Σύμφωνα μέ την αξιόπιστη μαρτυρία ενός συγχρόνου εκλεκτού του Θεού, πού, από την πανευφρόσυνη ενέργεια της χάριτος της προσευχής, είδε ξαφνικά την ψυχή του να βγαίνει από τό σώμα καί να αιωρείται στον αέρα, αυτή ήταν πολύ λεπτή, αιθέρια καί ιπτάμενη. " ΑΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ

«Κακός είναι ό θάνατος τών αμαρτωλών» λέει ή Γραφή. Τών ευσεβών, όμως, ό θάνατος είναι άγιος καί συνεπάγεται μετάβαση από τούς θορύβους καί την ταραχή τού βίου στήν αδιατάρακτη ησυχία, από τή διαρκή οδύνη στήν αδιάκοπη καί ατελεύτητη μακαριότητα, από τή γή στον ουρανό, από τόν κόσμο της αμαρτίας στον κόσμο τών αγγέλων καί τών άγιων. Ή υπέρτατη ευφροσύνη των πολιτών τού ουρανού συνίσταται στην ακόρεστη ενατένιση τού Θεού καί στην αμείωτα φλογερή αγάπη προς Αυτόν.

«Όταν βγει ή ψυχή τού ανθρώπου από τό σώμα», γράφει ό όσιος Μακάριος ό Μέγας, «τότε συμβαίνει εκεί ένα μεγάλο μυστήριο. Γιατί, αν ή ψυχή είναι ένοχη γιά αμαρτίες, έρχονται καί την παίρνουν στίφη δαιμόνων, πονηρών Αγγέλων καί σκοτεινών δυνάμεων, πού την κρατούν αιχμάλωτη στον δικό τους τόπο. Καί δεν πρέπει να παραξενεύεται κανείς γι` αυτά. Γιατί, αν ό άνθρωπος, όταν ζούσε καί βρισκόταν ακόμα στον κόσμο τούτο, είχε υπακούσει καί υποταχτεί καί υποδουλωθεί στούς δαίμονες, πολύ περισσότερο όταν φεύγει από τόν κόσμο, θα αιχμαλωτιστεί καί θα κρατηθεί απ’ αυτούς. 


Αλλά καί από την πλευρά τού αγαθού δεν έχεις παρά να αναλογιστείς ότι έτσι έχουν τά πράγματα: Τούς δίκαιους δούλους τού Θεού τούς κυκλώνουν καί τούς προστατεύουν από την έδώ ζωή άγγελοι, πνεύματα αγία. Καί όταν οι ψυχές τους βγουν από τά σώματα, οι άγγελοι τίς παίρνουν καί τίς οδηγούν στον δικό τους τόπο, στον αγνό κόσμο, φέρνοντάς τες μπροστά στον Κύριο».

0ι καθορισμένοι, λοιπόν, γιά τή διαμονή τών ψυχών τόποι είναι οι τόποι τών Αγγέλων, είναι, δηλαδή, είτε ό τόπος της ευφροσύνης τών αγαθών Αγγέλων είτε ό τόπος τού κολασμού τών πονηρών. Αυτό αποδεικνύει πώς οι ψυχές είναι σε όλα όμοιες μέ τούς Αγγέλους. Τό βεβαιώνει, άλλωστε, καθώς είδαμε καί ό ίδιος ό Κύριος, πού είπε πώς οι δίκαιοι άνθρωποι μετά την ανάσταση θα είναι όπως οι άγγελοι στον ουρανό.

Στους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης —στον Αβραάμ, στον Λώτ, στον Ιακώβ καί σε άλλους— οι άγγελοι εμφανίζονταν με ανθρώπινη μορφή. Γι` αυτό καί οι δίκαιοι δεν αντιλαμβάνονταν αμέσως πώς είχαν μπροστά τους όχι ανθρώπους αλλά ασώματες υπάρξεις. Μετά την ανάσταση του Κυρίου, άγγελοι εμφανίστηκαν στις μυροφόρες γυναίκες σάν άνδρες ντυμένοι μέ αστραφτερές λευκές στολές. Κατά την ανάληψη του Χριστού εμφανίστηκαν, επίσης, άγγελοι στους αποστόλους μέ τή μορφή λευκοντυμένων ανδρών. Οι όσιοι πατέρες συχνά έβλεπαν τούς Αγγέλους σάν φωτεινούς λευκοντυμένους άνδρες, ένώ τούς δαίμονες σάν μαύρους καί δύσμορφους.

Ό Κύριος, μετά την ανάστασή Του, εμφανίστηκε μια μέρα απροσδόκητα στούς μαθητές Του, πού ήταν συγκεντρωμένοι σ’ ένα σπίτι της Ιερουσαλήμ, καί στάθηκε ανάμεσα τους. Εκείνοι, από την ταραχή καί τόν φόβο τους, νόμιζαν ότι έβλεπαν ένα φάντασμα, ένα ασώματο πνεύμα. Αλλά ό Ιησούς τούς καθησύχασε, εξηγώντας τους τή διαφορά ανάμεσα στο πνεύμα καί τό δοξασμένο σώμα. «Γιατί είστε τρομαγμένοι», τούς είπε, «καί γιατί γεννιούνται στήν καρδιά σας αμφιβολίες; Κοιτάξτε τά χέρια μου καί τά πόδια μου, γιά να βεβαιωθείτε πώς είμαι εγώ ό ίδιος. Ψηλαφιστέ με καί δείτε- ένα πνεύμα δεν έχει σάρκα καί οστά, όπως βλέπετε εμένα να έχω». Δεν λέει ότι ένα πνεύμα, όπως είναι ένας άγγελος καί μια ψυχή, δεν έχει μορφή —απεναντίας, μάλιστα, σαφώς υπονοεί ότι τό πνεύμα έχει μορφή—, αλλά ότι δεν έχει σάρκα καί οστά, πού τά διατήρησε τό δοξασμένο σώμα του Χριστού.

0ι χριστιανοί που ήταν συγκεντρωμένοι στο σπίτι της μητέρας του ευαγγελιστή Μάρκου, στα Ιεροσόλυμα, εκφράζοντας την πεποίθησή τους ότι τά πνεύματα έχουν μορφή, όταν μια υπηρέτρια, ή Ρόδη, τούς ανακοίνωσε πώς ό απόστολος Πέτρος, πού είχε απελευθερωθεί μέ θαύμα από τή φυλακή, στεκόταν έξω από την αυλόπορτα, θεώρησαν πώς ήταν πνεύμα. «Ό άγγελός του είναι», είπαν.

Ό όσιος Μακάριος ό Μέγας λέει ότι, όπως οι άγγελοι έχουν όψη καί μορφή, έτσι καί οι ψυχές έχουν όψη καί μορφή όμοια μέ των Αγγέλων, καθώς καί ότι, όπως ό εξωτερικός άνθρωπος έχει τό παρουσιαστικό του, έτσι έχει καί ό εσωτερικός τό δικό του, πού είναι όμοιο μέ τό παρουσιαστικό τού εξωτερικού ανθρώπου. Ό ίδιος άγιος διδάσκει πώς οι άγγελοι καί οι ψυχές, παρ’ όλη τή λεπτότητα της φύσεώς τους, έχουν σώματα. 

Πρόκειται γιά σώματα αιθέρια, πολύ πιο λεπτά από τά υλικά, τά παχιά ανθρώπινα σώματα. Μέ τό λεπτό της σώμα ή ψυχή ντύθηκε ολόκληρο τό υλικό σώμα μέ τά μέλη του. Έτσι, βρίσκεται σε όλα τά μέλη, στα μάτια, στα αυτιά, στη γλώσσα, στα χέρια κ.λπ., μέ τά όποια πραγματοποιεί τά έργα τού βίου. Όταν ή ψυχή χωρίζεται από τό σώμα μέ τόν θάνατο, τό αποβάλλει σάν ρούχο. Ό όσιος Μακάριος λέει ότι όσοι χριστιανοί έχουν καθαρθει καί φωτιστεί από τό Άγιο Πνεύμα, βλέπουν τή μορφή της ψυχής, αλλά αυτοί είναι λίγοι. Ό ίδιος βεβαιώνει, προφανώς από την προσωπική του πείρα, πώς ή ψυχή εκείνου πού αρπάζεται στήν προσευχή, βγαίνει κάποιες φορές από τό σώμα, μέ ασύλληπτη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος: «Τότε, όταν βγαίνει από τά χείλη ή προσευχή, βγαίνει μαζί της καί ή ψυχή».

Αν στήν εποχή του Μεγάλου Μακαρίου, εποχή υψηλής μοναχικής ασκήσεως στήν έρημο της Αιγυπτιακής Σκήτεως, ήταν λίγοι οι μοναχοί πού αξιώνονταν να βλέπουν τή μορφή της ψυχής, ασφαλώς σήμερα είναι πολύ λιγότεροι. Αλλά πάντοτε υπάρχουν ανάμεσα μας τέτοιοι άνθρωποι, αγιασμένοι από τό άπειρο έλεος του Κυρίου, ό οποίος υποσχέθηκε ότι θα είναι μαζί μέ τούς πιστούς μαθητές Του ως τή συντέλεια του κόσμου. Σύμφωνα μέ την αξιόπιστη μαρτυρία ενός συγχρόνου εκλεκτού του Θεού, πού, από την πανευφρόσυνη ενέργεια της χάριτος της προσευχής, είδε ξαφνικά την ψυχή του να βγαίνει από τό σώμα καί να αιωρείται στον αέρα, αυτή ήταν πολύ λεπτή, αιθέρια καί ιπτάμενη. Είχε τή μορφή του υλικού σώματος, όλα τά μέλη του, όλα τά χαρακτηριστικά του- ήταν, μέ δύο λόγια, απολύτως όμοια μ' αυτό. Στήν ψυχή, άλλωστε, βρίσκονταν όχι μόνο οι δυνάμεις του νου καί της καρδιάς, αλλά καί όλες οι αισθήσεις —ή όραση, ή ακοή, ή αφή, κ.λπ. Στήν ψυχή, δηλαδή, υπήρχε όλη ή ζωή. Τό σώμα είχε παραμείνει στο κάθισμά του σάν νεκρό, σάν πεταμένο ρούχο, ώσπου, μέ αόρατο νεύμα του Θεού, ή ψυχή γύρισε σ’ αυτό έτσι ασύλληπτα όπως είχε βγει

Στον αιώνα μας, όπως γνωρίζει ό συγγραφέας του παρόντος λόγου, δύο μοναχοί αξιώθηκαν να δουν την ψυχή τους να βγαίνει από τό σώμα την ώρα της προσευχής, ό ησυχαστής της Σιβηρίας Βασιλίσκος ( 1825) καί ό μεγαλόσχημος Ιγνάτιος της Μονής Νικηφόρωφ  (1852). Τίς σχετικές πληροφορίες πήρε ό συγγραφέας προσωπικά από τόν δεύτερο καί από τούς μαθητές του πρώτου, μέ τούς οποίους συνασκήθηκε.

5.Λόγος γιά τά πνεύματα-Λόγος γιά τόν θάνατο

Συγγραφέας : Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ.