«Είμαστε λαός με μικρό πληθυσμό». Αυτή ή σκέψη ίσως δημιουργείται μέσα στην ψυχή σας λόγω απαισιοδοξίας. Πέστε μου, σε τί είμαστε μικροί; Σε αριθμό των κατοίκων; ΆΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ

Εσείς μελετάτε τους άλλους οι όποιοι έφτασαν στο απόγειο της δύναμης και του πολιτισμού τους. Μελετώντας τους γίνεστε απαισιόδοξοι, επειδή θεωρείτε το λαό σας αδύναμο και απολίτιστο. Αλλά, προσέξτε- είστε απαισιόδοξοι για έναν λόγο πού θα έπρεπε να είστε αισιόδοξοι. Οι λαοί πού έφτασαν στο απόγειο της δύναμης και του πολιτισμού, είτε συνεχίζουν να παραμένουν σ' αυτό το κορυφαίο επίπεδο, είτε οδηγούνται προς τα κάτω. Οι λαοί όμως πού είναι ασήμαντοι και απολίτιστοι, έχουν μπροστά τους πολλά σκαλοπάτια μέχρι να ανέβουν στην κορυφή.

Ή νεολαία της Γαλλίας και της Γερμανίας έχει περισσότερους λόγους να είναι αισιόδοξη; Θα μπορούσαν να πουν στον εαυτό τους: Οι προγονοί μας όλα τα φρόντισαν και για μας δεν έμεινε τίποτε. Αλλά εσείς για ποιό λόγο είστε απαισιόδοξοι; Αφού οι προγονοί σας μόλις ξεκίνησαν να χτίζουν. Εσείς, βρίσκεστε στην αρχή μιας νέας δημιουργίας. Μπροστά σας ανοίγεται ένα τεράστιο, ακαλλιέργητο πεδίο. Μπροστά σας ανοίγεται ένας μακρύς δρόμος για αγώνες.

«Είμαστε λαός με μικρό πληθυσμό». Αυτή ή σκέψη ίσως δημιουργείται μέσα στην ψυχή σας λόγω απαισιοδοξίας. Πέστε μου, σε τί είμαστε μικροί; Σε αριθμό των κατοίκων; Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν όσον άφορα τον αριθμό πιο λίγοι από εμάς τούς Σέρβους, παρόλα αυτά κατέπληξαν, εντυπωσίασαν όλο τον κόσμο με τη μεγαλοσύνη τους. Δεν επαινώ τις ικανότητες μας, για να σας ενθαρρύνω, αλλά σας λέω πώς μέχρι τώρα κανένας σημαντικός άνθρωπος στην Ευρώπη δεν είπε για μας, πώς δεν έχουμε τις απαραίτητες ικανότητες. Δεν έχω χρόνο να αναφέρω πόσοι σημαντικοί άνθρωποι μίλησαν γι' αυτές. Αν άρχιζα να το κάνω θα ξεκινούσα με τον Πούσκιν και με τον Γκαίτε.

«Ή ζωή μας είναι ασήμαντη». Υπάρχει περίπτωση εσείς έτσι να σκέφτεστε και για το λόγο αυτό να είστε απαισιόδοξοι. Σας βεβαιώνω πώς δεν υπάρχει εποχή ασήμαντη και ασήμαντη ζωή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Υπάρχουν μόνο εποχές σημαντικές και εποχές πού τις προετοιμάζουν. Ή εποχή μας επομένως, είτε προετοιμάζει μία σημαντική εποχή, είτε ή ίδια είναι σημαντική. Και στις δύο περιπτώσεις λοιπόν, δεν δικαιολογείται ή απαισιοδοξία σας. Επειδή, εάν το παρόν δεν είναι σημαντικό, τότε αποτελεί προετοιμασία ενός σπουδαίου μέλλοντος. Και επειδή το μέλλον σας ανήκει, το παρόν αποτελεί προετοιμασία της μεγαλοσύνης σας. Και αυτό πρέπει να αποτελεί λόγο χαράς και όχι λύπης.

Ας ασκείτε κριτική για το παρόν, αλλά μην απελπίζεστε με το μέλλον. 'Ας ασκείτε κριτική σε εκείνους τούς ανθρώπους πού τώρα σας αντιπροσωπεύουν πολιτικά ή κατέχουν θέσεις θρησκευτικές ή είναι ποιητές ή επιστήμονες... Ας τούς κριτικάρετε, αλλά μην ξεχάσετε πώς σε λίγα χρόνια εσείς θα αντιπροσωπεύετε το έθνος μας σε όλους τούς τομείς. Και τότε εσείς θα είστε εκτεθειμένοι σε κριτική, από εκείνους πού τώρα συλλαβίζουν ή μαθαίνουν τα πρώτα γράμματα στο δημοτικό σχολείο. Αυτά τα παιδιά σας πού σας βλέπουν τώρα με σεβασμό και αισθάνονται πώς βρίσκεστε σ' ένα απλησίαστο ύψος θα φτάσουν και αυτά σ' αυτό το ύψος και εσείς θα φτάσετε στο ύψος των γονέων σας. Θα έρθει λοιπόν στιγμή πού οι πιτσιρικάδες πού σήμερα σας θαυμάζουν, στη συνέχεια θα σας κριτικάρουν και θα σας δικάζουν. Με το μέτρο πού κρίνετε και οι ίδιοι θα κριθείτε.

Δικαίωμα σας είναι να ασκείτε κριτική, αλλά μην σπαταλάτε πολύ χρόνο στην κριτική του παρόντος. Ξοδεύετε το ένα δέκατο του χρόνου σας, το πολύ. Τα υπόλοιπα εννέα δέκατα πρέπει να τα χρησιμοποιείτε για τη μόρφωση και τον καταρτισμό σας. Δεν είναι καλός ό ηθοποιός αυτός πού σωστά κριτικάρει το ρόλο άλλου ηθοποιού. Καλός ηθοποιός είναι αυτός πού σωστά, με δύναμη και αγάπη προετοιμάζει το δικό του ρόλο. Και σίγουρο είναι πώς αγάπη και δύναμη, δεν μπορεί να έχει ό απαισιόδοξος άνθρωπος.

Μην παραδίνεστε στην απαισιοδοξία. Επειδή ή απαισιοδοξία σας θα αποτελέσει την πιο δηλητηριώδη πηγή αμέτρητου κακού, πού θα πλήξει εσάς και τούς άλλους.

Οι ψυχές των προγόνων σας, εκείνων των χωρικών πού πριν από εκατό χρόνια δημιούργησαν αυτή τη χώρα, θα σας βλέπουν από ψηλά, όταν θα αρχίσετε να κυβερνάτε αυτή τη χώρα και όταν εσείς θα γίνετε στρατιώτες ή λογοτέχνες ή δάσκαλοι ή υπουργοί της χώρας. Ή απαισιοδοξία σας θα λυπήσει τις ψυχές τους και θα τις οδηγήσει να αποστρέψουν το βλέμμα τους από εσάς. Θα παραπονεθούν και θα πουν: «Πώς εμείς οι αγράμματοι οργώσαμε και δημιουργήσαμε και εσείς οι μορφωμένοι ισοπεδώσατε τα πάντα! Πώς εμείς οι σκλάβοι ήμασταν αισιόδοξοι και εσείς οι ελεύθεροι είστε απαισιόδοξοι!»

Μια απαισιόδοξη γενιά αποτελεί πανούκλα στην ιστορία ενός λαού. Ό λαός όμως ξεπερνά και την πανούκλα και όταν γιατρεύεται, οι απόγονοι μιλούν γι' αυτή την απαισιόδοξη γενιά, πού υπήρξε σαν την αρρώστια της πανούκλας.

Μην παραδίνεστε στην απαισιοδοξία, γιατί ή απαισιοδοξία σας θα αποτελέσει προσβολή, όχι μόνο για την πατρίδα σας, αλλά και για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ή ανθρωπότητα είναι μία αδελφότητα, όσο και να μην φαίνεται έτσι. Όλοι οι λαοί και όλοι οι άνθρωποι στη γη αποτελούν ένα σύνολο, έναν οργανισμό. Αυτός ό οργανισμός νοσεί και από αρρώστιες. Ή απαισιοδοξία είναι μία τέτοια αρρώστια, πού μπορεί να είναι και χρήσιμη στον οργανισμό της ανθρωπότητας, όπως και το δηλητήριο μπορεί να είναι χρήσιμο σε κάποιες περιπτώσεις. Για ποιό λόγο όμως εσείς να έχετε αυτή την αρρώστια, αυτό το δηλητήριο της ανθρωπότητας;

Ή απαισιοδοξία σας θα αποτελέσει προσβολή όλης της οικουμένης, όλου του σύμπαντος. 

Προσβολή για τα αστέρια, τα όποια τη νύχτα κρυφακούν τις σκέψεις και τα σχέδια σας. Προσβολή και για τον ήλιο, πού κάθε μέρα βλέπει με το ειλικρινές και αισιόδοξο μάτι του τα έργα σας.

Και τελικά ή απαισιοδοξία σας θα αποτελέσει προσβολή για τον Δημιουργό του κόσμου, πού δεν σας έπλασε για να παραπονιέστε για τα έργα του, αλλά για να δείξετε τα δικά σας.

ΟΜΙΛΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