ΑΓΓΕΛΟΙ-ΔΑΙΜΟΝΕΣ- ΑΓΑΛΜΑΤΑ. "«“Θρηνήστε, ειδωλολατρικά αγάλματα της Ιερουσαλήμ καί της Σαμάρειας. Γιατί ότι έκανα στη Σαμάρεια καί στούς χειροποίητους θεούς της, τό ίδιο θα κάνω στήν Ιερουσαλήμ καί στα είδωλά της”.

Ό άγιος Βασίλειος ό Μέγας στο έργο του Περί τού Άγιου Πνεύματος γράφει:

«Ή ουσία τών αγγελικών δυνάμεων είναι αέριο πνεύμα ή ίσως άυλη φωτιά, σύμφωνα μέ τό αγιογραφικό, “Αυτός πού έπλασε τούς άγγέλους Του πνεύματα καί τούς λειτουργούς Του σάν τή φλόγα της φωτιάς”, γι` αυτό καί βρίσκονται σε τόπο καί γίνονται ορατές, όταν εμφανίζονται στούς άξιους μέ τή μορφή τών δικών τους σωμάτων. Ό αγιασμός τους, όμως, ένώ είναι έξω από την ουσία τους, τίς τελειοποιεί μέ την κοινωνία τού Αγίου Πνεύματος. Καί αυτό τό χάρισμά τους τό διατηρούν μέ την παραμονή τους στο καλό. 

"Έχουν, βέβαια, στην προαίρεσή τους τό αυτεξούσιο, άλλά ποτέ δεν ξεπέφτουν από τό αληθινά καλό. "Ώστε, αν αφαιρέσεις μέ τόν λογισμό σου τό Πνεύμα, αμέσως θα διαλυθούν οι χοροί τών άγγέλων, θα ανατραπούν οι αρχές τών αρχαγγέλων, θα προκληθεί σύγχυση σ’ όλα τά πνεύματα. Ή ζωή τους θα πάψει να υπόκειται σε οποιονδήποτε νόμο, σε οποιαδήποτε τάξη, σε οποιονδήποτε περιορισμό. Γιατί πώς θα πουν οι άγγελοι, “Δόξα στον ύψιστο Θεό”, αν δεν ενδυναμωθούν από τό Πνεύμα; “Κανείς”, βλέπετε, “δεν μπορεί να πει Κύριο τόν Ιησού παρά μόνο μέ τόν φωτισμό τού Αγίου Πνεύματος- καί κανείς, αν μιλάει μέ τόν φωτισμό τού Πνεύματος τού Θεού, δεν θα αναθεματίσει τόν Ιησού”. Αυτό θα μπορούσαν να τό πουν τά πονηρά καί ενάντια στον Θεό πνεύματα, τών οποίων ή πτώση επιβεβαιώνει ότι είπαμε, ότι δηλαδή οι αόρατες δυνάμεις είναι αυτεξούσιες καί μπορούν να στραφούν είτε προς την αρετή είτε προς την κακία».

«Γιά τίς ουράνιες δυνάμεις πιστεύουμε ότι καθεμιά βρίσκεται σε συγκεκριμένο τόπο. Γιατί, γιά παράδειγμα, ό άγγελος πού παρουσιάστηκε στον Κορνήλιο, δεν βρισκόταν ταυτόχρονα καί δίπλα στον Φίλιππο. Καί εκείνος πού συνομιλούσε μέ τόν Ζαχαρία κοντά στο θυσιαστήριο, δεν βρισκόταν ταυτόχρονα στον ουράνιο τόπο του. Γιά τό Πνεύμα, όμως, πιστεύουμε ότι ενεργούσε ταυτόχρονα καί στον Αββακούμ, πού βρισκόταν στήν Ιουδαίο, καί στον Δανιήλ, πού βρισκόταν στη Βαβυλώνα, καί ότι βρισκόταν ταυτόχρονα καί μέ τόν Ιερεμία, όταν αυτός ήταν στην ξυλοπέδη, καί με τόν Ιεζεκιήλ, όταν αυτός ήταν κοντά στον ποταμό Χοβάρ. “Γιατί τό Πνεύμα τού Κυρίου έχει γεμίσει την οικουμένη”. “Πού”, λοιπόν, “να πάω μακριά από τό Πνεύμα Σου; Καί πού να φύγω μακριά από την παρουσία Σου;”. “Γιατί εγώ είμαι μαζί σας λέει ό παντοκράτορας Κύριος” μέ τό στόμα τού προφήτου, “'καί τό Πνεύμα μου βρίσκεται ανάμεσα σας’”. Σε ποιά φύση νομίζεις ότι ταιριάζει τό να είναι παρούσα παντού καί συνάμα μαζί μέ τόν Θεό; Σ’ αυτή πού περιέχει τά πάντα, ή σ’ αυτή πού περιορίζεται από ορισμένους τόπους, όπως είναι ή φύση των άγγέλων;».

