Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΡΑΦΑΗΛ ΝΟΙΚΑ. 4 " Πού οδηγεί η καλλιέργεια του λόγου του Θεού, η πίστη στα λόγια του Θεού;"

Πού οδηγεί η καλλιέργεια του λόγου του Θεού, η πίστη στα λόγια του Θεού; Τα λόγια του Θεού μπορούν να φανούν στον άνθρωπο, και φαίνονται πολλές φορές, σαν τη μεγαλύτερη παραφροσύνη. Και ο ίδιος ο απόστολος Παύλος δεν διστάζει να μιλήσει για «το μωρόν τού Θεού», αλλά προσθέτει ότι είναι «σοφώτερον των ανθρώπων». Η σοφία του ανθρώπου είναι αδύναμη και φθαρτή όπως και ο άνθρωπος, αλλά αυτό που σ’ εμάς φαίνεται να είναι μωρό, εφόσον είναι του Θεού, ας κοινωνήσουμε με αυτή τη μωρία, και θα δούμε ότι αυτή είναι η σοφία.

Φτάνουμε λοιπόν στην πραγματική, χειροπιαστή κοινωνία με αυτό που έρχεται από αντίπερα, από εκεί που ο νους του ανθρώπου δεν μπορεί να πάει. Από εκεί που το μάτι δεν μπορεί να δει, το αυτί δεν μπορεί να ακούσει. 

Ε, αυτή είναι ενέργεια που μας πηγαίνει σε αυτό το αντίπερα. Ο Λόγος του Θεού κάνει κοινωνό Του τον άνθρωπο σε όλα τα επίπεδα: στο επίπεδο του λόγου, στο επίπεδο της αίσθησης, και πιο συγκεκριμένα στο επίπεδο του φαγητού. Και όταν ο Κύριος απάντησε στον πειραστή ότι «ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, άλλ’ επί παντί ρήματι έκπορευομένω διά στόματος Θεού», αν θα είχαμε ακούσει τότε στην έρημο αυτόν τον λόγο, ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο λόγος αυτός, ο εκπορευόμενος διά στόματος Θεού, θα μας δινόταν προς κοινωνία ακριβώς ως άρτος;

Θα πει κανείς ότι ο άνθρωπος σκανδαλίζεται από τα υλικά στοιχεία. Βεβαίως και σκανδαλίζεται! Αυτά είναι θεϊκά μυστήρια. Ή πιστεύεις ή δεν πιστεύεις... Αν δεν πιστεύεις, μπαίνεις σε έναν χώρο που λέγεται κόλαση, που λέγεται παίδευση (τιμωρία), μπαίνεις σε περιπέτειες κάθε είδους, σε παράλογα και πίκρες, σαν το άσωτο υιό.

Σε αυτά τα παράλογα που πέφτουμε, σε αυτή την παίδευση... Τι σημαίνει η λέξη αυτή; Ετυμολογικά το ρουμάνικό pedeapsa προέρχεται από την ελληνική λέξη παίδευση ελληνική ρίζα “παιδ-” δίνει στα ρουμανικά και άλλες λέξεις: pediatrie, pedagogie. Παίδευση είναι η νουθεσία παιδιών, η αγωγή παιδιών, το να εκπαιδεύσεις, το να μορφώσεις ένα παιδί- δεν είναι «θα φας ξύλο, επειδή δεν ήσουν καλό παιδί»! Η παίδευση είναι κάτι που μας επιστρέφεται. Ας πούμε, αν πετάξεις χώμα προς τα πάνω, το χώμα θα πέσει στο κεφάλι σου. Μας επιστρέφονται μερικά πράγματα στη ζωή, και τα παράλογα και οι πίκρες που μας συμβαίνουν, αυτά που εμείς ονομάζουμε πειρασμούς, έχουν σκοπό να μας ξυπνήσουν, να έρθει μια μέρα, ώστε ο άνθρωπος να πει μέσα του, σαν τον άσωτο υιό: «Άραγε, αυτό ήθελα τελικά; Εγώ έψαχνα την ευτυχία, και να που έφτασα στην πίκρα! Αυτό ζητούσα;»

Σας θυμίζω τον λόγο που είπα προηγουμένως, ότι αυτός που κόβει το θέλημά του και κάνει το θέλημα του Θεού, δηλαδή κάνει υπακοή, καταλαβαίνει ότι αυτό ήταν αυτό που ήθελε. Διότι ο Θεός γνώριζε καλύτερα τι ήθελα εγώ και πού θα το έβρισκα. Έτσι και ο άνθρωπος που αποκόπτεται από τον Θεό, πέφτει σε αυτόν τον χώρο που ονομάζω παίδευση, τελικά ζει την κόλαση. Αλλά και αυτή, η κόλαση, έχει σκοπό να διδάξει τον άνθρωπο, έστω και με έναν αρνητικό τρόπο: «Άραγε, αυτό ήθελα; Αν, ότι και να κάνω, τελικά πρόκειται να υποφέρω, δεν είναι καλύτερα να προτιμήσω τις δυσκολίες, που δεν μας κρύβει ο Θεός ότι θα επακολουθήσουν, τηρώντας τον λόγο Του; Διότι, αν πάλι πρόκειται για πόνους και θλίψεις, τότε τι έχω να χάσω ακολουθώντας τον Χριστό υποφέροντας; Εκεί τουλάχιστον υπάρχει υπόσχεση ζωής αιωνίου». Και πάλι, αν μέσω της παίδευσης παιδαγωγηθούμε, αν η ψυχή υποστεί αυτή την 

αφύπνιση, σαν τον άσωτο υιό, μέσω αυτής της αφύπνισης  κερδίσει την επιστροφή του στον Θεό και, παραδόξως, και ένα παραπάνω πλεονέκτημα: η ασωτία δεν θα τον εξαπατά- θα την αναγνωρίζει ως αστοχία.

Και θα ρωτούσα: Γιατί ο Θεός δεν μας ζητάει, όπως το φίδι, να έχουμε την εμπειρία του καλού και του κακού μετέχοντας στο κακό, τρώγοντας εκείνο τον καρπό που ο Θεός είχε πει ότι θα μας προξενήσει θάνατο; Δεν λέει: «Γνωρίστε τον θάνατο και μετά θα γνωρίσετε και τη ζωή!» Ο Θεός δεν συμμετέχει σε ότι είναι κακό. Ο Θεός με τη σοφία Του, με την αγάπη Του για τον άνθρωπο, χρησιμοποιεί τα πάντα, σκάνδαλα, πειρασμούς και καθετί αρνητικό, για να σώζει τον άνθρωπο. Η οδός όμως αυτή είναι επικίνδυνη, γιατί ο άνθρωπος μπορεί να μην ξέρει πώς να γυρίσει από εκεί. Βλέπουμε τον Ιούδα, που δεν ήξερε, που μέχρι την τελευταία στιγμή δεν κατάλαβε ποιο είναι το έλεος του Κυρίου, για να μπορέσει και αυτός να κάνει αυτό που έκανε ο απόστολος Πέτρος, δηλαδή να μετανοήσει.

Ο Πέτρος απαρνήθηκε τον Θεό, τρεις φορές αρνήθηκε τον Χριστό, τον Ιησού, τον διδάσκαλό του, τον οποίο ισχυρίστηκε ότι αγαπάει, τον διδάσκαλό του, που είδε μεταμορφωμένο στο όρος Θαβώρ μέσα στο θεϊκό Του φως. Μετά από το γεγονός της μεταμόρφωσης Αυτός δεν ήταν πια για τον Πέτρο απλώς ένας διδάσκαλος, ένας προφήτης. Ο Πέτρος είδε ότι ήταν πραγματικά ο Υιός του Θεού, ο ίδιος ο Θεός. Και Αυτόν ακριβώς αρνήθηκε ο Πέτρος. Και η αμαρτία του Πέτρου ήταν απείρως μεγαλύτερη από την προδοσία του Ιούδα.

Τι ήξερε ο Ιούδας; «Ήμαρτον παραδούς αίμα άθωον». Και τώρα έβλεπε ότι η προδοσία του οδηγούσε εκείνο το  αθώο αίμα στον θάνατο. Ο Πέτρος όμως, αν και αμάρτησε πολύ και αυτός, παρ’ όλα αυτά έμεινε στο φως του Χριστού, φως το οποίο του αποκάλυψε ότι ο Θεός είναι ελεήμων, του αποκάλυψε ακριβώς αυτό που και εμείς μαθαίνουμε στην Εκκλησία: ο Θεός δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού αλλά το να επιστρέψει αυτός και να ζήσει.

Και επέστρεψε ο Πέτρος, «και εξελθών έξω έκλαυσε πικρώς», αλλά έμεινε με τους υπόλοιπους αποστόλους μέχρι που ήρθε ο Κύριος. Και Αυτός δεν τον κατηγόρησε μπροστά στους υπόλοιπους αποστόλους, αν και όλοι ήξεραν ότι αρνήθηκε τον Χριστό- αλλά όταν, μετά την ανάσταση, ο Χριστός είπε στον Πέτρο: «Σίμων Ιωνά, αγαπάς με πλείον τούτων;» ο Πέτρος ομολόγησε: «Ναι, Κύριε, σύ οίδας ότι μιλώ σε». Έτσι επανόρθωσε την πρώτη εκείνη άρνηση: «Ουκ οίδα τί λέγεις». Στη δεύτερη ερώτηση: «Σίμων Ιωνά, αγαπάς με;», απαντώντας: «Ναι, Κύριε, σύ οίδας ότι φιλώ σε», επανόρθωσε και τη δεύτερη άρνηση: «Ουκ οίδα τον άνθρωπον». Όταν για τρίτη φορά τον ρώτησε: «Σίμων Ιωνά, φιλείς με;», τότε λυπήθηκε με όλη του την ψυχή ο Πέτρος και του είπε: •«Κύριε, σύ πάντα οίδας», δεν μπορεί, «σύ γινώσκεις ότι φιλώ σε». Και ο Κύριος πίεσε την καρδιά του Πέτρου, του έβγαλε με πόνο μέσα από την καρδιά του την τρίτη άρνηση, διότι την τρίτη φορά με κατάρες και όρκους αρνήθηκε τον Χριστό λέγοντας: «Ουκ οίδα τον άνθρωπον»!

Στην περίπτωση του Ιούδα, θα μπορούσε ο Χριστός να τον σώσει. Και αν διαβάσουμε προσεκτικά την αγία Γραφή, θα δούμε ότι αυτό ζητούσε και ο Κύριος. Όμως, όπως ψάλλουμε τη Μεγάλη Πέμπτη, «ό δε παράνομος Ιούδας ουκ ήβουλήθη συνιέναι». Η οδός της αμαρτίας είναι επικίνδυνη. Η οδός του σκοταδιού υπάρχει φόβος να κάνει τον άνθρωπο να μείνει στο σκοτάδι. Όμως ο λόγος του Θεού μεταδίδει στον άνθρωπο ζωή, και ζωή αιώνια. Αν μάθουμε λοιπόν την οδό της υπακοής, αν μάθουμε να καλλιεργούμε στις καρδιές μας και στις πράξεις μας τον λόγο του Θεού, θα βρούμε την αιώνια ζωή.

Τι μας υποσχέθηκε ο Χριστός; Από τη μία μας λέει ότι μας περιμένει σταυρός, και από την άλλη βεβαιώνει ότι «ό ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου έλαφρόν έστι». Και όντως αναγνωρίζουμε ότι έτσι είναι, όπως ομολογούσαν οι μάρτυρες που μέχρι θανάτου γλυκαίνονταν με τον λόγο του Χριστού, διότι ο θάνατός τους ήταν πιο γλυκός από τη διεστραμμένη ζωή. Αποδεικνύονται, πράγματι, αψευδή τα λόγια του Κυρίου γι’ αυτούς που δοκίμασαν ο ζυγός Του είναι καλός και το φορτίο Του ελαφρύ. Γιατί λοιπόν να φορτωθούμε έναν δυσβάσταχτο ζυγό και ένα βαρύ φορτίο διαλέγοντας την αμαρτία; Αν όμως ο άνθρωπος το θέλει, ο Θεός τον αφήνει. Και το σημαντικό σε αυτή την ελευθερία είναι να καταλάβουμε κάτι από την ποιότητα της αγάπης του Θεού.

Όταν αγαπάμε κάποιον, περιμένουμε κάτι από αυτόν. Ή θέλω να με αγαπάει και αυτός, να μου ανταποδίδει την αγάπη, και όντως έτσι συμβαίνει- ή, αν έχω εξουσία επάνω του, μπορεί ακόμη και να του επιβληθώ- αν είναι παιδί μου, θέλω να πάρει σωστό δρόμο, αν είναι αδελφός μου, πατέρας μου ή οποιοσδήποτε άλλος- ακόμη και να του καταστρέψω τη ζωή, την ελευθερία, θέλοντας το καλό του. Ο Θεός τέτοια αγάπη δεν έχει. Ο Θεός είναι αγάπη, αλλά είναι και ταπείνωση- και αυτές οι δύο αρετές είναι, τελικά, μία.

Τα λόγια που μας είπε ο Σεβασμιότατος Ανδρέας στην αρχή είναι κλειδί. Και ελπίζω να τον χαροποιήσω λέγοντας αυτό που άκουσα από τον πνευματικό μου, τον π. Σωφρόνιο έναν ορισμό, αν θέλετε, της ταπείνωσης που δεν τον βρήκα πουθενά αλλού. Έλεγε ότι, ερμηνευμένη σωστά, «εν  πνεύματι και αλήθεια», η ταπείνωση είναι το ιδίωμα της αγάπης του Θεού που προσφέρεται χωρίς να ζητάει ανταπόδοση. Η ταπείνωση είναι εκείνο το χαρακτηριστικό της  αγάπης του Θεού, που μπορεί να μεταδίδεται χωρίς να λιγοστεύει. Η ταπείνωση δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται ,για εξουθένωση, για εξευτελισμό, δηλαδή ο ταπεινός μπορεί να εκληφθεί ως δούλος. Ο απόστολος Παύλος λέει ότι και ο Χριστός έλαβε μορφή δούλου  και υποτάχθηκε στον θάνατο, με ατιμωτικό θάνατο στον Σταυρό- όμως με αυτό το γεγονός, θεωρούμενο «εν πνεύματι και αλήθεια», ο Χριστός έδειξε ότι δεν φοβόταν τον θάνατο, δεν φοβόταν τον  εξευτελισμό. Τίποτε δεν μπορούσε να νικήσει τη θεϊκή δύναμή Του. Και ποια είναι αυτή η δύναμη, η τόσο ακλόνητη σε όλη τη γη και σε όλο το σύμπαν; Παραδόξως, η ταπείνωση.

 Και όταν ο άνθρωπος, σαν τον Χριστό, ταπεινώνεται μέχρι θανάτου, γίνεται ακλόνητος- ακλόνητος στη ζωή της αγάπης, ακλόνητος στη ζωή της χάριτος. Μακάρι να δώσει ο Θεός με αυτή τη χάρη να πεθάνουμε, και δεν θα γευθούμε τον θάνατο.

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΡΑΦΑΗΛ ΝΟΙΚΑ.