Ο ΡΑΣΤΚΟ ΝΕΜΑΝΙΤΣ (ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ) ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ.

Συνέντευξη με τον Αρχιμανδρίτη Δανιήλ Λιουμποτήνα

Ο ΡΑΣΤΚΟ ΝΕΜΑΝΙΤΣ (ΑΓΙΟΣ  ΣΑΒΒΑΣ) ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

 Να είσαι ιερομόναχος σε μια μεγάλη πόλη είναι σπάνιο, γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να είσαι μοναχός έξω από τα τείχη του απομονωμένου μοναστηριού.

 Ο Πάτερ Δανιήλ, έχει καταγωγή από το Περόϊ στην Ίστρια, από μια παλιά ιερατική οικογένεια. Ακόμη κι ένας επίσκοπος Δανιήλ Λιουμποτήνα υπήρξε από την ίδια οικογένεια στο 18ο αιώνα. Πάτερ Δανιήλ μελετούσε, στα πλαίσια θεολογικών ερευνών, τα όρια της σέρβικης Εκκλησίας, η οποία από μόνη της ακούγεται κολοσσιαία. Ποια είναι τα όρια της Εκκλησίας σε γενικές γραμμές; Έχει σχέση με τα διοικητικά όρια ή πνευματικά;

Έχει ταξιδέψει και έχει σπουδάσει στην Αγγλία, Ελβετία, Γαλλία, Βέλγιο και εκτός της ηπείρου. Αποφοίτησε με θέμα «Μαθαίνοντας για τα λογότυπα του Ιουστίνου Πόποβιτς.» Εκείνος μπορεί να μιλήσει για τους νέους με διάφορες απόψεις, όπως με προοπτική στο αστικό περιβάλλον και τη σημαντική διαπολιτισμική εμπειρία του, καθώς και επειδή έχει αρχική εικόνα από τις διδασκαλίες των προγόνων, κυρίως λόγω των μεγάλων πνευματικών όψεων, τα οποία αναλογούν στα μέλη του μοναστικού κλήρου, αλλά και λόγω της αυστηρότητας της επιστημονικής σκέψης. Αρχιμανδρίτης Δανιήλ παραμένει, όπως αποδείχθηκε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, στην αυθεντική έννοια της βαθιά ριζωμένης πατερικής παράδοσης.

Εάν η σημερινή νεολαία και ένας πιστός της Ορθόδοξης Εκκλησίας ψάχνει για τα μοντέλα μιας ολοκληρωμένης, ήρεμης, ειλικρινής, σταθερής και γενικά εκκλησιαστικά μορφωμένη προσωπικότητα, με ταπείνωση και αυτοθυσία, τότε έχουμε πραγματικό συμμετέχον στο συνομιλητή μας, Πάτερ Δανιήλ. Εάν αναρωτιόμαστε για την πνευματική ζωή των νέων, και μέσα από των άγιων μορφών και των πηγών από το παρελθόν μας αναζητάμε το υπόδειγμα, τότε σύμφωνα με τα λόγια του Πάτερ Δανιήλ, έχουμε κυρίως τον Ράστκο Νέμανιτς, αργότερα Άγιον Σάββα. Ο Ράστκο Νέμανιτς ήταν ένας πρίγκιπας, ένας πλούσιος νεαρός άνδρας, ο οποίος, σε αντίθεση με πολλούς πλούσιους νεαρούς δεν έκανε πίσω, αλλά εγκατέλειψε τον κοσμικό πλούτο και τη θέση του, και στράφηκε στο Θεό, και απέγινε ο πνευματικός ιδρυτής ενός ολόκληρου έθνους.

- Πάτερ Δανιήλ, Σας παρακαλώ να εξηγήσετε τη μορφή ενός νεαρού άνδρα όπως Ράστκο Νέμανιτς, και τοποθετήστε τον στο πλαίσιο της εποχής μας. Ως, εδώ και καιρό, πνευματικός ηγέτης του Ναού του Άγιου Σάββα, σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει κάποιες ομοιότητες αλλά και οι διαφορές μεταξύ αυτής ιερής μορφής, κάποτε και τώρα.

 - Δεν είναι εύκολο να κάνεις μια σύγκριση εκείνου του χρόνου με αυτό σήμερα. Πρόκειται για διάφορα ιστορικά γεγονότα. Μεγάλη αναστάτωση στον κόσμο, παγκόσμιοι πόλεμοι και για παράδειγμα μεσαιωνικά γεγονότα, όπως εκείνα κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής του Άγιου Σάββα, αλλάζουν σαν ιστορικά γεγονότα και την εικόνα της εποχής και το ρυθμό της ζωής. Ο κόσμος συνεχίζει την πορεία του, αναπτύσσεται και καταρρέει, και αυξάνεται και πάλι στην αποκαλυπτική διαδρομή του, την οποία εμείς ακολουθούμε σε κάποιο βαθμό χάρη στα συγγράμματα των Πατέρων και την Καινή Διαθήκη. Λοιπόν, πώς θα βλέπαμε σήμερα, τον Άγιον Σάββα, ένα νεαρό άνδρα 17 περίπου ετών, τον οποίο προσέλκυσε πνευματική ζωή, και αντί για πλεονεκτήματα της ζωής της εποχής του, επέλεξε πνευματικό βάθος και την καθοδήγηση προς τη μοναστική ζωή; Ίσως η εποχή του Άγιου Σάββα ήταν πιο ελκυστική για τη μοναστική ζωή. Ίσως η μυστικιστική ζωή, που διέδωσαν οι μοναχοί, να ήταν πολύ ελκυστική, και η θέση του Ράστκο Νέμανιτς ως τότε πρίγκιπα της Σερβίας, στη Σερβία, η οποία ήταν στην αρχή του σχεδιασμού και της δημιουργίας της από ένα όραμα του πατέρα του, τον Στέφανο Νέμανια, το όραμα της επαφής μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής σκέψης, μπορεί να χρησίμευε σε αυτό. Ήταν μια τρομερή στιγμή χωρισμού των εκκλησιών, αλλά ο Ράστκο Νέμανιτς επίλεξε προηγουμένως τον Άγιον Σάββα, δηλαδή εκείνον τον οποίον εορτάζουμε σήμερα, και με του οποίου χαρακτήρα τρεφόμαστε και ζούμε, παρά τον πρίγκιπα Ράστκο Νέμανιτς, ο οποίος ήταν ένας ιππότης κάπου κοντά στο Ντουμπρόβνικ και κυβερνούσε με το Ζαχούμλιε, μοιράζοντας επίγεια αγαθά του χρόνου του.