Σε μιαν ομιλία του στον 33ο ψαλμό ό άγιος λέει: «Θέλεις να σού εξηγήσω ποιος είναι ό σωτήριος φόβος, ό φόβος πού αγιάζει, ό φόβος πού γεννιέται στήν ψυχή από την επιμέλεια καί όχι από πάθος; Όταν κινδυνεύεις να διαπράξεις κάποιαν αμαρτία, σκέψου, σε παρακαλώ, εκείνη τή φρικτή καί ανυπόφορη Κρίση τού Χριστού, κατά την οποία ό Κριτής θα καθίσει σε ψηλό καί υψωμένο θρόνο. Όλη ή κτίση θα είναι εκεί παρούσα, τρέμοντας από την ένδοξη παρουσία Του. Ό καθένας μας θα παρουσιαστεί μπροστά Του, γιά να εξεταστούν οι πράξεις του. Έπειτα, οποίον διέπραξε πολλές αμαρτίες στη διάρκεια τού επίγειου βίου του, θα τόν πλησιάσουν κάποιοι φοβεροί καί σκυθρωποί άγγελοι. Φωτιά θα βγάζουν από τά μάτια τους, φωτιά θα βγάζουν κι από τά ρουθούνια τους, δείχνοντας έτσι τή μοχθηρή τους διάθεση. Τά πρόσωπά τους θα είναι σκοτεινά σαν τή νύχτα από την κακότητα καί τή μισανθρωπία τους. Σκέψου ύστερα τό βαθύ βάραθρο, τό αδιαπέραστο σκοτάδι καί τή φωτιά πού δεν έχει λάμψη, τή φωτιά πού καίει χωρίς να φωτίζει. Σκέψου ύστερα τά φαρμακερά καί σαρκοφάγο σκουλήκια, πού τρώνε λαίμαργα καί ποτέ δεν χορταίνουν, προξενώντας αβάσταχτους πόνους από τό φάγωμα. Σκέψου, τέλος, την πιο βαριά τιμωρία, την επιτίμηση καί την αιώνια ντροπή. Αυτά να φοβάσαι- καί αφού διδαχθείς από τόν φόβο, σάν μέ χαλινάρι συγκρότησε την ψυχή σου από τίς κακές επιθυμίες».

Γιά τή φύση του διαβόλου ό άγιος Βασίλειος επισημαίνει ότι αυτή «είναι ασώματη, σύμφωνα μέ τόν Απόστολο πού λέει: “Δεν έχουμε να παλέψουμε μέ αίμα καί σάρκα (δηλαδή μέ ανθρώπους), άλλά μέ... τά πονηρά πνεύματα”... Τόπος της κυριαρχίας (τού διαβόλου) είναι ό εναέριος χώρος, όπως λέει ό ίδιος απόστολος: "... στον άρχοντα τών πονηρών δυνάμεων πού βρίσκονται στον αέρα...”». Ό άγιος Βασίλειος λέει, επίσης, ότι «πρέπει να γνωρίζουμε καί τούτο, όταν διαβάζουμε γιά “τά πονηρά πνεύματα πού βρίσκονται ανάμεσα στη γή καί στον ουρανό”: Ή Γραφή ονομάζει συνήθως ουρανό τόν αέρα».

Σε άλλο έργο του ό ίδιος άγιος γράφει: «Στούς δαίμονες, λόγω της φιληδονίας καί της εμπάθειας τους, οι θυσίες, όταν καίγονται, προκαλούν κάποιαν ηδονή καί ικανοποίηση. Γιατί μέ την καύση τό αίμα εξατμίζεται και γίνεται Λεπτό. Έτσι, ανεβαίνει στον ουρανό σε κατάσταση ανάλογη με τή φύση των δαιμόνων. Όλοι τους, βλέπετε, τρέφονται αποκλειστικά μέ τούς ατμούς (των θυσιών). Δεν μασούν, ούτε γεμίζουν κάποια κοιλιά, αλλά... προσλαμβάνουν την τροφή μέ όλη τους την ουσία. Γι’ αυτό ξετρελαίνονται από την τσίκνα καί αποζητούν τόν καπνό τού θυμιάματος ώς οικείο σ’ αυτούς. Υπάρχει, φαίνεται, κάποια φυσική συγγένεια ανάμεσα στα ζώα (τών θυσιών) καί στα δαιμονικά σώματα ώς προς τίς ιδιότητες τους».

«“Θρηνήστε, ειδωλολατρικά αγάλματα της Ιερουσαλήμ καί της Σαμάρειας. 

 Γιατί ότι έκανα στη Σαμάρεια καί στούς χειροποίητους θεούς της, τό ίδιο θα κάνω στήν Ιερουσαλήμ καί στα είδωλά της”. Πώς θα θρηνήσουν τά αγάλματα, πού είναι καμωμένα από ξύλο ή πέτρα ή κάποιο άλλο υλικό καί πού έχουν λάβει από τή γλυπτική τέχνη μορφές ανθρώπων ή άλογων τετράποδων ζώων ή πουλιών ή καί ερπετών, όπως τά είδωλα τών Αιγυπτίων; Ό θρήνος, πάλι, είναι μια φωνή λυπητερή, πού μέ λαλιά ασαφή εκφράζει την οδύνη της καρδιάς. Πώς, λοιπόν, θα θρηνήσουν τά αγάλματα; 

Καί όμως θα θρηνήσουν, γιατί στα ξύλα, στις πέτρες, στο χρυσάφι, στο ασήμι, στο ελεφαντόδοντο καί σε οσα άλλα πολύτιμα ή ευτελή υλικά έχει δοθεί από τά ανθρώπινα χέρια κάποια μορφή είδωλική, πού προσκυνείται από τούς ειδωλολάτρες, σ’ αυτά έρχονται καί κατοικούν αόρατα δαίμονες, πού βρίσκουν απόλαυση στις μιαρές θυσίες.

»Όπως τά αχόρταγα σκυλιά μαζεύονται στα σφαγεία, όπου υπάρχουν αίματα καί βρομερά ζωικά υγρά, έτσι καί τά αχόρταγα δαιμόνια, επιζητώντας την απόλαυση τών αιμάτων καί της τσίκνας τών θυσιών, μαζεύονται στους βωμούς καί στα αγάλματα, πού είναι στημένα εκεί. Γιατί έτσι τρέφονται, καθώς φαίνεται, τά σώματά τους, πού συνίστανται από αέρα ή από φωτιά ή καί από την ανάμειξη τών δύο αυτών στοιχείων.

»Τό ότι ή δύναμη τών δαιμόνων βρίσκεται στα αγάλματα πού είναι αφιερωμένα σ’ αυτούς, φαίνεται καί από τή διήγηση τών Βασιλειών, όπου διαβάζουμε: “Πήραν οι αλλόφυλοι την κιβωτό τού Θεού καί την έβαλαν στον ναό τού (θεού τους) Δαγών. Μα την άλλη μέρα τό πρωί, όταν σηκώθηκαν οι κάτοικοι της Αζώτου καί πήγαν στον ναό τού Δαγών, είδαν τό άγαλμά του πεσμένο καταγής, μπροστά στήν κιβωτό τού Θεού”. Ό Δαγών ήταν τό ορατό άγαλμα Εκείνος, όμως, πού έπεσε καταγής, νικημένος από τή δόξα της κιβωτού τού Θεού, ήταν ό δαίμονας. Πέφτοντας, λοιπόν, ό δαίμονας, παρέσυρε στήν πτώση καί τό χειροποίητο άγαλμα.

»Γι` αυτό καί όσοι τρώνε είδωλόθυτα, θεωρούνται ομοτράπεζοι τών δαιμόνων. Γιατί από τό σφαχτό πού θυσιάζεται στο είδωλο, ένα μέρος προσφέρεται στον δαίμονα πού κατοικεί σ’ αυτό. Ό δαίμονας, δηλαδή, παίρνει μια ποσότητα από τό αίμα πού εξατμίζεται, από τό λίπος πού τσικνίζεται καί άπ’ όσα άλλα καίγονται κατά τή θυσία. Όσοι, πάλι, πίνουν από τό ποτήρι τών σπονδών πού προσφέρονται στα είδωλα, πίνουν από τό ποτήρι τών δαιμόνων.

»Δεν είναι, λοιπόν, τά αγάλματα πού θα θρηνήσουν, άλλά τά δαιμόνια, πού υποδηλώνονται μέ τό όνομα αγαλμάτων. Την ίδια έννοια έχει καί ή φράση, Ό Κύριος θα έρθει στην Αίγυπτο, καί τά χειροποίητα είδωλα των Αιγυπτίων θα σειστούν μπροστά Του, καί οι καρδιές τους θα παραλύσουν από τόν φόβο”. Τά δαιμόνια, δηλαδή, πού διαμένουν στον εναέριο χώρο γύρω από τή γή, θα ταραχθούν, μόλις έρθει ό Κύριος, καί θα διωχθούν στον τόπο πού τούς πρέπει, την άβυσσο. ΓΓ αυτό “καταραμένος είναι ό άνθρωπος πού θα κατασκευάσει γλυπτό η χυτό είδωλο, καί θα βάλει κάπου στα κρυφά αυτό τό έργο, τό φτιαγμένο από τά χέρια κάποιου τεχνίτη, προκειμένου να τό λατρεύει”. Γιατί, αποκτώντας είδωλικό άγαλμα ό άνθρωπος, άποκτά κακό θησαυρό, τόν δαίμονα, πού βρίσκεται στα άγαλμα, καί μέσω τού δαίμονα επισύρει καί οικειώνεται την κατάρα».

Δεν είναι περιττό να σημειώσουμε ότι ό Μέγας Βασίλειος παρουσιάζει τή σχέση τών δαιμόνιων μέ τά αέρια πού δημιουργούνται από την καύση τών ζώων κατά τίς θυσίες, όπως ακριβώς καί ή Αγία Γραφή. Συμφωνεί, επίσης, μέ τή Γραφή, βλέποντας κάποιαν ομοιότητα ανάμεσα στα σώματα τών άλογων ζώων καί τών δαιμόνων ως προς τίς ιδιότητες τους. Τόσο χαμηλά ξέπεσαν τά πονηρά πνεύματα! Έχασαν αμετάκλητα όλες τίς φυσικές σε λογικά όντα κλίσεις, μέ τίς οποίες πλάστηκαν από τόν Θεό, καί απέκτησαν κλίσεις αφύσικες, κτηνώδεις καί θηριώδεις. Μέσω τού νου, τόν όποιο διατήρησαν, ανέπτυξαν σε βαθμό υπερβολικό τίς κλίσεις αυτές. Να γιατί ή Γραφή αποκαλεί τόν διάβολο «πιο πανούργο άπ’ όλα τά θηρία της γης».

BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ Β. ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΕΡΑΣ  ΜΟΝΗΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ.