Ένας γέροντας μας κοιτά στα μάτια και ρωτά: «μου λες την αλήθεια;» | π. Γαβριήλ Κοβιλιάτης

Λίγο πριν από την πανδημία έλαβε χώρα εκδήλωση στην Παλαιά Βουλή προς τιμήν του π. Γαβριήλ Κοβιλιάτη, με αφορμή το νέο βιβλίο του. «Ευκαιρία γνωριμίας μας με το Θεό» αναφέρουν οι ομιλητές

___

Είμαστε ριγμένοι σ’ ένα τόπο πάνω στη γη, χωρίς να το έχουμε επιλέξει. Όμως έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε τον τρόπο που θα πορευτούμε. Η χαρά, σε περίπτωση που έχουμε την απειρία να μην την αντιλαμβανόμαστε ως δώρο από το Άγιο Πνεύμα, είναι αν μη τι άλλο μια έξυπνη επιλογή. Βρεθήκαμε πριν λίγο καιρό σε μια σπάνιας ευκαιρίας γιορτή-κάλεσμα στη χαρά. Ήταν μια εκδήλωση που έλαβε χώρα στην Παλαιά Βουλή για την παρουσίαση του βιβλίου του πατρός Γαβριήλ Κοβιλιάτη “Κοίταξέ με στα μάτια, μου λες την Αλήθεια;”. Κι ενώ το βιβλίο ήταν η αφορμή για τη σύναξη, όλη η εκδήλωση μετατράπηκε σ ’ένα παρηγορητικό πανηγύρι, μακριά από κοινοτοπίες.

Αυτό που ξεχείλιζε στην ατμόσφαιρα ήταν η αίσθηση της αισιοδοξίας. Αυτή την αίσθηση γεύεται κανείς και στις σελίδες του βιβλίου. Μια αίσθηση ελπίδας και ελευθερίας. Μια συνομιλία με έναν άνθρωπο που δεν σε πιέζει, που δεν σου αραδιάζει καθήκοντα και κανόνες, που δεν παρουσιάζει έναν Θεό φόβητρο, αλλά έναν Θεό που κατέβηκε στη γη για σένα, που έζησε στις πιο δύσκολες ανθρώπινες συνθήκες, που σε ξέρει, γιατί σε έζησε στο πετσί του, που πέθανε για σένα και επομένως ξέρεις ότι σε αγαπά.

Το βιβλίο λοιπόν είναι γεμάτο ζωντάνια. Γι’ αυτό και τονίζει μεταξύ άλλων στον εξαιρετικό του πρόλογο ο π. Βασίλειος Χριστοδούλου, συγγραφέας και ένας από τους ομιλητές στο πάνελ, για το μοναστήρι στο οποίο εγκαταβιώνει ο συγγραφέας του βιβλίου: «Θα θέλαμε, ανεβαίνοντας σ’ ένα μοναστήρι, να συναντούσαμε ανθρώπους που να μην μας λένε συνεχώς πόσο άσχημα είναι τα πράγματα εδώ κάτω, αλλά πως εκεί πάνω ο θάνατος άγνωστος τους είναι. Θα θέλαμε ανθρώπους όχι μόνο να αγναντεύουν το παρελθόν ή να φυλάσσουν μνήμες, αλλά ανθρώπους να ονειρεύονται. Ανθρώπους αρπαγμένους από το Μέλλον, φέρνοντας και σ’ εμάς κάτι απ’ την έκπληξη της Πατρίδας».

Στη μεγαλοπρεπή αίθουσα του παλαιού κοινοβουλίου, ο πατήρ Βασίλειος θα μιλήσει στο κοινό που πρόσεχε κάθε του λέξη:

«Η προτροπή του Γέροντα Γαβριήλ “κοίταξέ με στα μάτια”, είναι μία προτροπή σε δύο επίπεδα.

Σ’ ένα πρώτο επίπεδο η προτροπή του έχει να κάνει με τη σπουδαιότητα της συνάντησης με ένα πρόσωπο, μιας συνάντησης που μπορεί να αλλάξει τον ρου της ζωής σου. Το «κοίταξέ με στα μάτια» προϋποθέτει το «έλα και συνάντησέ με».

