ΟΙ 2000 ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΗΣ

Η Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ἔχει ἀφιερώσει τό τρέχον ἔτος στούς νεομάρτυρες τῆς Ναούσης. Σέ ἐκείνους τούς 2000 περίπου ἄνδρες, γυναῖκες καί νέους, οἱ ὁποῖοι συνελήφθησαν ἀπό τούς Τούρκους στή μεγάλη καταστροφή τοῦ 1822, ὁδηγήθηκαν ἐνώπιον τοῦ κριτοῦ, εἴτε στό πρόχειρο δικαστήριο πού στήθηκε στό Κιόσκι τῆς Νάουσας,εἴτε στή Θεσσαλονίκη, ὁμολόγησαν Χριστό καί, ἐπειδή δέν δέχθηκαν νά ἀρνηθοῦν τήν πίστη καί τήν ἀγάπη τους σέ Αὐτόν, ὑπέστησαν τόν μαρτυρικό θάνατο, ὁ ὁποῖος σέπολλές περιπτώσεις συνοδεύθηκε ἀπό μακρά καί ἐπώδυνα βασανιστήρια.

Ἡ Νάουσα τιμοῦσε πάντοτε καί τιμᾶ, καί δικαιολογημένα, ὡς ἐθνομάρτυρες ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι θυσιάσθηκαν στόν μεγάλο χαλασμό πολεμῶντας, ἀλλά καί ὅλους αὐτούς, οἱ ὁποῖοι προτίμησαν τόν θάνατο ἀπό τήν ὑποδούλωση καί τήν ἀτίμωση στά χέρια τῶν Τούρκων, καί ἔπεσαν σάν τίς ἡρωικές ἐκεῖνες γυναῖκες στά νερά τῆς Ἀράπιτσας, γράφοντας τή δική τους χρυσή σελίδα ἱστορίας.

Δέν εἶχε ἀποδώσει ὅμως ἡ Ἐκκλησία μέχρι σήμερα τήν ὀφειλόμενη τιμή στούς νεομάρτυρες της· σέ αὐτούς πού ὁ μαρτυρικός τους θάνατος, ἀποτέλεσμα τῆς ἐμμονῆς τους στήνπίστη τοῦ Χριστοῦ, τούς κατέτασσε αὐτοδί-καια μεταξύ τῶν ἁγίων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Καί αὐτούς τιμοῦμε ἰδιαιτέρως κατά τή διάρκεια τοῦ τρέχοντος ἔτους.

Αὐτούς τούς νεομάρτυρες γιά τούς ὁποίους οἱ αὐτόπτες μάρτυρες καί οἱ σύγχρονοί τους ἱστορικοί βοοῦν συγκλονισμένοι ἀπό τήν ἀγριότητα τῶν δημίων καί τή δική τους γενναιότητα.

Οἱ μαρτυρίες τους κυκλοφόρησαν ἀμέσως σχεδόν μετά τά τραγικά γεγονότα σέ ὅλη τήν Εὐρώπη καί συγκίνησαν βαθειά.

Ἄμεση εἶναι ἡ μαρτυρία τοῦ φιλέλληνος Γάλλου ἱστορικοῦ Πουκεβίλ, πούδημοσιεύθηκε τό 1824 στό Παρίσι καί περιγράφει τό μαρτύριο τῶν Ναουσαίων νεομαρτύρων. «Τεσσάρων νέων, ἀφοῦ ἀπέκοψαν τάς χεῖρας ἔστησαν αὐτούς ἐπί σωροῦ πτωμάτων καί τούς προέτρεπον εἰς ἐξωμοσίαν. Ἀρνουμένων δέ ἐκείνων ἔκοψαν ἀλληλοδιαδόχως τάς ρίνας, τά ὦτα, τά χείλη, καί τελευταίως ἐξορύξαντες τούς ὀφθαλμούς των ἀφῆκαν αὐτούς ἡμιθανεῖς». Στή συνέχεια ἀναφέρεται στή γυναίκα τοῦ ὁπλαρχηγοῦ Καρατάσου πού μαρτύρησε «δεόμενη ὑπέρ τῶν δημίων της καί ἐπικαλούμενη τή βοήθεια τῆς Παναγίας», καί πιστοποιεῖ ὅτι οἱ Τοῦρκοι «δολοφόνησαν τή γυναίκα τοῦ Καρατάσου καί τοῦ Ζαφειράκη, ἐπειδή δέν δέχθηκαν νά ἀλλαξοπιστήσουν». Ἡ μία μαρτύρησε μέσα σέ ἕνα τσουβάλι μέ φίδια. Τή δεύτερη τήν ἔκτισαν μέσα σέ ἕνα τοῖχο! Συγκλονιστική εἶναι ἡ μαρτυρία μιᾶς ἡλικιωμένης γυναίκας ἀπό τόν Πολύγυρο, πού περιλαμβάνεται στό βιβλίο «Οἱ Ἑλληνίδες πρός τίς Γαλλίδες», τό ὁποῖο δημοσιεύθηκε τό 1826 στό Παρίσι.

Ἡ γυναίκα αὐτή εἶχε συλληφθεῖ μαζί μέ τήν κόρη της καί εἶχε φυλακισθεῖ μαζίμέ ἑκατό Ναουσαῖες γυναῖκες στή Θεσσαλονίκη. Τούς ζητήθηκε νά ἀρνηθοῦν τήν πίστη τους στόν Χριστό καί, ἐπειδή ὅλες ἀρνήθηκαν νά συμφωνήσουν, ὁδηγήθηκαν στά βασανιστήρια καί στό μαρτύριο.

Ἡ ἴδια ἀφέθηκε τελικά ἐλεύθερη ἐξαιτίας κάποιου τυχαίου γεγονότος, ἔζησε ὅμως ἀπό κοντά ὄχι μόνο τό μαρτύριο τῆς ἴδιας τῆς κόρης της ἀλλά καί τά φρικτά βασανιστήρια πού ὑπέμεινε ἡ Μαρία Καρατάσου μέσα στόν σάκκο μέ τά φίδια, στόν ὁποῖο τήν εἶχαν βάλει οἱ δήμιοι τοῦ Λουμπούτ πασᾶ τῆς Θεσσαλονίκης, γιά νά τῆς προσφέρουν ἕνα σκληρό καί ἐπώδυνο μαρτύριο. Τά φίδια ὅμως τήν νάρκωσαν μέ τό δηλητήριό τους καί ἔτσι οἱ τελευταῖες στιγμές τοῦ μαρτυρίου της ἦταν λιγότερο ὀδυνηρές ἀπό ὅ,τι σχεδίαζαν οἱ βασανιστές της. «Κατάκοιτη», σημειώνει ἡ ἡλικιωμένη γυναίκα ἀπό τόν Πολύγυρο, «γράφω αὐτή τήν ἀφήγηση πού θά διαβαστεῖ στήν Εὐρώπη». Καί πράγματι ἡ ἀφήγησή της καί διαβάστηκε καί συγκλόνισε καί συνεχίζει νά συγκλονίζει. «Μέ αὐτά τά ἀποτρόπαια θεάματα» τῶν βασανιστηρίων, στά ὁποῖα ὑπέβαλαν οἱ Τοῦρκοι τούς μάρτυρες, «σκόπευαν», γράφει ὁ Βασίλειος Νικολαΐδης, Ἕλληνας ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη πού τόν συνέλαβαν οἱ Τοῦρκοι στή Χίο καί κατόρθωσε νά διαφύγει καί νά φθάσει στή Γαλλία, «νά κλονίσουν τήν πίστη τῶν ἑτοιμοθανάτων». Ἀλλά δέν τό κατόρθωναν· γιατί ἡ πίστη τους στόν Χριστό ἦταν τόσο ἰσχυρή πού δέν τόν ἀπαρνοῦντο οὔτε μπροστά στόν θάνατο. Καί συνεχίζει: «ἐάν μετριοῦνταν ὅλα τά θύματα, τό χριστιανικό μαρτυρολόγιο θά πλουτιζόταν μέ χιλιάδες ὀνόματα».

Ἐντυπωσιασμένος ἀπό τή δύναμη τῆς ψυχῆς καί τῆς πίστεώς τους περιγράφειτίς στιγμές τῶν νεομαρτύρων τῆς Ναούσης ἐνώπιον τῶν Τούρκων δικαστῶν τους ὁ James Baker στό βιβλίο του «Ἡ Τουρκία στήν Εὐρώπη» πού δημοσιεύθηκε τό 1876.«Τούς φώναζαν ἕναν-ἕναν. Τούς ρωτοῦσαν τό ὄνομά τους καί στή συνέχεια ἀκολουθοῦσε ἡ ἴδια πάντα ἐρώτηση: «Γκιαούρη, πιστεύεις στόν θεό καί στόν προφήτη γιά νά σώσεις την ψυχή σου;» Ἡ ἀπάντηση ὅλων ήταν μία: «Ὄχι, ἐφέντιμ». Σύμφωνα μέ τί μαρτυρία αὐτοῦ τοῦ μάρτυρος ὑπῆρξε ἕνας νεαρός ἄνδρας, τόσο σωματώδης, τόσο εὐγενής, τόσο ὄμορφος, πού σταμάτησαν. Κατόπιν διστακτικά τοῦ τέθηκε τό μοιραῖο ἐρώτημα, καί ἀπάντησε ἀποφασιστικά. «Ὄχι». «Γύρνα πίσω, γκιαούρη, καί σκέψου καλύτερα τίς συνέπειες τῆς ἀρνήσεώς σου για μία ὥρα ἀκόμη». Πάλι τόν ἔσυραν ἐμπρός στόν κριτή, καί πάλι ἡ ἴδια ἀπάντηση. Ἀκόμη ἀπρόθυμοι, να πάρουν μία τόσο τέλεια ὕπαρξη, τοῦ προσέφεραν μία τρίτη καί τελευταία εὐκαιρία γιά μεταμέλεια. Τί λές τώρα, νεαρέ γκιαούρη; Θά δεχθεῖς τους ὅρους γιά νά ζήσεις; Μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ ποτέ, ἀπάντησε. Καί ἐδέχθη τό ἀποτέλεσμα.

«Ἀληθινά», σημειώνει ὁ Baker, «αὐτοί ἦταν χριστιανοί μάρτυρες. Και ἡ φυλή τους θά πρέπει νά εἶναι ἱκανή μεγάλων κατορθωμάτων». Αὐτά τά μεγάλα κατορθώματα των χριστιανῶν μαρτύρων τῆς Νάουσας τό 1822 περιγράφουν καί οἱ νεώτεροι ἱστορικοί, ἀπό τόν Φιλιππίδη, τον Πλαταρίδη καί τόν Στουγιαννάκη μέχρι τόν σύγχρονο ἱστορικό της Ἠμαθίας Γ. Χιονίδη πού γράφει το 1992 στό βιβλίο του «Ἡ Νάουσα, ἡ ἐπανάσταση καί ὁ χαλασμός της τό 1822» γιά ὅσα συνέβησαν. «Δεν ἦταν μόνο σύγκρουση Ἑλλήνων και Τούρκων ἀλλά καί χριστιανικῆς και μουσουλμανικῆς θρησκείας. Ἐπαναστάτησε ὁ Ἑλληνισμός ἀλλά καί ἡ Ὀρθοδοξία μετά ἀπό τόσες πράξεις μισαλλοδοξίας καί ἀναγκαστικοῦ ἐξισλαμισμοῦ». Οἱ γυναῖκες πού μαρτύρησαν «προτίμησαν τόν ἡρωικό θάνατο παρά νά ἀτιμασθοῦν ἤ να ἀλλαξοπιστήσουν». Καί καταλήγει σε ἄλλο ἔργο του μέ τά λόγια τοῦ Τσάμη Καρατάσου, 40 χρόνια μετά τή μεγάλη καταστροφή. «Τοιουτοτρόπως ἡ Νάουσα ὑπῆρξε ἐκ τῶν ἁγιαστηρίων ἐκείνων τά ὁποῖα ἐβράχησαν μέ ἑκατόμβας

ἐχθρῶν διά τήν ἐθνικήν σωτηρίαν αλλά ἐβαπτίσθη συνάμα εἰς δάκρυα μαρτύρων καί αἰχμαλωσίας».

Γλαφυρά περιγράφει τά γεγονότα καί ἡ Θάλεια Σαμαρᾶ στό βιβλίο της «Καί ἀλέκτωρ δέν ἐλάλησε», τό οποίο δημοσιεύθηκε τό 1971. «Πρῶτες ὁδηγήθηκαν οἱ γυναῖκες καί τά παιδιά τῶν ἀρχηγῶν. Οἱ ἐρωτήσεις κοινές για ὅλους. Ποιός εἶσαι. Τί δουλειά κάνεις. Ἄν ἔχεις χρυσάφι νά δηλώσεις. Αν θέλεις νά ἀλλάξεις τήν πίστη σου, να γίνεις μωαμεθανός, γιά νά σοῦ χαρίσουν τή ζωή. Ἀρνοῦνται ὅλοι. Χριστιανός γεννήθηκα, χριστιανός θά πεθάνω.

Οὔτε ἕνας ἐξωμότης». Ὅλοι αὐτοί οἱ Ναουσαῖοι νεομάρτυρες ἔλαβαν τό χάρισμα τοῦ μαρτυρίου και τίμησαν τόν θεσμό τῆς Ἐκκλησίας μέ το αἷμα τους. Ἡ Ἐκκλησία τούς συναρίθμησε στούς ἁγίους της.