Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ 630-660 Μ.Χ. ΧΑΛΙΝΤ ΙΜΠΝ ΟΥΑΛΙΝΤ: ΞΙΦΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

 ΧΑΛΙΝΤ ΙΜΠΝ ΟΥΑΛΙΝΤ: ΞΙΦΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ

Κάπου κοντά στη Γάζα, «έγινε μια μάχη ανάμεσα στους Ρωμαίους και τους νομάδες του Μωάμεθ», γράφει ο Θωμάς ο Πρεσβύτερος, ένας χριστιανός το 640 ήταν ο πρώτος ανεξάρτητος ιστορικός ο οποίος ανέφερε τον προφήτη «Οι Ρωμαίοι τράπηκαν σε φυγή». Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, βρισκόταν ακόμα στη Συρία, ετοιμάστηκε να τσακίσει αυτές τις αραβικές στρατιές, οι οποίες, με τη σειρά τους, ζήτησαν ενισχύσεις από τον Αμπού Μπακρ. Αυτός κάλεσε τον καλύτερο στρατηγό του, τον Χάλιντ Ουαλίντ, που είχε εισβάλει στο Ιράκ. Διασχίζοντας την άνυδρη έρημο- μέσα σε έξι μέρες, ο Χάλιντ έφτασε στην Παλαιστίνη ακριβώς την κρίσιμη στιγμή.

Ο Χάλιντ ήταν ένας από τους αριστοκράτες της Μέκκας που είχε πολεμήσει  εναντίον του Μωάμεθ, όταν όμως προσηλυτίστηκε, ο Προφήτης καθόρισε τον δυναμικό αυτό διοικητή και τον αποκάλεσε Ξίφος του Ισλάμ.  Ο Χάλιντ ήταν από εκείνους τους αλαζόνες στρατηγούς που δεν δίνουν και μεγάλη σημασία στις διαταγές των πολιτικών τους προϊσταμένων. Η σειρά των γεγονότων δεν είναι σαφής, πάντως, προτού επιτεθεί στη Δαμασκό, ένωσε τις δυνάμεις του με αυτές των άλλων Αράβων πολεμάρχων, ανέλαβε την ηγεσία και κατατρόπωσε ένα βυζαντινό απόσπασμα στα νοτιοδυτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ. 


Μακριά, στα νότια της Μέκκας, ο Αμπού Μπακρ πέθανε και τον διαδέχθηκε ο 'Ομάρ, ένας από τους πρώτους προσήλυτους του Προφήτη κι από τους πιο έμπιστούς του. Ο νέος Ηγέτης των Πιστών δεν είχε εμπιστοσύνη στον Χάλιντ, που είχε αρχίσει να συγκεντρώνει μια περιουσία και να δημιουργεί έναν θρύλο, γι’ αυτό και τον ανακάλεσε στη  Μέκκα «Χάλιντ», είπε, «πάρε την ιδιοκτησία σου απ’ τον πισινό μας».

Ο Ηράκλειος έστειλε μια στρατιά να σταματήσει τους Άραβες. 0 διόρισε έναν νέο διοικητή, τον Αμπού Ουμπάιντα, και ο Χάλιντ επανήλθε στον στρατό ως υφιστάμενός του. 

Έπειτα από πολλών μηνών αψιμαχίες, ή Άραβες παρέσυραν τελικά τους Βυζαντινούς σε μια μάχη στα αδιαπέραστα φαράγγια του ποταμού Γιαρμούκ ανάμεσα στη σημερινή Ιορδανία, τη Συρία και το ισραηλινό Γκολάν. «Αυτή είναι μια από τις μάχες του Θεού», είπε ο Χάλιντ στους άντρες του - και, στις 20 Αυγούστου 636, ο Θεός έστειλε μια αμμοθύελλα που τύφλωσε τους χριστιανούς, οι οποίοι πανικοβλήθηκαν και τράπηκαν σε άτακτη φυγή πάνω από τα βράχια του Γιαρμούκ. Ο Χάλιντ ανέκοψε την υποχώρησή τους και, όταν η μάχη τελείωσε, οι χριστιανοί ήταν τόσο εξαντλημένοι, που οι Άραβες τους βρήκαν ξαπλωμένο, πάνω στους μανδύες τους, έτοιμους να πεθάνουν. 

Ο αδελφός του αυτοκράτορα σκοτώθηκε, ο ίδιος ο Ηράκλειος ποτέ δεν συνήλθε από την ήττα τη, μια από τις πιο αποφασιστικές μάχες της ιστορίας, αποτέλεσμα οποίας ήταν να χάσει τη Συρία και την Παλαιστίνη. Η βυζαντινή κυριαρχία, αποδυναμωμένη από τον πόλεμο κατά των Περσών, φαίνεται να  κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, και δεν είναι σαφές αν η αραβική κατάκτηση ήταν κυρίως μια σειρά από επιτυχημένες επιδρομές. Όσο δύσκολη κι αν ήταν στην πραγματικότητα η κατάκτηση, το ότι αυτά τα μικροσκοπικά αποσπάσματα από Άραβες πάνω σε καμήλες, που καμιά φορά δεν ξεπερνούσαν τους χίλιους άντρες, τσάκισαν τις λεγεώνες της Ανατολικής Ρώμης ήταν εκπληκτικό επίτευγμα. Ο Ηγέτης των Πιστών όμως δεν αναπαύθηκε έστειλε άλλη μια στρατιά στα βόρεια για να κατακτήσει την  Περσία, που επίσης υποτάχθηκε στους Άραβες.

Στην Παλαιστίνη αντιστάθηκε μόνο η Ιερουσαλήμ, υπό τον πατριάρχη Σωφρόνιο, έναν Έλληνα διανοούμενο που την εγκωμίασε στα ποιήματά του ως «Σιών, υπέρλαμπρη Σιών του Σύμπαντος». Δεν μπορούσε να πιστέψει την καταστροφή που είχε βρει τους χριστιανούς. Κηρύσσοντας στον Ναό του Παναγίου Τάφου, κατήγγειλε τις αμαρτίες των χριστιανών και τις βιαιοπραγίες των Αράβων, τους οποίους αποκαλούσε Σαρακηνούς στα ελληνικά: «Από πού έρχονται αυτοί οι πόλεμοι εναντίον μας; Από πού πολλαπλασιάζονται οι βαρβαρικές εισβολές; Η λάσπη των άθεων Σαρακηνών κατέλαβε τη Βηθλεέμ. Οι Σαρακηνοί εξεγέρθηκαν εναντίον μας με κτηνώδη ορμή λόγω των αμαρτιών μας. Ας διορθωθούμε».

Ήταν πολύ αργά γι’ αυτό. Οι Άραβες συνέκλιναν στην πόλη την οποία αποκαλούσαν Ιλιά (από το ρωμαϊκό της όνομα Αιλία). Ο πρώτος από τους  ηγέτες τους που πολιόρκησαν την Ιερουσαλήμ ήταν ο Αμρ ιμπν αλ-Ας, που, μετά τον Χάλιντ, ήταν ο καλύτερος στρατηγός τους κι άλλος ένας εξαιρετικά εντυπωσιακός τυχοδιώκτης από την αριστοκρατία της Μέκκας. Ο Αμρ, όπως κι άλλοι Άραβες αρχηγοί, γνώριζε την περιοχή πολύ καλά: και μάλιστα  είχε κτήματα εκεί κοντά και είχε επισκεφθεί την Ιερουσαλήμ στα νιάτα του. 
Τώρα όμως δεν επρόκειτο για μια απλή αναζήτηση λείας.

«Η Ώρα πλησίασε», λέει το Κοράνι. Ο μαχητικός φανατισμός των πρώτων μουσουλμάνων Πιστών τροφοδοτούνταν από την πίστη τους στην Ημέρα της Κρίσεως. Αν και το Κοράνι δεν ανέφερε συγκεκριμένα κάτι σχετικό , αυτοί ήξεραν από τους ιουδαιοχριστιανούς προφήτες ότι θα συνέβαινε στην Ιερουσαλήμ. Αν είχε έρθει η Ώρα τους, χρειάζονταν την Ιερουσαλήμ. Ο Χάλιντ και οι άλλοι στρατηγοί ενώθηκαν με τον Αμρ γύρω από τα τείχη ,αλλά οι αραβικές στρατιές κατά πάσα πιθανότητα ήταν πολύ μικρές και δεν μπορούσαν να κάνουν έφοδο στην πόλη, κι έτσι δεν φαίνεται να διεξήχθησαν και πολύ μεγάλες μάχες. Ο Σωφρόνιος απλώς αρνήθηκε να παραδοθεί χωρίς μια εγγύηση ανοχής από τον ίδιο τον Ηγέτη των Πιστών. 


Ο  Αμρ πρότεινε να λύσουν το πρόβλημα αυτό παρουσιάζοντας τον Χάλιντ ως Ηγέτη. Όταν τον αναγνώρισαν, κλήθηκε ο Ομάρ από τη Μέκκα.

0 Ηγέτης επιθεώρησε τις υπόλοιπες αραβικές στρατιές στην Τζάμπιγια στο Γκολάν και κατά πάσα πιθανότητα εκεί τον συνάντησαν οι Ιεροσολυμίτες για να διαπραγματευθούν την παράδοσή τους. Οι μονοφυσίτες χριστιανοί, που αποτελούσαν την πλειοψηφία στην Παλαιστίνη, μισούσαν τους βυζαντινούς, και φαίνεται ότι οι πρώτοι μουσουλμάνοι Πιστοί επέτρεψαν ευχαρίστως την ελευθερία της λατρείας στους ομοϊδεάτες τους μονοθεϊστές Ακολουθώντας τις επιταγές του Κορανίου, ο Ομάρ πρότεινε στην Ιερουσαλήμ μια Συμφωνία -δίμα- Παράδοσης που υποσχόταν ανεξιθρησκία για τους χριστιανούς με αντάλλαγμα την πληρωμή του φόρου υποταγής,

Της  τζίζγια. Όταν κατέληξαν σε αυτή τη συμφωνία, ο Ομάρ ξεκίνησε για την Ιερουσαλήμ, ένας γίγαντας με κουρελιασμένα, μπαλωμένα ρούχα, καβάλα σ’ ένα μουλάρι, με μόνο έναν υπηρέτη.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΣΑΙΜΟΝ ΣΙΜΠΑΓΚ ΜΟΝΤΕΦΙΟΡΕ ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΩΚΕΑΝΙΔΑ,