ΨΑΛΜΟΙ ΙΙ" (13) & NB (52). ΨΑΛΛΩ ΤΩ ΘΕΏ ΜΟΥ ΕΩΣ ΥΠΆΡΧΩ. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΥΡΌΠΟΥΛΟΣ!

ΨΑΛΜΟΙ ΙΙ" (13) & NB (52)

Ψαλμὸς ιγ΄ (13)

1 Εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστι Θεός. Διεφθάρησαν καὶ ἐβδελύχθησαν ἐν ἐπιτηδεύμασιν, οὐκ ἔστι ποιῶν χρηστότητα, οὐκ ἔστιν ἕως ἑνός.

Ἡ σοφιολογικὴ γραμματεία ποὺ παρουσιάστηκε μετὰ τὸν 5ο αι., μέχρι καὶ τὸν 3ο αι. π.Χ. (δηλαδὴ τὰ βιβλία Σοφία Σειράχ, Σοφία Σολομῶντος, Ἐκκλησιαστής), ἀναπτύσσει τὶς ἔννοιες τῆς «σοφίας» καὶ τῆς

«σωφροσύνης» δίνοντας ἕνα ἰδιαίτερο περιεχόμενο, ἀφοῦ τὶς ἀντιλαμβάνεται ὡς συνδεδεμένες μὲ τὸ ὑπαρξιακὸ στοιχεῖο τοῦ ἀνθρώπου ποὺ τοῦ

δόθηκε ἀπὸ τὸν Δημιουργό, καὶ ποὺ παραπέμπει σ᾿ αὐτὸ ποὺ ὀνομάζουμε

εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τὴν ὁποία φέρει ὁ ἄνθρωπος ἐντός του. Τὸ ἀντίθετο εἶναι

ὁ ἄφρων ἄνθρωπος, δηλαδὴ αὐτὸς ποὺ δὲν εἶναι σώφρων, αὐτὸς ποὺ δὲν

εἶναι σοφός, αὐτὸς ποὺ δὲν ξέρει νὰ μετρήσει καὶ νὰ ἰσορροπήσει τὰ πράγματα τῆς Δημιουργίας καὶ τοῦ βίου. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀνταρσίας

ἀπέναντι στὸν Θεό, μιᾶς ἀνταρσίας ποὺ φθάνει νὰ ἀρνεῖται ἀκόμη καὶ τὴν

ὕπαρξη Θεοῦ.

Κατὰ τὸν στίχο, λοιπόν, ὁ ἄφρων ἰσχυρίζεται ὅτι δὲν ὑπάρχει Θεός. Σὲ

λαοὺς ὅπου κυριαρχεῖ ἡ ἀντίληψη ὅτι δὲν ὑπάρχει Θεός, κανένας ἐνάρετος ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει μὲ χρηστότητα βίου, οὔτε μὲ ἔργα

χρηστότητας· δὲν ὑπάρχει χρηστὸς καὶ σώφρων ἄνθρωπος. Ἡ ἀπουσία

ἐνάρετων καὶ σοφῶν ἀνθρώπων ἀποτελεῖ καρπὸ διεφθαρμένης κατάστασης, ποὺ γεννάει μάλιστα βδελυρὲς πράξεις. Η, γιὰ νὰ χρησιμοποιήσω τὰ λόγια ἑνὸς ἥρωα τοῦ Ντοστογιέφσκυ, «ἂν δὲν ὑπάρχει Θεός, τότε

ὅλα ἐπιτρέπονται»!. Θυμηθεῖτε τὴ λαϊκὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν ἀπουσία

ἠθικῶν ἀρχῶν σὲ ἔργα ἀνθρώπων: «Αὐτὸς δὲν ἔχει φόβο Θεοῦ». Καίριος

χαρακτηρισμὸς γιὰ τὶς μάταιες ἐνέργειες τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων

Ἡ ἔκφραση οὐκ ἔστιν ἕως ἑνὸς ἀποτελεῖ ἑβραϊσμό. Ἤδη ὅμως ὁ Μέγας Αθανάσιος, ἀποδεχόμενος τὴν προσέγγιση τοῦ Ὠριγένη στὸ σημεῖο

αὐτό, μεταφράζει τὸ ἐπίρρημα «ἕως» μὲ τὸ ἐπίρρημα «ἐκτός», ἑρμηνεύοντας: «δὲν ὑπάρχει κανένας, ἐκτὸς ἀπὸ ἕναν». Καὶ αὐτὸς ὁ ἕνας

χρηστὸς μὲ η, εἶναι ὁ Χριστὸς Κυρίου μὲ ι ποὺ θὰ γίνει ὁ ἕνας. Ὅλοι οἱ

ἄλλοι δὲν ὑπάρχουν.

2 Κύριος ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διέκυψεν ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων τοῦ ἰδεῖν εἰ ἔστι συνιὼν ἢ ἐκζητῶν τὸν Θεόν.

Ἂς δοῦμε τὴν περιγραφὴ ποὺ μᾶς καταθέτει ὁ στίχος ὡς εἰκόνα: ἡ Θεὸς σκύβει πάνω στὴ γῆ καὶ ζητάει ἕναν, νὰ συναντήσει ἕναν. Ἔποι

πτεύει δηλαδὴ στὴ γῆ ἐπάνω, παρατηρεῖ τὸν καθένα, νὰ συναντήσει και

ποιον ποὺ θὰ κουβεντιάσει μαζί του. Ἡ διαρκὴς στάση τοῦ Θεοῦ πρὸς τὴ

Δημιουργία του εἶναι ἡ ἀναζήτηση τοῦ ἑνός, ἑνὸς ἑκάστου, δικαίου. Ὁ

στίχος παραπέμπει στὴ διαρκὴ παρουσία τῆς θείας Πρόνοιας. Παραπέμπει ἐπίσης στὴν παραβολὴ τοῦ ἀπολωλότος προβάτου: ἀκόμα καὶ ἂν

ὑπάρχουν ἅγιοι, καὶ ἂν ὑπάρχουν δίκαιοι, ὁ οὐράνιος Πατὴρ βρίσκεται σ'

αὐτὴν τὴν ἀναζήτηση τοῦ ἑνὸς ποὺ ἔχει χαθεῖ. Θυμόσαστε αὐτὴν τὴν

ἐξαίρετη παραβολή, ὅπου ὁ ποιμὴν ἀφήνει τὰ 99 πρόβατα καὶ ψάχνει νὰ

βρεῖ τὸ ἕνα ποὺ χάθηκε (βλ. Λουκ. 15,3-5).

Οἱ λέξεις «συνιὼν» καὶ «ἐκζητῶν» ὑποκρύπτουν τὴν ἐλεύθερη βούληση τοῦ ἀνθρώπου ποὺ θὰ μπορέσει νὰ ἱδρύσει μιὰ σχέση μὲ τὸν Θεό.

Πρόκειται γιὰ τὴ θεμελιακὴ προϋπόθεση αὐτῆς τῆς συνάντησης, προ-

ϋπόθεση ποὺ κατατίθεται ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ μὲ τὴν πρόταση: εἴ τις

θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν… (Ματθ. 16,24). Ὁ «συνιών», αὐτὸς δηλαδὴ ποὺ

ἀντιλαμβάνεται μέσῳ τῆς σοφίας καὶ τῆς φρόνησης, θὰ γίνει καὶ «ἐκ

ζητῶν τὸν Θεόν», δηλαδὴ θὰ θέσει ἑαυτὸν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Κυρίου, ὅπου θὰ

δεχτεῖ τὴ χάρη τῆς θείας παρουσίας. Ἡ ἱερὴ ἱστορία εἶναι γεμάτη ἀπὸ

αὐτὲς τὶς ἀναζητήσεις ποὺ δικαιώνονται μὲ τὴ μυστικὴ ἀπάντηση τοῦ

Θεοῦ.

Ἐνῶ ὅμως ἔχει σκύψει ὁ Θεός, σύμφωνα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ στίχου,

νὰ βρεῖ ἕναν, μέσα στὴν ἱστορία, δὲν βρίσκει, ὅπως καταγράφεται στὸν

ἑπόμενο στίχο: