«Οφθαλμός της Εκκλησίας», έγινε το βιβλίο με τη μεγαλύτερη μετά την Αγία Γραφή κυκλοφορία στην Ρωσία.

Χαρακτηριστική είναι ή αγάπη του αγίου Σεργίου όχι μόνο για τη θεολογική σκέψη και το μοναστικό βίο αλλά και για την τέχνη και τον πολιτισμό. Αφού ευλόγησε τον αγαπημένο του υποτακτικό άγιο Αθανάσιο Βυσότσκυ, γέννημα-θρέμμα του Ροστώβ, και τον έκανε ηγούμενο στο μοναστήρι της Συλλήψεως της Θεοτόκου στο Βυσόκογε, τον έστειλε στην Κωνσταντινούπολη για να μεταφέρει απ' εκεί τη θεολογική σκέψη, τη μοναστική αντίληψη και το τυπικό των ακολουθιών. Ό κανόνας πού περιέχει τις διατάξεις της καθημερινής εκκλησιαστικής πράξης για επισκόπους, ηγουμένους, μοναχούς, μοναχές και λαϊκούς, πού συντάχθηκε από τον άγιο Αθανάσιο, είναι γνωστός ως «'Οφθαλμός της Εκκλησίας», κι όταν αργότερα διαδόθηκε ή τυπογραφία στην Ρωσία, έγινε το βιβλίο με τη μεγαλύτερη μετά την Αγία Γραφή κυκλοφορία.


Στην εισαγωγή του βιβλίου τονίζεται ή ανάγκη της τήρησης των «παραδόσεων των πατέρων» με σεβασμό και ακρίβεια. Και χαρακτηριστικά σημειώνεται:
«Ούτε ακόμη και ό ίδιος ό προϊστάμενος, δηλαδή ό ηγούμενος, έχει το δικαίωμα να λείψει από το μοναστήρι για οποιαδήποτε αιτία κατά τη διάρκεια των τεσσάρων μεγάλων νηστειών, ήτοι της Μεγάλης Σαρακοστής, της νηστείας των αγίων Αποστόλων, της νηστείας προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και τής νηστείας των Χριστουγέννων. Κατά τη διάρκεια του έτους, όταν ό ηγούμενος για ανάγκες τής μονής του βγαίνει έξω από το μοναστήρι, πρέπει αμέσως μόλις τελειώσει την εργασία του να γυρίζει πίσω και να συνεχίζει τις εργασίες του, ή σοβαρότερη των οποίων είναι να υπηρετεί και να βοηθάει τις ανθρώπινες ψυχές.

Και όχι μόνο αυτός δεν πρέπει να φεύγει από το μοναστήρι, αλλά ούτε και στους αδελφούς να επιτρέπει να φύγουν για οποιαδήποτε αιτία κατά την διάρκεια των τεσσάρων αυτών ιερών νηστειών, εκτός από γέροντες προχωρημένους στην ηλικία και στην πνευματική ζωή και εξοπλισμένους με «απάθεια» και έλλειψη ροπής προς τον πειρασμό...
...Καθετί στην ζωή τής εκκλησιαστικής κοινότητος πρέπει να γίνεται «ευσχημόνως και κατά τάξιν». Ιδιαίτερα στην Θεία Λειτουργία στεκόμαστε όρθιοι, κλίνουμε την κεφαλή και προσευχόμαστε όλοι μαζί...».

Ό άγιος Αθανάσιος, με την ευλογία και κατ' επιθυμία του αγίου Σεργίου, μετέφερε επίσης από την Κωνσταντινούπολη και τη βυζαντινή μουσική, την αρχιτεκτονική και την τέχνη τής αγιογραφίας.
Ή αντίληψη και ή δεξιοτεχνία των τεχνιτών πού τα επόμενα χρόνια ήρθαν και εργάστηκαν στο μοναστήρι του αγίου Αθανασίου Βυσότσκυ - αρχιτέκτονες, καλλιγράφοι, ψάλτες, αγιογράφοι, χαράκτες - αναμφίβολα δείχνουν τη βαθιά εκτίμηση του εμπνευστού αυτής τής προσπάθειας, του αγίου Σεργίου του Ραντονέζ, για την αξία του βυζαντινού πολιτισμού και τη διαρκή επιθυμία του να μεταφυτεύσει τούς πολιτιστικούς και ιστορικούς θησαυρούς του Βυζαντίου στην μοναστική ρωσική ζωή και τη ζωή του ρωσικού λαού γενικότερα.


Οι πνευματικοί δεσμοί με το Βυζάντιο και τον Άθωνα, μέσω του αγίου Αθανασίου του Βυσόκογε, έδωσαν «καρπούς έκατονταπλασίονας» χάρις στους ασκητικούς κόπους και την ασκητική πράξη του αγίου Σεργίου και των μαθητών του.

ΒΙΒΛ. ΡΩΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΣΤΗ ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΑΛΕΤΑΣ