«Θεοτοκάριον»: των αγιορειτών αξιόχρεως καταφυγή και ικεσία, και τής ψυχής των γαληνισμός και ουράνιος θυμηδία.

Η ευλάβεια αλλά και ή εν ανάγκαις και περιστάσεσι εύκολη καταφυγή των αγιορειτών πατέρων προς την εύκαιρη βοήθεια και προστασία τής Παρθένου Θεοτόκου, τόσο των σε Μοναστηριακές αδελφότητες ετεταγμένων όσο και των σε μικρές έξαρτηματικές συνοδείες ασκουμένων, ή και όλως μεμονωμένως ήσυχαζόντων, συνήθως εκδηλώνεται με την τέλεση των ακολουθιών των γνωστών παρακλητικών κανόνων, πού υπάρχουν στο Ωρολόγιο. Δεν περιμένουν οι μοναχοί την νηστεία του Δεκαπενταύγουστου για να τους ψάλλουν ή να τους ακούσουν εναλλάξ ψαλλομένους μόνο κατ' εκείνες τις ήμερες, όπως συμβαίνει με τους ευλαβείς εν κόσμω λαϊκούς στους εσπερινούς των ενοριακών ναών των.

Γνώρισα και γνωρίζω μοναχούς, πού είτε ενώπιων της αγίας εικόνος Της είτε ενώ εργοχειρούν, ψάλλουν ολόκληρο τον Μικρό Παρακλητικό κανόνα από στήθους, χωρίς την αίσθηση της ανάγκης να ανοίξουν το «Ώρολόγι» σε κανένα του σημείο. Παρατήρησα σε «γωνιές» (προσευχητάρια δωματίων δοκίμων και αρχαρίων μοναχών), να υπάρχουν φυλλαδίτσες, πού περιέχουν κεχωρισμένως τυπωμένη την «μικρή παράκλησι» ή «Ωρολόγια» με μόνιμο τον «φύλακα» (σελιδοδείκτη) στον οικείο τόπο. Ικανοποιώντας δε την περιέργειά μου, «φυλλομέτρησα» και πολλών κελλιωτικών ναΐσκων τοιαύτα, για να διαπιστώσω, με ενδόμυχη χαρά, ότι οι σελίδες του Μικρού Παρακλητικοί Κανόνος της Θεοτόκου ήταν μουτζουρωμένες, λαδωμένες και «κακοποιημένες» σε ίσο βαθμό με τις του Μεσονυκτικού και του Εξάψαλμου...

Κάποτε φίλος μου ιερομόναχος μεγαλώνυμου Μονής μου παρουσίασε με πολύ δισταγμό δακτυλογραφημένο σε μηχανή, παρακλητικό κανόνα προς την Παναγία Θεοτόκο, δικής του εμπνεύσεως, συνθέσεως και μελουργίας. 'Ζήτησε να τον προσέξω «με την ησυχία» μου^- παρακάλεσε για εχεμύθεια, και να του πω εν καιρώ την γνώμη μου. Με δυσκόλεψε πολύ ή περίπτωσης. Είναι όμως ήδη μακαρίτης -Θεός σχωρές τον- και με... διευκολύνει έτσι να γίνω αναλυτικότερος:

Ή μόρφωσης του ήταν μόλις των πρώτων γυμνασιακών τάξεων. Ήλθε πολύ νέος στο Όρος, δεν συνέχισε στην Άθωνιάδα, πράγμα πού θα 'μπορούσε να κάνη, αλλά ή οξύνοια του, σε συνδυασμό με την τριβή επί αρκετά έτη στα του Καθολικού τής Μονής, και ή βοηθητική υπηρεσία του στην Βιβλιοθήκη, τον κατέστησαν θεολογικώς και εκκλησιολογικός κατηρτισμένο σε ικανοποιητικό βαθμό, και στον προφορικό του, τουλάχιστον, λόγο καλόν στην άρθρωση και επαινετό στην σύνταξη. Είχε διακριθεί και σε άλλες υπηρεσίες και έφερε σε πέρας επιτυχώς ανατεθείσες αποστολές.

Ό παρακλητικός κανόνας του ήταν προσομοιασμένος πάνω

στους ειρμούς του πλαγίου Β' ήχου, «Ως εν ήπειρο πεζευσας ό Ισραήλ». Καλλίτερα ποτέ να μη μου τον έφερνε. Με δίχασε βουλητικός ό ευλογημένος. Το κείμενο και ή ροή του πρόδιδε μια ευλάβεια και τιμή προς την Παναγία, πού με συγκλόνιζε και πού την ζήλευα. Δεν περίμενα να βρεθώ προ τοιαύτης γλυκύτατης εκχύσεως αισθημάτων σεβασμού και ψυχικής έγγύτητος στο μυστήριο της «Θεοτοκίας».

Εκπληκτική σε αρμονία ήταν και ή μίξις ανθρωπινής τρυφερότητος και θείας λατρείας προς το άγκαλοφορούμενο βρέφος, «το ημερών και χρόνον έπέκεινα». Εκείνες δε οι ικεσίες διατυπώσεις του για εκπλήρωση των εντελώς προσωπικών και μύχιων αιτημάτων του από την Παναγία, με συγκινούσαν μέχρι δακρύων. Αλλά όλα αυτά ως προς την ουσία της προσπάθειας και του άγιου σκοπού. Οι κανόνες όμως της ορθογραφίας, της συντάξεως, της καταλλήλου επιλογής των λέξεων και της προσεκτικής τοποθετήσεώς των επάνω στην στενότητα της «επιφανειας» και την άναγκαιοδεσία του «ψηφιδωτού» ενός εκάστου των τροπαρίων επί απαρτίσει του όλου, εν λήψει μάλιστα καιρίως των άπαραβάτιον αξιώσεων των μουσικών ρυθμικών ποδών και μέτρων, αποτελούν άλλη θεώρησι των πραγμάτων, πού δεν ξέρει από ευλάβειες, νοερές εξάρσεις και ψυχικές ευαισθησίες, γιατί άξιοι αμείλικτη απολυτότητα και άνίλεη άτεγκτοσύνη...

Του είπα -όσο ευγενέστερα και μειλιχιώτερα 'μπόρεσα- ότι απέχουμε πολύ από του να εκλάβουμε τούς εαυτούς μας ως δυναμένους να «συγγενέψουν» με τούς ιερούς υμνογράφους της Εκκλησίας μας, Δαμασκηνό, Ιωσήφ, Ανδρέα Κρήτης ή και με τον των ήμερών μας Μικραγιαννανίτη Γεράσιμο. Ότι θα πρέπει να αρκεσθούμε, να προσευχόμαστε κατά τις κοινές με τους αδελφούς μας συνάξεις με τούς παρακλητικούς κανόνας εκείνων των άγιων υμνητόρων, και όταν κλεινόμαστε στις κέλλες μας τότε ας αφήνουμε την καρδιά και την ψυχή και τα χείλη μας να εκδηλώνονται όπως επιθυμούν και να εκφράζονται με όποια λόγια ξέρουν.

- Ούτε καν 'πέρασε από' το μυαλό μου, ευλογημένε, ότι θα μπορούσα να γίνω υμνογράφος· απάντησε με ύφος, πού φανέρωνε έκπληξη, συστολή και ταπεινοφροσύνη. Έτσι μου ήρθε από

ευλάβεια, να γράψω μια δική μου, εντελώς δική μου παράκλησι· και το έκανα κόβοντας από' τον ύπνο μου, γιατί δεν ευκαιρούσα άλλη ώρα. Καταλάβαινα πώς δεν ήταν να την 'δη ή την ακούσει άλλος. Την ήθελα μόνο για 'μένα και για το δωμάτιο μου. Ξέρεις με τις άλλες -καλές και άγιες είναι- αλλά να, πώς να στο πω, δεν λένε ακριβώς εκείνα πού θέλω να πω εγώ στην Παναγία. Τα εντελώς δικά μου^- κατάλαβες;

Ασφαλώς είχα καταλάβει. Αφού δε είχα ησυχάσει πλήρως από το ότι ή παράκλησις του γράφτηκε μετριοφρόνως και προοριζόταν για εντελώς προσωπική του χρήση, τον συγχάρηκα για την προσπάθεια και την ευλάβεια του προς την Παναγία. Τώρα όμως είμαι λυπημένος, πού δεν κράτησα ένα αντίγραφο εκείνου του παρακλητικού κανόνος, και μένω με τις τύψεις μήπως ή θέσης και στάσης μου, πού ενώ στόχευε στην εξασφάλιση της ταπεινοφροσύνης, υπήρξε αθελήτως αποφρακτική των ενδεχομένως περαιτέρω και πιθανώς έπιτυχεστέρων υμνογραφικών εφέσεων και προσπαθειών του εξαίρετου και ευλαβέστατου μακαριστού αδελφού (ιερομονάχου Ματθαίου Βατοπαιδινού).

ΒΙΒΛΙΟΓ. ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΟΔΙΑ ΣΤΟΝ ΑΘΩΝΑ. ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΡΟΔΟΣΤΟΛΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ.