Η περιγραφή των Δημητρίων, της μεγάλης εμποροπανηγύρεως κατά τον μεσαίωνα στη Θεσσαλονίκη, δίνεται στο έργο ανωνύμου του 12ου "Τιμαρίων".

Ἑμποροπανήγυρις

Η περιγραφή των Δημητρίων, της μεγάλης εμποροπανηγύρεως κατά τον μεσαίωνα στη Θεσσαλονίκη, δίνεται στο έργο ανωνύμου του 12ου "Τιμαρίων". Στο κείμενο καταγράφονται οι εθνικότητες των εμπόρων από όλο τον γνωστό κόσμο, όπως Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι, Ούγγροι και Ρώσοι, Ιταλοί, Ίβηρες και Λουζιτανοί, Γαλάτες, Σύριοι και Αιγύπτιοι, οι οποίοι συνέρρεαν στην πόλη με αφορμή τα Δημήτρια.

«Τα Δημήτρια είναι μια γιορτή όπως τα Παναθήναια στους Αθηναίους και τα
Πανιώνια στους Μιλησίους. Και γίνεται για τους Μακεδόνες το πιο μεγάλο
πανηγύρι, γιατί συγκεντρώνονται σ’ αυτό όχι μόνο ντόπιοι, αλλά πανταχόθεν και παντός φυλής – Έλληνες από κάθε τόπο, διάφορες φυλές Βουλγάρων, από αυτούς που κατοικούν ανάμεσα στο Δούναβη και τη Σκυθία, Ιταλοί, Καμπανοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι και Κέλτες, που ζουν πέρα από τις Άλπεις. Και εν ολίγοις, οι ακτές του ωκεανού στέλνουν κόσμο στο Μάρτυρα για να προσκυνήσει και να ζητήσει την προστασία του. Τόσο πολύ έχει διαδοθεί η φήμη του στις περιοχές τις Ευρώπης.»

«Ἑορτὴ δὲ ἦν τὰ Δημήτρια ὥσπερ ἐν Ἀθήνησι Παναθήναια καὶ Μιλησίοις τὰ
Πανιώνια· γίνεται δὲ καὶ παρὰ Μακεδόσι μεγίστη τῶν πανηγύρεων. συρρεῖ γὰρ ἐπ’ αὐτὴν οὐ μόνον αὐτόχθων ὄχλος καὶ ἰθαγενής, ἀλλὰ πάντοθεν καὶ παντοῖος, Ἑλλήνων τῶν ἁπανταχοῦ, Μυσῶν τῶν παροικούντων γένη παντοδαπὰ Ἴστρου μέχρι καὶ Σκυθικῆς, Καμπανῶν Ἰταλῶν Ἰβήρων Λυσιτανῶν καὶ Κελτῶν τῶν ἐπέκεινα Ἄλπεων· καὶ συλλήβδην εἰπεῖν, ὠκεάνειοι θῖνες ἱκέτας καὶ θεωροὺς ἐπὶ τὸν μάρτυρα πέμπουσι· τοσοῦτον αὐτῷ τῆς δόξης κατὰ τὴν Εὐρώπην περίεστιν.»

Η μεγαλύτερη όλων των εμποροπανηγύρεων, όπως χαρακτηρίζεται, ήταν μια τεράστια, άρτια οργανωμένη και πιθανώς εξειδικευμένη, υπαίθρια αγορά για τη μεταπράτηση ποικίλων εμπορευμάτων, από νήματα, υφάσματα, είδη οικιακού εξοπλισμού, σκευών και επίπλων, έως ζωντανά ζώα, όπως βοοειδή, πρόβατα και χοίροι.

«παντοῖον εἶδος, ὅσα ἐν ὑφάσμασι καὶ νήμασιν ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν καὶ ὅσα ἐκ Βοιωτίας καὶ Πελοποννήσου καὶ ὅσα ἐξ Ἰταλίας εἱς Ἕλληνας ἐμπορικαὶ νῆες κομίζουσιν. ἀλλὰ καὶ Φοινίκη πολλὰ συνεισφέρει καὶ Αἴγυπτος, Ἰσπανία καὶ Ἡράκλειοι στῆλαι ἰστουργοῦσαι τῶν ἐπίπλων τὰ κάλλιστα. ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἀμεσως ἐκ τῶν χωρῶν πρὸς τὴν πάλαι Μακεδονίαν καὶ Θεσσαλονίκην κομίζουσιν ἔμποροι· Εὔξεινος δὲ πρὸς τὸ Βυζάντιον τὰ ἑαυτοῦ διαπέμπων ἐκεῖθεν καὶ οὗτος κοσμεῖ τὴν πανήγυριν, πολλῶν ἵππων πολλῶν ἡμιόνων ἀγόντων τὰ ἐκεῖθεν ἀγώγιμα. [...]· ἵπποι χρεμετίζοντες βόες μυκώμενοι, πρόβατα βληχώμενα χοῖροι γρυλλίζοντες καὶ κύνες βαΰζοντες.»

Jan Brueghel the Elder, The Great Fish Market, 1603