ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΑΙΡΟ ΉΤΑΝ ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ.

Της κ. Ελένης ΑΝΔΡΟΥΛΆΚΗ.

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν τα παρα μύθια. Τα θυμόμαστε οι περισσότεροι με νοσταλγία. Τα παραμύθια πού αγαπήσα με ως παιδιά πέθαναν. Τα παραμύθια πού διαπαιδαγώγησαν γενιές παιδιών έγιναν σήμερα αντί-παραμύθια, εργαλεία δια στροφής εφιάλτες παιδικής κακοποίησης. Λόγια και εικόνες φρίκης μέσα από πολύχρωμες φανταχτερές σελίδες ή εντυπω σιακά κινούμενα σχέδια καταστρέφουν το μέλλον και την ελπίδα μας.

Ήλθε και στην Ελλάδα ή αμερικανική ταινία κινουμένων σχεδίων «Ή Πριγκίπισσα και ο Βάτραχος», του WALD DISNEY και ποιος δεν έχει ακούσει το παραμύ θι των αδελφών Γκρίμ; και πόσοι γονείς άραγε θα προστρέξουν με τα παιδιά τους στους κινηματογράφους πιστεύοντας ότι θα δουν εκείνη την παιδική ιστορία με τον πρίγκιπα πού μεταμορφώθηκε -χωρίς πολλές-πολλές εξηγήσεις- σε βάτραχο και την επαναφορά του σε πρίγκιπα μόλις ή πριγκίπισσα τον πέταξε στον τοίχο -σύμ φωνα με το κλασικό παραμύθι- ή μόλις τον φίλησε- σύμφωνα με νεώτερες εκδοχές του μύθου; Τουλάχιστον αυτό περιμέναμε να δούμε εμείς ξεκινώντας να παρακολου θούμε την ταινία. Το σοκ ακολούθησε σε λίγα λεπτά.

Ή ταινία πού μοιάζει με το κλασικό παραμύθι μόνο κατά τον τίτλο είναι ου σιαστικά μια εμβάπτιση των παιδιών στο κακό, το βουντού, τη μαύρη μαγεία. Μετά τα πρώτα αθώα λεπτά, εμφανίζεται ο κακός της ιστορίας ο «Άνθρωπος-Σκιά», ένας άγριος μάγος βουντού πού φορά κα πέλο με νεκροκεφαλή και οστά στο λαιμό. Ό μάγος διαφημίζει το βουντού και την πρόβλεψη του μέλλοντος. Πλησιάζει τον ανυποψίαστο πρίγκιπα και του δίνει την κάρτα του: «Διαβάσματα Ταρώ ξόρκια, φίλτρα, όνειρα πού γίνονται πραγματικό τητα». «Διαβάζει» την παλάμη του πρίγ κιπα και τον πείθει να τον ακολουθήσει. Με σαγηνευτικό τρόπο παρουσιάζει στον πρίγκιπα και στον βοηθό του «το δικό του κόσμο», λέγοντας συνεχώς ότι έχει «φί λους στην άλλη πλευρά»! Διαβεβαιώνει τους ήρωες ότι μπορεί «να διαβάσει το μέλ λον τους να δει βαθιά μέσα στην καρδιά και την ψυχή τους και να πραγματοποιήσει τα πιο απίθανα όνειρα τους». Χορεύοντας και τραγουδώντας επαναλαμβάνει: «έχω μαγικά, έχω ξόρκια έχω πράγματα πού δεν έχω καν δοκιμάσει και έχω φίλους στην άλλη πλευρά!... Τα χαρτιά, τα χαρτιά, τα χαρτιά λένε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ακόμα. Τα χαρτιά, τα χαρτιά! Πάρτε μόνο τρία. Κάντε ένα μικρό ταξιδάκι στο μέλλον μαζί μου». Τους παροτρύνει να σφίξουν το χέρι του, «το χέρι ενός φτωχού αμαρτωλού» όπως λέει, και να κλείσουν συμφωνία μαζί του. Ό πρίγκιπας και ο βοη θός του κλείνουν τη συμφωνία. Αμέσως έρ χονται τα πνεύματα' δένουν τον πρίγκιπα. Ό μάγος καταλαμβάνεται από τα πνεύματα και φτιάχνει ένα φυλαχτό παίρνοντας αί μα από τον πρίγκιπα. Ό πρίγκιπας μετα μορφώνεται σε βάτραχο και ο ακόλουθος του παίρνει τη μορφή του πρίγκιπα, αλλά ή μεταμόρφωση του διαρκεί όσο υπάρχει αίμα στο φυλαχτό το όποιο φορά στο λαιμό του· όταν τελειώνει το αίμα θα πρέπει να ανανεώνεται.

Ό βάτραχος-πρίγκιπας συναντά την ηρωίδα μια μαύρη, φτωχή κοπέλα πού είναι σε πάρτι μασκέ ντυμένη πριγκίπισσα και με αντάλλαγμα χρηματική αμοιβή την πείθει να τον φιλήσει. Αντί να ξαναγίνει πρίγκιπας, όπως θα περιμέναμε, τα μα γικά επιδρούν και στην κοπέλα ή οποία μεταμορφώνεται σε βατραχίνα. Ή βατραχίνα πληροφορείται ότι όλα αυτά έγιναν λόγω του βουντού και ο βάτραχος-πρίγκιπας δικαιολογείται ότι ο μάγος «ήταν πολύ χαρισματικός». Ακολουθούν τρομακτικές σκηνές καταδίωξης από άγρια ζώα και τα βατραχάκια ψάχνουν να βρουν κάποιον να τους λύσει τα μάγια. Ακολουθώντας τις συμβουλές ενός νέου φίλου τους πάνε στην «καλή» Μαμά Όντυ, τη «βασίλισσα βουντού του βάλτου» ή οποία «έχει μαγικά και ξόρκια, όλα τα είδη βουντού μαγείας»! Εν τω μεταξύ το αίμα τελειώνει στο φυλαχτό και ο φιλόδοξος βοηθός του πρίγκιπα αρχί ζει να γύριζε ι στη ν προηγούμενη εμφάνιση του, πράγμα πού εξοργίζει τον «Άνθρωπο-Σκιά» ο όποιος φωνάζει: «επειδή κάποιος άφησε να φύγει ο πρίγκιπας-βάτραχός μας, θα πρέπει να ζητήσω βοήθεια από τους φίλους μου στην άλλη πλευρά». Στην «παιδική» αυτή ταινία ακολουθούν αναλυ τικές περιγραφές τελετουργικών μαύρης μαγείας όπως συμβαίνουν στην πραγμα τικότητα -για παράδειγμα ο «Άνθρωπος-Σκιά» κάνει δαιμονικές επικλήσεις και βουντού (τρυπά με καρφίτσα την κούκλα) για να κλείσει συμφωνία με τα πνεύματα. Ό μάγος πείθει τους δαιμονικούς φίλους του να βοηθήσουν υποσχόμενος ότι «θα έχουν ό,τι επιθυμήσουν οι σκοτεινές μικρές καρδιές τους»! Στη συνέχεια βλέπουμε τρομακτικές σκηνές όπου τα πνεύματα με μορφή τεράτων ξεχύνονται για να κάνουν κακό.

Οι ήρωες-βάτραχο παλεύουν να φτά σουν στην «καλή» βουντού-μάγισσα καταδιωκόμενοι από ανθρώπους και τέρατα. Ή «καλή» μάγισσα τους διδάσκει ότι «πρέπει να σκάψουν λίγο βαθύτερα μέσα τους για να βρουν ποιοι είναι και τότε θα βρουν τι χρειάζονται». Εν τω μεταξύ οι δαίμονες φέρνουν το βάτραχο στον μάγο, ο όποι ος συνεχίζει τα τελετουργικά του για να πάρει πάλι αίμα. Κατόπιν σκοτώνει την καλή πυγολαμπίδα-φίλη των βατραχιών. Είναι μια θλιβερή σκηνή θανάτου, βαριά και ίσως σοκαριστική για κάποια παιδιά. Στη συνέχεια ή πυγολαμπίδα γίνεται μετά θάνατον αστέρι, κάτι πού -σύμφωνα με κά ποιους κριτικούς- βασίζεται στην ιδέα της μετενσάρκωσης.

