JEAN PAUL είχες άδικο όταν έγραφες ότι «ή κόλαση είναι οι άλλοι» ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΑΡΤΙΔΗΣ

JEAN PAUL είχες άδικο όταν έγραφες

ότι «ή κόλαση είναι οι άλλοι»

Υπάρχει ένα θεμελιώδες ερώτημα όσον αφορά τις σχέσεις: Ό άνθρωπος υπάρχει και επειδή υπάρχει σχετίζεται; Ή επειδή σχετίζεται υπάρχει; Δηλαδή, ή σχέση είναι κάτι επιπλέον τής ύπαρξης του ανθρώπου, ανεξάρτητη, πού μπορεί να υπάρχει ή να μην υπάρχει, ή είναι ό τρόπος πού υπάρχει ό άνθρωπος και χωρίς σχέση δεν υπάρχει άνθρωπος;

Το ερώτημα είναι κατ’ εξοχήν πρακτικό, είναι ερώτημα ζωής και από το πώς το άπαντά βιωματικά ό καθένας, νοηματοδοτεί ανάλογα και τη ζωή του.

Κατά την προσωπική μου εκτίμηση όλα είναι σχέσεις και τίποτε δεν μπορεί να υπάρξει έκτος σχέσης. Γεννιόμαστε μέσα από σχέσεις, διαμορφωνόμαστε μέσα από σχέσεις και πεθαίνουμε μέσα από σχέσεις. Άς πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Για να υπάρξει ένας άνθρωπος, απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Κατ’ αρχάς θα πρέπει ένας άνδρας και μια γυναίκα να γνωριστούν. Δηλαδή να υπάρξει μια σχέση, οποιασδήποτε μορφής και αν είναι αυτή. Ή δεύτερη προϋπόθεση είναι να έλθουν σε σαρκική επαφή. Τρίτη προϋπόθεση είναι ένα από τα εκατομμύρια σπερματοζωάρια να μπορέσει να γονιμοποιήσει ένα ωάριο. Με άλλα λόγια, να σχετιστεί με ένα συγκεκριμένο ωάριο. Τέταρτη και καθοριστική προϋπόθεση είναι να μπορέσει το γονιμοποιημένο ωάριο να σχετιστεί με τη μήτρα.

Να μπορέσει δηλαδή να φιλοξενηθεί με ασφάλεια στα τοιχώματα τής μήτρας. Ανθρώπου δεν υπάρξει φιλοξενία ή ανθρώπου υπάρξει και στην πορεία διακοπεί αυτή ή σχέση, τότε, χωρίς σχέση, αναπόφευκτα επέρχεται ό θάνατος. Βεβαίως ή αλυσίδα των σχέσεων μέχρι να γεννηθεί το κυοφορούμενο έμβρυο συνεχίζεται.

Επομένως, ανθρώπου δεν προϋπάρξουν αυτές οι αλληλοδιάδοχες και αλληλεξαρτώμενες σχέσεις, δεν θα υπάρξει νέα ζωή. Τίποτε καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί έξω από τη σχέση.

Ανθρώπου σχετιστείς, μπορεί και να αποτύχεις. Ανθρώπου όμως δεν σχετιστείς, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να φέρεις ζωή.

Συμπερασματικά λοιπόν θα έλεγα ότι από τη σύλληψη μέχρι τη γέννηση του ανθρώπου, ή σχέση δεν είναι κάτι επιπλέον της ύπαρξής του, άλλα προϋπόθεση και αναγκαίος όρος τής ύπαρξής του. Και αυτό μάς το λέει με το καλημέρα ή φύση. Ότι ό νέος άνθρωπος δεν υπάρχει και μετά σχετίζεται, αλλά ότι ό μόνος τρόπος για να υπάρξει ζωή, είναι μέσα από σχετιζόμενους ανθρώπους. Ό άνθρωπος είναι ό καρπός, είναι το αποτέλεσμα πολλαπλών σχέσεων σε διαφορετικά επίπεδα. Χωρίς σχέσεις, δεν υπάρχει άνθρωπος.

