ΣΧΌΛΙΑ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΈΛΙΟ ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΥΡΌΠΟΥΛΟΣ. ΤΟ ΘΑΎΜΑ ΤΏΝ ΠΈΝΤΕ ΆΡΤΩΝ ΚΑΙ ΤΏΝ ΔΎΟ ΨΑΡΙΏΝ.

ΣΧΌΛΙΑ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΈΛΙΟ 

ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΥΡΌΠΟΥΛΟΣ. 

ΤΟ ΘΑΎΜΑ ΤΏΝ ΠΈΝΤΕ ΆΡΤΩΝ ΚΑΙ ΤΏΝ ΔΎΟ ΨΑΡΙΏΝ.

Οἱ μαθητὲς εἶναι δῶρο τοῦ Πατέρα στὸν Υἱό. Ὁ Πατὴρ ἀνέθεσε στὸν

Υἱὸ τὴν ὁμάδα τῶν δώδεκα μαθητῶν. Ἀνέθεσε δώδεκα γιατὶ μὲ αὐτὸ

τὸν ἀριθμὸ ὁρίζεται τὸ σύνολο τοῦ λαοῦ τοῦ Ἰσραήλ, καὶ διὰ τοῦ Ἰσραὴλ

τὸ σύνολο τοῦ κόσμου. Μὴν ξεχνᾶμε ὅτι ὁ ἀριθμὸς δώδεκα προέρχεται

ἀπὸ τὴ σχέση τριάδας καὶ τετράδας. Ἡ τριάδα ἀναφέρεται στὴ θεότητα

καὶ ἡ τετράδα στὸν κόσμο, σύμφωνα μὲ τὴ μυστικὴ ἀντίληψη ποὺ εἶχαν

οἱ ἄνθρωποι ἐπὶ αἰῶνες: ὁ κόσμος ὁρίζεται εἴτε ἀπὸ τὰ τέσσερα στοιχεία

(γῆ, ἀέρας, φωτιὰ καὶ νερό), εἴτε ἀπὸ τὰ τέσσερα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντα.

Ἡ σχέση τῆς τριάδας μὲ τὴν τετράδα, ἡ σχέση δηλαδὴ τῆς θεότητας

μὲ τὸν κόσμο, μὲ τὴ δημιουργία, ἢ ἡ σχέση τοῦ ἀκτίστου μὲ τὸ κτιστό,

ἐπιτελεῖται στὸν τόπο μέσα στὸν ὁποῖο ἀποκαλύπτεται τὸ μυστήριο τοῦ

Θεοῦ, ἢ ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ ὡς θεία Βασιλεία. Ἡ σχέση αὐτὴ δημιουργεῖ τόπο καὶ εἶναι ὁ τόπος ὅπου καλούμαστε νὰ ὑπάρξουμε.

Ἡ ἐπισήμανση ὅτι τὸ ἐπεισόδιο ἐνεργεῖται παραμονὲς τοῦ Πάσχα,

μᾶς ἐπιτρέπει νὰ συμπεράνουμε ὅτι πρόκειται γιὰ πασχάλιο δεῖπνο, ἀνάλογο μὲ τὸν Μυστικὸ Δεῖπνο ποὺ τελέστηκε παραμονὲς τοῦ τρίτου Πάσχα στὴν Ἱερουσαλήμ. Οι λόγοι μάλιστα τοῦ Ἰησοῦ περὶ τοῦ ἄρτου τῆς

ζωῆς, τὴν ἑπόμενη ἢ τὴν μεθεπόμενη ἡμέρα στὴ Συναγωγὴ τῆς Καπερναούμ, ἐμπεριέχουν τὰ ἱδρυτικὰ λόγια ποὺ θεμελίωσαν τὸ μυστήριο

τῆς θείας Εὐχαριστίας.

