Εις την κοίμηση και εξόδιο ακολουθία του πατρός Μάρκου Μανώλη ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ - ΑΓΙΟΤΗΣ

Ξάφνου, μετά από ολιγοήμερη ανίατη νόσο, ο τόσο γνωστός στον εκκλησιαστικό χώρο Αρχιμανδρίτης π Μάρκος Μανώλης άφησε στο 401 ΓΣΝΑ τον παρόντα κόσμο, το εσπέρας της Παρασκευής 16.4.2010. Δια της ασθενείας του, πού κορυφώθηκε την Κυριακή των Βαΐων διήλθε τον προσωπικό του σωματικό Γολγοθά.

Οι πολυπληθείς οικείοι της πίστεως ευρίσκοντο σε προσευχή και εναγώνιο αναμονή. Άμα τη κοιμήσει του αστραπιαίως μετεδοθη ή ειδήσεις. Περί την δωδέκατη νυκτερινή το σεπτό σκήνωμα μετεφέρθη εις τον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου εις τον Διόνυσο Αττικής, ενορία εις την οποίαν υπήρξε ιερατικός προϊστάμενος επί 20 χρόνια περίπου. Πάραυτα δε εκεί κατέφθασε και ένα πλήθος κόσμου, μέρος του οποίου και διανυκτέρευσε κατά την Αγρυπνία. Ορίσθηκε δε ή 3η μ.μ. ώρα του Σαββάτου ή τέλεσις της έξοδίου ακολουθίας.

Μετέβαινα και εγώ με ταξί δια να παραστώ στην έξόδιον. Φθάνοντας εις την πλ. Κηφισίας τα εμπρός μας Ι.Χ. εκινούντο με πολύν άργόν ρυθμό τόσο, πού απόρησε και ο ταξιτζής. Ή απάντησης ήλθε, όταν επί τέλους φθάσαμε αρκετά προ του χώρου του Αγίου Γεωργίου. Τι είχε συμβεί; Όλα αυτά τα οχήματα πήγαιναν δια τον αυτόν σκοπό και πλέον σταματούσαν αρκετά μακριά. Καθυστερημένα έφθασαν και οι Αρχιερείς.

Αλλά Τι αντίκρισα εις τον ευρύ χώρον πέριξ του Ιερού Ναού; Πρωτοφανή ανέλπιστη κοσμοσυρροή. Έγινε λόγος δια πάνω από δύο χιλιάδες άτομα! Το Ιερό σκήνωμα του Γέροντος Μάρκου πάνω εις τον έτοιμο τάφο έξω και δεξιά του Ιερού Ναού αφού και ο όπισθεν αυτού χώρος, είναι χώρος κοιμητηρίου. Πέριξ του προ του Ιερού Ναού χώρου πλήθος κόσμου με θέα το φέρετρο. Πλήθος ιερέων, μοναχές και με το βασικό χαρακτηριστικό ότι πολλοί έκλαιγαν έντονα και απαρηγόρητα, ενώ εγένετο και ανάγνωσης κειμένων. Ψυχική δηλαδή συμμετοχή λαού άνευ προηγουμένου. Νέοι άνθρωποι άνδρες και γυναίκες, οικογενειάρχες με τα παιδιά των ακόμη και γνωστός στον Γέροντα μαθητόκοσμος της περιοχής ήταν παρών.

Μετά δυσκολίας το φέρετρο μεταφέρθηκε εντός του 'Ιερού Ναού διό την ακολουθία. ή οποία άρχισε καθυστερημένα με επαναλαμβανόμενες έντονες ιαχές, άγιος, άγιος, και έγινε εν πάση κατάνυξη ιερά μυσταγωγία, πού άγγιζε ψυχάς. Αφού δεόντως ομίλησαν οι Αρχιερείς δια το πρόσωπο του και έργο του κοιμηθεντος ως και άλλοι έκλεψε την παράσταση ο Διευθυντής των φυλακών Αυλώνας για νέους κρατουμένους. Είπε σε συγκινησιακό κλίμα μεταξύ άλλων ότι προσωπικά τα μέγιστα ωφελήθηκε από την συχνή σχετικά παρουσία και τα λεγόμενα του π. Μάρκου στο όντως δύσκολο έργο του με τους νέους ανθρώπους. Τόνισε δε, όταν την ερχόμενη Τετάρτη θα έλθουν και οι γνωστές κυρίες, «εσύ π. Μάρκε θα λείπεις, άλλ' όχι θα είσαι παρών με τις τόσες πλέον υποθήκες, πού άφησες για το πώς να πορευώμεθα με ειρήνη και σύνεσιν». Εκεί πάνω λέγοντας αυτά το κλάμα πολλών ξέσπασε, γενικεύθηκε. Ήταν κάτι το άκρως συγκινητικό και πρωτόγνωρο. Και ο κ. Δήμαρχος συγκίνησε λέγοντας ότι τον άγνωστο αυτόν Ιερό Ναό ή παρουσία του π. Μάρκου τον έκανε τόσο γνωστό με την προσέλευση κόσμου και από άλλες περιοχές της Αττικής.

Ή προσκύνησις του σκηνώματος από όλον αυτόν τον κόσμον ξεπέρασε την μία ώρα. Μετά δυσκολίας και πάλιν το σκήνωμα μετεφέρθη εις τον τάφο, όπου το σπαραξικάρδιο κλάμα πολλών έγινε τόσο έντονο και φανερό. Ό πολύς δε αυτός κόσμος δεν ήθελε να αποχωρισθεί τη θέα έστω του σκηνώματος. Μεταξύ δε του πλήθους και επιστήμονες και καθηγηταί Πανεπιστημίων.

Τολμώ να πω ότι τοιαύτη συμμετοχή σε Ιερό πρόσωπο τις τελευταίες δεκαετίες ήταν μοναδική και μάλιστα, πού συνέβη στο μακρινό σχετικά αυτό σημείο της Αττικής γης, Όλοι δε αυτοί οι παρόντες λίγο πολύ γνώριζαν και προσωπικά τον π. Μάρκο και άμεσα ένα μέρος τον είχε εξομολόγο. Φαινόμενο όντως να κλαίει συνεχώς ένας λαός λέγοντας το «άγιος, άγιος», το όποιο χωρίς υπερβολή το πίστευε εις το πρόσωπο του αξίου αυτού κληρικού. Και ΝΑ τονισθή ότι ο κόσμος αυτός δεν προσήλθε δια κατά σάρκα σχέσιν, αλλά κατά πνεύμα _και αγιότητα βίου. την οποίαν είχε αναγνωρίσει.

Κάτι παρόμοιο σε αυθόρμητη συμμετοχή ενθυμείτε ο γράφων ότι έγινε και με τον μακαριστό λαϊκό ιεροκήρυκα Δημ. Παναγόπουλον. Εκεί τότε παρών και ο αείμνηστος π. Έπιφάνιος Θεόδωροπουλος, πού έκλαιε τον αποχωρισμό του, αφού γνώριζε τον εκλιπόντα-τον ήκουε ομιλούντα στην αίθουσα Μενάνδρου και γενικά ήταν γνώστης του κηρυκτικού κατ' εξοχήν εποικοδομητικού λόγου του και πέραν των Αθηνών.

Ο μακαριστός πλέον π. Μάρκος διέγραψε ως κληρικός στον καιρόν μας βίον μοναδικό. Σύμφωνα με ό,τι έγινε γνωστό ότι ήταν. ότι έκανε και το τι φήμη αφήνει, κατά την γνώμη μου, υπήρξε κληρικός φαινόμενο. Έζησε κατά το πατερικό "έξω κόσμου και σαρκός υπέρ τα ορώμενα». Ηθικά, εκκλησιαστικά, ορθόδοξα και θεολογικά συγκροτημένος σε ένα μεγάλο βαθμό και με το βασικό στοιχείο

του αθόρυβου και ταπεινού εργάτου του Ευαγγελίου. 'Ήταν πάντα μετρημένος και υπεύθυνος ο λόγος του, «αλάτι ήρτυμένος». Σοβαρή και βαρύνουσα ή παρουσία του σε πνευματικές εκδηλώσεις και μάλιστα υπέρ της πίστεως, όταν έδιδε το παρόν.

Μερικά βασικά χαρακτηριστικά της εν Χριστώ ζωής του και διακονίας του: Υπήρξε βαθιά ταπεινός και απέριττος κληρικός. Πράος, μειλίχιος, προσηνής. Πόσο δύσκολη αυτή ή αρετή! Ουδέποτε εθεάθη όχι να θυμώσει, απλώς και να υψώσει λίγο φωνή. Όντας σωτήριος ο μακαριστός υπέρ των πραέων. Το πόσο προσηύχετο και ποία ή σχέση του με τον Σωτήρα, ας το αφήσω, αφού την ενδοχώρα του γνωρίζει μόνον ο Θεός. Φιλακόλουθος και εραστής των Ιερών αγρυπνιών. Με τις τόσες προσκυνηματικές εξορμήσεις, πού συνεχώς έκανε, παραμένει ανεκτίμητη ή ωφέλεια εις όσους συμμετείχαν. Όχι απλώς ήταν μεγάλος νηστευτής, αλλά μάλλον ποτέ δεν έτρωγε κανονικά. Απέφευγε τα ζωικά είδη σχεδόν πάντα, ουδέν το γεώδες τον επηρέαζε. Παρέμεινε ξένος με τον τωρινό τρόπο ζωής, αδιάφορος δια τα νέα του κόσμου, για ειδήσεις, από τις όποιες πλέον «λαίμαργα» εξαρτώμεθα. Τα τόσα τετριμμένα της εποχής τον άφηναν αδιάφορο, τα ψυχοσωτήρια τον κέρδιζαν. Όντως ζούσε εις τον δικό του κόσμο. Παράλληλα είχε έντονη την διάθεσιν δια προσφορά υλική και πνευματική αναλόγως εις τους πάσχοντας και πονεμένους, τους οποίους εντόπιζε και αθόρυβα βοηθούσε, Όντως τον διακατείχε παροξυσμός αγάπης εις το να τρέξει, να ανακουφίσει. Αγκάλιαζε και αδικημένους εις την ζωήν.

Κατ' εξοχήν καταδαπανήθηκε εις το ιερόν και σωτήριο μυστήριο της ιεράς Εξομολογήσεως. Μεγάλο και ασίγαστο το ενδιαφέρον του να τρέχει σε διάφορους χώρους και να εξομολογεί τους προσερχόμενους, οπού σε κάθε σημείο όλο και ηύανον. Ώρες ολόκληρες όσο υπήρχε προσέλευση δεν διέκοπτε, «ξεφορτώνοντας» ψυχές. Ευτυχείς όσοι αξιώθηκαν να τον έχουν εξομολόγο. Ας ζουν με τις συμβουλές και ευχές του, συνεχίζοντες εις άλλους. Στο θέμα αυτό, και όχι μόνο: αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Ας το πω με πόνο ψυχής. Σπάνιοι οι έξομολόγοι. πού με διάθεση και μεράκι ψυχής όντως καταπιάνονται με το άκρως σπουδαίο τούτο έργο, πού απαιτεί και διάθεση χρόνου. Δυστυχώς αρκετοί, πού, ενώ είναι έξομολόγοι δεν δίδονται ατό έργο αυτό. όψου διαβάζουν συγχωρητικές ευχές όρθιοι, ακόμη και ομαδικά. Ό π. Μάρκος τελικά το Σάββατο του Λαζάρου με εξομολόγηση ποιμνίου τελείωσε την διακονιά του.

Ό όντως αψεγάδιαστος παπα-Μάρκος είχε και τις υπερβολές στο όλο έργο του - προσφορά του. εις τρόπον ώστε να παραμελεί τόσο πολύ τον εαυτόν του δια ξεκούραση, ύπνο, φαγητό. Ό υπογράφων του το υπενθύμιζε και προφανώς τον πίκραινε. «Πάτερ, πρόσεχε και λίγο τον εαυτόν σου». Άκουε, αλλά δεν ήκουε. Προφανώς. εφόσον ο Θεός ήθελε να τον πάρη, άρα δυνατόν να «ετροφοδοτείτο» δια ψυχικής δυνάμεως.

Πέραν του όλου αυτού έργου, είχε παράλληλα επωμισθεί κατά ένα μεγάλο βαθμό και με τον φόρτον της εβδομαδιαίας εφημερίδος «Ορθόδοξος Τύπος». Γνώστης των δογματικών, θεολογικών και όχι μόνον θεμάτων, πάσχιζε να κυκλοφορεί ως αγωνιστικό έντυπο με κύριο στόχο να παραμένει αλώβητος ή Ορθόδοξος Πίστης. από αιρέσεις. Μεγάλο το μέλημα του αυτό. Είχε κυρίως επιφορτισθεί με την επεξεργασία, ρύθμισιν, και μελέτη των κειμένων των συνεργατών. Μόχθος συνεχής και επίμονος δι' όλα αυτά τα χρόνια, σε αγαστή συνεργασία με τον κ. Γεώργιο Ζερβό ως επαΐοντα και εποπτεύοντα της εκδόσεως.

Ό Θεός γνωρίζει το Τι προσέφερε ή εφημερίδα αυτή εις τα κρίσιμα χρονιά, πού πέρασαν, πέραν των άλλων θεμάτων και σκανδάλων, κυρίως εις τα τολμηρά ανοίγματα του Φαναριού προς τον Παπισμό και όχι μόνον. Χωρίς την παρουσία του «Ο.Τ». άγνωστο τι θα είχε συμβεί. Παράλληλα, πήρε μαζί του ο π. Μάρκος τις όποιες επικρίσεις, δυσφημίσεις και εχθρικές ακόμη στάσεις - θέσεις εκκλησιαστικών παραγόντων, πού αντιτάχθηκαν ή συκοφάντησαν το φύλλο και αρνήθηκαν την κυκλοφορία εις τον χώρον των. Όμως άντεχε και συγχωρούσε. Πονούσε, αλλά υπέμενε με κύριο στόχο να διαφυλάσσεται το υγιές Ορθόδοξο φρόνημα και ή παράδοση της Εκκλησίας.

Όντως έγραψε ιστορία. Ιδανικός, πρότυπο κληρικού, ο οποίος σε τίποτε δεν υστέρησε. Βέβαια κάνει θραύσιν το όποιο σκάνδαλο κληρικού με τα σύγχρονα μέσα μεταδόσεως του Ιδού όμως πάνω εις τα πράγματα ότι και ή ευσέβεια και αγιότητα πανηγυρικά αναγνωρίζεται. και τούτη ή όντως αγιοσύνη είναι απόρροια μόνο και μόνο της Ορθοδόξου Πίστεως ως βίωμα αυτής, ως ορθοπραξία.

Αξιώθηκα και τον επισκέφθηκα τις τελευταίες ήμερες στο Νοσοκομείο, πριν καταπέσει σε καταστολή. Ήθελε να ακούει ψαλμωδίες και μόνο. Με την ψυχήν μου έψαλα διάφορα και ένοιωσα ότι ηυφράνθη. Μετά δύο ημέρας, πού ευρέθην πλησίον του ήθελε πλέον να ακούει χαμηλοφώνως ψαλλόμενων το «άγιος». Μάλλον με αυτό ακουόμενο τον εγκατέλειψαν οι δυνάμεις του.

Εν κατακλείδι, άγνωστο τι θα επιφύλαξη ο Θεός δια τον εκλεκτό του. Τούτο αφήνεται δια τις μέλλουσας γενεάς. Γεγονός είναι ότι ο εν μακαριά τη λήξει π. Μάρκος έφυγε προς την χωράν των πνευμάτων με τα βασικά χαρακτηρίσθηκα ιερού ανδρός. Δικαίως τον λόγο πέραν του πιστού λαού έχει ή 'Εκκλησία.

Το γε νύν έχον, πηγαία και αυθόρμητα, ο Άγιος Γεώργιος Διονύσου θα αποβεί αθορύβως και κατά το σιωπώμενον ταπεινό προσκύνημα με παρουσία νέων ανθρώπων κάθε μορφώσεως και οικογενειαρχών με τα παιδιά τους. Τούτο θα είναι υπέρ της Εκκλησίας κοιτών ψυχών.

Αρχιμ. Νεκτάριος Ζιόμπολας

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