«Ο ελεήμων Κληρικός»

Ο ελεήμων Κληρικός: Αρχιμ. π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος κήρυγμα τού Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Εορτή σήμερα τού αγίου Ιωάννου τού Ελεήμονος, Πατριάρχου Αλεξαδρείας, ο οποίος προσέλαβε τήν προσωνυμία τού ελεήμονος γιά τήν αγάπη πού έδειχνε στούς ανθρώπους, τελούμε καί τό μνημόσυνο τού μακαριστού π. Επιφανίου, στόν οποίο μπορούμε νά αποδώσουμε τήν προσωνυμία τού ελεήμονος Κληρικού. Όσοι σήμερα παρευρισκόμαστε στόν Ιερό αυτόν Ναό έχουμε δεχθή παντοιοτρόπως καί ποικιλοτρόπως τήν ελεημοσύνη τού π. Επιφανίου, μέ λόγο καί έργο, μέ προσευχή καί υλική βοήθεια. Εξ άλλου τό ιερό αυτό ησυχαστήριο είναι έργο τού λαμπρού αυτού Ιερομονάχου καί έτσι δι’ αυτού συνεχίζει νά ελεή πολλούς ανθρώπους.

Πράγματι, ο αοίδιμος Γέροντας υπήρξε ελεήμων χωρίς νά λαμβάνη μισθό καί χωρίς νά έχη προσωπική περιουσία, αλλά ελεούσε μέ τόν πνευματικό πλούτο πού διέθετε, τά πολλά χαρίσματά του, τήν πληθωρική καί ανιδιοτελή αγάπη του καί προσέφερε όλα αυτά στούς αδελφούς του καί τά πνευματικά του τέκνα γιά τήν δόξα τού Θεού, αλλά ελεούσε καί υλικώς, «εργαζόμενος ταίς ιδίαις χερσίν» (Α' Κορ. δ', 12). Μπορούσε δέ νά επαναλαμβάνη τό τού Αποστόλου Παύλου: «ταίς χρείαις μου καί τοίς ούσι μετ εμού υπηρέτησαν αι χείρες αύται» (Πρ. κ', 34).

Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος δίδοντας τόν ορισμό τού ελεήμονος ανθρώπου, γράφει ότι είναι «καύσις καρδίας υπέρ πάσης κτίσεως, υπέρ τών ανθρώπων, καί τών ορνέων, καί τών ζώων, καί τών δαιμόνων, καί υπέρ παντός κτίσματος». Αυτή η φράση «καύσις καρδίας» είναι χαρακτηριστική, γιατί δείχνει τόν πλούτο τής αγάπης γιά τούς ανθρώπους καί όλη τήν κτίση.

Τέτοιος ήταν ο μακαριστός π. Επιφάνιος, Πνευματικός Πατέρας καί Γέροντας πολλών από τούς παρόντες, αφού αγαπούσε υπερβολικά τούς ανθρώπους, σεβόμενος παράλληλα απεριόριστα τήν ελευθερία τους. Ήταν ολόκληρος μιά καύση καρδίας, αλλά καί ο άνθρωπος τής ελευθερίας πού μπορούσε νά λέγη «ουδένα καλώ, ουδένα κρατώ, ουδένα διώκω».

Η γνωριμία μου μέ τόν μακαριστό π. Επιφάνιο έγινε διά μέσου τού Γέροντός μου Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης καί Αλμωπίας κυρού Καλλινίκου. Ήταν γνωστοί από λαϊκοί ακόμη, καί συνδέθηκαν μέ μιά αδιατάρακτη προσωπική φιλία πού εκφραζόταν μέ ποικίλους τρόπους. Μιλούσαν καθημερινά στό τηλέφωνο καί αντάλλασσαν πολλές σκέψεις πάνω σέ επίκαιρα εκκλησιαστικά καί κοινωνικά ζητήματα. Μόλις εισερχόμουν στό Γραφείο τού Μητροπολίτου Καλλινίκου, αμέσως καταλάβαινα ότι μιλούσε μέ τόν π. Επιφάνιο, από τόν τόνο τής φωνής του, καί από τήν χαρά πού ήταν ζωγραφισμένη στό πρόσωπό του. Αυτή η επικοινωνία συνεχίσθηκε καί κατά τήν διάρκεια τής ασθενείας τού Γέροντός μου, μέχρι τής κοιμήσεώς του, αλλά καί μετά από αυτήν. Είναι μιά από τίς μεγάλες ευεργεσίες καί ευλογίες τού Θεού, τό ότι αξιώθηκα νά γνωρίζω τόν μακαριστό π. Επιφάνιο, καί η μνήμη του παραμένει μέσα στήν καρδιά μου, σέ ένα σημαντικό καί εκλεκτό μέρος της.

Έχοντας τήν πρόσκληση νά παρευρίσκομαι σήμερα σέ αυτόν τόν ιερό χώρο, τόν οποίο εκείνος συνέστησε καί ευλόγησε, καί νά τελούμε τό ιερό μνημόσυνο θά ήθελα νά παραθέσω μερικές σκέψεις μου σκιαγραφώντας πολύ συνοπτικά τήν προσωπικότητά του.

Κατ’ αρχάς πρέπει νά αναφερθώ στά φυσικά του χαρίσματα, ήτοι τό σπινθηροβόλο μυαλό του, τήν καταπληκτική ευφυία του, τήν απέραντη μνήμη του, αλλά καί τήν θαυμαστή ακριβολογία τού λόγου του, μέ τόν καταπληκτικό χειρισμό τής ελληνικής γλώσσης καί τήν δύναμη τής σκέψεώς του. Τά επιχειρήματά του ήταν ατράντακτα καί κονιορτοποιούσαν τίς αντιρρήσεις τών συνομιλητών του. Οι γνώσεις του ήταν απέραντες καί μέ αυτές διήνθιζε τόν λόγο του.

Όμως, πέρα από τήν σοφία του, είχε πολλά πνευματικά χαρίσματα, ήταν ένας απλός πιστός, καί διακρινόταν γιά τήν αφελότητα τής καρδίας του. Συνδύαζε δυνατό μυαλό καί απλότητα καρδίας. Εφαρμοζόταν σέ αυτόν ο λόγος τού Αποστόλου Παύλου: «η καρδία ημών πεπλάτυνται» (Β? Κορ. στ’,11). Είχε καρδιά μικρού παιδιού, καί σέ αυτό ίσχυε ο λόγος τού Χριστου: «εάν μή στραφήτε καί γένησθε ως τά παιδία ου δύνασθε εισελθείν εις τήν βασιλείαν τού Θεού (Ματθ. ιη’, 3).

Επίσης, εκείνο πού διέκρινε κανείς βλέποντας τήν ζωή τού μακαριστού Γέροντος ήταν η ολοκληρωτική αφοσίωσή του στόν Θεό. Τά προσόντα πού διέθετε, οι ικανότητες πού τόν χαρακτήριζαν, οι γνώσεις πού είχε θά τού εξασφάλιζαν μιά πορεία λαμπρή μέσα στήν διοίκηση καί τήν ποιμαντική τής Εκκλησίας, αυτό πού μερικοί ονομάζουν «καριέρα». Αλλά ενώ θά μπορούσε καί στό Πανεπιστήμιο νά διαπρέψη, εκείνος αισθανόταν αφιερωμένος στόν Θεό. Έδωσε όλη του τήν ύπαρξη στόν Θεό, τούς αδελφούς καί τά τέκνα του, τά οποία αγάπησε «εις τέλος». Η σκέψη του, η καρδιά του, ο χρόνος τής ζωής του, ολόκληρη η ύπαρξή του είχε αφιερωθή στόν Θεό καί τήν Εκκλησία. Σπάνια συναντά κανείς τέτοια μεγάλη αφιέρωση. Στήν Εκκλησία έδινε συνεχώς τά πάντα, καί δέν λάμβανε μισθό, θυσιαζόταν καί δέν θυσίαζε, σταυρωνόταν καί δέν σταύρωνε.

Ολόκληρη η ψυχή καί τό σώμα του είχαν δοθή στόν Θεό. Έτσι ζούσε στό κέντρο τής Αθήνας, κυκλοφορούσε στούς πολυσύχναστους δρόμους πέριξ τής πλατείας Ομονοίας καί τών γύρω περιοχών μέ έντονη νήψη καί προσευχή στό λογιστικό μέρος τής ψυχής, εγκράτεια στίς αισθήσεις καί αγάπη στό παθητικό μέρος τής ψυχής, πού καί τά τρία αυτά, κατά τόν άγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά, συνιστούν τήν ιερή ησυχία. Όποιος αφιερώνει τόν εαυτό του στόν Θεό καί διατηρεί καθαρές όλες τίς εσωτερικές-ψυχικές δυνάμεις του, ζή τήν ατμόσφαιρα τής ερήμου καί στήν πολυάσχολη πόλη. Ερημίτης, λοιπόν, εν μέσω πολλών ανθρώπων ο μακαριστός Γέροντας, καί ζώντας τό πνεύμα τής ερήμου ήταν αγγελόνους.

Μέσα σέ αυτήν τήν προοπτική πρέπει νά δούμε τήν αγάπη του γιά τήν Αγία Γραφή καί τά πατερικά κείμενα, αλλά καί αυτά τά φιλοκαλικά. Εργάσθηκε γιά τήν έκδοση τής Φιλοκαλίας τών ιερών νηπτικών καί εξέφραζε τό πνεύμα τών φιλοκαλικών Πατέρων, καθώς επίσης διάβαζε τά έργα τού αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά, τού μεγάλου αυτού ησυχαστού καί αγιορείτου, σέ περίοδο πού, εν πολλοίς, από τούς ευσεβείς κύκλους υπήρχε άγνοια τής διδασκαλίας καί περιφρόνηση τής ησυχαστικής παραδόσεως. Είχε βαθυτάτη ευσέβεια, επηρεασμένος από ασκητές καί ερημίτες, χωρίς, όμως, νά έχη στοιχεία ευσεβισμού. Αυτό φαίνεται από τήν ελευθερία μέ τήν οποία εκινείτο καί μέ αυτήν καθοδηγούσε τά πνευματικά του παιδιά. Έχω προσωπική γνώση τής ελευθερίας πού ήταν ένα από τά χαρακτηριστικά του γνωρίσματα.

Γενικά, ο μακαριστός π. Επιφάνιος ήταν ένα πιστό τέκνο τής Εκκλησίας, τήν οποία αγαπούσε υπερβολικά καί στήν οποία ζούσε θυσιαστικά. Αγωνιζόταν γιά νά δίνη τήν καλή μαρτυρία της στόν κόσμο. Καίτοι ο ίδιος δέν ήθελε νά γίνη Επίσκοπος, παρά τό ότι τού προτάθηκε, εν τούτοις αγωνιζόταν γιά νά εκλεγούν καλοί Επίσκοποι στήν Εκκλησία, ώστε νά δοξάζεται τό όνομα τού Θεού καί τελικά πνευματικά του παιδιά έγιναν λαμπροί Επίσκοποι πού κοσμούν τήν Εκκλησία μας. Δέν έγινε αυτός Επίσκοπος, μέ τήν δική του θέληση, αλλά ήταν καί είναι Πατέρας πολλών καλών Επισκόπων.

Είμαι βαθύτατα συγκινημένος πού σήμερα βρίσκομαι στό Ιερό Ησυχαστήριο τής Κεχαριτωμένης, πού εκείνος δημιούργησε καί τό επάνδρωσε μέ πνευματικά του παιδιά γιά τήν δόξα τού Θεού καί τής Εκκλησίας. Θεωρώ ότι αυτό τό Ησυχαστήριο είναι η πεμπτουσία όλης τής ζωής τού μακαριστού Γέροντος καί κατάληξη όλης τής ευλογημένης ζωής του στήν Εκκλησία. Αυτό τό ιερό Ησυχαστήριο φανερώνει τό μοναχικό πνεύμα πού διακατείχε τόν π. Επιφάνιο, μέ τό οποίο ζούσε σέ όλη του τήν ζωή, αφού συμπεριφερόταν ως Χερουβείμ καί Σεραφείμ στό κέντρο τής Αθήνας, καθώς επίσης δείχνει τήν αγάπη του πρός τήν μητέρα τού Χριστού, τήν Κεχαριτωμένη, τήν Θεοτόκο πού συνιστά όλο τό μυστήριο τής θείας οικονομίας, αλλά εκφράζει καί τήν ησυχία πού ήταν η ουσία τής ιερατικής καί μοναχικής του πολιτείας.

Έγραψε πολλά βιβλία, διόρθωσε πολλά κείμενα, δίδαξε πολύ λαό, εξομολόγησε πολλούς ανθρώπους καί τούς καθοδηγούσε στήν πνευματική τους ζωή, μέ πατερικό πνεύμα καί εκκλησιαστικό φρόνημα, επισκεπτόταν ανθρώπους στά Νοσοκομεία, τούς χώρους τού ανθρώπινου πόνου, γιά νά τούς παρηγορήση καί νά τούς ωφελήση, έκανε σημαντικές παρεμβάσεις στόν εκκλησιαστικό χώρο γιά τήν ευταξία τής εκκλησιαστικής ζωής, σύμφωνα μέ τό κανονικό δίκαιο, τού οποίου ήταν άριστος, εγκρατής γνώστης. Στό τέλος όμως, ως καταστάλαγμα καί επιστέγασμα όλων τών προσπαθειών του ίδρυσε αυτόν τόν ευλογημένο ησυχαστικό χώρο μέσα στόν οποίο εξασκείται η προσευχή καί δοξολογείται ο Τριαδικός Θεός, αλλά καί μέσα στόν οποίο αναπαύεται τό σώμα του, τό σώμα ενός καλού καί ευλογημένου Κληρικού, πού δόξασε τήν Ορθόδοξη Εκκλησία.

Επίσης αισθάνομαι συγκινημένος γιατί ο μακαριστός π. Επιφάνιος μέ αγαπούσε ως ένα πνευματικό παιδί τού καλού του φίλου, τού μακαριστού Μητροπολίτου Εδέσσης Πέλλης καί Αλμωπίας κυρού Καλλινίκου, καί ενδιαφερόταν γιά μένα, μετά τήν έξοδο εκείνου από τήν ζωή αυτή. Μού τηλεφωνούσε τακτικά γιά νά μάθη γιά τήν κατάστασή μου καί μού προσέφερε τήν πολύτιμη πείρα του γιά τήν αντιμετώπιση τών ποικίλων προβλημάτων πού είχα μετά τήν εκδημία τού Γέροντός μου, καί πραγματικά μού έδωσε άριστες λύσεις. Αυτός είναι ο λόγος γιατί έκλαψα πολύ κατά τήν διάρκεια τής εξοδίου του ακολουθίας, καθώς έβλεπα τό σώμα του νά βρίσκεται στό φέρετρο μέ καθαρό καί λαμπερό πρόσωπο, καί αισθανόμουν τήν ολόλευκη ψυχή του νά πορεύεται πρός τίς αυλές τού Κυρίου του, πού Τόν αγάπησε καί Τόν υπηρέτησε μέ αφοσίωση καί ευαγγελική ζωή από τήν μικρή του ηλικία.

Επειδή άρχισα μέ τόν άγιο Ιωάννη τόν Ελεήμονα καί τόν άγιο Ισαάκ τόν Σύρο σέ αναφορά πρός τήν ελεημοσύνη, θέλω νά καταλήξω πάλι μέ λόγο τού αγίου Ισαάκ. Γράφει: «Μή συγκρίνης τούς ποιούντας τά σημεία, καί τέρατα, καί δυνάμεις εν τώ κόσμω τοίς ησυχάζουσιν εν γνώσει». Δηλαδή, μή συγκρίνης αυτούς πού εργάζονται στόν κόσμο καί κάνουν πολλά έργα, μέ αυτούς πού ησυχάζουν εν γνώσει. Καί εξηγεί στήν συνέχεια ότι πολλοί επιτέλεσαν δυνάμεις καί ανέστησαν νεκρούς καί εμόχθησαν γιά νά επιστρέψουν πλανεμένους καί εποίησαν μεγάλα θαύματα, καί πολλοί διά τών χειλέων τους οδηγήθησαν στήν επίγνωση τού Θεού. Στήν συνέχεια, όμως, αυτοί πού ζωοποίησαν άλλους, έπεσαν σέ μιαρά καί βδελυκτά πάθη, θανάτωσαν τούς εαυτούς τους καί στήν πράξη έγιναν σκάνδαλο στούς πολλούς. Καί εξηγεί ότι αυτό έγινε επειδή έκαναν όλα αυτά, ενώ ήταν άρρωστοι πνευματικά. Γράφει: «Διότι ακμήν εν αρρωστία ήσαν ψυχής, καί ουκ εφρόντισαν περί τής υγείας τών ψυχών αυτών, αλλά δεδώκασιν εαυτούς εις τήν θάλασσαν τού κόσμου τούτου τού ιάσασθαι τάς ψυχάς τών άλλων, έτι όντες αυτοί άρρωστοι καί απώλεσαν τάς ψυχάς αυτών εκ τής ελπίδος τού Θεού». Είναι φοβερός αυτός ο λόγος, πού δείχνει ότι πρέπει νά ασκούμε τήν ποιμαντική εργασία όντες πνευματικά υγιείς, διότι διαφορετικά θά υποστούμε μεγάλη πνευματική ζημιά.

Ο π. Επιφάνιος ήταν ώριμος πνευματικά Κληρικός καί από τήν μικρή ακόμη ηλικία του, καί έδωσε τόν εαυτό του στήν θάλασσα τού κόσμου καί θεράπευσε πολλούς θαλασσοδαρμένους. Ήταν ελεήμων Κληρικός, πού ζούσε οσιακή ζωή στήν καρδιά τής Αθήνας, μέ ησυχία καί προσευχή, καί ίδρυσε αυτό τό Ιερό Ησυχαστήριο, καί εξακολουθεί νά ελεή όλους εμάς, πού τόν γνωρίσαμε, μέ τήν αγάπη του καί τήν προσευχή του, άν βέβαια, μέ τήν ζωή μας θά αποδειχθούμε άξιοι τού ελέους τού Θεού. Ισχύει κατά πάντα καί γιά τόν μακαριστό π. Επιφάνιο ο λόγος τού Προφητάνακτος Δαυΐδ: «όλην τήν ημέραν ελεεί καί δανείζει ο δίκαιος, καί τό σπέρμα αυτού εις ευλογίαν έσται» (Ψαλμ. λστ', 26). Αυτό έχει υπ’ όψη του καί ο ιερός υμνογράφος όταν γράφη: «Δίκαιος ανήρ ο ελεών όλην τήν ημέραν, ο κατατρυφών τού Κυρίου, καί τώ φωτί περιπατών, ός ου μή προσκόψη» (Δοξαστικό Ε’ Κυριακής Νηστειών). Ο μακάριος Γέροντας εξακολουθεί νά ελεή πνευματικά όλους μας, νά κατατρυφά τού Κυρίου μέσα στό φώς Του.

Αιωνία νά είναι η μνήμη τού μακαριστού πατρός καί αδελφού ημών Επιφανίου Ιερομονάχου, τού κοσμήσαντος τήν Εκκλησίαν τού Χριστού.–

http://www.parembasis.gr/2011/11_11_15.htm#nowhere