5 Επάρας οὖν ὁ Ἰησοῦς τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ θεασάμενος ὅτι πολὺς ὄχλος

ἔρχεται πρὸς αὐτόν, λέγει πρὸς τὸν Φίλιππον· Πόθεν ἀγοράσωμεν ἄρτους

ἵνα φάγωσιν οὗτοι; 6 Τοῦτο δὲ ἔλεγε πειράζων αὐτόν· αὐτὸς γὰρ ᾔδει τί

ἔμελλε ποιεῖν, ' Ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ Φίλιππος· Διακοσίων δηναρίων ἄρτα

οὐκ ἀρκοῦσιν αὐτοῖς ἵνα ἕκαστος αὐτῶν βραχύ τι λάβῃ. 8 Λέγει αὐτῷ εἰς

ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, Ἀνδρέας ὁ ἀδελφὸς Σίμωνος Πέτρου· 9 Ἔστι

παιδάριον ἓν ὧδε ὡς ἔχει πέντε ἄρτους κριθίνους καὶ δύο ὀψάρια· ἀλλὰ

ταῦτα τί ἐστιν εἰς τοσούτους;

5 Ἐσήκωσε λοιπὸν ὁ Ἰησοῦς τὰ ὀμμάτιά του, καὶ ὅταν εἶδεν ὅτι πολύς

λαὸς ἔρχεται εἰς αὐτόν, λέγει εἰς τὸν Φίλιππον· Ἀπὸ ποῦ νὰ ἀγοράσωμεν

ψωμία, διὰ νὰ φᾶσιν ἐτοῦτοι;  (Καὶ τοῦτο τὸ εἶπεν δοκιμάζων αὐτὸς ἤξευρε τί ἔμελλε νὰ κάμῃ.) 'Απεκρίθη του ὁ Φίλιππος· Διακοσίων

δηναρίων ψωμία δὲν τοὺς φθάνει, νὰ πάρῃ κάθε ἕνας ἀπὸ κομματάκι.

Λέγει του ἕνας ἀπὸ τοὺς μαθητάς του, Ἀνδρέας ὁ ἀδελφὸς τοῦ Σίμωνος

τοῦ Πέτρου· " Εἶναι ἐδῶ ἕνα παιδὶ ὁποῦ ἔχει πέντε ψωμία κριθαρένια

καὶ δύο ψάρια· ἀλλὰ τί εἶναι αὐτὰ εἰς τόσους ἀνθρώπους;

Κάποια στιγμὴ λέει ὁ Ἰησοῦς στοὺς μαθητές του, μᾶλλον πειράζοντάς τους, ὅτι πρέπει νὰ φροντίσετε νὰ φάει αὐτὸς ὁ κόσμος γιατὶ πέρασε

ἡ ὥρα, εἶναι ὅλη μέρα μαζί μας. Τοῦ λένε οἱ μαθητές, πῶς νὰ ταΐσουμε

τόσο κόσμο, δὲν γίνεται, καὶ παρεμβάλλεται ἕνα περιστατικό. Ἔρχεται

ὁ Ἀνδρέας, ὁ ἀδελφὸς τοῦ Πέτρου, καὶ λέει: ἔστι παιδάριον ἓν ὧδε, ὃς ἔχει πέντε ἄρτους κριθίνους καὶ δύο ὀψάρια. Τὸ παιδάκι παραπέμπει

στὸ παιδάριον Γιεζί, τοῦ προφήτη Ελισαίου, ἔρχεται ἀπὸ τὴν ἀποκαλυπτικὴ θεολογία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπου στὸ περίφημο θαῦμα τοῦ Ελισαίου ἕνα παιδὶ ἐμφανίζεται καὶ μὲ αὐτὸ ὁ Ἐλισαῖος φανερώνει τὴ

δύναμή του ὡς ἀπεσταλμένος τοῦ Θεοῦ: ... δὸς τῷ λαῷ καὶ ἐσθιέτωσαν,

ὅτι τάδε λέγει Κύριος· φάγονται καὶ καταλείψουσι. Καὶ ἔφαγον καὶ

κατέλιπον κατὰ τὸ ῥῆμα Κυρίου (Δ' Βασ. 4,43-44). Ἐδῶ, στὴ διήγηση

τοῦ Ἰωάννη, αὐτὸ τὸ παιδὶ ἔχει πέντε ἄρτους κρίθινους καὶ δύο ψάρια.

Ἐπιμένουν οἱ περισσότεροι ἑρμηνευτὲς Πατέρες, ὅτι οἱ πέντε ἄρτοι

εἶναι οἱ πέντε ἀποκαλύψεις ποὺ δόθηκαν στὴν ἱστορία, καὶ οἱ ὁποῖες

ἀποκαλύψεις μποροῦν νὰ χορτάσουν τὸν ἄνθρωπο: α) ἡ ἀποκάλυψη τοῦ

Αδάμ – ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται στὸν Ἀδάμ· β) ἡ ἀποκάλυψη στὸν

Αβραάμ – ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται στὸν Ἀβραάμ· γ) ἡ ἀποκάλυψη στὸν

Μωυσῆ· δ) ἡ ἀποκάλυψη στοὺς Προφῆτες· ε) ἡ ἀποκάλυψη στὸν Ἰωάννη

τὸν Πρόδρομο. Δηλαδὴ (ἂς χρησιμοποιήσουμε τὴ λέξη «θρησκεία» καταχρηστικά), ἔχουμε τὴ θρησκεία ποὺ εἰσάγει στὴν ἱστορία ὁ Αδάμ, τὴ

θρησκεία ποὺ εἰσάγει στὴν ἱστορία ὁ Ἀβραάμ, τὴ θρησκεία ποὺ εἰσάγει

στὴν ἱστορία ὁ Μωυσῆς, τὴ θρησκεία ποὺ εἰσάγουν στὴν ἱστορία οἱ

Προφῆτες, ἡ προφητεία, καὶ τὴ θρησκεία ποὺ εἰσάγει στὴν ἱστορία ὁ

Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής. Αὐτὲς εἶναι οἱ πέντε ἀποκαλύψεις. Αὐτὸ τὸ ξαναβλέπουμε σὲ σχέση μὲ τοὺς πέντε ἄνδρες τῆς Σαμαρείτισσας. Ἐνῶ

μᾶς χορταίνουν αὐτὲς οἱ πέντε ἀποκαλύψεις, χορταίνουν τὸν ἄνθρωπο,

δὲν μποροῦν ὅμως νὰ τὸν σώσουν.

Ὅσο δὲ γιὰ τοὺς δύο ἰχθεῖς, ὅλοι οἱ ἑρμηνευτὲς ἐπιμένουν ὅτι πρόκειται

γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὸ ὁποῖο ἔχει δύο φύσεις καὶ γιὰ τὸ

ὁποῖο, ἤδη στὴν ἀρχέγονη Ἐκκλησία, χρησιμοποιήθηκε ἡ εἰκόνα τοῦ

ἰχθύος γιὰ νὰ συμβολίσει τὴν παρουσία του. Γνωρίζουμε ὅτι ἡ λέξη

ἰχθὺς εἶναι ἕνα ἀρκτικόλεξο: Ἰ(ησοῦς) Χ(ριστὸς) Θ(εοῦ) Υ (ἱὸς

Σ(ωτήρ).

Οἱ πέντε ἄρτοι (στὴν περικοπὴ τῆς Σαμαρείτισσας οἱ πέντε ἄντρες),

παραπέμπουν στὶς πέντε ἀποκαλύψεις, ἐνῶ τὰ δύο ψάρια στὶς δύο φύσεις

τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς ἀλληγορεῖ ὅτι οἱ πέντε ἄρτοι οἱ

κρίθινοι εἶναι οἱ πέντε αἰσθήσεις, αὐτὲς ὑπάρχουν. Αὐτὲς οἱ πέντε αἰσθήσεις δημιουργοῦν αὐτὸ ποὺ ὀνομάζουμε ἐνδιάθετο λόγο. Ὁ κάθε ἄνθρωπος, κουτὸς ἢ ἔξυπνος, καλὸς ἢ κακός, ψηλὸς ἢ κοντός, ἄσπρος ἢ μαῦρος, ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει ὡς περιουσία του τὸν ἐνδιάθετο λόγο

του, τὸν λόγο τῆς ὑπάρξεώς του, τὸν λόγο τῆς παρουσίας του. Καὶ τὸν

ἔχει ἐπειδὴ ἔχει τὶς πέντε αἰσθήσεις. Δηλαδὴ σὲ πράγματα ὁ ἄνθρωπος

ψηλαφεῖ τὴν ὕπαρξή του, σὲ αἰσθητὰ πράγματα καὶ ὄχι σὲ στοχασμούς.

Αὐτὲς τὶς πέντε αἰσθήσεις τὶς ἔχει, ἀλλὰ δὲν τοῦ ἀρκοῦν οἱ πέντε αἰσθήσεις. Συγχρόνως ὁ ἄνθρωπος φέρει καὶ τοὺς περίφημους δύο λογισμούς,

τὸν λογισμὸ τῆς κακίας καὶ τὸν λογισμὸ τῆς ἀρετῆς, ἢ ὅπως τὸ λέει ὁ

ἀπόστολος Παῦλος, τὸν νόμο τῆς χάριτος καὶ τὸν νόμο τῆς ἁμαρτίας.

Ὁ ἴδιος κηρύσσει τὴ χάρη, ἀλλὰ στὰ μέλη του μέσα νιώθει ἕναν ἄλλο

νόμο, ὁ ὁποῖος συγκρούεται μὲ τὸν νόμο τῆς χάριτος, ἕτερον νόμον ἐν

τοῖς μέλεσί μου. Ἀλλὰ δὲν χρειάζεται νὰ ἀνατρέξουμε σὲ κείμενα ἢ σὲ

σοφούς, ὁ καθένας μπορεῖ νὰ αἰσθανθεῖ μέσα του αὐτὰ τὰ δύο θελήματα

ἢ τοὺς δύο λογισμούς, καὶ ὅλη ἡ νηπτικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ὡς

ἔργο της ἔχει νὰ ἰσορροπήσει τὶς ἀντιθέσεις αὐτῶν τῶν δύο λογισμῶν,

φτάνοντας μέχρι τὴν κορυφαία θεολογία τοῦ ἁγίου Μαξίμου, ὁ ὁποῖος

παρουσιάζει μία σύνθεση, λέγοντας ὅτι ὁ λογισμὸς τοῦ νοὸς ἐπισκέπτεται

τὸν λογισμὸ τῆς καρδίας, ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ συνδέει τοὺς δύο λογισμοὺς

εἶναι ὁ λογισμὸς τοῦ Λόγου, μὲ κεφαλαῖο Λ. Χωρὶς τὸν Λόγο (Χριστὸ)

δὲν μπορεῖς αὐτοὺς τοὺς δύο λογισμοὺς νὰ τοὺς συνδέσεις, κινδυνεύεις

πάντοτε νὰ πᾶς σὲ μία μονομέρεια, ἡ στὸν λογισμὸ τοῦ ναὸς ἢ στὸν λογισμὸ τῆς καρδίας.

Ὁ Ἰησοῦς προσφέρει στοὺς ἀνθρώπους, σ' αὐτὸ τὸν ἄχρονο τόπο,

αὐτὸ τὸ φαγητό. Προσφέρει τὸν ἑαυτό τους μέσῳ τῶν πέντε αἰσθήσεών

τους, τον λογισμό τους, μέσῳ τῶν δύο λογισμῶν, τοὺς πέντε ἄρτους

καὶ τὰ δύο ψάρια. Ἡ παρουσία τοῦ Ἰησοῦ αὐτὰ τὰ πολλαπλασιάζει, γι'

αὐτὸ καὶ χορταίνουν οἱ ἄνθρωποι. Χορταίνουν λόγῳ τῆς παρουσίας τοῦ

Ἰησοῦ, ὄχι λόγῳ κάποιου μηχανιστικοῦ θαύματος. Αὐτὸ τὸ ἀποδεικνύει

τὸ περίσσευμα, τὸ ὁποῖο περίσσευμα τὸ ἐμπιστεύεται στοὺς μαθητές,

δηλαδὴ στοὺς ἐντολοδόχους τοῦ ἔργου του. Καὶ οἱ μαθητὲς αὐτὸ τὸ περίσσευμα τὸ διαχειρίζονται ἀχρόνως γιὰ νὰ χορταίνουν οἱ ἄνθρωποι.

Γιατὶ παρακάτω θὰ πεῖ ὅτι ὅποιος μὲ συναντήσει ἐμένα οὔτε θὰ πεινάσει

ξανὰ ποτέ, οὔτε θὰ διψάσει ξανὰ ποτέ. Καὶ τὸ ἀποκαλύπτει αὐτὸ στὴν

ὁμιλία ποὺ ἀκολουθεῖ, ὅταν λέει ὅτι ἐγὼ εἶμαι τὸ ψωμί, μὴ περιμένετε

ἀπὸ ἀλλοῦ ψωμί.

Λοιπόν, ἔστι παιδάριον ἓν ὧδε, ὃς ἔχει πέντε ἄρτους κριθίνους καὶ

δύο ὀψάρια. Γιατὶ γιὰ νὰ κουβαλᾶς αὐτὲς τὶς πέντε αἰσθήσεις καὶ τοὺς

δύο λογισμούς, ποὺ νὰ εἶναι ὅμως καθαροί, ἁγνοὶ λογισμοὶ καὶ ἁγνὲς

αἰσθήσεις, πρέπει νὰ εἶσαι παιδί. Δὲν πρέπει νὰ ἔχεις φορτωθεῖ μὲ ὅλη

τὴ διαστροφὴ ποὺ φέρνει ἡ ἡλικία τῶν ἀνθρώπων. Κατὰ τὰ εὐαγγέλια,

ὁ Ἰησοῦς θὰ προτείνει ὡς πρότυπο γιὰ νὰ κερδίσεις τὴ Βασιλεία τῶν

οὐρανῶν, τὴν παιδικὴ ἀκακία (βλ. τὴν ἐπισήμανση τοῦ ἀποστόλου Παύλου: Ἀδελφοί, μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσίν, ἀλλὰ τῇ κακίᾳ νηπιάζετε,

ταῖς δὲ φρεσὶ τέλειοι γίνεσθε - Α' Κορ. 14,20).

Στὸν στ. 5 ἔχουμε τὴ φράση; ... θεασάμενος ὅτι πολὺς ὄχλος ἔρχεται

πρὸς αὐτόν. Στοὺς ἄλλους εὐαγγελιστὲς ὁ ὄχλος εἶναι παρών. Ἐδῶ ὁ

Ἰησοῦς θεᾶται μία κίνηση. Εἰδικὰ αὐτὴ ἡ κίνηση πρὸς τὸν Ἰησοῦ, ὑπογραμμίζεται ἀπὸ τὸν Ἰωάννη καὶ σὲ ἄλλα κείμενά του (βλ. Α' Ἐπιστολὴ καὶ Ἀποκάλυψη: ὁ ἐλθὼν πρός με). Ὁ Ἰησοῦς παρατηρεῖ αὐτὴν τὴν

κίνηση, βλέπει τὸν κόσμο νὰ ἔρχεται πρὸς αὐτόν. Ὁ κόσμος ζητάει τὸ

πόθεν. Ἀπὸ ἀρχῆς τῆς ἱστορίας μέχρι σήμερα, ἡ ἀναζήτηση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πόθεν, ἀπὸ ποῦ θὰ ἔρθει ἡ ζωοποιὸς βρώση. Δὲν εἶναι τόσο τί

θὰ ἔρθει, δὲν εἶναι τὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ ἐρώτημα «τί ἐστιν ἀλήθεια», ἢ τὸ

ἀνάλογο ἐρώτημα τοῦ Πιλάτου, ἀλλὰ εἶναι τὸ πόθεν. Χρειάζεται μία

πηγὴ τὴν ὁποία μπορῶ νὰ ἐμπιστευθῶ, γιὰ αὐτὸ καὶ χρησιμοποιοῦν ἤδη

στοὺς Ο' τὴν ἑλληνικὴ λέξη «πίστη» μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἐμπιστοσύνης

πίστη σημαίνει παραδίδομαι σὲ κάποιον, ὄχι παραδέχομαι. Τὸ πόθεν,

ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἰωάννης, ἀναφέρεται στὴν πηγή, τὸ ἐρώτημα τοῦ

ἀνθρώπου εἶναι ἀπὸ ποῦ θὰ πάρω τὴν τροφή. Θὰ δοῦμε ποιὰ τροφὴ θὰ

πάρει, πάντως τὴν τροφὴ ζητάει πάντα ὁ ἄνθρωπος. Καὶ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα τὸ θέτει ὁ Ἰησοῦς στοὺς μαθητές: πόθεν ἀγοράσωμεν, ἐνῶ ὁ ἴδιος, μᾶς λέει τὸ κείμενο, ἤξερε πολὺ καλὰ τί ἐπρόκειτο νὰ συμβεῖ.

10 Εἶπεν δὲ ὁ Ἰησοῦς· Ποιήσατε τοὺς ἀνθρώπους ἀναπεσεῖν· ἦν δὲ χόρτος

πολὺς ἐν τῷ τόπῳ. Ἀνέπεσον οὖν οἱ ἄνδρες τὸν ἀριθμὸν ὡσεὶ πεντακισχίλιοι.

10 Καὶ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· Κάμετε τοὺς ἀνθρώπους νὰ καθίσουν. Καὶ εἰς

ἐκεῖνον τὸν τόπον ἦτον πολὺ χορτάρι. Ἐκάθισαν λοιπὸν οἱ ἄνδρες κοντὰ

πέντε χιλιάδες τὸν ἀριθμόν.

Ἡ ἑπόμενη φράση εἶναι τὸ: ποιήσατε τοὺς ἀνθρώπους ἀναπεσεῖν,

Πὲς ὅτι τὸν συνάντησες τὸν Χριστό, πὲς ὅτι βρῆκες τὴν ἀρχή, πὲς ὅτι

εἶσαι κοντά του, ἐὰν δὲν ὑποταγεῖς δὲν πρόκειται νὰ ἀκούσεις ποτὲ τὴν

παρουσία του ἢ τὸν λόγο του. Μὴν ξεχνᾶμε ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς παρουσιάζει τὸ ἔργο του ὡς ὑποταγὴ στὸ θέλημα τοῦ Πατρός. Αργότερα, αὐτὸ τὸ ἀναπεσεῖν ἀναπτύχθηκε, κυρίως στὴ νηπτική μας παράδοση

καὶ στὴ νηπτική μας θεολογία, μὲ τὴ λέξη «ταπείνωση». Ἡ ταπείνωση

δὲν εἶναι μία ἠθικὴ στάση, μὲ ἠθικὸ τρόπο νὰ ταπεινωθῶ ἀπέναντι στὸν

ἄλλο γιὰ νὰ δείξω ὅτι εἶμαι εὐσεβής, ἀλλὰ ἡ ταπείνωση εἶναι γνώση γνωρίζω τὰ ὅρια τοῦ δρόμου μου. Ἐὰν γνωρίζω τὰ ὅρια τοῦ δρόμου μου, τότε ἀντιλαμβάνομαι ὅτι πρέπει νὰ ὑποταγῶ στὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός.

Υπάρχει δυνατότητα νὰ φάω ἀπ᾽ αὐτὸ τὸ φαγητὸ ποὺ εἶναι παρουσία Χριστοῦ ὄρθιος; Καὶ αὐτὸ σημεῖο εἶναι! Χωρὶς νὰ ξαπλώσω, δηλαδὴ ὄρθιος. Ὄρθιος θὰ σταθῶ μόνο μπροστὰ στὸν ἀναστημένο Χριστό, όχι

χωρὶς νὰ ταπεινωθῶ; Πρῶτα ὅμως θὰ ταπεινωθῶ καὶ μετὰ θὰ σταθῶ

πρὶν ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση. Αὐτὸ τὸ «ἀναπεσεῖν» σχολιάζεται ἀπὸ τοὺς

Πατέρες ὡς θεολογία γιὰ τὴν ταπείνωση. Ἐὰν μπορέσω νὰ «ἀναπέ- σω», νὰ ξαπλώσω, τότε φτάνω στὴν ἀρχέγονη κατάστασή μου, στὴν ἀρχέγονη κατάσταση τῆς ἱστορίας. Γι' αὐτὸ καὶ παρουσιάζεται ὁ πολὺς

χόρτος, εἶναι ὁ χόρτος τῆς γῆς. Ἀπὸ αὐτὸν τὸν χόρτο τῆς γῆς (ὁμόλογο

πρὸς τὸ χοῦς/χῶμα) θὰ προέλθει ὁ ἄνθρωπος. Περιγράφεται στὴ Γένεση

αὐτὸς ὁ χόρτος ποὺ μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἁπλώνεται στὴ γῆ καὶ συντηρεῖ τὴ δημιουργία, καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸν χόρτο, τὸν ὁποῖο τὸν ὀνομάζει «ὁ χοῦς», θὰ ἀναστηθεῖ ὁ ἄνθρωπος, θὰ ἐμφανιστεῖ ὁ ἄνθρωπος. Αὐτὸ ποὺ θέλει νὰ μᾶς πεῖ ἡ περικοπὴ εἶναι ὅτι αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι πῆγαν γιὰ νὰ

γεννηθοῦν, ὄχι γιὰ νὰ χορτάσουν, ἢ τουλάχιστον ἡ πρόθεσή τους ήταν

νὰ γεννηθοῦν. Ὅσοι γεννήθηκαν ἔμειναν μὲ τὸν Ἰησοῦ, ὅσοι ἁπλῶς

χόρτασαν ξαναζητοῦσαν νὰ τοὺς δώσει ψωμί. Ἡ παρεξήγηση ὑπάρχει

μέχρι σήμερα. Τί θὰ ζητήσω ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ; Μὴν ξεχνᾶμε

ὅτι εἰδικὰ μέσα στὸν χῶρο τῆς εὐσέβειάς μας λειτουργεῖ αὐτὴ ἡ παγίδα

τῶν ἰδιοτελῶν ἀγαθῶν. Πολὺ συχνά, δὲν τὸ καταλαβαίνουμε πολλὲς

φορὲς πόσο συχνά, ἀποκτοῦμε μιὰ σχέση μὲ τὸν Χριστὸ πάνω στὴ βάση

τῶν ἰδιοτελῶν ἀγαθῶν, ἤ, ὅπως τὸ ὀνομάζουν οἱ Πατέρες, πάνω στὴ

βάση τῆς φιλαυτίας. Αὐτὸ τὸ τραγικὸ ἐρώτημα τοῦ Ἰησοῦ στὸν τόπο

τῆς ἀγωνίας του, πρὶν τὸν Σταυρό, «παρελθέτω», καὶ ἡ ἀνατροπὴ αὐτῆς

τῆς ἀγωνίας καὶ αὐτοῦ του ἐρωτήματος, «ὄχι ὅπως ἐγὼ θέλω, ἀλλὰ

ὅπως Ἐσύ», δὲν εἶναι εὔκολο νὰ ἀσκηθεῖ, οὔτε ἀπὸ τὴν πιὸ δυνατὴ

εὐσέβειά μας. Ἐκεῖ παίζεται τὸ μεγάλο παιχνίδι τῆς σχέσης μας μὲ τὸ

πρόσωπο τοῦ Νυμφίου.

Ὁ Ἰησοῦς λοιπὸν θέλει αὐτὴ τὴν ὑποταγή, τὴν ταπείνωση, ὅπως

τὴν ὀνομάζουν τὰ νηπτικὰ κείμενα. Γι' αὐτὸ τοὺς βάζει νὰ καθίσουν,

τὸ ἀναπεσεῖν ἔχει τὴν ἔννοια κάθομαι, δὲν εἶμαι ἐν ἀνταρσίᾳ, ἀλλὰ

εἶμαι ἐν ἠρεμίᾳ, καὶ ἐν ἠρεμίᾳ σημαίνει ὅτι ἔχω ἀποδεχθεῖ ὅτι κάποιος

ἔχει κάτι νὰ μοῦ πεῖ, μπορῶ νὰ τὸν ἀκούσω.

Τοὺς βάζει λοιπὸν στὸ χορτάρι, ξαπλωμένους, πεθαμένους καὶ πεινασμένους. Ἕναν λαὸ ξαπλωμένο, πεινασμένο, διψασμένο. Πόσα

ἦταν; Πέντε χιλιάδες. Ὅλος ὁ κόσμος δηλαδή. Τὸ χίλια στὴν ἑβραϊκή

παράδοση εἶναι τὸ ὅλον, γι' αὐτὸ λέγεται κάπου ὅτι χίλιες ἡμέρες στην

Θεὸ εἶναι σὰν μία ἡμέρα. Θέλει νὰ δείξει τὸ ὅλον.

Αὐτὴ εἶναι ἡ κατάσταση ποὺ θὰ παραλάβει ὁ Χριστὸς μέσα.  Κυριακὴν ἡμέρα. Ἡ Κυριακὴ δὲν εἶναι μιὰ ἡμερολογιακὴ ἡμέρα, ἀλλὰ ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου, ἡ ἱερὴ ὀγδοάς, ἡ ἡμέρα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἑπομένως Κυριακὴ

εἶναι ὁ χρόνος τῆς θείας Λειτουργίας, ὅποια ἡμέρα ἡ ὥρα τελεῖται, κατὰ τὸν ὁποῖο

καταθέτουμε τὴ μαρτυρία τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ.

 Ἔλαβε δὲ τοὺς ἄρτους ὁ Ἰησοῦς καὶ εὐχαριστήσας διέδωκε τοῖς

θηταῖς, οἱ δὲ μαθηταὶ τοῖς ἀνακειμένοις· ὁμοίως καὶ ἐκ τῶν ὀψαρίων ὅσον

ἤθελον.

11 Καὶ ἐπῆρε τὰ ψωμία ὁ Ἰησοῦς, καὶ εὐχαρίστησε καὶ τὰ ἐμοίρασε εἰς

τοὺς μαθητάς του· καὶ οἱ μαθηταὶ εἰς ἐκείνους ὁποῦ ἐκάθουνταν· ἔτζι

καὶ ἀπὸ τὰ ψάρια ὅσον ἤθελαν.

Καὶ στὰ τέσσερα εὐαγγέλια, γιὰ νὰ γίνει τὸ θαῦμα προηγεῖται διάλόγος τοῦ Ἰησοῦ μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα. Οἱ ἄλλοι εὐαγγελιστὲς λένε ὅτι σήκωσε τὰ μάτια του ψηλὰ καὶ προσευχήθηκε, κι ἔτσι προσεγγίζουν

τὴν προσευχὴ πιὸ ἀνθρώπινα. Στὸν Ἰωάννη αὐτὴ ἡ προσευχὴ προσδιορίζεται ὡς εὐχαριστία: Ἔλαβε δὲ τοὺς ἄρτους ὁ Ἰησοῦς καὶ εὐχαριστήσας. Εὐχαριστήσας ὡς πρὸς τί; Τὸ εὐχαριστήσας θέλει ἀντικείμενο, κάποιον εὐχαριστεῖς. Τὸν Πατέρα εὐχαριστεῖ, τὸν δημιουργὸ εὐχαριστεῖ. Παίρνει τὸ δῶρο τῆς γῆς, τὸ ψωμί, καὶ εὐχαριστεῖ τὸν Πατέρα

γι᾿ αὐτὸ τὸ δῶρο. Αὐτὴ ἡ εὐχαριστία εἶναι πρὸς τὸν Πατέρα. Χωρὶς

εὐχαριστία, δηλαδὴ χωρὶς ἀναγωγὴ τῆς δημιουργίας σὲ δημιουργό

ἀναγωγὴ στὴν περίπτωσή μας τῆς δημιουργίας στὸν Πατέρα, ἡ ἴδια ἡ

δημιουργία δὲν ἔχει περιεχόμενο, εἶναι μιὰ κατάσταση πηλοῦ ἢ χυλοῦ.

Μποροῦμε νὰ ζήσουμε σ᾿ αὐτὴ τὴ δημιουργία, νὰ γεννηθοῦμε, νὰ εὐτυ

χήσουμε ἢ νὰ δυστυχήσουμε, νὰ πεθάνουμε – καὶ αὐτὸ εἶν᾿ ὅλο. Ή εὐχαριστία, δηλαδὴ ἡ εἴσοδος τοῦ ἱεροῦ μέσα στὴν ἱστορία, γιατὶ αὐτὸ εἶναι ἡ εὐχαριστία, εἶναι ἡ ἀποδοχὴ τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ μέσα στην

ἱστορία, αὐτὴ ἀλλάζει καὶ τὸ περιεχόμενο καὶ τὸ νόημα τῆς δημιουργίας.

ἑπομένως καὶ τῶν πραγμάτων τῆς δημιουργίας. Ἀφοῦ λοιπὸν εὐχαριστησε, ἔδωσε στοὺς μαθητὲς καὶ οἱ μαθητὲς στοὺς ἀνακείμενους,

Ἐδῶ λοιπόν, στὸν Ἰωάννη, χρησιμοποιεῖται ὁ ὅρος εὐχαριστήσας γιατὶ τὸ ἐρώτημα γιὰ τὸν Ἰωάννη εἶναι πῶς θὰ θεμελιώσουμε τὴν πράξη τής Ευχαριστιας.Ευχαριστήσας  λοιπόν ο Ιησούς έδωσε στους 

μαθητὲς καὶ οἱ μαθητὲς ἔδωσαν σὲ αὐτοὺς ποὺ ἦταν ξαπλωμένοι, καθισμένοι.