Ένα αποκριάτικο έθιμο της Χίου.

Ένα αποκριάτικο έθιμο της Χίου.

Η Βυζαντινές αποκριάτικες παραδόσεις είναι ριζωμένες σε ολόκληρη την Ελλάδα και ως συνέπεια πολλά έθιμα προέρχονται από εκείνη την εποχή. 

Ένα από αυτά είναι το αποκριάτικο έθιμο της Μόστρας. Λαμβάνει χώρα το Σαββατοκύριακο πριν την Σαρακοστή στα Θυμιανά της Χίου. Το έθιμο σχετίζεται με τις Πειρατικές επιδρομές του μεσαίωνα και συγκεκριμένα την εποχή της κυριαρχίας των Βενετών και των Γενουατών. 

Το βράδυ της Παρασκευής, οι νέοι της περιοχής φοράνε, αντρικά ή γυναικεία ρούχα, καλύπτουν το πρόσωπό τους με αυτοσχέδιες μάσκες, και συμμετέχουν σε διάφορα, συνήθως χιουμοριστικά, δρώμενα στους δρόμους των Θυμιανών.

Στο site https://www.meoth.gr/ διαβάζουμε:

 «Στα Θυμιανά, για να αντιμετωπίσουν τις επιδρομές, όπως σε όλα τα μαστιχοχώρια, φρόντιζαν να χτίσουν τα σπίτια περιφερειακά κολλητά με μεσοτοιχία, ώστε να δημιουργούν ένα είδος κάστρου και με μικρά παράθυρα, για να λειτουργούν σε ώρα ανάγκης σαν πολεμίστρες. Οι τρεις πόρτες του χωριού το πρωί άνοιγαν και το βράδυ έκλειναν. 

Για να είναι ολοκληρωμένο το αμυντικό σύστημα, εκτός από τα κάστρα και τα καστροχώρια, έχτιζαν Βίγλες (Βυζαντινά παρατηρητήρια). Όλες οι Βίγλες είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους. Μόλις εχθρικό πλεούμενο γινόταν αντιληπτό, οι φύλακες – βιγλάτορες, αν ήταν μέρα με κίνηση ρούχων (σάκων, παλτών, τσουβαλιών αλλά κυρίως καπνού) ή αν ήταν νύχτα, με το άναμμα φωτιάς, ειδοποιούσαν η μία βίγλα την άλλη και το νέο έφτανε γρήγορα στο χωριό.

 

Ήταν βράδυ Τυρινής Παρασκευής και, ενώ οι Θυμιανούσοι γλεντούσαν, έφτασε το νέο από τους άγρυπνους βιγλάτορες ότι πειρατικό πλοίο πλησιάζει την παραλία του Μέγα Λιμνιώνα.  Οι Θυμιανούσοι ξεσηκώνονται και αποφασίζουν, αντί να κλειστούν στα τείχη, να αντιμετωπίσουν τους πειρατές. Άντρες και γυναίκες παίρνουν κυρίως εργαλεία της δουλειάς, λίγα κρυμμένα ξίφη και ό,τι άλλο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ως όπλο και κατευθύνονται να στήσουν ενέδρα σ΄ένα στενό πέρασμα,  τον Στένακα. Εκεί γίνεται φονική μάχη και οι Θυμιανούσοι κατατροπώνουν τους Πειρατές και τους ρίχνουν στη θάλασσα. Επιστρέφουν πανηγυρίζοντας στο χωριό, φωνάζοντας «Βρε, βρε, μωρή, μωρή» και, κρατώντας κλαδιά ελιάς, γλεντούν την νίκη τους. Οι αιχμάλωτοι κρεμάζονται - μοστράρονται για 3 μέρες στη κεντρική πλατεία του χωριού, το Λιβάδι, για να διαλαληθεί σ’ όλους η επιτυχία τους. Το γλέντι κράτησε τρεις μέρες. Η παράδοση λέει ότι από τότε δεν ξαναπάτησε το πόδι του Πειρατής!

Την Κυριακή πηγαίνουν όλοι στα εξωκλήσια του Αγίου Ιωάννη και του Αγίου Δημητρίου και εκκλησιάζονται. Στη συνέχεια κατευθύνονται στο νεκροταφείο του χωριού με τη συνοδεία οργάνων. Τελικός προορισμός τους είναι η κεντρική πλατεία του χωριού, όπου χορεύουν το ταλίμι, χορός που αναπαριστά τις μάχες των Χιωτών με τους πειρατές.

Το έθιμο κορυφώνεται στην εκκλησία του Αγίου Ευστρατίου, όπου κρεμούν στα κάγκελα του ναού Χιώτικα λάβαρα και σημαίες.»