Ο χρόνος μεταξύ 11ο και του 12ο αιώνα και σήμερα, έχουν εντελώς  διαφορετική εικόνα, εντελώς διαφορετικό πρόγραμμα της ζωής και των κινήσεων του πνεύματος και των δυνατοτήτων ενός ανθρώπου, και ιδιαίτερα ενός νέου άνδρα, στον οποίο ο κόσμος είναι ανοικτός, όσο στον τομέα της κίνησης του υλικού και την ικανότητα να κινείτε γρήγορα μέσα στο χώρο, γρήγορα να δει τις διαφορές και τις ομοιότητες του κόσμου, και με βάση την εν λόγω διαλέξει, αλλά είναι ταυτόχρονα τυφλομένος με τον ρόλο του υλικού κόσμου στο χώρο. Πνευματικότητα νεαρού άνδρα σήμερα είναι κατά πολύ καταπιεσμένη. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να επιλέγει σαφές χριστιανικό-πνευματική ζωή, από ό, τι ήτανε στον Ράστκο Νέμανιτς στην εποχή του, και από τη θέση από την οποία αρνήθηκε τα πάντα, που του άνηκε ως νέου ιππότη και πρίγκιπα. Η σημερινή γενιά των νέων, ακόμη και εκείνοι που σήμερα στην χώρα μας έχουν τίτλους του πρίγκιπα ή του ιππότη και έχουν μια κληρονομιά της βασιλικής οικογένειας, μπορεί να είναι σε ακόμα πιο δύσκολη και πνευματικά πιο περίπλοκη κατάσταση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Αυτό δεν είναι απλά μόνο σέρβικο ή βαλκανικό ζήτημα, αλλά ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Έχουμε στην ιστορία μας περάσει τρομερά γεγονότα. Ο σέρβικος λαός έχει πέρασει δραματικά την ιστορία του μέχρι σήμερα. Όλα ακόμα σχετίζονται με το όνομα του Άγιου Σάββα, δηλαδή του Ράστκο Νέμανιτς. Οι Νέμανιτσοι ξεκίνησαν σχεδόν από το μηδέν, και έφτασαν μέχρι αυτοκρατορική εξουσία. Έτσι, εκείνος ως απλός μοναχός ήταν η αιτία του τελευταίου Σέρβου να γίνει Πατριάρχης, και ένας από τους συγγενείς του, όχι και τόσο μακρινούς, να γίνει βασιλιάς, και όλα μετά από αυτό μέχρι σήμερα, είναι τόσο τρομερή αναταραχή, τόσο φοβερά σκαμπανεβάσματα, και περισσότερο πτώσεις παρά αυξήσεις του έθνος μας. Στην εν λόγω περιοχή, η ιστορία μας είναι συνυφασμένη με εξαιρετικά δύσκολη θεατρική δράση. Μέσα από όλο αυτό το δράμα, το φως για τους ανθρώπους μας, γενικά σε όλους τους Σέρβους στην περιοχή, ήταν ευαγγελική εικόνα του Ράστκο Νέμανιτς, δηλαδή του Άγιου Σάββα. Ποιος ξέρει ποια θα ήταν η ιστορία μας εάν εκείνος δεν έλαβε αυτό το δρόμο ως λαμπαδηδρόμος και φώτιζαι τους δρόμους στους προγόνους μας και ιδιαίτερα στην νεολαία μέσω της επίπονης ολόκληρης ιστορίας;!

- Μιλήσατε για μια ορισμένη, στιγμέα τύφλωση και για τον Άγιο Σάββα σαν το λαμπαδηδρόμο, και όταν κοιτάμε τώρα, και περνάμε τη μεγάλη πόλη, το Βελιγράδι και συναντάμε έναν νεαρό άνθρωπο, μίπος αναγνωρίζουμε στον καθένα, έστω στα ίχνη, την μορφή του Ράστκο Νέμανιτς, δηλαδή του Άγιου Σάββα; Όταν παραιτήθε από κάτι κοσμικό για χάρη μιας περισσότερης προόδου και για ορισμένες ανθρώπινες αξίες, αν και τώρα έχει να κάνει περισσότερο με μια κοσμική και όχι μοναστική μορφή της θυσίας. Μπορούμε έτσι να το ερμηνεύσουμε; Μπορείτε να διευκρινίσετε αυτό το δίλημμα;

- Αυτό, δεν είναι μια ξένη ιδέα. Ίσως να είναι ένα πράγμα λίγο υπερβολικό, και ότι πολλοί δεν θα έχουν την κατανόηση έξω από την περιοχή μας, επειδή εμείς ενισχύουμε τη Διδασκαλία του Άγιου Σάββα, για την οποία πρέπει να πούμε Χριστιανισμός. Ο Χριστός είναι το κέντρο της σωτηρίας μας. Το Ευαγγέλιο είναι η νέα διαθήκη μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Και εμείς μέσα απ’ αυτό σωζόμαστε. Ο Άγιος Σάββας είναι ένας από εκείνους που μεταφέρουν τη δάδα στο έθνος μας, και εκείνος είναι για μας μορφή, η πιο κοντινή, να το πούμε έτσι, στον Χριστό, στον Θεάνθρωπο, στο Σωτήρα μας, και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση όταν τυχαίνει κάποιοι Σέρβοι μερικές φορές να  τονίζουν ότι ίσως ο Άγιος Σάββας ήταν πιο σημαντικός από ό, τι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ο Θεάνθρωπος. Αλλά όχι. Εκείνος είναι ένας στη σειρά από εκείνους που μετάφεραν τον Σταυρό Του, δηλαδή από εκείνους που συνειδητοποίησαν ότι η σωτηρία είναι δομημένη μέχρι την τελειότητα στη βυζαντινή ιστορία, στο βυζαντινό κράτος, στους βυζαντινούς λαούς. Εκείνος ένιωσε και είδε ότι εκεί είναι η ουσία της ζωής, και ότι εκεί είναι η σωτηρία του ανθρώπου στο υλικό, καθώς και στο πνευματικό τομέα, και ότι η ρίζα της ιστορίας μας, η οποία θα αποφέρει καρπούς και θα εκπαιδεύσει ένα έθνος, το οποίο σε αυτό τον χώρο έχει αρχίσει να σχηματίζει τη νέα του χριστιανική συνείδηση και δημιουργεί χώρο της ανοξείδωτης ζωής του, και εδώ είναι που εμείς μέχρι και σήμερα αυτούς τους καρπούς έχουμε.