Έξω από τις σχέσεις υπάρχει το κλειστοφοβικό αδιέξοδο. Χωρίς αναφορά στους άλλους ή ζωή είναι πλάνη. «Καθ’ ότι ανθρώπους κοινωνήσωμεν, άληθεύομεν, ά δεν ανθρώπους ίδιάσωμεν, ψευδόμεθα», γράφει ό Ηράκλειτος. Αυτό το «κοινωνήσωμεν» είναι πού κάνει τον άνθρωπο να βγαίνει από τον εαυτό του και να συναντά τον άλλο. Είναι ό ελληνικός τρόπος ύπαρξης, ή αέναη κίνηση του όντος προς τον εαυτό του και προς τον άλλον που διαμορφώνει το είναι και αποκτά πρόσωπο. Το «άληθεύομεν» πραγματώνεται μέσα από το «κοινωνήσω- μεν», καθώς το άτομο για να γίνει άνθρωπος βγαίνει από τον εαυτό του, αφήνει το είδωλό του, κοινωνεί με τούς άλλους, στρέφεται ερωτικά προς όλον τον κόσμο.

Αυτή τη στάση ζωής δημιούργησε, διέσωσε και διέδωσε ό ελληνικός πολιτισμός και προετοίμασε την ανθρωπότητα για το επόμενο βήμα, πού είναι ή Σταυρική θυσία για χάρη τού άλλου μέσα από μία Αναστάσιμη ζωή πού πρεσβεύει ή οντολογία του Χριστιανισμού. Αν δεν βγαίνει από τον εαυτό του ό άνθρωπος και δεν συναντά τούς άλλους, δεν αποκτά πρόσωπο, παραμένει ιδιώτης, άτομο, είναι απλά ένα στατιστικό νούμερο.

Και ή σύγχρονη επιστήμη, όμως, επιβεβαιώνει ότι χωρίς σχέσεις δεν υπάρχει άνθρωπος. Ό πατέρας τής διαπροσωπικής ψυχιατρικής HARRY SULLIVAN   γράφει: «Δεν μπορούμε να χωρίσουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα από τις διαπροσωπικές εμπειρίες. Ή οργάνωση τής δομής τής ανθρώπινης προσωπικότητας στηρίζεται κυρίως σε διαπροσωπικά και λιγότερο σε ένδοψυχικά στοιχεία». Δηλαδή, οι διαπροσωπικές σχέσεις δεν είναι κάτι επιπλέον τής ύπαρξης τού ανθρώπους, δεν είναι κάτι επιπλέον τού προσώπου, αλλά είναι αναπόσπαστο ζωτικό στοιχείο τής ταυτότητάς του. Είναι γεννήτωρ τής προσωπικότητάς του.

Ή υπαρξιακή ταυτότητα τού εαυτού μας είναι το αποτέλεσμα όλων των καθρεπτισμένων του και των συνακόλουθων διεργασιών. Όλοι οι άνθρωποι μέσα τούς οποίους έρχεται σε επαφή ό άνθρωπος στο διάβα τής ζωής του, λειτουργούν σαν καθρέπτες, και μάλιστα βιωματικοί. Δεν είναι όλοι οι καθρέπτες το ίδιο σημαντικοί. Οι γονείς, για παράδειγμα, είναι αξιωματικά οι πλέον σημαντικοί καθρέπτες που επηρεάζουν την δημιουργία τής εικόνας του εαυτού και τη δημιουργία τής ταυτότητας των παιδιών.


