Ένας Έλληνας αγιογραφεί τον Ιερό Ναό της Υπαπαντής στο Παρίσι |Κώστας Λουδοβίκος

«Σήμερα, τελούμε καταμεσής σε μια εποχή κρίσιμου αυτισμού της ανθρώπινης κατάστασης, στην ώρα μιας βαβελικής αποσύνθεσης του πανανθρώπινου πολιτισμού. Η τυραννική παγκοσμιοποίηση επιχειρεί μια αρνησίθεη, αρνησάνθρωπη και αρνησίκοσμη μετάλλαξη του παντός»

Ο Κώστας Λουδοβίκος μιλά για την ανάθεση ενός έργου-σταθμού στη δημιουργική του πορεία, καθώς επιμελείται τις τοιχογραφίες στην ελληνορθόδοξη εκκλησία στην περιοχή Sartrourville, ενώ μας εξηγεί τι είναι «η λειτουργία των εικόνων»

___

Ο Θεός έρχεται αέναα στους ανθρώπους, όπως λένε τα ιερά βιβλία. Ωστόσο εμείς έχουμε ανθρώπινους τρόπους να τον αντιλαμβανόμαστε. Η προσευχή μέσα από τις εικόνες των Αγίων και οι ύμνοι είναι μια μορφή συνάντησης. Οι αγιογράφοι έχουν αναλάβει να μας δείχνουν τον Χριστό, τους Αγίους και τους Αγγέλους. Ο Κώστας Λουδοβίκος είναι ένας από τους αγιογράφους με μακρά πορεία στον διεθνή χώρο, ο οποίος πρόσφατα εργάζεται σε τοιχογραφίες σε Ορθόδοξη Εκκλησία στο Παρίσι στην περιοχή Sartrouville. Η εργασία αυτή είναι ένα είδος Ιεραποστολής στην Ευρώπη ώστε να έχουν τη δυνατότητα, όσοι αγνοούν την Βυζαντινή τέχνη να μπορούν να έρθουν σε μια πρώτη επαφή μαζί της, παρατηρώντας τους τοίχους ενός Ορθόδοξου ναού. Ο κ. Λουδοβίκος μιλά στην Ο.Α για την αγιογράφηση στον ναό στο Παρίσι:

«Από τα τελευταία μεγάλα project μου τα τελευταία χρόνια, ιδιαιτέρως στο Εξωτερικό, είναι οι τοιχογραφίες του Ι. Ναού της Υπαπαντής στη Sartrouville, στο Παρίσι. Πράγματι η Γαλλία ως ιστορική κοιτίδα αγάπης προς τη ζωγραφική και τα εικαστικά και κατεξοχήν το Παρίσι, με τα καταπληκτικά Μουσεία και τις μοναδικές Συλλογές του, με έχει φέρει συχνά εκεί, ως μελετητή και μαθητή της μεγάλης Ευρωπαϊκής και Παγκόσμιας Πολιτισμικής Κληρονομιάς, αλλά και της Μοντέρνας και της Σύγχρονης Εικαστικής Παραγωγής».

Υπάρχει και μια ακόμη σύνδεση του με την Γαλλία καθώς σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στη Lyon. Αναμφίβολα η ανάθεση αυτή είναι ένας μεγάλος σταθμός στο έργο του. Η αγιογράφηση ενός ορθόδοξου Ναού, αποτελεί μια πολυσύνθετη λειτουργία, σε ένα πολύ σοβαρό και κρίσιμο εγχείρημα. Ο κ. Λουδοβίκος αναφέρεται στην γνωριμία με την Ελληνική Κοινότητα στην Sartrouville και στον τρόπο που αντιλαμβάνεται την προσευχή των πιστών:

«Είχα συχνές επαφές με την Ελληνορθόδοξη Κοινότητα στη Sartrouville, στα περίχωρα του Παρισιού. Εκεί, μέσα από μια μακροχρόνια γνωριμία, η οποία ενηλικιώθηκε και ωρίμασε, αποφασίσθηκε από τους αρμόδιους εκκλησιαστικούς να έχω προσωπικώς την τιμή και την ευθύνη να αγιογραφήσω τον Ιερό Ναό της Υπαπαντής. Οι τοιχογραφίες, εντασσόμενες μέσα στα τελούμενα της ορθόδοξης θείας Λατρείας, αναφέρονται όχι μόνο στο ενσώματο πνεύμα μιας κοινότητας προσευχομένων ανθρώπων, κεκοιμημένων, ζώντων και αγέννητων, εν προκειμένω της ελληνοορθόδοξης κοινότητας της Sartrouville, αλλά ενσαρκώνουν την πνευματική παρουσία της όλης ''εν παντί καιρώ και πάση ώρα'' Εκκλησίας».

Πώς λειτουργούν οι εικόνες μέσα στο ναό και ποιες διαδικασίες συντελούνται για να συνειδητοποιήσουμε πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς οι πιστοί τα μυστήρια; Ο αγιογράφος θα απαντήσει:

«H εκκλησιαστική διακονία ενσωματώνεται σε αυτή την πολλαπλή και ενιαία πνευματική Λειτουργία, την οποία προσωπικώς ονομάζω ''Λειτουργία των Εικόνων''. Εντός αυτής, ξετυλίγεται το πλήρωμα της συνάρθρωσης των χαρισμάτων του Σώματος του Θεού. Μέσα από όλες αυτές τις διαδικασίες ενεργείται η οικοδομή της συνείδησης περί το Μυστήριο της Εκκλησίας, το οποίο λειτουργείται ακριβώς ως το Μυστήριο του Χριστού. Άλλωστε, στη Φιλοκαλία αναδεικνύεται ακριβώς αυτή η πνευματική αναλογία μεταξύ του Ιερέως, ο οποίος αναφέρει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού στη Θεία Λειτουργία, και του Εικονογράφου, ο οποίος συνθέτει τις μορφές των εικόνων του Χριστού, της Παναγίας και όλων των αγίων, οι οποίοι αποτελούν τα κύτταρα του Σώματος του Χριστού.

Εξάλλου, το κομβικώς σημαντικό αυτό γεγονός και η ανταπόκρισή μου προς αυτό, ως προσωπική εικονογραφική πρόταση, έχει έρθει μετά την εν προόδω ακόμη εικονογράφησή μου στο Παρεκκλήσι του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου στα Λεύκτρα των Θηβών».

Τι μπορεί να σημαίνει, στην σημερινή ανθρωπότητα, Ποίηση και ποίημα, και τι Τέχνη και έργο τέχνης;

Ποιο και πού είναι σήμερα το μυστήριο της Τέχνης, το μυστήριο της Ποίησης, το μυστήριο της Τεχνικής, και ποια είναι αντίστοιχα τα έργα τους; Ο κ. Λουδοβίκος γίνεται καταγγελτικός:

«Σήμερα, τελούμε καταμεσής σε μια εποχή κρίσιμου αυτισμού της ανθρώπινης κατάστασης, στην ώρα μιας βαβελικής αποσύνθεσης του πανανθρώπινου Πολιτισμού, μέσα στον ολοκληρωτικό κλοιό αυτής της τυραννικής παγκοσμιοποίησης, η οποία ρυθμισμένη στην αρνητική λογική του Κάιν, επιχειρεί μια αρνησίθεη, αρνησάνθρωπη και αρνησίκοσμη μετάλλαξη του παντός. Ανεξάρτητα από κάθε κοινωνική, ιστορική και πολιτική κατάσταση, στη σύνολη ανθρωπότητα, διαλύεται πλέον το ιερό, το νόημα, η γλώσσα, η δημοκρατία, η πολιτική, το κράτος, η οικονομία, ο πολιτισμός μέσα σε ένα αυτιστικό, εικονικό, αχρονικό, ακοσμικό και φαντασματικό πολτό».

Είναι δυνατόν σήμερα, η εν Χριστώ Ζωή να νικήσει τους αναρίθμητους θανάτους της ανθρώπινης κατάστασης που αρνείται τον Θεό και την ζωή;

«Θεωρώ πως δεν επιθυμεί σήμερα ο άνθρωπος να ποθήσει και να θελήσει να βιώσει το πατρικό μειδίαμα του Θεού που χαρίζει την μεταμόρφωσή μας σε Θεούς και την προσωπική και κοινωνητική μετά πάντων των όντων θεανθρώπινη μακαριότητα και υιοθεσία.

Σήμερα ο άνθρωπος δεν σκέφτεται την πληρότητα της Αναστάσεως που φέρνει πολιτισμό, ο οποίος ενσωματώνεται και ενσωματώνει όλες τις θεανθρώπινες υποστάσεις, και αυτών των υποστάσεων όλες τις χαρισματικές διακονίες, δηλαδή όλο εκείνο το άπειρο θεανθρώπινο δημιουργείν και ποιείν, αλλά και όλα τα θεανθρώπινα και σταυροαναστάσιμα δημιουργήματα και ποιήματά τους».

Η ελπίδα και η πίστη, η χάρη της προσευχής και το ντοκιμαντέρ για την «Τέχνη του Κόσμου του Θεού»

Ποιοι θα είναι αυτοί που θα καταφέρουν να ξεφύγουν από αυτή την αρνητική αποστασία; Ο κ. Λουδοβίκος, δείχνει την ελπίδα:

«Όσοι εν Αγίω Πνεύματι μετέχουν του Θεού και έτσι, με θείο έρωτα πυρπολούμενοι παραμένουν στέρεοι μέσα στην ορθόδοξη πίστη του Ιησού Χριστού, σήμερα, στους καιρούς αυτής της δαιμονικής μισανθρωπίας, θα βιώσουν την παντοδύναμη και φιλάνθρωπη Παρουσία της σταυροαναστάσιμης και θεανθρώπινης αγάπης, της ακατάβλητης πίστης και της παρακλητικής ελπίδας.

Το μυστήριο της ανομίας ξετυλίγεται μέσα στο σκοτεινό του αίνιγμα, αλλά και το μυστήριο της πίστης οικοδομείται, ενηλικιώνεται, και τελειούται μέσα στο θαύμα του ακτίστου φωτός της θείας Χάριτος, μέσα στην αιώνια ζωή της θεανθρώπινης και υπερουράνιας Αγαθότητας».

Για τις λατρευτικές και αγιογραφικές ανάγκες του Ιερού της Υπαπαντής στη Sartrouville, ο κ. Κώστας Λουδοβίκος σχεδίασε και πραγματοποίησε τη μεγάλη εικονογραφική Παράσταση, η οποία είχε τον τίτλο «Προσδοκώ Ανάστασιν Νεκρών και Ζωήν του Μέλλοντος Αιώνος». Περιγράφει αυτό που τον οδήγησε σε αυτή την επιλογή:

«Όλο αυτό το έργο, στα περίχωρα εκεί του Παρισιού, αισθάνομαι ότι είναι ένα μεγάλο θεολογικό, μαζί και ένα εμβληματικό εικονογραφικό όραμα, το οποίο θεματοποιεί και ενσωματώνει τη θεμελιώδη ενέργεια της Προσευχής. Πρόκειται για μία σταυροειδή παράσταση μεγάλων διαστάσεων πάνω από 8 μέτρα. Η προσευχή, εκκλησιαστική και προσωπική, απολύτως απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε σήμερα, περιχωρεί θαυμαστώς τη συντριπτική εμπειρία του ''άνευ Εμού ου δύνασθαι ποιείν ουδέν'', τη ζωοποιό εμπειρία του «πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ» και αυτήν την υποστατική εμπειρία του σταυροαναστάσιμου μυστηρίου της των πάντων πανενότητας και Ενσωματώσεως εν Ιησού Χριστώ. Συνεπώς, η οντοποιητική σύζευξη, αλλά και υπέρβαση της παντελούς αδυναμίας εν εαυτώ και της παντελείας δυνάμεως εν Θεώ, είναι ακριβώς, ως καινούρια θεανθρώπινη οντολογική αίσθηση, το παράδοξο και ακραίο βίωμα του ''Θεώ συγγενέσθαι'', το οποίο διακοινωνείται μέσα στη Χάρη της προσευχής».

Πολλοί λοιπόν Έλληνες, Γάλλοι και Ευρωπαίοι έρχονται ήδη στην εκκλησία αυτή για να εκκλησιαστούν, αλλά και να δουν τις αγιογραφίες στην εξέλιξή τους. Από μαρτυρίες τους, θεωρούν το εικονογραφικό του έργο αποκαλυπτικό και μοναδικό, τόσο από τη μυστική θεολογική και πνευματική του πλευρά, όσο και από την εικαστική του αξία. Αυτό προσέλκυσε και ανθρώπους του θεάματος να ασχοληθούν με την ανάδειξή του:

«Παράλληλα, τόσο για την εικονογράφηση της Εκκλησίας αυτής στο Παρίσι, όσο και για την εικονογράφηση του Παρεκκλησίου του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου στα Λεύκτρα των Θηβών, έχει εκδηλωθεί το ενδιαφέρον από δύο εκλεκτές σκηνοθέτιδες, οι οποίες πρόκειται να γυρίσουν ένα Ντοκιμαντέρ που θα αφορά σπουδαίους επώνυμους έλληνες καλλιτέχνες σήμερα, με διεθνή δράση στο χώρο της ορθόδοξης βυζαντινής δημιουργίας και Εικονογραφίας. Το Ντοκιμαντέρ αυτό θα έχει τίτλο ''Η Τέχνη του Κόσμου του Θεού''».

Η συγγραφή του βιβλίου και μια ευχή προς όλους

Ο κ. Κωνσταντίνος Λουδοβίκος ένιωσε την ανάγκη για μία πνευματική παρουσίαση της εικονογραφικής αυτής πρότασης, και οδηγήθηκε στο επόμενο βήμα της συγγραφής του βιβλίου «Θεολογία και Εικονολογία της Προσευχής» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Εν πλω». Πρόκειται για μια πρόταση μυσταγωγίας, όπως ο ίδιος αναφέρει:

«Στο βιβλίο αυτό, μέσα από την επιχειρούμενη αγιοπνευματική θεώρηση της συγκεκριμένης εικονογραφικής Παράστασης στο Ναό της Υπαπαντής, αλλά και πέραν αυτής, ο Μυστικός Δείπνος και η Αρχιερατική Προσευχή του Ιησού, ενσωματώνονται στην σταυροαναστάσιμη θεοποιία και θεολογία, όλου του ενοτριαδικού Έργου της Θείας Οικονομίας και μας μυσταγωγούν στη θεανθρώπινη ζωή της θεοομοιώσεως, την όντως άφατη και υπεργαμήλια και ατελεύτητη.

Η Θεία Ευχαριστία και Μετάληψη και η ησυχαστική Προσευχή του Ιησού Χριστού, ως κάθετη και οριζόντια κεραία, συναποτελούν τον Σταυρό του Όλου της Προσευχής, στο κέντρο της εν Θεώ ζωής της Εκκλησίας του Χριστού και του καθενός αγιαζόμενου αδελφού μας. Το σταυροαναστάσιμο Όλον της εν Θεώ Προσευχής, διενεργείται ως εν Χριστώ ζωοποιός Νέκρωση και ως εκ νεκρών Ανάσταση και ανακτώντας αλλά και υπερβαίνοντας το πρωτόκτιστο κάλλος και την πρωτόκτιστη «εικόνα του ανθρώπου, τελειούται ως Καρδιά της Λειτουργίας της θείας Αγάπης, στο νέο και θεανθρώπινο και υποστατικό Μυστήριο της ''Αυτού Ενσωματώσεως''».

Ευχαριστούμε τον αγιογράφο και συγγραφέα Κώστα Λουδοβίκο, ο οποίος ήθελε, κλείνοντας την συνομιλία μας, να απευθύνει σε όλους μια ευχή:

«Εντός του 21ου αιώνα, οι καιροί ήδη συστέλλονται και ο Θεός καλεί και η ουράνια Βασιλεία του Θεού εγγίζει. Όλη η πανανθρώπινη ενέργεια και πράξη και θεωρία, ας διακονήσουν τελείως στον αγιασμό του Ονόματος και της Μορφής του Ιησού Χριστού και στην τέλεση, «ως εν ουρανώ και επί της γης», του θείου Θελήματος. Και όλη η επίγεια και παγχρονική δημιουργικότητα του παγκόσμιου βίου και Πολιτισμού και όλες οι επί μέρους τέχνες του, ας συλλειτουργήσουν στην άπειρη έλευση της κοινής και απερινόητης και θεανθρώπινης Βασιλείας του εν Τριάδι Θεού».

* * *

Όποιος σήμερα πλησιάζει το μυστήριο της Εκκλησίας, ίσως όχι κατανοώντας απόλυτα, αλλά με το να είναι απλά εκεί, μέσα στο ναό, στη θεία λειτουργία, ακούγοντας και βλέποντας, έχει μια ελπίδα να προγευτεί έναν Καινούργιο Αιώνα μέσα σε μια κτίση λυτρωτικά ανακαινισμένη.

_________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Ορθόδοξη Αλήθεια, 09.02.2022