Ένας νεαρός Σέρβος, τον οποίο θα συναντήσουμε σήμερα, να το πω έτσι, στο κέντρο του Βελιγραδίου, συνειδητά ή ασυνείδητα μεταφέρει μέσα του τον Άγιο Σάββα. Μεταφέρει το φύτρο του Θεανθρώπου μέσα του, φοράει προπομπό του Χριστού, το οποίο διαμόρφωσε ο Άγιος Σάββας σε ‘μας και μας το έδειξε στο πραγματικό του μεγαλείο. Το πιο πιθανό είναι ότι μια άγια προσωπικότητα, μια εικόνα ενός νεαρού άνδρα που έχει κάνει τόσα πολλά για τα εκατομμύρια και τα εκατομμύρια Σέρβους στην περιοχή αυτή, η οποία έλαμπε και για άλλες χώρες των Βαλκανίων, η οποίες δεν είχαν τέτοια δύναμη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους βαλκανικούς Σλάβους. Εμείς σήμερα περνάμε από μια άλλη εποχή, από ένα αρκετά ταραχώδη και ανισόρροπη κατάσταση, στην οποία μας οδήγησε μια νέα εποχή. Βλέπετε και μόνη σας τι συμβαίνει γύρω μας και μέσα μας και με εαυτό μας στον τομέα εκείνου που ο Άγιος Σάββας ως νεαρός άνδρας ζούσε: στον τομέα της πολιτείας, της εκκλησίας και του έθνους. Εγώ είμαι παιδί από αυτές τις γενιές της αθεϊστικής κοινωνίας και ως νέοι ιεροσπουδαστές, οι μαθητές του Άγιου Σάββα στο σχολείο στο Βελιγράδι, η γενιά μου και εγώ, ίσως να είχαμε το πνεύμα του Άγιου Σάββα μέσα μας, και ίσως να μας οδήγησε στα ίχνη του. Ή μήπως κατευθυνθήκαμε με το θέλημα των παππούδων, των πατεράδων μας, των συγγενών και όλων εκείνων που ξεδιψάγανε με τη δύναμη του Άγιου Πνεύματος στην Ορθοδοξία, οι οποίοι είδανε την αδυναμία και δυσκολία και την παγίδα στην οποία είχαν πέσει οι Σέρβοι και οι άλλοι λαοί γύρω μας; Μιλώ ως Σέρβως στα Βαλκάνια. Είναι πιθανό ότι οι απόψεις των παππούδων και των πατεράδων μας είχαν καθοριστικό ρόλο, αλλά αφήνουμε στο θέλημα του Θεού και στην πρόνοια του Θεού να κρίνουν και να απαντήσουν. Στη συνέχεια, είχαμε βγει από το περίοδο του ολοκληρωτισμού και αθεϊσμού, στο οποίο το αποκορύφωμα όλων ήταν ουσιωδώς κοινωνία, το οποίο έχει αποτύχει γι’ αυτό το λόγω. Αυτό ήταν η αρχή μιας καταναλωτικής κοινωνίας, η οποία σε αυτή την περιοχή είχε μια αυθεντική ανάπτυξη. Κι έχουμε δει ότι μια τέτοια κοινωνία στην κορυφή έχει ένα σύννεφο, απ’ το οποίο δεν βλέπουμε τίποτα. Ξέρετε ότι το Βυζάντιο κορυφώθηκε, και παρόλο που είχε άριστη οργάνωση του κράτους, της εκπαίδευσης, της χρηματοδότησης, του στρατού, πάνω απ’ όλα είχε τον Θεό ως υπέρτατη αξία. Ο Θεός ήταν η υπέρτατη αξία των βυζαντινών ανθρώπων. Η βασική ιδέα ήταν ότι ό, τι έρχεται, έρχεται μέσα από τον Θεό και στους τομείς και στα πεδία της ανθρώπινης ζωής μεγαλώνει σαν τη πυραμίδα, στο πεδίο της προσωπικότητάς του, του πολιτισμού και της θρησκείας του, και εδώ όλα ήταν ανάποδα. Έτσι, η πυραμίδα τελείωνε με ένα σκοτεινό σύννεφο. Σήμερα, το σύννεφο έχει διαλυθεί.

Η γνώμη μου είναι ότι η νεολαία μας, ακόμη περισσότερο από ό, τι οπουδήποτε αλλού, και επειδή έχει ευρωπαϊκή και ευρύτερη εμπειρία, είναι ανοιχτή στην αναζήτηση του ζωντανού Θεού, για να αναζητάει εκείνο το οποίο ο Άγιος Σάββας βρήκε στην καρδιά του, από πολύ νωρίς, στα νεανικά του χρόνια, και με το οποίο φώτισε τον εαυτό του και το λαό του. Ίσως η κατάστασή μας να είναι πιο δύσκολο από ό, τι από οποιονδήποτε άλλο λαό στην Ευρώπη σήμερα, εξαιτίας των άθλιων δυσκολιών και συνθήκων μας, οι οποίες συνέβουν στους Σέρβους, ξεκινώντας από τις Κράινες και τους ιστορικούς μας χώρους, μέχρι το Κοσσυφοπέδιο μας, το οποίο πιέζει το σώμα και την ψυχή του κράτους μας και της εκκλησίας μας και του κάθε άτομου. Η νεολαία μας όμως, παρόλα αυτά και παρά τη δύσκολη οικονομική κατάσταση, αναζητά τις αλήθειες και τις αιώνιες αξίες της ανοικτής καρδιάς σε ένα μεγάλο αριθμό, έτσι σε πλειοψηφία η νεολαία μας, μέσα από την Εκκλησία αναζητά τον Θεό, τη σωτηρία και την έννοια. Δίπλα μας, οι οποίοι είμαστε στην ιερή πράξη, και οποίοι είμαστε υποχρεωμένοι να εξηγούμε και να ερμηνεύουμε τα ιερά μυστήρια του Ευαγγελίου, ανεξάρτητα από την αδυναμία μας για την αποστολή που ο Θεός μας έχει δώσει, έχουμε τα αποτελέσματα, τα οποία είναι καταπληκτικά. Εκτός από τα στερεότυπα των σχολείων μας, εκτός που το Βελιγράδι, ακόμη και η Σερβία δεν έχουν μια κανονική εξέλιξη του προόδου, ήδη εδώ υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και δυστυχισμένοι άνθρωποι που έχουν χάσει τα σπίτια τους, και όλα όσα είχαν, τα οποία δημιουργήθηκαν μέσα στις αιώνες, τις εκκλησίες τους, τις περιουσίες τους και ακόμη και τις οικογένειές τους, η κατάσταση παρόλο αυτό δεν είναι και τόσο κακή. Το Βελιγράδι έχει διπλασιαστεί, αλλά βλέπετε, δεν έχει ακόμη ένα γενικό φαινόμενο της κατάθλιψης και απελπισίας των νέων ανθρώπων, οι οποίοι είναι τώρα σε πλήρη δύναμη της δημιουργίας και του προβληματισμού τους. Παρόλα αυτά, παρ’ όλες  τις αδυναμίες μας, έχουμε πάνω από το 60% των νέων στην Εκκλησία, και αυτό αποδεικνύεται με την παρουσία τους για μεγάλες γιορτές εδώ μαζί μας, στο μεγάλο ναό, το οποίο, αν και ημιτελές, λαμβάνει 10 000 άτομα. Όταν κοιτάς από το βωμό τους πιστούς στην εκκλησία, βλέπεις τη συντριπτική πλειοψηφία του νέου κόσμου, ακόμη και κάτω των 30 ετών. Το Βελιγράδι καλύπτεται με ένα είδος θρησκείας, ίσως με πολύ αυστηρά στερεότυπους τρόπους κατηχήσεως της νεολαίας, το οποίο μερικές φορές δεν ανταποδίδει. Αλλά, ας πάρουμε για παράδειγμα ενά κοντινό σχολείο μας. Όταν πρόσφατα ήταν η γιορτή της Καύσης των λειψάνων του Άγιου Σάββα, μια δασκάλα (όχι τον θρησκευτικόν), έκανε μια δημοσκόπηση των φοιτητών σε ένα σχολείο που έχει κοντά στα χίλια φοιτητές με το θέμα, ποιος θέλει να νηστεύει για κάποιο χρονικό διάστημα για να λάβει την κοινωνία, και συνέβη ότι το 90% των μαθητών του σχολείο εκπληρώσε ένα θρησκευτικό μαξιμαλισμό, για να έρθουν στο ναό για να λάβει και να είναι στην λειτουργία, το οποίο είναι καταπληκτικό και δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο.

