ΑΡΧΑΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ. Η ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Γλυφάδας βρίσκονται μέσα στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο, δίπλα στο κέντρο «Αστέρια», μεταξύ της παραλιακής Λεωφόρου και της ακτής που παλιά αποτελούσε το λιμάνι της Αιξωνής. Βρέθηκαν τυχαία το 1927 κατά τη διάρκεια ανασκαφής τάφων από τον Ν. Κυπαρίσση και ερευνήθηκαν από τον Αν. Ορλάνδο.

Η βασιλική χρονολογείται από τα τέλη του 5^ου αι. μ.Χ. Είναι τρίκλιτη, με ημικυκλική αψίδα και νάρθηκα. Το σχήμα της, σχεδόν τετράγωνο (εξωτερικές διαστάσεις 17,50 Χ 15,75 μ.) γεγονός σπάνιο για τον ελλαδικό χώρο, θυμίζει μάλλον ανατολικά πρότυπα, όπως τις βασιλικές της βόρειας Συρίας και του β’ μισού του 5^ου αι. μ.Χ.

Ο νάρθηκας είχε μία εξωτερική θύρα στη δυτική του πλευρά και επικοινωνούσε με τον κυρίως ναό από κεντρικό άνοιγμα, με δύο κολόνες ανάμεσα σε παραστάδες («τρίβηλο»), και από δύο μικρότερες πλαϊνές εισόδους (μία προς το βόρειο και μία προς το νότιο κλίτος). Το δάπεδό του ήταν στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες. Σε νεότερη οικοδομική φάση κατασκευάστηκαν αριστερά και δεξιά της κεντρικής εισόδου δύο παράλληλοι τοίχοι, που πάτησαν πάνω στο δάπεδο του νάρθηκα και περιόρισαν το χώρο του στο πλάτο του μεσαίου κλίτους.

Ο κυρίως ναός χωριζόταν σε τρία κλίτη με δύο κιονοστοιχίες που είχαν η καθεμιά πέντε αράβδωτες κολόνες, εναλλάξ από άσπρο και μπλέ μάρμαρο, ώστε να δημιουργείται χρωματική αντίθεση.

Βρέθηκαν μόνο μία κολόνα ακέραιη (ύψους 2,65 μ.) και θραύσματα μερικών άλλων. Οι βάσεις τους, που σώζονταν όλες στη θέση τους, ήταν κωνικές, από άσπρο μάρμαρο. Τα κιονόκρανα ήταν, επίσης, κωνικά, από άσπρο κυκλαδίτικο μάρμαρο, και είχαν χωριστό επίθημα, σε σχήμα ανάποδης πυραμίδας με στρογγυλεμένες επιφάνειες, χωρίς καμία διακόσμηση. Η κιονοστοιχία δεν είχε δεύτερο όροφο και τα διαστήματα ανάμεσα στις κολόνες γεφυρώνονταν με τόξα.

Η οροφή πρέπει να ήταν ξύλινη, γιατί οι εξωτερικοί τοίχοι δεν ήταν αρκετά ισχυροί για να στηρίζουν μια θολωτή στέγη.

Το κεντρικό κλίτος είχε πλάτος 6,80 μ., δηλαδή σχεδόν διπλάσιο από τα πλαϊνά (3,50 μ.). Το δάπεδό του ήταν στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες, μπλέ και άσπρες.

Διατηρούσε τέσσερις τετράγωνες εγκοπές στα σημεία όπου στηρίζονταν τα πόδια της πρώτης Αγίας Τράπεζας. Στην ανασκαφή βρέθηκε μεγάλο θραύσμα από τη μαρμάρινη πλάκα της Αγίας Τράπεζας, που ήταν διακοσμημένη στην εξωτερική της όψη με ανάγλυφο λέσβιο κυμάτιο (μάλλον επρόκειτο για αρχαίο μαρμάρινο μέλος που είχε ξαναδουλευτεί).