Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς λέει ότι η ενσάρκωση δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ελεύθερη ανθρώπινη συμφωνία της Θεοτόκου, όπως και δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη δημιουργική θέληση του Θεού.

Anthony (Bloom), Metropolitan of Sourozh

„Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς λέει ότι η ενσάρκωση δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ελεύθερη ανθρώπινη συμφωνία της Θεοτόκου, όπως και δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη δημιουργική θέληση του Θεού. Την ημέρα του Ευαγγελισμού βλέπουμε στο πρόσωπο της Θεοτόκου μια Παρθένο, η οποία μπόρεσε με όλη τη καρδιά, με όλο το νου, με όλη τη προσωπικότητά της να εμπιστευθεί εντελώς τον Θεό.“ – από μια ομιλία του Μητροπολίτη Αντωνίου Σούροζ (Μπλούμ) για τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου

Ευαγγελισμός σημαίνει καλή είδηση, ότι βρέθηκε σε όλο το ανθρώπινο είδος μια παρθένος, η οποία είχε μια τέτοια εμπιστοσύνη στο Θεό και ήταν με έναν τόσο βαθύ τρόπο ικανή να Τον υπακούει, ώστε μπόρεσε να γεννήσει τον Υιό του Θεού.

Η ενσάρκωση του Υιού του Θεού είναι από τη μια πλευρά μια πράξη της δύναμης και της αγάπης του Θεού -  τρυφερή και πρόθυμη να σταυρωθεί για να σώσει τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα, όμως, είναι μια πράξη της ανθρώπινης ελευθερίας. Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς λέει ότι η ενσάρκωση δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ελεύθερη ανθρώπινη συμφωνία της Θεοτόκου, όπως και δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη δημιουργική θέληση του Θεού. Την ημέρα του Ευαγγελισμού βλέπουμε στο πρόσωπο της Θεοτόκου μια Παρθένο, η οποία μπόρεσε με όλη τη καρδιά, με όλο το νου, με όλη τη προσωπικότητά της να εμπιστευθεί εντελώς τον Θεό.

Η καλή είδηση, όμως, ήτανε πραγματικά φοβερή. Η εμφάνιση του αγγέλου, ο χαιρετισμός του: „Χαίρε εσύ η προικισμένη με τη χάρη του Θεού. Ευλογημένη από το Θεό είσαι, περισσότερο από όλες τις γυναίκες! Ευλογημένο και το παιδί που έχεις στα σπλάχνα σου!“ προκάλεσαν όχι μόνο έκπληξη και ευσέβεια, μα και φόβο στην ψυχή της παρθένου, που δεν είχε γνωρίσει άντρα ποτέ και δεν μπορούσε να φανταστεί, πώς θα γίνει αυτό.

Μα εδώ βλέπουμε τη διαφορά μεταξύ του αναποφάσιστου – αν και βαθιά πιστού -  Ζαχαρία, του πατέρα του Προδρόμου και της πίστης της Θεοτόκου. Και στον Ζαχαρία ο άγγελος είχε προαναγγείλει ότι η γυναίκα του θα γεννήσει γιό - με φυσιολογικό τρόπο, παρά την προχωρημένη ηλικία τους. Και η απάντησή του ήταν η εξής: Πώς μπορεί να γίνει αυτό? Δεν μπορεί! Πώς μπορώ να βεβαιωθώ γι΄ αυτό? Η Θεοτόκος ρωτάει αλλιώς: Πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο σε μένα? Είμαι παρθένος. Και στην απάντηση του αγγέλου, ότι θα γίνει αυτό,  αποκρίθηκε με λόγια πλήρους  αφοσίωσης. Δίνει τον εαυτό της στα χέρια του Θεού: Είμαι μια δούλη του Κυρίου, ας γίνει το θέλημά Του σ΄ εμένα όπως μου το είπες.

Η λέξη „δούλος“ ή „σκλάβος“, όπως την χρησιμοποιούμε σήμερα, μιλάει για σκλαβιά. Στις σλαβικές γλώσσες, δούλο ονόμαζε τον εαυτό του ένας άνθρωπος, ο οποίο έδωσε όλη τη ζωή του, όλη τη θέλησή του σ΄ έναν άλλο άνθρωπο. Και εκείνη έδωσε όντως τη ζωή της στο Θεό, τη θέλησή της, τη μοίρα της, όταν δέχτηκε με πίστη – δηλαδή με παντελή εμπιστοσύνη -  την προαγγελία, ότι θα γίνει η μητέρα του ενσαρκωμένου Υιού του Θεού. Και η Ελισάβετ λέει γι αυτήν: Χαρά σ΄ αυτή που πίστεψε ότι θα εκπληρωθούν τα λόγια που της είπε ο Κύριος.

Στη Θεοτόκο βρίσκουμε μια καταπληκτική ικανότητα να εμπιστευθεί εντελώς το Θεό. Αυτή η ικανότητα δεν είναι φυσιολογική, δεν είναι από τη φύση. Μια τέτοια πίστη μπορεί κανείς να σφυρηλατήσει μέσα του μόνο αν αγνίζει πρώτα την καρδιά του, αν στην πράξη ζεί την αγάπη προς  τον Θεό. Μόνο με γενναιότητα! Επειδή οι πατέρες λένε: Χύσε αίμα και θα σου δοθεί το Πνεύμα. Ένας δυτικός συγγραφέας είπε ότι η Ενσάρκωση έγινε δυνατή, όταν η Παρθένος του Ισραήλ ήταν ικανή να εκφράσει με όλες τις σκέψεις της, με όλη την καρδιά της, με όλη τη ζωή της το όνομα του Θεού, ώστε Εκείνος  να γίνει σάρκα μέσα της.

Λοιπόν, αυτό είναι ο Ευαγγελισμός, για τον οποίον μόλις ακούσαμε στο Ευαγγέλιο. Η ανθρωπότητα γέννησε, πρόσφερε στο Θεό σαν δώρο την παρθένο, η οποία ήτανε ικανή με τη ελευθερία της να γίνει Μητέρα του Υιού του Θεού, η οποία έδωσε τον εαυτό της ελεύθερα για τη σωτηρία του κόσμου.