ΨΑΛΜΟΣ 109. ΕΡΜΗΝΕΊΑ! 01. Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου· κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΥΡΌΠΟΥΛΟΣ.

01. Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου· κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου.

Εἶπε ὁ Κύριος στον Κύριό μου, κάθισε στα δεξιά μου μέχρι νὰ θέσω τοὺς ἐχθρούς σου ὑπὸ τὴν ἐξουσία σου. Πρόκειται γιὰ σημαντικό στίχο,

μὲ κυρίαρχη θέση ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς συνδέει μὲ τὸν ἑαυτό του

· καὶ τὸ χρησιμοποιεῖ αὐτὸν τὸν στίχο στο 

ἔργο του. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἑρμηνευτικὴ θεολογία τῶν Πατέρων ἔδωσε ίδιατερη σημασία καὶ προεκτάσεις σ' αὐτὸν τὸν στίχο. Θεωρήθηκε επίσης

προφητικὸς στίχος, τὸ περιεχόμενο τοῦ ὁποίου ἀποκάλυψε ὁ Θεὸς στὸν

ποιητὴ κατὰ ἁγιοπνευματικὸ τρόπο, καθὼς καὶ ὅλον τὸν ψαλμό.

Κατὰ τὸν Μέγα Αθανάσιο, ὁ ψαλμὸς προφητεύει τὴν κατὰ σάρκα γέννηση τοῦ Κυρίου καὶ τὴν ἀνάληψή του: ὁ ψαλμὸς οὗτος τὴν κατὰ σάρκα γέννησιν τοῦ Κυρίου κατασημαίνει [...] καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς

αὐτοῦ ἄνοδον.

Εἴπαμε ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς χρησιμοποίησε τὸν στίχο σὲ διάλογό του μὲ τοὺς ἐκπροσώπους τῶν Ἰουδαίων, ