ΕΝΑΣ ΑΓΓΛΟΣ ΛΟΧΑΓΟΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ (1789)

ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ του 1789 ό Άγγλος λοχαγός της φρουράς του Γιβραλτάρ SUTHERLAND πραγματοποίησε ένα ταξίδι με αγγλικό πολεμικό ως την Κωνσταντινούπολη. Ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε στο Λονδίνο το χρονικό του με την αφήγηση των περιηγήσεών του στο νησιωτικό ελληνικό χώρο και στα μεγάλα παραθαλάσσια κέντρα της οθωμανικής Ανατολής Κ

Ή πρώτη έξοδος σε ελληνική γη έγινε στη Μήλο. Τα τρία τέταρτα της μικρής κωμόπολης ήταν ερειπωμένα και ό πληθυσμός είχε αποδεκατισθεί. Από την ευημερία των αρχών του ΙΗ' αιώνα, όπως την περιγράφουν οι παλιοί ταξιδιώτες, δεν είχε απομείνει ούτε ίχνος. Στο γιαλό, ωστόσο, εξακολουθούσαν να έκτινάζωνται πίδακες θερμού νερού.

Οι γυναίκες, πού φημίζονταν άλλοτε για την ομορφιά τους, είναι τώρα θλιβερά, αρρωστημένα, ωχρά και πανάσχημα πλάσματα. Στην ασχήμια τους συντελεί και ή απαίσια φορεσιά τους: μια ευρύχωρη ζακέτα και άσπρη μπαμπακερή φούστα πού μόλις σκεπάζει τα δύο τρίτα των μηρών και σπάνια σμίγει με τις κάλτσες πάνω από τα γόνατα. Τα μαλλιά της πίσω μεριάς του κεφαλιού πέφτουν στη ράχη σε πλοκάμους. Τα μπροστινά χτενίζονται προς τα μάγουλα και καταλήγουν σε μικρούς σκληρούς βοστρύχους».

Το νησί ήταν γεμάτο πέρδικες. Οι νησιώτες κυνηγοί κρύβονταν πίσω από ένα φορητό τελάρο με μια τρύπα στη μέση όπου στέριωναν τη μπούκα του τυφεκίου. Έκραζαν τις πέρδικες κι' όταν μαζεύονταν αρκετές πυροβολούσαν. Κάθε σμπάρο σκότωνε τέσσερες ως επτά. «Άλλα κι' αύτη ή μέθοδος κυνηγίου ήταν δαπανηρή γιατί δεν υπήρχαν σκάγια και μπαρούτι. Γι' αυτό όταν έρχονταν οι ξένοι στο νησί οι κάτοικοι έσπευδαν να τούς ζητήσουν μπαρούτι και σκάγια για να κυνηγήσουν».

Στην Πάρο, ακόμα και τα μαντριά ήταν χτισμένα από μάρμαρα αρχαίων ναών. «Εξετάζοντας ένα ξεροτοίχι βρήκα πολλά κομμάτια με ανάγλυφα». Πολλά μάρμαρα, τμήματα κιόνων κ.λπ. βρίσκονταν στην αμμουδιά. «Τα είχαν σύρει ως εκεί διάφοροι ταξιδιώτες πού δεν μπόρεσαν τελικά να τα φορτώσουν στα καράβια».

Το Νοέμβριο του 1789 ό Άγγλος αξιωματικός βρισκόταν στην Σμύρνη.

Ή πιο δραστήρια εμπορική παροικία ήταν ή γαλλική. Ακολουθούσαν οι Άγγλοι και οι Ολλανδοί.

Το μεγάλο πλεονέκτημα των Άγγλων, παρατηρεί ό, SUTHERLAND βρίσκεται στο γεγονός ότι ανταλλάσσουν βιομηχανικά προϊόντα με ακατέργαστες πρώτες ύλες, κουκούλια, μπαμπάκι, μαχαίρια. «Αυτά τα τοπικά προϊόντα μεταφέρονται στην Αγγλία και υστέρα από τη σχετική επεξεργασία, πού εξασφαλίζει δουλειά στο λαό μας, επανεξάγονται σ' όλο τον κόσμο. Μερικά αποδεκατισθεί' αυτά ξανάρχονται στην Σμύρνη»

Ό Άγγλος περιηγητής διαπιστώνει έναν ανασχετικό παράγοντα στην ανάπτυξη του αγγλικού εμπορίου στην Σμύρνη. Επειδή στην Αγγλία δεν υπάρχει λοιμοκαθαρτήριο για την απολύμανση των καραβιών πού προέρχονται από πανουκλιασμένες χώρες, οι φορτώσεις γίνονται σε ολλανδικά πλοία πού κατευθύνονται στην Ολλανδία, όπου πραγματοποιείται ό υγειονομικός έλεγχος και ύστερα από την καραντίνα μεταφέρονται στην Αγγλία. «Έτσι επιβαρύνονται οι Άγγλοι έμποροι και χάνουν ναύλους τα αγγλικά καράβια».

Στο λιμάνι της Σμύρνης υπήρχαν κάπου εκατό ευρωπαϊκά καράβια. Όλα χαιρέτησαν το αγγλικό πολεμικό καθώς έμπαινε στον κόλπο. «Είναι παλιά συνήθεια αυτή ή πανηγυρική υποδοχή των πολεμικών κι' έχει σκοπό να θαμπώσει τούς Τούρκους και να ανεβάσει στα μάτια τους το γόητρο των ευρωπαϊκών Δυνάμεων». Ή ίδια τελετή έγινε και κατά την αναχώρηση του αγγλικού πολεμικού την άλλη μέρα.

Τον Φεβρουάριο του 1788 ό Άγγλος λοχαγός έφθασε στην Αθήνα. «Ή πολιτεία έχει πληθυσμό 10.000 κατοίκους και τώρα τελευταία περιτειχίσθηκε για να εξασφαλισθεί από τούς Αλβανούς πού κάθε τόσο πραγματοποιούν επιθέσεις και λεηλασίες» ^[1]

---

. Ή περιτείχιση έγινε το 1778 επί τυραννίας του Χατζή 'Αλη Χασεκή για την προστασία τής πολιτείας από τις αλβανικές ορδές πού κατευθύνονταν στο Μοριά για λαφυραγωγία ή επέστρεφαν από τον Ισθμό με τη λεία τους. Ένα χρόνο πριν, όταν ένα τουρκαλβανικό σώμα έφθασε στην Θήβα, οι Τούρκοι «οχυρώθηκαν στην Ακρόπολη και οι Έλληνες κατέφυγαν όλοι στην Σαλαμίνα. 'Αλλά ό αρχηγός των Τουρκαλβανών βιαζόταν να εισβάλει στον «κατακαημένο» το Μοριά, και περιορίστηκε να στείλει στην Αθήνα άνθρωπό του για να εισπράξει τα «ποδοκόπια» του. Ύστερα αποδεκατισθεί' αυτή την περιπέτεια ό Χατζή Άλής πρόσταξε, μέσα στον καταχείμωνο και ενώ επιδημία βλογιάς θέριζε τα παιδιά, ν' αρχίσει ή τειχοδομία. Επιστατούσε ό Ίδιος ό τύραννος με το βούρδουλα ενώ ορχήστρες από ζουρνάδες και νταούλια έπαιζαν αδιάκοπα για να τονώνουν το ζήλο των Αθηναίων ακούσιων οικοδόμων. Οι εργασίες κράτησαν 100 μέρες και το αποτέλεσμα τής κατασκευής του κάστρου εκθέτει ό Παναγής Σκουζές στον χρονικό του: «'Αλλά το τειχίον αυτό έγινε φύλαξ των Αθηναίων, άλλ' ώφέλιμον εις τον τύραννον. Έβαλεν εις τας πόρτας φύλα­κας, άρχισεν την τυραννία χειροτέραν τής πρώτης» (Δημ. Καμπούρογλου, Αι Αθήναι κατά τα έτη 1775- 1795. Επί τη βάσει των πηγών και ιδίως της αυτοβιογραφικής χρονογραφίας του Παναγή Σκουζέ, Ενώ Αθήναις 1931, σ. 59- 60).

ΒΙΒΛ. ΞΕΝΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1700-1800 ΤΟΜΟΣ Β. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