Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Μια ψηφιακή απεικόνιση.

Ιστορία του οικοδομήματος

Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων βρισκόταν στον 4ο Λόφο, εντός του κωνσταντίνειου τείχους της πόλης, κοντά στοΥδραγωγείο του Ουάλεντος. Τη θέση του μνημείου καταλαμβάνει σήμερα το Fatih Camii, που χτίστηκε αμέσως μετά τηνοθωμανική κατάκτηση του 1453. Οι Άγιοι Απόστολοι ήταν η δεύτερη σημαντικότερη και, πιθανόν, η δεύτερη μεγαλύτερη εκκλησία της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης, μετά την Αγία Σοφία. Ήταν προσαρτημένη στο περίκεντρο (κυκλικό) μαυσωλείο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (336) και παλαιότερα είχε λανθασμένα αποδοθεί η κατασκευή της στον Κωνσταντίνο Α΄. Ο ναός εγκαινιάστηκε από τον Κωνστάντιο Β΄, που φρόντισε να μεταφερθούν εκεί τα λείψανα του αγίου Τιμοθέου και των αποστόλων Ανδρέα και Λουκά. Ωστόσο, σύμφωνα με το C. Mango, τα λείψανα τοποθετήθηκαν στο μαυσωλείο του Κωνσταντίνου, που μετατράπηκε έτσι σε μαρτύριο των Αποστόλων. Όσον αφορά την εκκλησία, είναι πιθανό να εγκαινιάστηκε και αργότερα, το 370, σύμφωνα με το Πασχάλιον Χρονικόν. Ένα άλλο, σταυρόσχημο μαυσωλείο προστέθηκε πιθανώς τον 6ο αιώνα και αποδίδεται στον Ιουστινιανό Α΄. Τα μαυσωλεία και η εκκλησία χρησιμοποιήθηκαν για αυτοκρατορικές ταφές μέχρι το 1028, με τον Κωνσταντίνο Η΄ να είναι ο τελευταίος αυτοκράτορας που ετάφη εκεί.

Η εκκλησία έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στις αυτοκρατορικές τελετές, και το Περί βασιλείου τάξεως του Πορφυρογέννητου κατονομάζει τους Αγίους Αποστόλους ως σταθερό σημείο κατά μήκος της πομπικής οδού που ξεκινούσε από τη Χρυσή Πύλη.Στο Βίο Βασιλείου δίνονται πληροφορίες για τις επισκευές του 9ου αιώνα στην εκκλησία: ο Βασίλειος Α΄ περιγράφεται να ενισχύει το ναό με αντηρίδες και να επισκευάζει ορισμένα σημεία που είχαν καταρρεύσει. Κατά πάσα πιθανότητα, την ίδια περίοδο ο ναός διακοσμήθηκε με έναν κύκλο ψηφιδωτών, που περιγράφεται εν μέρει από τον Κωνσταντίνο Ρόδιο περί το 940. Κάποια στιγμή μεταξύ 10ου και 12ου αιώνα, η εκκλησία ανακαινίστηκε και πάλι και τα ψηφιδωτά ανακατασκευάστηκαν εν μέρει· αυτά τα ψηφιδωτά τα περιέγραψε ο Νικόλαος Μεσαρίτης. Η εκκλησία υπέστη πιθανώς καταστροφές κατά την άλωση της πόλης από τους σταυροφόρους το 1204. Οι τελευταίες πληροφορίες για το κτίσμα εντοπίζονται στο Προσκύνημα του μοναχού Ζωσιμά (Choždenie inoka Zosimy), του 15ου αιώνα.

Μετά την οθωμανική κατάκτηση το 1453, ο ναός παραχωρήθηκε στο Γεννάδιο Β΄ Σχολάριο ως

έδρα του Πατριαρχείου , αλλά γρήγορα αποδείχτηκε ακατάλληλος για αυτή τη χρήση, και το

Πατριαρχείο μεταφέρθηκε στο ναό της Παμμακαρίστου.

Ο Μωάμεθ Β΄ έχτισε εκεί το οθωμανικό Fatih Camii («το τέμενος του κατακτητή») μαζί με το

ιμαρέτ του το 1463· το 1766 το τζαμί υπέστη εκτεταμένες φθορές από σεισμό και

ανακαινίστηκε εκτενώς από το Μουσταφά Γ΄