Καθεδρικός Ναός του Άγιου Σάββα (φωτογ. του Δ. Γιεβρέμοβιτς)

Δεν μπορώ να μιλήσω για το Ισλάμ και τον Βουδισμό, και ποια είναι η κατάσταση που υπάρχει στη νεολαία εκεί πέρα, αλλά ξέρω ότι στη Δύση οι καθεδρικοί ναοί είναι άδειοι. Ένας αγαπητός φίλος μου, ο οποίος ήταν ιερέας στο Παρίσι, και δυστυχώς πέθανε νέος, με κάλεσε μια φορά, πριν από χρόνια, επειδή μια  ρωμαιοκαθολική οργάνωση μάζευε συνεισφορές και τους ανθρώπους για τις ημέρες της οικουμενικής συνάντησης σε ένα μεγάλο παρισινό καθεδρικό ναό, για να πάμε μαζί. Ήταν μια μέρα που θα έπρεπε εμείς να μιλήσουμε και να ερμηνεύουμε το Ευαγγέλιο, και σκέφτηκα ότι δεν ήμουν σε θέση να το κάνω αυτό, γιατί περίμενα ένα τεράστιο αριθμό των νέων ανθρώπων. Σκεφτόμουν πως αναμένεται να είναι στην Αρχιεπισκοπή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εκει στο Παρίσι, πάρα πολύ κόσμο, γιατί έχει πολλά εκατομμύρια πιστών. Όταν φτάσαμε εκεί, ήμασταν όλο κι όλο 40 άτομα. Από αυτά ήταν, κατά τη γνώμη μου, περισσότερο από 15 Αφρικανούς, οι Ισπανοί 5-6, 2-3 Ιταλούς, και μια γυναίκα από τη Πολωνία, και μπορεί να  ήταν 10 άτομα της γαλλικής νεολαίας, που με άφησε εντελώς έκπληκτο. Μα, είναι δυνατόν να είναι έτσι; Νομίζω ότι, αν ήταν εδώ κάποια παράσταση ή οποιαδήποτε θέμα, σε κάθε περίπτωση θα είχε το λιγότερο από 100 νέους ανθρώπους να συγκεντρωθούν, για μια μέρα και έστω για λίγες ώρες. Τι είναι αυτό, δεν μπορώ να το εξηγήσω, και από που πηγάζει αυτή η δύναμη της νεολαίας; Αναζήτηση για το καλό, η αναζήτηση για τη σωτηρία. Εδώ μιλάω από τη θεολογική άποψη για τη ζωή. Ίσως εκείνοι να χρησιμοποίησαν μια διαφορετική ρητορική, διαφορετική διαλεκτική, αλλά ουσιαστικά είναι το ίδιο. Ίσως ο κόσμος είναι ζαλισμένος από κάτι άλλο. Όταν εμείς σπουδάσαμε στη Δύση, ήταν μια περίοδο κατά την οποία ο Πάπας ήταν από τη Πολωνία. Τότε ήταν μεγάλες εκδηλώσεις της νεολαίας, όταν μαζευόντουσαν μέχρι ένα εκατομμύριο νέους, κι εμείς όλοι ορθόδοξοι σκεφτόμασταν, «Θεέ μου, κοίτα πώς έχουν μεγάλες συγκεντρώσεις της χριστιανικής νεολαίας, τόσο ριζωμένη στη λειτουργία!». Αλλά ήταν σαν στο ένα ποδοσφαιρικό αγώνα . Έτσι, όταν αυτά είχαν περάσει, την επόμενη μέρα δεν ξέραμε ούτε τι ήταν. Ήμουν σε επαφή με υπεύθυνους ανθρώπους και τους καρδινάλιους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, και μου είπαν ότι αυτά τα τεράστια συλλαλητήρια έχουν καταστροφικά αποτελέσματα. Ακόμη και το αντίδωρο έβρισκες στους δρόμους, αλλά έχουν παρατηρήσει ακόμη σκληρότερα πράγματα και τα φαινόμενα. Ως εκ τούτου, η κατάσταση στον κόσμο προκαλεί ανησυχία, γιατί θα πρέπει να δούμε και το υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο προς τα που πηγαίνει, διότι δεν μπορούμε να σωθούμε από μόνη μας.

- Μήπως αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ευθύνη της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και ολόκληρου σύμπαν προς τους άλλους Ορθοδόξους Χριστιανούς με την έννοια της αποστολής και της αίσθησης αναβίωσης του πνευματικού λόγου του Ευαγγελίου;

- Απολύτως.

- Και αν η αποστολή δεν ζωντανέψει; Θα στραφεί προς τους Σέρβους σαν το μπούμερανγκ μέσα από τραγικά γεγονότα;

- Δεν είμαστε υπεύθυνοι για κανέναν. Είμαστε υπεύθυνοι για τους εαυτούς μας. Πρέπει να χαιρόμαστε όταν η νεολαία αναζητά τον Θεό. Εμείς σίγουρα δεν θα εκπαιδεύσουμε και εκ νέου να διαδώσουμε το Χριστιανισμό στην Ευρώπη. Αυτό ούτε είναι ο στόχος μας ούτε το καθήκον μας. Νοιαζόμαστε και προσευχόμαστε για όσους χάνουν την πίστη τους, να μην εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Μπορείτε να δείτε στις τρέχουσες επίσημες στατιστικές της σύγχρονης ευρωπαϊκής χώρας, τι συμβαίνει με θρησκευτικούς όρους στο κάθε κράτος, και τι κατάσταση επικρατεί στις χώρες που είναι παραδοσιακά χριστιανικές και φωτισμένες, όπως είναι για παράδειγμα η Αυστρία, η οποία πρόσφατα δημοσίευσε τα στατιστικά στοιχεία τα οποία έδηξαν πως έχουν μόνο το 33% των ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως πιστοί. Δεν είναι αυτό το θέμα μας τώρα, αλλά είναι ένα θέμα, ένα δύσκολο θέμα, γιατί πρέπει να δείχνουμε χριστιανική αγάπη σε όλους. Πρέπει να μαρτυρούμε το Ευαγγέλιο, όπως το έχουμε λάβει, με τη μορφή των πατέρων μας στην Εκκλησία μας και να μην είμαστε επιθετική απέναντι σε οποιονδήποτε, ούτε να θεωρούμε πως εμείς ήμαστε εκπαιδευτές και ιεραπόστολοι για τους υπόλοιπους. Είναι αλήθεια ότι η κατάσταση δεν είναι μόνο σε μας κάπως αισιόδοξη, τουλάχιστον στο θέμα αυτό, αλλά και στη Ρωσία, που παρόλο την αρνητικότητα, που συμβάλλει στη μείωση της θρησκείας και της θρησκευτικότητας, (θρησκευτικότητα - όχι ως μια τυπική διαδικασία, αλλά το θρησκευτικό πνεύμα, που είναι το Άγιο Πνεύμα το οποίο καταστρέφεται με τις δυνάμεις της αμαρτίας, η οποία υποκινείται υπό δαιμονικές δυνάμεις από τον κόσμο), η αλήθεια είναι ότι και στη Ρωσία υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός των νέων που αναζητούν στο σωστό δρόμο προς τον Θεό, τη σωτηρία, το φως και το διαφωτισμό του κόσμου μας στον οποίο ζούμε. Επίσης στη Ρουμανία, μπορεί ακόμη περισσότερο από εμάς, παρόλο που εκείνοι πέρασαν πιο δύσκολα και πιο βαθιά υπέφεραν στο παρελθόν, έχουν μια απίστευτα πιστή νεολαία στην Εκκλησία τους, σε χωριά και πόλεις και στα μοναστήρια. Όπως και στην Ελλάδα. Και στην Ελλάδα αισθάνεται μια αναταραχή, μετά από όλα αυτά που συμβαίνουν, αλλά οι Έλληνες είναι το κάτι άλλο. Εκείνοι οντολογικά νοούνε τον Χριστιανισμό, γιατί είναι τέτοιος λαός, του οποίου η γλώσσα είναι η βιβλική γλώσσα, δηλαδή η γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Αντιλαμβάνονται οντολογικό ον. Επειδή η Αγία Γραφή είναι γραμμένη στη γλώσσα τους, την αντιλαμβάνουν πιο βαθιά. Εμείς έχουμε εκχριστιανιστεί από εκείνους, όπως και όλος ο κόσμος.

- Δηλαδή, έχουμε εκχριστιανιστεί έμμεσα; Δεδομένου ότι στο Χριστιανισμό είναι το βασικό θέμα, το θέμα της πίστης, και μέσα από την πίστη, η αγάπη όπως  Εσείς ο ίδιος το τονίσατε, μήπως πέρα από όλα τα στατιστικά στοιχεία, όταν βλέπουμε ένα νεαρό άτομο να είναι στη στιγμή της κρίσης, αυτό είναι στην πραγματικότητα μια κρίση της αγάπης; Η κρίση του σύγχρονου νεαρού άνδρα (δεν μηλάμε για τους νέους οι οποίοι σε 80% κοινωνούν), αρά ενός απομονωμένου νεαρού άνδρα και του πεπρωμένου του, και έχετε συναντήσει εκατοντάδες τέτοιους στο Βελιγράδι, οι οποίοι είναι διχασμένη εσωτερικά, και που ήθελαν να μιλάνε μαζί Σας. Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρατε και την κατάσταση των νέων στη Δύση και σε άλλες χώρες. Κάθε νεαρός άνδρας στην αρχή αναζητά την αλήθεια και την αιώνια αφθαρσία. Γιατί δεν μπορεί να βρει την αιωνιότητα και πώς να το καταλάβει; Είναι ένα ζήτημα της κρίσης της αγάπης και της συμπόνιας για την ανθρωπότητα ή ίσως διαγενεακή; Τι ακριβός συμβαίνει;

- Πρώτα απ’ όλα, στην αναζήτησή τους οι νέοι βρίσκουν την προσφορά από εκείνα που είναι το προϊόν και υποκατάστατο της καταναλωτικής κοινωνίας, έχετε και τα ερείπια ενός συνολικού αθεϊσμού, την απώλεια της πίστης και την απώλεια του έρωτα, την απώλεια της ελπίδας και της πίστης στη ζωή, και την εμπιστοσύνη στην ικανότητα και δημιουργικότητα του ανθρώπου. Όσα και να του προσφέρουμε τώρα στο βαθμό που εμείς στο κήρυγμά μας του Ευαγγελίου και τη διάδοση της αγάπης του Θεού είμαστε επιμελής, έχουμε και την αντίθετη πλευρά. Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις, και των ασθενειών και των αρρωστιών, της φτώχειας, προσφορά από εκείνα που τον άνθρωπο καταρρέει και μειώνει ως ύπαρξη. Όλα αυτά, λίγο – πολύ, είναι συνέπειες της φτώχειας. Έχετε αυτό το τεράστιο συγκρότημα νέου κόσμου, οι οποίοι ήρθαν εδώ ως πρόσφυγες, που έχασαν τις ρίζες τους, τις οικογένειές τους, που αποσταθεροποιήθηκαν από όλα αυτά που ήταν κάποτε. Υπάρχει διαλυμένη νεολαία. Μερικοί δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε στο σχολείο. Άλλοι έχουν τη δυνατότητα, αλλά δε θέλουν. Υπάρχουν πολλές παρατυπίες που αποσταθεροποιούν τους νέους. Και στην προσπάθεια να βρουν διέξοδο, βρίσκουνε κάτι ακόμη χειρότερο το οποίο τους καταστρέφει. Έχετε ένα μεγάλο μίγμα από τη μια πλευρά του αστικού, παλιού κόσμου και από την άλλη νεοφερμένο κόσμο. Είναι δύσκολο να συναντηθούν και να ταιριάξουν. Είναι δύσκολο να βρείτε τους φίλους και συνομιλητές. Εκεί, κατά πολύ, γίνετε η κατάρρευσης της νεολαίας. Δεν έχουμε τους ιερείς που μπορούν να δεχθούν το νεαρό κόσμο, στον οποίο δεν είναι όλα διαθέσιμα, και οποίος δεν μπορεί να διαπεράσει το δρόμο προς ένα καλύτερο κήρυγμα, ή το περιβάλλον της εκκλησίας. Έχουμε ευτυχώς, κοντά στο Βελιγράδι τα μοναστήρια στη Φρούσκα Γκόρα και κάποια άλλα, τα οποία δέχονται και παρέχουν πνευματική παρηγοριά σε τέτοιο είδος της νεολαίας.