Το αντί-παραμύθι τελειώνει με σκληρές σκηνές όπου ο μάγος πληρώνει τις δοσο ληψίες του με τα πνεύματα. Το φυλαχτό με το αίμα σπάζει και ο μάγος δεν μπορεί να ξεπληρώσει το χρέος του. Με ολοζώντανες φρικιαστικές εικόνες βλέπουμε την έλευση των άγριων πνευμάτων με την δαιμονική όψη. «Είσαι έτοιμος; Είσαι έτοιμος; Είσαι έτοιμος;» τον ρωτούν φωνάζοντας όλα μαζί. «Όχι, δεν είμαι καθόλου έτοιμος» άπαν τα ο μάγος. «Είσαι έτοιμος;» φωνάζουν χορεύοντας. «Έχω ακόμα τον πρίγκιπα-βάτραχο φυλακισμένο. Χρειάζομαι λίγο παραπάνω χρόνο. Σάς παρακαλώ! Λίγο ακόμα χρόνο!» ικετεύει ο μάγος. Αλλά τα πνεύματα -όπως πραγματικά συμβαίνει με τα πνεύματα- δεν δείχνουν έλεος, τον τρα βάνε με ιαχές όλα μαζί στο νεκροταφείο. Ό μάγος σκοτώνεται από τους δαίμονες πού υπηρετούσε. Μετά από όλες αυτές τις εικόνες θρίλερ πού καταλαμβάνουν με γάλο μέρος της ταινίας ακολουθεί και ο γάμος του βατράχου και της βατραχίνας πού κατόπιν ξαναγίνονται πρίγκιπας και πριγκίπισσα.

Θα κυριαρχήσει άραγε μια σύντομη σκηνή γάμου ή κάποια σύντομα καλά μηνύματα στο νου των παιδιών; Ή όλα τα προηγούμενα; Παιδιά πού είδαν την ταινία μας είπαν τις εντυπώσεις τους· αυτό πού-χαράχτηκε στα παιδιά ήταν οι σκηνές βουντού και οι τρομακτικές σκηνές. Σε ξενόγλωσσες ιστοσελίδες διαβάσαμε ότι μικρά παιδιά στο εξωτερικό, όπου ή ταινία προβάλλεται από το Δεκέμβριο, τρόμαξαν και ήθελαν να φύγουν στη μέση της ται νίας· κάποιοι γονείς έγραψαν ότι δεν ήξε ραν πώς να εξηγήσουν στα παιδιά τους τι είναι το βουντού. Ή εφημερίδα GUARDIAN (28/1/2010) έγραψε ότι πρόκειται για «μέ τρια ταινία, μακριά από την κατηγορία ιστοριών παιχνιδιού».

Όπως αναμενόταν, μεγάλες ενστάσεις βρέθηκαν και σε χριστιανικές ιστοσελίδες. Παραθέτω κάποιες ενδεικτικά: «Μετά την ταινία κινουμένων σχεδίων "Μουλάν" όπου παρουσιάζεται ο Κομφουκιανισμός, την ταινία "Ποκαχόντας" όπου προβάλλε ται ο ανιμισμός, την ταινία "Ηρακλής" όπου προωθείται ο παγανισμός και την ταινία "Ό Αδελφός μου ο Αρκούδας" όπου διδάσκεται ο σαμανισμός, ή τελευταία ταινία κινουμέ νων σχεδίων του DISNEY "Ή. Πριγκίπισσα και ο Βάτραχος" όπου διδάσκεται το βουν τού, είναι "εκπληκτικά σκοτεινή". Ή μαγεία πού βρίσκουμε σε αυτήν δεν είναι αυτή πού συναντούμε σε πολλά άλλα παραμύθια, δηλαδή ένα τέχνασμα για να προωθηθεί ή ιστορία, "είναι πραγματική σκοτεινή και δαιμονική μαγεία", όπως εξασκείται σε αποκρυφιστικά περιβάλλοντα με επικίνδυνες συνέπειες. "Οι φίλοι από την άλλη πλευρά" δεν είναι ένα απλό μαγικό τρικ πού χρησι μοποιείται, αποδεικνύουν ότι χρησιμοποι ούνται δαιμονικές δυνάμεις. Με αυτά δεν πρέπει κανείς ποτέ να παίζει. Όλη αυτή ή εμμονή με το βουντού, τη μαύρη μαγεία, τα φυλαχτά με το αίμα... είναι πολύ σκοτεινή και ακραία για τέτοιου είδους παιδική ται νία». Αλλού διαβάζουμε ότι «οι βάσεις της ταινίας είναι αντίθετες με κεντρικά δόγ ματα του Χριστιανισμού: ή "καλή" μάγισ σα βουντού είναι κάτι ανύπαρκτο, διότι το βουντού μόνο κακό μπορεί να προκαλέσει όλα τα είδη της μαγείας -λευκή ή μαύρη-είναι το ίδιο επικίνδυνα και δαιμονικά- το αντί-ευαγγέλιο τον Εαυτού πού προστάζει "να σκάψουμε βαθύτερα μέσα μας για να βρούμε τον εαυτό μας"· οι καλοί ήρωες πού νικούν επειδή στηρίζονται μόνο στον εαυτό τους και τις δυνάμεις τους- οι προσευχές στο αστέρι κ. ά.».

Να τονιστεί ότι ή ταινία έχει εντυπω σιακά κινούμενα σχέδια, γραφικά και τρα­γούδια. Αυτό σημαίνει ότι το κακό εξωρα ΐζεται και γίνεται έτσι πιο εύπεπτο. Είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικό το γεγονός ότι τα παιδιά, ακόμα και αν στο τέλος υπερισχύ ει το καλό, μαθαίνουν να εξοικειώνονται με το άγριο, το φρικώδες, το κακό και το δαιμονικό. Ή απευαισθητοποίηση είναι το πρώτο βήμα προς την αποδοχή και την μίμηση. Αυτονόητα όλα αυτά, αλλά τα παίρνουμε στα σοβαρά; Το κάθε παιδί είναι μοναδικό και ή επίδραση όλων αυ τών στο κάθε μοναδικό παιδί είναι άγνω στη. Άλλο παιδί μπορεί να αναπτύξει ή να αυξήσει φοβίες, άλλο επιθετικότητα, άλλο σαδιστικές τάσεις, άλλο περιέργεια να ανοιχτεί στο κακό και το απόκρυφο, πράγμα ιδιαιτέρως εύκολο για τα παιδιά μας σήμερα. Τα ιατρεία των ψυχιάτρων, όπως το ομολογούν οι ίδιοι, έχουν γεμίσει τα τελευταία χρόνια με παιδιά πού αρρω σταίνουν από όλη αύτη την έκθεση σε αυ τό πού δεν είναι ούτε παιδικό ούτε υγιές. Δεν είναι μόνο αυτή ή ταινία, μόνο αυτό το παραμύθι. Είναι όλα αυτά τα αντί-παραμύθια, τα αντί-θεάματα, τα αντί-παιχνίδια. Είναι όλη αύτη ή αντί-αγωγή με την οποία δηλητηριάζουμε τα παιδιά μας σήμερα. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι. Αν δεν προσέξουμε, αν δεν προσπαθήσουμε, αν δεν προσευχηθούμε... Μια φορά κι έναν καιρό ήταν τα παραμύθια! Μια φορά κι έναν καιρό ήταν τα παιδιά!

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 58