Το «κοίταξέ με στα μάτια» σημαίνει την ειλικρίνεια μιας σχέσης και τη βαθιά επίγνωση του μυστηρίου που κυκλοφορεί ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που τελείως αναπάντεχα και απροσδόκητα -αλλ’ όχι όμως και τυχαία- θα συναντηθούν στη ζωή τους.

Μέσα από τέτοιες συναντήσεις με πρόσωπα και μ’ ένα βαθύ κοίταγμα, όχι στα μάτια αλλά μέσα από τα μάτια, είναι που μας γνωστοποιείται ο Θεός και μας μεταγίνεται το θαύμα της Συνάντησης.

Ο Θεός αποφασίζει λοιπόν και έρχεται· έρχεται για να συναντήσει και να συναντηθεί. Μέσα από τις προσωπικές αυτές συναντήσεις είναι που θα αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων και όλου του κόσμου. Κανείς δεν αγάπησε ποτέ τον Θεό επειδή διάβασε ένα βιβλίο ή επειδή γοητεύτηκε από μία ιδεολογία ή από ένα τελετουργικό. Αγαπήσαμε τον Θεό γιατί με κάποιον, κάποια στιγμή στη ζωή μας συναντηθήκαμε, ο οποίος ανέλαβε το βάρος μας και την ευθύνη της πορείας μας. Στα μάτια του οποίου αντιληφθήκαμε τον Θεό να μας κοιτά και να νοιάζεται για μας. Ο οποίος μας αγκάλιασε, μας άκουσε, δεν μας έκρινε, μας αγάπησε.

Ο Γέροντας Γαβριήλ λοιπόν και οι πατέρες του ιερού καθίσματος της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος συνιστούν έναν τέτοιον τόπο, όπου οι άνθρωποι μπορούν να κοιταχθούν με ειλικρίνεια, με καθαρότητα και απλότητα και να συναντηθούν με τον Θεό. Το βιβλίο αυτό είναι ένας απόηχος τέτοιων συναντήσεων, αφού περιέχει λόγους προφορικούς που με αυθόρμητο τρόπο έπνεαν κατάστηθα των ανθρώπων μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας η άλλων πνευματικών ευκαιριών, έχοντας στο βάθος τους αυτοί οι λόγοι πάντοτε, κατά τον ποιητή: «το πέτρινο ανάγλυφο του Θεού» τον Ταΰγετο, «ζωντανή παρουσία»

«Καρπός της οδυνόμενης πάσχουσας καρδίας»

Το δεύτερο επίπεδο της προτροπής αυτής του Γέροντα Γαβριήλ είναι το κοίταγμα στα μάτια να συνοδεύεται από λόγο αλήθειας: «Κοίταξέ με στα μάτια· μου λες την αλήθεια;». Είναι η ανάγκη να αφουγκρασθούμε λόγο που να μας επιτρέπει να συναντηθούμε με τον Θεό και όχι να μας παγώνει.

Ο λόγος του Γέροντα Γαβριήλ που περιέχεται στις σελίδες του βιβλίου δεν είναι αποτέλεσμα μόνο ευφυΐας και επιστημονικής κατάρτισης είναι γέννημα πάθους. Είναι καρπός της οδυνόμενης, πάσχουσας καρδιάς, στην αγαπητική σχέση της με τον Ένα Κύριό της, χάριν της σωτηρίας του ενός ανθρώπου.”

Αναδεικνύει το αιώνιο σε προϋπόθεση για την καταξίωση της πρόσκαιρης ζωής

Για όσους δεν τον γνωρίζουν, το πρόσωπο που Έλληνες και Ευρωπαίοι άλλοτε αναγνώριζαν ως Φίλιππο Γιαννόπουλο δεν είναι άλλος από τον γέροντα Γαβριήλ Κοβιλιάτη. Ο γέροντας Γαβριήλ επέλεξε ένα μονοπάτι δύσβατο, που δεν είναι διόλου ευνόητο ότι πολλοί θα μπορούσαν να διαβούν. Γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1940, σπούδασε στην Κολωνία, Βυζαντινή Ιστορία και Αρχαιολογία όπου και ολοκληρώνει τον κύκλο των σπουδών του με Άριστα λαμβάνοντας την ύψιστη διάκριση για τη διδακτορική του διατριβή με θέμα ‘Διδυμότειχο – Η ιστορία ενός Βυζαντινού οχυρού’. Παράλληλα διορίζεται ως βοηθός του διακεκριμένου ιστορικού της Βυζαντινολογίας B. Rubin. Σπουδάζει τέλος και θρησκειολογία. Αμέσως μετά την έλευσή του στον ελλαδικό χώρο ο Φίλιππος Γιαννόπουλος δέχεται τηλεγραφική πρόταση για άμεσο διορισμό στο Ινστιτούτο Μελετών της Χερσονήσου του Αίμου (Ι.Μ.Χ.Α.) στη Θεσσαλονίκη. Παρόλα αυτά ο ίδιος ένιωσε πως το κάλεσμά του βρίσκεται αλλού, σε συνάντηση προσωπική των Γερμανόφωνων Ευρωπαίων με τον Ελληνικό πολιτισμό και τη Ρωμιοσύνη, διά μέσου των πολύτιμων ξεναγήσεων που ο ίδιος τούς προσέφερε υπό μορφή σεμιναρίων. Αποτέλεσμα ήταν η ανάπτυξη ενός κλίματος φιλικού και φιλορθοδόξου στην Ευρωπαϊκή διανόηση που συνέβαλε όχι μόνο στη γνώση αλλά και στην επίγνωση της ιδιαίτερης αξίας και σημαντικότητας του Ελληνισμού. Με λίγα λόγια το έργο του τον καθιέρωσε από εδώ και στο εξής ως έναν άτυπο πρεσβευτή της Ελληνικής ψυχής.

Με το έργο του αυτό, πολλοί άνθρωποι επέλεξαν να ασπαστούν την ορθοδοξία. Ο ίδιος αφήνει τα εγκόσμια και γίνεται μοναχός. Σήμερα αποτελεί στήριγμα για τον πονεμένο άνθρωπο σε πολλές περιστάσεις και ιδιαιτέρως σε γονείς που διακατέχονται από τον αβάστακτο πόνο της απώλειας των παιδιών τους, υπενθυμίζοντας πως η πορεία της ζωής είναι δύσκολο αγώνισμα.

Ο δεύτερος ομιλητής της εκδήλωσης Γιώργος Μπάρλας, συγγραφέας Θεολόγος και ραδιοφωνικός παραγωγός ανέφερε σχολιάζοντας το βιβλίο του γέροντα Γαβριήλ: «Δεν είναι το πιο απλό πράγμα του κόσμου να φτάσει κανείς στην αγιότητα, αλλά αυτή αποτελεί κυρίως αποτέλεσμα της θέλησης του ανθρώπου και χάρισμα του Θεού. Γι’ αυτό για τον συγγραφέα η συμμετοχή στη θεία κοινωνία είναι απαραίτητη.

«Και στη θεία Κοινωνία μπορείς να προσέλθεις. Μα θα μου πεις “είμαι αμαρτωλός”. Αρκεί να έχεις επίγνωση της αμαρτωλότητάς σου… Η άφεσις των αμαρτιών είναι η ίδια η θεία Μετάληψις, τι κρίμα να μην κοινωνούν οι άνθρωποι!»

