Ο ΑΓΙΟΣ ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΣΑΡΤΡ.

Παναγιώτη Τελεβάντου

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΣΑΡΤΡ

Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς είχε ασχοληθεί δημιουργικά με τη θεολογική αξιολόγηση της σύγχρονης ευρωπαϊκής διανόησης έχοντας ως «μέτρο και κριτήριο» το θεάνθρωπο Ιησού Χριστό. Μεταξύ των συγχρόνων φιλοσόφων πού απασχόλησαν την αγιασμένη σκέψη του μεγάλου αυτού αγίου και θεολόγου τής Εκκλησίας μας είναι και ό γνωστός υπαρξιστής φιλόσοφος Σάρτρ.

ΟΙ ΑΘΕΟΙ ΠΟΛΟΙ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΣΑΡΤΡ

Συγκεκριμένα δύο αποφθέγματα τού Γάλλου φιλόσοφου ερέθισαν τη σκέψη και τη γραφίδα του Αγίου Ιουστίνου σε μεγάλο βαθμό: Ότι «ό συνάνθρωπος μας είναι ή κόλασή μας» και ότι ό άνθρωπος είναι «καταδικασμένος να είναι ελεύθερος».

Οι απαντήσεις του Σέρβου Όσιου ορθόδοξου φιλόσοφου και θεολόγου και Ομολογητή τής Εκκλησίας μας στις δύο αυτές προκλήσεις τής υπαρξιστικής φιλοσοφίας είναι βαθιά ριζωμένες στην πίστη τής Εκκλησίας και στο ορθόδοξο δόγμα.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΣΤΟ ΣΑΡΤΡ

Ό άνθρωπος, άπαντα ό Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς είναι «καταδικασμένος» να είναι αθάνατος και αυτή ή «καταδίκη» του προέρχεται από την «καταδίκη» του να είναι ελεύθερος. Ό θεός μόνον τον άνθρωπο προίκισε με το «αυτεξούσιο». Δηλαδή την ελευθερία να διαλέγει το καλό αντί του κακού. Και αυτή ή ελευθερία είναι πού του ανοίγει τις πόρτες τής αθανασίας. Αυτή ή ευλογία όμως του άνθρωπου να είναι «καταδικασμένος» να είναι ελεύθερος και ως εκ τούτου «καταδικασμένος» να είναι αθάνατος, προέρχεται από το γεγονός ότι το αιώνιο εισήλθε στο χρόνο. Ό Χριστός σαρκώθηκε και νίκησε με την Ανάσταση Του το θάνατο κι έτσι μετέτρεψε το θάνατο από καταδίκη σε ευλογία και το αυτεξούσιο από βασανιστική λαβύρινθο υπαρξιακής αγωνίας, σε ευλογημένη οδό ελεύθερης υπακοής στο θεό και δρόμο πού οδηγεί στην αιωνιότητα.

Ο ΑΛΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΟΧΙ Η ΚΟΛΑΣΗ ΜΟΥ

Ό συνάνθρωπος μας, θεολογεί ό φωτισμένος νους του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, δεν είναι κόλαση μου. Είναι ό παράδεισος μου, επειδή ή σωτηρία μας δεν είναι μια κάθετη σχέση ανθρώπου και Θεού, αλλά μια σχέση οριζόντια και κάθετη. Δηλαδή για να φτάσει κανείς στο Θεό πρέπει απαραίτητα να αποκτήσει τη σωστή στάση απέναντι στο συνάνθρωπο του. Ή αγάπη μας προς το Θεό προϋποθέτει ότι αγαπούμε την εικόνα Του, δηλαδή τον άνθρωπο. Γι' αυτό ό συνάνθρωπος μας δεν είναι αυτός πού περιορίζει την ελευθερία μας, όπως νομίζει ό μεγάλος υπαρξιστής φιλόσοφος, αλλά ή προϋπόθεση της παραδείσιας ευτυχίας μας.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ «ΝΟΥΣ ΕΧΙΤ»

Πρόσφατα παρακολούθησα μία εξαίρετη παράσταση του έργου «Νους EXIT», του Σάρτρ. Ή υπαρξιακή αγωνίας για την έλλειψη νοήματος στην ζωή και για τον περιορισμό της ελευθερίας του ανθρώπου από το συνάνθρωπο του δινόταν με ανάγλυφη παραστατικότητα.

Το έργο εκτυλίσσεται στον Αδη και σ' αυτό λέγεται απροκάλυπτα ότι ή κόλαση του κάθε ανθρώπου είναι ό συνάνθρωπος του.

Παρακολουθούσα με αδιάπτωτο ενδιαφέρον την πλοκή του έργου και την αναπαράσταση του αδιέξοδου της ζωής πού οικοδομείται μακριά από το Θεό.

Η ΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΣΑΡΤΡ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ

Σύγκρινα την υπαρξιακή αγωνίας του Σάρτρ όλη την ώρα της παράστασης με τη θεολογία της Εκκλησίας, ιδιαίτερα με την εσχατολογία Της, όπως περιγράφεται από τον Άγιος Μακάριο τον Αιγύπτιο, όπου οι άλλοι θεωρούνται ό παράδεισος μας, ενώ κόλασή μας θεωρείται ή αδυναμία των κολασμένων να έχουν επικοινωνία μεταξύ τους.

Η ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΑΡΤΡ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Έκανα την αναπόφευκτη σύγκριση της άθεης υπαρξιστικής και της χριστιανικής εσχατολογίας και με πήρε ένα βουβό κλάμα ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης προς τον Κύριο για την ευλογία πού μού έδωσε να γεννηθώ από ορθόδοξους γονείς και να βαπτιστώ στην κολυμβήθρα τής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

ΒΙΒΛ. ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 93