Ή Γέννηση του Νοσοκομείου - Πρόοδος στην Καρδιολογία.

ΠΑΥΛΟΣ Κ. ΤΟΥΤΟΥΖΑΣ,

Καθηγητής - Διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.).

Ώς γνωστόν, το Νοσοκομείο, γεννήθηκε στο Βυζάντιο τον 4ο αιώνα Ήταν ένας Ξενών δίπλα σε Μονή, όπου για πρώτη φορά στην Ιστορία νοσηλεύονται και άποροι, ενίοτε κατά πλειονότητα. Με τη φιλανθρωπία και την αλληλεγγύη πού εισήγαγε ό χριστιανισμός, το πρώτο Νοσοκομείο έγινε στην Καππαδοκία από το Μ. Βασίλειο και στη συνέχεια τα Νοσοκομεία εξαπλώθηκαν σε όλη την έκταση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, πάντα δίπλα σε Μονή. Εκεί ή νοσηλεία ενισχύετε ή γινόταν κατά βάση και αποκλειστικά από νοσηλευτές και νοσηλεύτριες Μοναχούς και Μοναχές. Οι ιατροί, Άσκληπιάδες, πάντα ελεύθεροι με ιδιωτικό ιατρείο, βαθμηδόν και κατά ολίγον προσέφεραν υπηρεσίες σε αυτούς τούς Ξενώνες, ακόμη και για προσωπικό συμφέρον, αφού έτσι αποκτούσαν καλή φήμη. Έτσι δημιουργήθηκαν και οι πρώτες Ιατρικές Σχολές. Ή πρόοδος ήταν τόσο σημαντική ώστε, μεταξύ των διαφόρων εγχειρήσεων π. χ. για κιρσούς, αρτηριακά ανευρύσματα κ.α, να γίνει και εγχείρηση διαχωρισμού συμφυών παίδων, σιαμαίων αδελφών (948 μ.Χ.). Μεγάλοι Ξενώνες ήσαν φημισμένοι, ως της Σαμψούντος, Κράλλη, τού Λιβός, όπου εδέχοντο μόνον γυναίκες, και, βέβαια της Μονής Παντοκράτορος.

Ό Ξενών-Νοσοκομείο τής Μονής Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη το 1.100μ.Χ. κέκτηται ενός Τυπικού, το όποιο θα ζήλευε ακόμα και το σύγχρονο καλό Νοσοκομείο τής Δύσης, ως αναφέρει στο ωραίο του βιβλίο «Ή Γέννησις του Νοσοκομείου στο Βυζάντιο» ό Αμερικανός TIMOTHY MILLER, μετάφραση Ν. Κελέρμενος. Είχε τέσσερις κλινικές και εξ αυτών ή μία ήταν γυναικολογική.

Τονίζεται το θέμα τής γυναίκας, επειδή αυτή δεν είχε δει στον ήλιο μοίρα έπη εποχής Ασκληπιείων στην αρχαιότητα. Ίάτραινες δεν υπήρχαν στην αρχαιότητα, ενώ τώρα στη Μονή Παντοκράτορος βασιλεύουν οι γιατρίνες και ιδίως νοσηλεύτριες. Και όχι μόνον οι γυναίκες, αλλά κυρίως οι φτωχοί και οι άποροι στην αρχαιότητα δεν έβλεπαν οι καημένοι Άσκληπιάδη, θα ήσαν τυχεροί πολύ να σκύψουν επάνω τους κάποιοι σαν τον Κλέμπαχ μαζί με τον Ευαγγελιστή Λουκά, τον Αγαπητό, τον 1ο μ. Χ. αιώνα. Οι πλούσιοι πάντα είχαν το γιατρό τους σπίτι. Όμως ό αυτοκράτωρ Αλέξιος Κομνηνός, πριν αποχαιρετήσει τον ήλιο το 1.118 μ.Χ., οι γιατροί του Καλλικλής και Παντεχνής τον νοσήλεψαν ένα διάστημα στο Νοσοκομείο των Μαγγάνων. Οι γιατροί του είχαν επισημάνει Ότι τα οιδήματα στα πόδια και ή συνεχής δύσπνοια - όρθόπνοια κατά τη νύχτα οφειλόταν στην καρδιά. Με την ψηλάφηση τού σφυγμού διαπίστωναν αρρυθμίες. Δηλαδή οι γιατροί μιλούσαν για καρδιακή ανεπάρκεια και συζητούσαν για καθαρκτικό, να κινηθεί το έντερο και να φύγουν από' αυτό υγρά, ν' ανακουφιστεί λιγάκι ό αυτοκράτωρ. Αύτη ή τακτική ίσχυε μέχρι τη δεκαετία τού 1950 πού βγήκαν τα διουρητικά. Ώστε έπη Βυζαντίου ήσαν μεγάλες οι εξελίξεις στην Ιατρική. Χωρίς το χριστιανισμό δεν υπήρχε προοπτική αλληλεγγύης και φιλανθρωπίας για ίδρυση Ξενώνος. Το ενδιαφέρον τότε ήταν στραμμένο στα κατά τόπους κολοσσιαία. Ουδείς αρχαίος, Ελλην ή Ρωμαίος, αποφάσισε να αφιερωθεί στο Θεό νοσηλεύοντας αρρώστους και δαπανώντας ότι έχει και δεν έχει ως ό Μ. Βασίλειος για να μην είναι άφρων. Και ή ατμόσφαιρα μέσα στο Νοσοκομείο τώρα γίνεται συλλογική με λογική. Δεν θεραπεύει ό ιερεύς, διευθυντής είναι ό Πριμμηκύριος, πάντοτε έμπειρος γιατρός, με δύο άλλους έμπειρους γιατρούς σε κάθε κλινική και τέσσερις ειδικευομένους (υπουργούς). Δεν είχαν θέση έδώ οι μαγείες και ελεύθερα διάβαζαν τον Γαληνό, πού δεν ήταν χριστιανός. Ή Γαλλίδα συγγραφεύς CONGOURDEAU αναφέρει (2004) ότι ή Ηγουμένη τής Μονής συνιστούσε να διαβάζουν οι Μοναχές τον Γαληνό, ό όποιος δεν τις εμποδίζει σε τίποτα να είναι ευσεβείς.

Ό Ιπποκράτης στο Βυζάντιο απεικονίζεται μεταξύ άγιων.

Μετά το Βυζάντιο το λόγο έχει ή Δύση. Είναι ή Ευρώπη και ή Ασία των πάλαι ποτέ βαρβάρων, οι όποιοι με το χριστιανισμό από τον 4ο και τούς μετέπειτα αιώνες σιγά-σιγά εκπολιτίστηκαν. Και Όταν έγινε αυτό, λόγο φθόνου, κατέστρεψαν οι Σταυροφόροι την Κωνσταντινούπολη και πήραν Ότι πολύτιμο είχε ή Βασιλεύουσα, και αγνώμονες από τις τόσες ευεργεσίες πού είχαν δει από αυτήν, την αποδυνάμωσαν τόσο ώστε να πέσει εύκολο θύμα τού Πορθητή Μωάμεθ. Το καλό είναι ότι οι Δυτικοί οργανώνονται και αποκτούν καλό Νοσοκομείο μετά το 1.300 μ.Χ., παρ' όλο ότι ή ατζαμοσύνη τους είναι ορατή με το γεγονός ότι σε κάθε κρεβάτι μπορεί να είχαν δυο και τρεις αρρώστους, όπερ αδιανόητο για το Βυζαντινό Νοσοκομείο. Ως πόλη τη σκυτάλη από την Κωνσταντινούπολη την παίρνει ή Πάντοβα, πιθανότατα επειδή οι Σταυροφόροι μαζί με τα λείψανα του Ευαγγελιστή Λουκά πού μετέφεραν εκεί από την Πόλη, πήραν και το πλούσιο Τυπικό της οργάνωσης του Νοσοκομείου της Μονής Παντοκράτορος. Σημασία έχει ότι ή Πάντοβα ακτινοβολεί σε όλη την Ευρώπη και μετ' ου πολύ θα δοξαστούν πολλοί: ό LEONARDO DA VINCI( 1452-1519) με σχέδια ανατομίας του ανθρώπου σε αριθμό άνω των 50, ό ANDRE VESALE (1514-1564) από το Βέλγιο με το πρώτο σύγγραμμα ανατομίας, ό Ιταλός GIROLAMO FABRIZIO (1533-1619) πού περιέγραψε τις βαλβίδες των φλεβών και είναι εκείνος πού ανήγειρε το πρώτο αμφιθέατρο ανατομείου, ονόματι BO , O WILLIAM HARNEY ( 1578-1657) από την Αγγλία, ό όποιος αναφέρει ότι ή καρδιά λειτουργεί ως αντλία ενός κλειστού συστήματος. Έτσι επαναλαμβάνεται ή κυκλοφορία τής ίδιας ποσότητας αίματος, πέντε περίπου λίτρων, κάθε λεπτό. Στην Πάντοβα επίσης το 1760 ό ΜORGAGNI σε νεκροψία δείχνει τις στεφανιαίες αρτηρίες, ένοχες τής στηθάγχης.

Βεβαίως ιατρικές εξελίξεις βαθμηδόν σημειώνονται σε άλλες χώρες του Τριαδικού Θεού ανά την Ευρώπη. Το 1770 στην Αγγλία ό ΗERBERDEN μιλάει για τη στηθάγχη. Στη Γαλλία ό LOUIS PASTEUR (1822-1895) ανακαλύπτει τη μικροβιολογία αποδεικνύοντας ότι καθετί το ζωντανό, περιλαμβανομένων και των μικροβίων, προέρχεται από άλλον ζώντα οργανισμό. Το 1895 γίνεται ή ανακάλυψη των άκτίνων-Χ από το Γερμανό ROENTGEN. Στην Ολλανδία το 1900 ό EINTHOVEN ανακάλυψε το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Στη Ρωσία το 1905 πρώτος ό ΚOROTCOFF με πιεσόμετρο μετράει στο βραχίονα την αρτηριακή πίεση, συστολική-μεγάλη και διαστολική-μικρή, το δεν 1913 ό ΑNITSCOV, επίσης Ρώσος, μιλάει για το κακό πού μπορεί να κάνει ή χοληστερίνη.

Ό Γερμανός FORSSMAN το 1929 κάνει τον πρώτο καθετηριασμό καρδιάς (τον έκανε στον εαυτό του), πού άνοιξε το δρόμο προς τη στεφανιογραφία και την καρδιοχειρουργική. Το 1947 ό Αμερικανός BECK ανασταίνει με ηλεκτρικό SHOCK ασθενή πού εμφάνισε κοιλιακή μαρμαρυγή και ό ομοεθνής του ΖOLLL το 1952 θεραπεύει ασθενή πάσχοντα από κολποκοιλιακό αποκλεισμό με τεχνητή βηματοδότηση τής καρδιάς. Από διαγνωστικής πλευράς στη Σουηδία το 1954 ό ΕDLER ανακάλυψε το ύπερηχοκαρδιογράφημα. Στην Αγία Πετρούπολη το 1964 ό Ρώσος ΚOLESSOV έκανε το πρώτο μπαϊπάς στεφανιαίων με τοποθέτηση αρτηριακού μοσχεύματος και στην Ελβετία το 1977 ό Ανδρέας GRUENTZNIC έκανε την πρώτη αγγειοπλαστική, διάνοιξη στεφανιαίας με μπαλόνι. Οι εξελίξεις είναι ταχείες. Ό ασθενής με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου το 1950 νοσηλεύεται σε γενικό θάλαμο του νοσοκομείου με υψηλή θνησιμότητα, 30-40%. Στην πραγματικότητα μένει ακίνητος έπη 30-40 μέρες και ό ιατρός απλώς τον παρακολουθεί ανευρύσματα είναι ακόμη ζωντανός, δεν έχει κανένα φάρμακο αντιμετώπισης τής επιπλοκής του. Τα διουρητικά π. χ. LASIX δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί και τα μόνα φάρμακα πού έχει για τούς καρδιοπαθείς είναι τα νιτρώδη για την καταστολή του πόνου και ή δακτυλίτις για την ενίσχυση τής καρδιακής συστολής.

Αλλά τόσο το digoxin-δακτυλίτις όσο και τα νιτρώδη δεν επηρεάζουν την εξέλιξη του εμφράγματος και ή σωτηρία έρχεται με το ηλεκτρικό σοκ. Το 1960 αρχίζει ή λειτουργία τής Εντατικής Μονάδος Θεραπείας (ΜΕΘ), ή οποία στηρίζεται στη θεραπευτική ισχύ του ηλεκτρικού σοκ. Στη ΜΕΘ νοσηλεύεται εξ αρχής το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και τώρα ή νοσοκομειακή θνησιμότητα πέφτει χαμηλά, στο 15%. Με ένα ηλεκτρικό σοκ σώζονται πολλοί τις πρώτες ήμερες του εμφράγματος πού τότε είναι υψηλή ή θνησιμότητας. Από τη δεκαετία του 1960 βελτιώνεται ή θνησιμότητα του οξέος εμφράγματος με την ανακάλυψη φαρμάκων ως οι β-αναστολείς, οι α- ΜΕΑ με πρωταγωνιστή τον ημέτερο Χαράλαμπο Γαβρά, οι ανταγωνιστές του ασβεστίου, ή χρήση τής ασπιρίνης και ή ανακάλυψη των θρομβολυτικών φαρμάκων, και, τέλος με την αγγειοπλαστική με μπαλόνι, πράξη θεραπευτική, στην οποία ήταν σημαντική ή συμβολή του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου υπό την ερευνητική ομάδα του Χριστόδουλου Στεφανάδη.

Εκ των ανωτέρω ό απόμακρος σκεπτικιστής γέρνει προς το χριστιανισμό. Τόσοι αιώνες προόδου τής Καρδιολογίας, φανταστικής θα έλεγαν πολλοί, και όλες οι εξελίξεις σε χώρες πού έχουν επίσημη θρησκεία το χριστιανισμό. Ή γυναίκα παντρεύεται έναν άνδρα και αντιμετωπίζεται ως ίση με αυτόν από το δικαστήριο. Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, Βαγδάτη, μεγάλες πόλεις τής Ιστορίας, δεν προσέφεραν στην Καρδιολογία και έγιναν υποδεέστερες από τις άγνωστες Πετρούπολη, Στοκχόλμη και Παρίσι. Με το σκεπτικό αυτό δεν επιτρέπεται οι Δυτικοί να παρακάμπτουν το Βυζάντιο πού άνοιξε το δρόμο τής χαράς και τής προόδου.

ΒΙΒΛ. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ. ΣΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ. ΤΕΥΧΟΣ 225.