ŚW. ATANAZY WIELKI, arcybiskup aleksandryjski

Urodził się około 296 r. w Aleksandrii. Z pochodzenia był Grekiem. Tam otrzymał wszechstronne wykształcenie w znanej szkole teologicznej. Gdy był jeszcze młodzieńcem, zwrócił na niego uwagę arcybiskup aleksandryjski Aleksander, który wkrótce wyświęcił go na diakona. Pełniąc tę funkcję Atanazy brał udział w I Soborze Powszechnym w Nicei w 325 r., gdzie występował jako gorliwy obrońca czystości wiary chrześcijańskiej przed herezją Ariusza.

Po śmierci arcybiskupa Aleksandra, Atanazego wybrano biskupem aleksandryjskim. Sprawując tę funkcję najwięcej trudu poświęcił walce z herezją ariańską. Arianie szczególnie nienawidzili go, gdyż był biskupem tej samej Cerkwi, z której wygnano Ariusza.

Święty kierował Cerkwią Aleksandryjską przez czterdzieści sześć lat, w tym ponad siedemnaście spędził na wygnaniu za stanowczy sprzeciw wobec rozprzestrzeniania się arianizmu, popieranego przez niektórych cesarzy. Będąc na wygnaniu nie porzucał swej owczarni bez opieki. Wysyłał do wiernych pocieszające listy. Był jednym z największych teologów i obrońców wiary w bardzo krytycznych dla Cerkwi czasach.

Arcybiskup Atanazy zakończył swe ziemskie życie w głębokiej starości w 373 r. Z uwagi na zasługi dla Cerkwi otrzymał przydomek "Wielki". Pozostawił po sobie dużą ilość utworów dotyczących obrony wiary chrześcijańskiej, z których najbardziej znane są "Cztery słowa przeciw arianom". Napisał też szereg prac wyjaśniających Pismo Święte oraz poświęconych moralności chrześcijańskiej. Pozostawił też po sobie "Żywot św. Antoniego". Św. Bazyli Wielki nazwał go jedynym obrońcą Cerkwi w czasach, gdy szalał arianizm.

W czasie najazdu Arabów na Egipt relikwie św. Atanazego przeniesiono do Konstantynopola i złożono w cerkwi św. Zofii Mądrości Bożej. Po zajęciu miasta przez krzyżowców król Baldwin podarował ramię świętego na Monte Cassino, a jego ciało przewieziono do kościoła benedyktynów w Wenecji. W 1806 r. przeniesiono je do kościoła św. Zachariasza, gdzie spoczywają do dziś. Jego kult ma charakter powszechny. Jest jednym z najbardziej czczonych przez Cerkiew biskupów pierwszych wieków chrześcijaństwa.

Na ikonach święty przedstawiany jest w bizantyjskich szatach biskupich z dużymi krzyżami. W obu dłoniach trzyma Ewangelią. Ma szeroką, siwą brodę i łysinę czołową. Często towarzyszy mu św. Cyryl, arcybiskup aleksandryjski.

Wspomnienie liturgiczne: 2/15 maja (rocznica śmierci) i 18/31 stycznia z arcybiskupem aleksandryjskim Cyrylem.

oprac. Jarosław Charkiewicz

źródło: cerkiew.pl