(

Αρχιμανδρίτης Δανιήλ (Λιουμπότηνα) 

 - Όταν ένας τέτοιος νεαρός αντιμετωπίζει την ψυχρή υποδοχή οπουδήποτε και όταν έρθει στην εκκλησία, αυτό μπορεί να προκαλέσει απώλεια της πνευματικότητάς του και περισσότερη περιπλάνησή του; Είναι ο τρόπος, αυτός ο νεαρός άνδρας να ανακτήσει την εμπιστοσύνη και την πίστη, και να ανάψει η φλόγα της αγάπης μέσα του, αν του δείξουμε εκείνη τη πιο σημαντική χριστιανική αρετή όταν κάποιος καθορίζει για τον ίδιο και τη ζωή του; Υπάρχει κάτι τέτοιο σήμερα στο Βελιγράδι; Έχετε παρατηρήσει αυτή τη πνευματική δύναμη και ανατροπές που ακολουθούν, όπως το παράδειγμα των ρωσικών Αγιορειτών, οι οποίοι μπορεί σ’ εκείνη την εποχή να έχουν λύσει ορισμένα διλήμματα του Ράστκο Νέμανιτς, για τα οποία δεν υποψιαζόμαστε;

- Είχαμε ένα χρονικό διάστημα, στη δεκαετία του '80, που πρέπει να τονίσω πως μπορεί να ήταν περίοδος της απίστευτης αναβίωσης του Χριστιανισμού, όταν ο Θεός δρούσε μέσα από κάποιους ανθρώπους, όταν έστειλε και κάλεσε μερικούς ανθρώπους, οι οποίοι τότε δούλεβαν ως καθηγητές στο Βελιγράδι και είχαν εξαιρετικές ικανότητες, σαν οι Άγιοι Πατέρες εκείνης της εποχής, και ήταν σε θέση να ανακτήσουν και την πιο δύσκολη περίπτωση, με την αγάπη τους να τον φέρουν πίσω στη ζωή, ακόμη και εκείνους τις εκκλησίας, που τους έπιανε απόγνωση. Πλησίασαν αυτούς τους ανθρώπους και με την αγάπη τους και τις προσευχές τους έβγαζαν από τα βάθη της κόλασης. Ήμουν εκείνη τη στιγμή ο γραμματέας της Θεολογικής Σχολής του Βελιγραδίου. Ήταν μια εποχή ευημερίας και μαρτυριών, και τότε ήμασταν η καλύτερη Εκκλησία. Ήμασταν τότε το φως και για τους Έλληνες. Μόνο μια πληροφορία θα σας πω: το 1982. καταχωρήθηκαν 2000 Έλληνες – φοιτητές στη Θεολογική Σχολή μας. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία του έθνους μας ούτε και στο διδακτικό μας. Πλειοψηφία μεταξύ αυτών των σπουδαστών, είχαν οι γυναίκες. Λόγω του μεγάλου αριθμού δεν μπορούσανε να γραφτούν είτε στην Αθήνα είτε στη Θεσσαλονίκη, και έτσι έκαναν την εγγραφή σε πρώτο και δεύτερο έτος, σ’ εμάς. Από αυτό το θεολογικό και εκπαιδευτικό φαινόμενο, καθώς και από μια μεγάλη αγάπη για την πνευματική και εκκλησιαστική μαρτυρία προήλθαν μεγάλες προσωπικότητες οι οποίες ήταν μάρτυρες του Εσταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού σε αυτή την πόλη και τους ακολουθούσαμε χωρίς εμπόδια, και δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι δεν θα κληρονομήσουμε το δρόμο τους και τα ίχνη τους.

Αυτό ήταν, κατά τη γνώμη μου, εκ νέου το βάπτισμα του σερβικού λαού, και το κέντρο όλου αυτού ήταν η Μονή τα Εισόδια της Υπεράγιας Θεοτόκου στο Βελιγράδι με την τότε ηγουμένη και τις αδελφές της, όπου καθημερινά, εβδομαδιαία και μηνιαία βαφτίστηκαν πολλοί νέοι άνθρωποι. Ακτινοβολούσε αυτό, σε τότε Βελιγράδι, το οποίο πήγενε να καταρρεύσει ως αμαρτωλή κοινωνία. Απότομα κατέρρευσε και μας στερήθηκε η πρόσβαση στα μεγάλα κέντρα των φοιτητών. Εκείνοι όμως, δεν μπορούσαν να αντισταθούν. Ο διάλογος με τους ανθρώπους που έκλαιγαν για το Ευαγγέλιο ήταν καταπληκτικός. Δεν είναι μόνο η ανταπόκριση, αλλά η γνήσια πνευματική πείνα των νέων, ήταν το κάτι αδιανόητο και ανείπωτο. Σήμερα είναι αδύνατο να εξηγήσουμε στους νέους πώς συνέβησε αυτό. Οι Πατέρες βάφτιζαν με εμβάπτιση και σε κανέναν αυτό δεν ήταν δύσκολο. Πολλοί νέοι και διανοούμενοι, ήταν εκεί. Πολλοί έγιναν μοναχοί και ιερείς. Μέχρι και σήμερα, έχουν μια αποστολή και τον ίδιο ενθουσιασμό που εξαπλώνουν. Θα ήθελα να αναφέρω έναν, γιατί ήταν πολύ αγαπημένος μου, και γιατί ξαφνικά απεβίωσε πρόσφατα. Ήταν ο Πατέρας Λουκά Άντιτς, ο οποίος αργότερα έγινε ηγούμενος της Μονής στο Τσετίνιε. Απεβίωσε, όπως και ο ηγούμενος του Νταϊμπάμπε μια απ’ αυτές τις μέρες. Πρόκειται για ένα πρόσωπο, ένα χαρακτήρα, που προέκυψε από τη μαρτυρία του Ευαγγελίου του Χριστού με την καλήτερη έννοια, και με την καλύτερη πίστη και την βαθύτερη γνώση. Δεν ήταν ούτε ένας θεολόγος, ούτε ήταν από τους κύκλους μας. Οι γονείς του ήταν υπάλληλοι στην τότε, Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση. Ήταν απελπισμένοι που ο ίδιος ήταν χριστιανός, και ειδικά όταν αργότερα έγινε μοναχός. Ο νεαρός άνδρας μετέφερε τη φωτιά της θρησκείας του Χριστού, όπου και έτυχε να είναι στην πόλη. Υπήρξανε και πολύ άλλοι, γνωστοί και άγνωστοι Πατέρες, οι οποίοι όπως και ο Λουκάς, ήταν τότε παρόντες.

Σημερινή εποχή είναι παράξενη. Πολλοί μπορεί να πιστεύουν ότι η οικονομική αγοραστική δύναμη της ανθρωπότητας, είναι το πιο σημαντικό στην κοινωνία και στον πολιτισμό της. Κάπως, τώρα βλέπουμε τι άλλοι έχουν βιώσει, ποια λάθη κάνανε, και πόσο βαθιά «ψήθηκαν» θρησκευτικά. Είναι ακόμα μέσα μας τόση δύναμη, που μπορούμε να δούμε και περαιτέρω τις φλόγες της σωτηρίας στην αρχική Ορθόδοξη πνευματικότητα, θρησκευτικότητα μας και της εκκλησίας, ανεξάρτητα από όλες τις δυσκολίες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, οι οποίες από τη αμαρτωλή φύση τους κάνουν επίθεση στο σώμα. Και όπως κάθε υγιές άτομο που μπορεί να αρρωστήσει, πρέπει να θεραπευτεί, προκειμένου να συνεχίσει να ζει. Όλο αυτό που διανύουμε από δυσκολίες της εποχής μας, ως κοινωνία, ως άτομα, ως εκκλησία, είναι μια κάθαρση, όπου υπάρχουν περίοδοι πότε ευκολότερη, πότε δύσκολη. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα μπορέσει ποτέ να σβήσει το φως του Άγιου Σάββα, ούτε ο λόγος του και την αποστολή του Ευαγγελίου του Χριστού, ειδικά επειδή ήδη περάσαμε από κάθαρση, ταπείνωση και τα βασανιστήρια ως λαός στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, με περισσότερους από ένα εκατομμύριο θύματα, από τους οποίους ήταν το ενενήντα τοις εκατό εκείνους που ούτε έφταιγαν ούτε χρωστούσαν, που λέει ο λόγος, αλλά επειδή ήταν Ορθόδοξοι και από το άλλο έθνος. Αυτό δεν μας εμποδίζει, ακόμη και μετά από αυτές τις βαθιές πληγές, να ξαναβγούμε και πάλι στη σκηνή του παγκόσμιου φόρουμ, με πνευματικό και θρησκευτικό υλικό.

Είμαστε ακόμα μια δυναμική Εκκλησία. Είναι ειδική αναβίωση του λαού μας της Δημοκρατίας της Σερβίας. Όταν αυτά τα παιδιά με τα σχολεία τους, έρχονται να επισκεφθούν το Ναό του Άγιου Σάββα, έχετε την αίσθηση ότι ο Άγιος Σάββας είναι  μεταξύ τους, και ότι εκείνος είναι ιεροκήρυκας. Όλα τα ξέρουν. Ήδη στην 6η τάξη μπορεί να γνωρίζουν περισσότερα από τους μικρούς μας φίλους, που πάνε κανονικά στο κλασικό σχολείο της εκκλησίας. Το πιο πιθανό είναι πως στο μέλλον, εκείνοι θα φέρουν την διαφωτιστική δύναμη στον λαό μας, επειδή υπάρχουν μερικά μέρη στα οποία όταν τους ρωτάς ποιος ήταν ο Άγιος Σάββας, εκείνοι καημένοι το σκέφτονται. Αν ήταν πρώτος, δεύτερος ή τρίτος γιος, ή αν ήταν καθόλου από τους Νέμανιτς. Υπάρχει αυτό, αλλά πολύ σπάνια. Η ανάγκη για την πνευματική ζωή έχουν οι νέοι άνθρωποι με καθαρή ψυχή. Εμείς απλά δεν έχουμε τον τρόπο να τους, να το πω έτσι, κάνουμε μαγεία, για να τουσ φέρουμε στην εκκλησία. Εκείνοι έρχονται αυθόρμητα από τις ανάγκες του πνεύματος τους, στην αναζήτηση για τις αιώνιες και αρχικές αξίες. Για να νιώσει κάποιος κάτι τέτοιο πρέπει να έχει το υγιές πνεύμα, χρειάζεται πραγματικά την καθαρή καρδιά για να μεταφέρει τις αρχικές αξίες του Χριστιανισμού και του Ευαγγελίου, στην πραγματική έννοια της λέξης. Το αισθάνονται οι νέοι. Ήταν πάντα αισθητοί. Εμείς, που γεννηθήκαμε εδώ και πολύ καιρό, στην εποχή μας στο σχολείο, δεν μιλάγαμε για το Θεό. Ο Θεός αναφερότανε μόνο με έναν αρνητικό τρόπο. Ο Θεός ήταν ίδια η άρνηση της ύπαρξης και της ζωής. Είχαμε τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος τότε, για να γιορτάζουμε στα σπίτια μας. Ίσως για μας στις παραθαλάσσιες περιοχές ήταν πιο εύκολο από ό, τι αλλού, αλλά μια και ήμουν και μοναχός για ένα διάστημα στο Μοναστήρι Στουντενίτσα, ξέρω ότι υπήρξε μεγάλη πίεση στα σχολεία και στους νέους να μην έρχονται στην Εκκλησία, αλλά νομίζω ότι περισσότερο από το ήμισυ της νεολαίας έκανε τη νηστεία εκείνη την εποχή, στην ηπειρωτική περιοχή. Παρόλες τις προειδοποιήσεις και τους φοβισμούς, εκείνοι κοινωνούσαν. Πρόκειται για μια δύναμη, η οποία κατά τη γνώμη μου, υπάρχει μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλού είναι μειωμένη. Μπορεί κάπου αλλού, να έχει μεταμορφωθεί σε πολιτική εξουσία, η οποία έχει τη δική της ζωή, τα όριά της και την αδυναμία. Ενώ η Εκκλησία, δηλαδή η δύναμη του Θεού, προκύπτει μέσα από την αδυναμία. Έτσι οι δικοί μας, Ρώσοι και Έλληνες μετανάστες, στη Δυτική Ευρώπη και στην Αμερική, έχουν δείξει το φως της Ορθοδοξίας.

- Οφείλω να ομολογήσω ότι έχετε εξαιρετική αισιοδοξία. Στη Σερβία σήμερα, ένας άνθρωπος που ζει σε μια μεγάλη πόλη συχνά αισθάνεται, όπως στη δεκαετία του '80, πως η φλόγα έχει σβηστεί. Μέσα από αυτή τη συζήτηση, έχουμε την ελπίδα ότι οι φλόγες θα καίνε και πάλι κατάλληλα με την εποχή μας και σε αυτή τη δεκαετία, και πως θα εμφανιστούν ειλικρινοί πνευματικοί ηγέτες, τους οποίους θα ακολουθούμε, όπως κι Εσείς εκείνους, που ήταν  σαν τον Πάτερ Λουκάς.

- Είχα την ευκαιρία να συναντήσω και άλλους κληρικούς. Ο Θεός μου επέτρεψε να δω τους εξαίσιους γέροντες του Αγίου Όρους, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους, αλλά ζούσαν άγιοι και ήταν φορείς του Αγίου Πνεύματος. Στο Άγιον Όρος, ιδίως, είχα την ευκαιρία να δω μερικούς από γέρους Ρώσους μοναχούς, απομονωμένους στα βράχια της Καρούλιας, οι οποίοι ήταν πραγματικά οι φορείς του Αγίου Πνεύματος. Από αυτή τη φωλιά, ήταν και ο Γέροντας Σωφρονίου, ο Γέροντάς  μου, και ο Γέροντας Σιλουανός, ο οποίος είναι ήδη ένας παγκοσμίου φήμης Γέροντας, με όλα αυτά που έχουν γραφτεί και ειπωθεί για εκείνον. Πρέπει να πω, ότι το φως ήρθε από εκεί σ’ εμάς. Οι Πατέρες, οι οποίοι στη συνέχεια ήρθαν ανάμεσά μας, σε αυτή την πόλη, έχουν αλλάξει εντελώς την εικόνα αυτής της πόλης, και είχαν την εξουσία. Το ξέρω αυτό, επειδή τους παρακολουθούσα και για χρόνια έζησα μαζί τους. Είχαν εξουσία πάνω από τη νεολαία της Αθήνας, και μάλιστα κάπως και στη Βουκουρέστι και στη Σόφια, και η μεγάλη Ρωσία κοίταζε το έργο τους και στην κατάθεσή τους, αν και, όπως είπε τις προάλλες ένας επίσκοπος, την πίστη μας έσωσαν οι «μπάμπουσκες», δηλαδή, οι μητέρες. Σ’ εκείνο το σκοτάδι, οι γιαγιάδες μας και οι μητέρες μας μιλάγανε, κήρυξαν, μας πήγαιναν στην εκκλησία, ενώ οι παππούδες λιγότερο, αλλά το κάνανε κι εκείνοι. Γιαγιάδες μας ήταν ιεροκήρυκες και μυροφόρες της γνήσιας χριστιανικής πίστης και παράδοσης.

Δεν είμαστε μια τυπογραφική εκκλησία, αυτό είναι που πρέπει να γνωρίζουμε. Δεν είμαστε μια εκκλησία, η οποία έχει μέσα της τα στρατεύματα, τους προφήτες ή μερικές ιεραποστολικές κοινότητες, που εκπαιδεύονται για συγκεκριμένες χώρες ή περιοχές. Είμαστε μια εκκλησία, η οποία χτίζεται στη δύναμη του πνεύματος του λαού της. Το πνεύμα του Χριστού είναι κατά βάθος το πνεύμα των ανθρώπων. Είναι η δύναμη του Αγίου Πνεύματος που εκδηλώνεται μέσα από αδυναμία, και όχι μόνο εδώ. Έζησα για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και στην Αίγυπτο με τις χριστιανικές μειονότητες, και είχα υπέροχους φίλους από το κάτω μέρος της Αφρικής, από τις κοινότητες της Εκκλησίας της Αιθιοπίας. Η δύναμη του Θεού εκδηλώνετε εκεί έτσι, που αντιστέκονται κηρύττοντας το δόγμα του Χριστού εδώ και 2000 χρόνια, ενώ ζουν σε ένα «σάντουιτς» τρομερά δύσκολων γειτόνων, με τρομερά επιθετικές θρησκείες, τόσο από τις νέες, όσο και από τις ανατολικές. Για να γίνει αυτό, μόνο η δύναμη του Αγίου Πνεύματος είναι σε θέση να σας κρατήσει να μην πέσετε υπό την εξουσία της κυβέρνησης του κόσμου. Η αισιοδοξία του Χριστιανισμού θα σώσει τον κόσμο. Έτσι μίλησαν και κοσμικοί άνθρωποι, οι οποίοι έχουν δοκιμάσει τη δύναμη του Χριστού.

Και ο Ντοστογιέφσκι είπε ότι η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο, και το φως του Χριστού θα σώσει τον κόσμο και θα του δώσει την ευκαιρία στον καθένα να βρει στον εαυτό του εκείνο τον κόκκο, το σπόρο της πίστης που μπορεί να μετακινεί τα βουνά. Είναι μια δύναμη, την οποία δεν μπορούμε να εξηγήσουμε ορθολογικά. Το μυαλό μας δεν μπορεί, ενώ η πίστη μπορεί, ακόμη και την επίδρασή της. Εμείς στην Εκκλησία μας σήμερα, όσο μικροί και να είμαστε, ανάξιοι και αμαρτωλοί, έχουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, και μέσα από το ιερό μυστήριο μπορούμε να κάνουμε πραγματικά σπουδαία πράγματα, χάρι στην ομοούσια Άγια Τριάδα, η οποία φωτίζει αυτό το χώρο του σύμπαν πού βρισκόμαστε. Μας δίνει τη δύναμη, τη θέληση και την αίσθηση ότι ζούμε εδώ στη γη και στην αιωνιότητα.

Θέλω να πω κάτι σχετικά με αυτό το μέσο, το Ραδιόφωνο του Ευαγγελισμού της Μονής Λεπαβίνα. Ήταν αδύνατο να σκεφτούμε μερικές δεκαετίες πριν, πως θα είναι το Μοναστήρι Λεπαβίνα σήμερα. Πριν από 30 χρόνια ήταν άδειο. Ήταν μια μικρή οικονομική μονάδα, τόσο δα μικρή, μικρότερη από ένα αγροτικό νοικοκυριό. Σήμερα όμως, το Μοναστήρι ακτινοβολείται τόσο πολύ, που δεν μπορεί να συγκριθεί με οποιαδήποτε δύναμη του κόσμου, ούτε με κάποιο είδους αρνητικής δημοσιότητας, την οποία θα μπορούσε να το σκουρύνει. Βλέπετε μόνο σε ένα άνθρωπο, οπίος είναι μάρτυρας του Χριστού, της σταύρωσή Του, τα Πάθοι Του και την Ανάστασή Του, γίνονται τα θαύματα και μέσα από τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Θεοτόκου της Λεπαβίνας, της Μητέρας του Θεού, η οποία είναι η προστάτιδα της ανθρωπότητας, κυρίως των γυναικών, και πάνω απ’ όλα της γέννησης. Έτσι, αυτό που είναι σημαντικό είναι, ο κόσμος να παραμένει, να γεννιούνται τα παιδιά φυσιολογικά, να γεμίσει τη γη και να κυβερνά, όχι με τις εξουσίες αυτού του κόσμου, αλλά με ψυχικές δυνάμεις και κυρίως με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος, όπως εμείς οι Χριστιανοί κηρύττουμε και ζούμε κάπως έτσι, όσο μπορούμε και όσο μας έχει δοθεί, και όσο θα έχουμε την ψυχική και πνευματική δύναμη να μπορέσουμε να απορροφήσουμε το Ευαγγέλιο μέσα από τα βάθη του.

- Σας ευχαριστώ για αυτή τη συνέντευξη. Ίσως κάτι καταφέραμε να πούμε. Ίσως καταφέραμε να δώσουμε τη χαρά και τη δύναμη σε κάποιον για να μην υποκύψει σε όλους τους πειρασμούς οι οποίοι κυνηγούν το σύγχρονο άνθρωπο, να συνεχίζει να αναζητά, επειδή ο Θεός είναι εκείνος που έχει την τελευταία λέξη, και ο Θεός είναι Θεός της αγάπης, Θεός της χαράς και της σωτηρίας. Όλους εσάς και τους ακροατές σας χαιρετώ με το γεμάτο από χαρά - Χριστός Ανέστη!

- Αληθώς Ανέστη!

Η συνέντευξη του Ράντομιρ Βούτσιτς

Βελιγράδι, 23.5.2013.

Μετάφραση στα ελληνικά:

Μπράνκιτσα Μπογκντάνοβιτς