Στην πορεία της χριστιανικής ζωής ο άνθρωπος με την άσκηση και τη θεία κοινωνία φτάνει να έχει μόνο μια επιθυμία, να προσφέρει στον Θεό ολόκληρο τον εαυτό του, όχι πλέον ως αμαρτωλό αλλά ως άγιο. Ο γέροντας Γαβριήλ αναδεικνύει το αιώνιο σε απόλυτη προϋπόθεση για την καταξίωση της πρόσκαιρης αυτής ζωής. Τούτο γίνεται αντιληπτό κυρίως από τον τρόπο ζωής της συνοδείας του στον τόπο της μετανοίας τους. Ενώ η εργασία φαίνεται να είναι ασταμάτητη, εκείνο που τους ζωογονεί είναι η αίσθηση του αιώνιου, αίσθηση που όχι μόνο δε χάνεται αλλά εντείνεται με τις ακολουθίες, τη σχέση με τους ανθρώπους, την εργασία. Τούτο δε σημαίνει ότι ο γέροντας Γαβριήλ και η συνοδεία του δεν ξέρουν τι παναπεί ανθρώπινος πόνος και σκοτάδι. Κάθε άλλο. Αλλά ενώ διαισθάνεται το σκοτεινό πέπλο του θανάτου και της απόγνωσης που καλύπτει τους ανθρώπους, δε μένει εκεί και δεν απελπίζεται. Του έρχεται συχνά στο νου ο λόγος του Χριστού στον άγιο Σιλουανό: κράτα το νου σου στον άδη και μην απελπίζεσαι! Ο γέροντας ξέρει πού να στραφεί : Η σχέση με τον προσωπικό Θεό είναι αυτή που δείχνει στον άνθρωπο τον τρόπο της αγάπης. Αυτόν τον τρόπο ο γέροντας Γαβριήλ τον ζει και τον μαθαίνει σε όσους είναι γύρω του. Η αιωνιότητα που χαρίζει ο Θεός σε κάποιον άνθρωπο βιώνεται όχι μόνο στον ίδιο τον άνθρωπο αλλά και στους γύρω του. Δε χρειάζεται πάνω από τα πρώτα λίγα λεπτά της ώρας για να νιώσεις το κύμα της αγάπης του, μιας αγάπης γεμάτης ευγένεια και χιούμορ, χωρίς ποτέ να χάνει τη σοβαρότητά της. Η έσχατη πραγμάτωση της ανθρώπινης ζωής για τον γέροντα Γαβριήλ είναι το δίχως άλλο η αγάπη».

Ένα πανηγύρι με ψαλμούς και τραγούδια

Στα ενδιάμεσα των ομιλιών ερμηνεύτηκαν ψαλμοί και τραγούδια από την Αθηνά Χιώτη, με λεπτότητα και ζεστασιά. Τη συνόδευσαν από το συγκρότημα Polis ensemble ο Στέφανος Δορμπαράκης με κανονάκι και ο Νίκος Παραουλάκης με το νάι του. Η παρουσίαση πλαισιώθηκε από μουσική του συνθέτη Σταμάτη Σπανουδάκη.

Όταν η γιορτή τελείωσε και δόθηκαν ευχαριστίες στο εθνικό και ιστορικό μουσείο που φιλοξενείται στο παλαιό κοινοβούλιο της Ελλάδος, και στον φοιτητή ψυχολογίας Δ. Τζαβάρα που σκηνοθέτησε και επιμελήθηκε τεχνικά και άρτια το αρχικό βίντεο με αποσπάσματα από τη ζωή του συγγραφέα, μια παρέα δέκα νέων από την Κρήτη με τα παραδοσιακά τους όργανα κατέβηκαν από τις θέσεις απ΄ όπου παρακολουθούσαν, στάθηκαν σε ημικύκλιο και αφιέρωσαν αυτοσχέδια μαντινάδα στον άνθρωπο που τους έδειξε σεβασμό και αποδοχή όταν πρωτoεπισκέφθηκαν το μοναστήρι. Έτσι κερδίζονται οι νέοι άνθρωποι.

Διαβαίνουμε μια εποχή δύσκολη, η Αλήθεια, φαίνεται ότι στο μέλλον δεν θα πολεμείται, απλά θα αγνοείται. Το κήρυγμα για το τι σημαίνει αλήθεια, που προσφέρεται από τον Γέροντα Γαβριήλ έχει αποτελέσει φανέρωση για τους πιστούς που μετέχουν στους πνευματικούς διαλόγους του. Συνεχιστές του γέροντα είναι οι συνοδοιπόροι του μοναχοί ο ιερομόναχος Νεκτάριος, ο μοναχός Αλέξιος και ο μοναχός Σιλουανός, στους οποίους έχει μεταλαμπαδεύσει το όραμά του και οι οποίοι καλούνται με τη σειρά τους να αναδειχθούν ως συνεχιστές του έργου της διακονίας του συνανθρώπου.

___________

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 29.04.2020