 Βέβαια το πώς και το πόσο επηρεάζουν οι καθρέπτες δεν έχει να κάνει μόνο με το ποιος είναι ό καθρέπτης, μέσα την ποιότητά του, μέσα την απόσταση πού έχεις από αυτόν, δεν έχει να κάνει μόνο μέσα την οπτική γωνιά τής ματιάς σου και μέσα τις όποιες παραμορφώσεις τείνει πιθανόν να προκαλέσει, αλλά έχει να κάνει και μέσα το αναπτυξιακό στάδιο και την ωριμότητα τού καθρεπτισμένων-ζόμενου.

Ό άνθρωπος είναι ή ιστορία των πάσης φύσεως δασκάλων και ανθρώπων πού βρέθηκαν στην πορεία τής ζωής του. Ό Επίκουρος  το διατύπωσε εκπληκτικά: «Είμαι μέρος τού κάθε ανθρώπου πού ό δρόμος του διασταυρώθηκε μέσα τον δικό μου». Ό άλλος δεν είναι μόνο κάτι έξω από τον εαυτό μας, αλλά συγχρόνως είναι μέρος τού εαυτού μας και όρος απαραίτητος για τη δημιουργία τής ταυτότητάς μας.

«Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, ακέραιος μοναχός του.

 Κάθε άνθρωπος είναι ένα κομμάτι της ηπείρου, ένα μέρος της στεριάς.

Αν ή θάλασσα ξεπλύνει ένα σβόλο χώμα, η Ευρώπη γίνεται μικρότερη.

Όπως κι αν ξεπλύνει ένα ακρωτήριο η ένα σπίτι φίλων σου η δικό σου.

Κάθε ανθρώπους ο θάνατος λιγοστεύει εμένα τον ίδιο, γιατί είμαι ένα μέσα την Ανθρωπότητα.

Κι έτσι ποτέ σου μη στέλνεις να ρωτήσεις για ποιόν χτυπά ή καμπάνα.

Ή καμπάνα χτυπάει για σένα» .

Ταυτόχρονα, ή αυτογνωσία και ή γνώση του ανθρώπους σε οντολογικό επίπεδο αποκτάται όχι μόνο μέσα από τις διανθρώπινες σχέσεις και διεργασίες, άλλα και μέσα από τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις με όλα τα πλάσματα του Θεού και τη φύση όλη.

Στον έρωτα το καθρέφτισμα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. «Όταν μπροστά σου στάθηκα σαν διάφανος καθρέπτης και μου ’πες σ’ αγαπώ, στ’ αλήθεια δεν πρόσεξες ότι άγάπαγες σε μένα τον εαυτό σου» . "Όταν είμαι ερωτευμένος, δυσκολεύομαι να αναγνωρίσω το αντικείμενο του έρωτα μου ως ένα πραγματικά διαφορετικό πρόσωπο. Συνήθως γίνεται αντιληπτό και ερμηνεύεται σαν να είναι το είδωλο του εαυτού μου, στο όποιο προβάλλω όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά πού αντιστοιχούν στην εξιδανικευμένη εικόνα αυτού πού θα ήθελα να είμαι. Στον έρωτα ισχύει το: Εγώ αγαπώ τον εαυτό μου καθώς βλέπω την εξιδανικευμένη αντανάκλαση του σ’ εσένα. Μετά επέρχεται ή άπομυθοποίηση, όπου εκεί τείνω να βλέπω στον άλλον τις αρνητικές πλευρές του εαυτού μου, τις όποιες δυσκολεύομαι να αποτέλεσμα- δεχθώ ότι είναι οι δικές μου προβολές και έντέλει τις ταυτίζω μέσα τον άλλο.

Αν οι συμμετέχοντες ερωτευμένοι σε μια σχέση καταφέρουν και μετατρέψουν τούς οποίους ναρκισσιστικούς και έγωκεντρικούς καθρέπτες σε παράθυρα και ανοίγματα ζωής, τότε αυτή ή σχέση θα μεταμορφωθεί σε μια χαριτωμένη και ευλογημένη σχέση!

Το νεογέννητο δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα των τεσσάρων προαναφερθεισών αλληλοδιάδοχων και αλληλένδετων σχέσεων, αλλά είναι και δημιουργός νέων σχέσεων. Από τη στιγμή πού αρχίζει να ζει, ό άντρας γίνεται πατέρας και ή γυναίκα γίνεται μάνα, ενώ το ίδιο γίνεται γιος ή κόρη. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται οι ρόλοι τού παππού, τής γιαγιάς, τού εγγονού, τού θείου, τής θείας, τού ανιψιού, των εξαδέλφων και ούτω καθ’ εξής.

Το ότι έρχεται στον κόσμο ένα παιδί, δεν σημαίνει ότι θα ζήσει οπωσδήποτε. Για να ζήσει δεν αρκεί ή σχέση μέσα τη μάνα του. Απαιτείται ταυτόχρονα ή ύπαρξη πολλών υγιών σχέσεων. Για να ζήσει ό άνθρωπος σε βιολογικό επίπεδο, είναι απαραίτητες συγκεκριμένες σχέσεις όπως, για παράδειγμα, ή αρμονική του σχέση μέσα τον αέρα, μέσα το νερό και μέσα την τροφή. Για να ζήσει ό άνθρωπος σε ψυχολογικό επίπεδο είναι απαραίτητες οι αρμονικές σχέσεις μέσα κάποιους ανθρώπους. Ή ανάπτυξη ουσιαστικών σχέσεων είναι βασικός όρος για να ζήσει καλά και ισορροπημένα ό άνθρωπος.


 Ή VIRGINIA SATIR λέει ότι «για να επιβιώσουμε χρειαζόμαστε καθημερινά τέσσερις αγκαλιές. Για να ζήσουμε χρειαζόμαστε οκτώ και για να ευτυχήσουμε χρειαζόμαστε δώδεκα».

Καθώς το παιδί μεγαλώνει, συνειδητοποιεί την ετερότητα του. Αυτή ή συνειδητοποίηση τής διαφορετικότητας πραγματοποιείται μέσω τής σχέσης του μέσα τους άλλους. Ό άνθρωπος μέχρι τη στιγμή του επίγειου τέλους του διαρκώς σχετίζεται. Άλλοτε αναγκαστικά, όπως συμβαίνει με τα μέλη τής οικογένειας από την οποία προέρχεται, και άλλοτε κατ’ επιλογή, όπως συμβαίνει στην φιλία, στον έρωτα και στον γάμο.

Εκτιμώ ότι όταν δεν υπάρχει ή απαραίτητη ωριμότητα στον εξελισσόμενο άνθρωπο, τότε ή ανάπτυξη των ατομικών δεξιοτήτων μπορεί να τον κάνει να νοιώθει αυτόνομος, ανεξάρτητος και ικανός να τα καταφέρει μόνος του. 

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτό πού τούς κάνει να ζουν, δεν είναι οι σχέσεις μέ τούς άλλους, άλλα αυτά καθαυτά τα αγαθά. 'Οπότε, αφού μπορούν και μόνοι τους να εξασφαλίζουν την αυτάρκεια των αγαθών, οι σχέσεις τους μέσα τούς άλλους παύουν να είναι ό τρόπος πού υπάρχουν και, καθώς τις βλέπουν σαν περιττές ή βάρος, περνάνε σε τρίτη μοίρα. Και ας γράφει ό Οδυσσέας ’Ελύτης: «Μες στο κενό θησαύριζα και τώρα πάλι μες στους θησαυρούς μένω κενός».

Βέβαια, ή σημερινή κρίση μάς αφήνει ξεκρέμαστους, καθώς άποδείχθηκε ότι καταντήσαμε έδώ πού καταντήσαμε, γιατί πορευθήκαμε σε μεγάλο βαθμό σε παράλληλες αυτιστικές μοναξιές, γιατί ζούσαμε μέσα σε «πολιτισμένες» αδιαφορίες, όπου νομίσαμε ότι το εγώ μπορεί να ζήσει χωρίς το εσύ, χωρίς το εμείς. Έτσι το εμείς υπονομεύτηκε συστηματικά, καθώς το ατομικό συμφέρον δρούσε διαχρονικά εις βάρος τού συλλογικού συμφέροντος.

Τού σύγχρονου ανθρώπους τού διαφεύγει αυτό πού έχει βιωματικά πει ή μητέρα Τερέζα: «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι πού πεθαίνουν για μια μπουκιά ψωμί, αλλά υπάρχουν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι πού πεθαίνουν για μια σταλιά αγάπης».

Αν σωθούμε από την κρίση, θα σωθούμε γιατί θα έρθουμε πρόσωπο μέσα πρόσωπο μέσα τον άλλον, θα πιαστούμε χέρι-χέρι και θα περπατήσουμε συντροφικά μαζί. Ή ανάγκη στην οποία βρισκόμαστε, ελπίζω όχι απλά να μάς προβληματίσει, άλλα να μάς κάνει ωριμότερους ή και να μάς αναγκάσει να αναθεωρήσουμε τις άξιες μέσα τις όποιες πολιτισμός-πορευθήκαμε τις τελευταίες δεκαετίες.

Ή υπερτροφία του εγώ διαμορφώνει τον άνθρωπο σε νάρκισσο και αλαζόνα. Ή υπερτροφία του εγώ είναι που κάνει τον άνθρωπο νάρκισσο υποβαθμίζει την ουσιώδη και καθοριστική σημασία τής καλλιέργειας αγαπητικών και ουσιαστικών σχέσεων μες τούς συνανθρώπους του ως προϋπόθεση μιας υγιούς ζωής. Και είναι αυτό το εγώ, πού όταν καθίσταται υπερτροφικό, γίνεται καρκινικό και δημιουργεί όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις ανάμεσα σ’ αυτό και τούς άλλους. Και όσο περισσότερο υπερτροφικό γίνεται το εγώ, τόσο και το κενό πού δημιουργείται ανάμεσα στους ανθρώπους γίνεται μεγαλύτερο.

Νομίζω ότι έχει γίνει φανερό ότι ή σχέση είναι ό τρόπος πού υπάρχουμε, είναι το ίδιο το ζην. Και επομένως, ή σχέση, ή σύνδεση, ή συνύπαρξη, το μοίρασμα, είναι αναγκαίοι όροι τής ύπαρξής μας. Για το ευ ζην, όμως, χρειαζόμαστε το κάτι παραπάνω στις σχέσεις: ποιότητα. Το αρνί πού τρώμε το Πάσχα όταν το μοιραζόμαστε μες άλλους είναι διαφορετικό από το ίδιο ακριβώς αρνί όταν το καταναλώνουμε μόνοι μας. Το πρώτο αποκτά διαφορετικά χαρακτηριστικά, γίνεται Αναστάσιμο. Το δεύτερο πού το καταναλώνουμε ατομικά, είναι απλά ένα αρνί.


 Ό Νικόλαος Μπερντιάγεφ  ορθά επισημαίνει ότι «ή μέριμνα διά το δικό μου ψωμί είναι υλικό πρόβλημα. Ή μέριμνα διά το ψωμί του άλλου είναι πνευματικό πρόβλημα».

«Ζωή θα πει όχι να υπάρχεις και επί πλέον να αγαπάς, αλλά να υπάρχεις μόνον επειδή αγαπάς και στο μέτρο που αγαπάς», γράφει ό καθηγητής Χρηστός Γιανναράς. ’Ίσως λοιπόν ή Ζωή να είναι το επί πλέον τής αγάπης και όχι ή αγάπη να είναι το επί πλέον τής Ζωής. Δηλαδή αρχίζεις ουσιαστικά να ζεις μόνον όταν αγαπάς και στο μέτρο πού αγαπάς.

Ό άνθρωπος από την ίδια την φύση υπάρχει χάρη και μέσα από σχέσεις, αλλά επαφίεται στον ίδιο αν θα θελήσει να συνεχίσει να ζεις με αυτόν τον τρόπο ή θα επιλέξει μια κατά το δυνατόν αυτονομημένη πορεία.

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι ή σχέση είναι υπαρκτική προϋπόθεση για να γεννηθεί και να συνεχίσει να ζεις ό άνθρωπος. Όμως, ή συνειδητή μετατροπή τής ανάγκης τής σχέσης σε επιθυμία και συνειδητή επιλογή τής σχέσης με τον άλλον κάνει την μεγάλη διαφορά. Όταν ή σχέση βιώνεται αγαπάτικά, τότε υπάρχει εσωτερική χαρά και γαλήνη πού παραπέμπει σε βιωμένο παράδεισο επί τής γης. "Όταν δεν υπάρχει ή λαχτάρα τής σχέσης και υπάρχει έλλειψη αγάπης για τον συνάνθρωπο, έλλειψη μοιράσματος, αυτή ή στάση ζωής οδηγεί στη θλίψη, στην εσωτερική μοναξιά, ή οποία στην ακραία εκδοχή της παραπέμπει σε βιωμένη κόλαση επί τής γης. Δεν μπορείς να δημιουργείς άρρωστες σχέσεις και να πιστεύεις σε έναν απώτερο παράδεισο, ενώ ήδη προγεύεσαι την κόλαση. Ταυτόχρονα, όταν δημιουργείς άγαπητικές σχέσεις, είναι αδύνατον να σε περιμένει ή κόλαση, αφού ήδη βιώνεις τον παράδεισο. Ό τρόπος τής σύνδεσής μας με τον άλλον καθορίζει την ποιότητα τής σχέσης, καθώς ή σχέση με τον συνάνθρωπο από μόνη της δεν είναι ούτε κόλαση, ούτε παράδεισος.

Ό Σάρτρ είπε ένα μέρος της αλήθειας όταν έγραφε ότι: "ή κόλαση είναι οι άλλοι". "Ένα άλλο μέρος τής αλήθειας είναι ότι: ό παράδεισος είναι οι άλλοι. Το κλειδί όμως του παραδείσου και τής κόλασης το κρατά ό καθένας μας προσωπικά. Και αυτή είναι ή υπόλοιπη, πλην όμως, ή βασική αλήθειας- θεια! Το τί βιώνουμε και σε ποιό βαθμό το βιώνουμε έχει να κάνει πρωτίστως με εμάς και μετά με τους άλλους στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων. Οι εξαιρέσεις που υπάρχουν, απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Μπορεί με μεγάλη ευκολία να τραγουδάμε: «... μου ’χεις κάνει την ζωή μου κόλαση, θα σου φύγω και θα φταις για όλα εσύ...», αλλά ξεχνάμε ότι για ότι γίνεται ή δεν γίνεται έχω ευθύνη εγώ, ανεξάρτητα από την όποια ευθύνη έχει ό άλλος!

Αντιθέτως προς τον JEAN PAUL SARTRE κατά τον όποιον ό άλλος είναι ή κόλαση, εκτιμώ ότι ή κόλαση είναι ή κατάσταση όπου ό άνθρωπος δεν μπορεί ή δεν θέλει να αντικρύσει το πρόσωπο του άλλου ανθρώπου. Αλήθεια, πόσες φορές άραγε δεν βρισκόμαστε στο συζυγικό κρεβάτι με γυρισμένες τις πλάτες; Πιστεύω ότι ή απουσία του άλλου, ή ακοινωνησία με τον άλλον, είναι ή κόλαση. Το να είσαι ή να νοιώθεις ανάδελφος, αυτή ή κατάσταση είναι κόλαση.

Παράδεισος είναι ή ζεστή αγκαλιά, ή τρυφερή ματιά, ή χαρά τής παρουσίας τού άλλου, ότι αγγίζει τρυφερά την ψυχή σου.

Παράδεισος είναι ή ικανότητα να ανακαλύπτουμε και να αναδεικνύουμε το κρυμμένο πρόσωπο του Θεού στον πλησίον. Κόλαση είναι ή ικανότητα να ανακαλύπτουμε και να ανακαλύπτουμε- δεικνύουμε το κρυμμένο πρόσωπο του έκπεσόντος αγγέλου στον πλησίον.

«Όσο απομακρυνόμαστε μεταξύ μας, τόσο απομακρυνόμαστε και από τον Θεό... και όσο ενωνόμαστε με τον πλησίον, τόσο ενωνόμαστε με τον Θεό», αναφέρει ό Άββάς Δωρόθεος.

Κατά την Ελεν Κέλλερ  ή ευτυχία είναι εσωτερική υπόθεση. Και νομίζω πώς έχει δίκιο, καθώς ή χαρά έχει να κάνει με τον έσω άνθρωπο. Δεν έχει να κάνει με το σύνολο των εξωτερικών ερεθισμάτων. Αν σου τύχουν πολλά ευχάριστα εξωτερικά γεγονότα ή βρεθείς ανάμεσα σε πολλές ευχάριστες καταστάσεις, μπορεί να είσαι περιστασιακά ευχαριστημένος, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα είσαι χαρούμενος. Και αντιστρόφως, αν σου τύχουν πολλά δυσάρεστα εξωτερικά ερεθίσματα ή και καταστάσεις, μπορεί να είσαι δυσαρεστημένος, αλλά και αυτόν δεν είναι σίγουρο. Διότι ή χαρά είναι μια κατάσταση εσωτερικής πορείας. Ή χαρά, όπως και ή ευτυχία, είναι συνειδητή επιλογή• είναι στάσης ζωής. Δεν είναι κάτι πού μπορεί να σου συμβεί ή όχι. Και ό χαρούμενος άνθρωπος είναι ικανός ακόμη και τα δυσάρεστα γεγονότα πού έρχονται στο διάβα τής ζωής του να τα περιβάλει με το ανέσπερο φως τής εσωτερικής χαράς και να τα μετασχηματίσει. Δηλαδή, αντί να ορίζουν τα προβλήματα το πλαίσιο τής ζωής του, να ορίζει ό ίδιος την ζωή του. Βεβαίως στο βαθμό πού είναι εφικτό.

Αυτόν έκανε και ή Ελεν Κέλλερ. Ήταν το πρώτο άτομο, πού ενώ ήταν κωφή και τυφλή, αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο το 1914. Μεταξύ των άλλων βούτηξε με τόλμη στα ύδατα των επιστημών τής Φιλοσοφίας, των Μαθηματικών και τής Φιλολογίας και ταυτόχρονα έμαθε πέντε γλώσσες, την αρχαία ελληνική, την λατινική, την αγγλική, την γαλλική και την γερμανική. Τέλειωσε την Σχολή καλών τεχνών, ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο και μελέτησε ξένους συγγραφείς και φιλοσόφους, ενώ υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγική συγγραφέας.

Δηλαδή, ή Ελεν Κέλλερ απέδειξε κατά τρόπο θαυμαστό ότι ό άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να μην δεσμεύεται από την φύση του, από τις αναπηρίες του και γενικότερα από το όποιο τραυματικό παρελθόν. Απέδειξε ότι ό άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει το σκοτάδι σε φως, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Και ευτυχώς υπάρχουν και ψυχές απαστράπτουσες, άνθρωποι κοσμήματα, πού φωτίζουν τον δρόμο μας με τα θαυμαστά παραδείγματα τους. Ό Νίτσε είχε γράψει: «Μ’ αρέσει εκείνος πού ή ψυχή του είναι πιο βαθιά από’ την πληγή του».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ. ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΑΡΤΙΔΗΣ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΣ.