χαράς, να εμπνέει την ψυχική ανάταση στους μαθητές μέσα σε ένα ευχάριστο και γόνιμο ψυχοπαιδαγωγικό κλίμα. Μόνιμη επιδίωξη του σύγχρονου σχολείου είναι ή καθημερινή μεθοδική αναβάθμιση των μαθητών και ή συστηματική καταπολέμηση της πλήξης και της σχολικής ρουτίνας.

οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς, οι επιστήμονες υγείας, οι πολιτικοί και όσοι ενδιαφέρονται για την αρμονική ανάπτυξη και ένταξη των νέων στο κοινωνικό γίγνεσθαι έχουν καθήκον να ασχοληθούν σοβαρά με τα προβλήματα της νέας γενιάς. Ή φροντίδα της Πολιτείας για τους νέους είναι απαραίτητη. Πρέπει να είναι ουσιαστική, αποτελεσματική και γενναιόδωρη για την κάλυψη των κονδυλίων δαπανών για την παιδεία. ·

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΣΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ .ΜΗΝΙΑΙΑ ΈΚΔΟΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ.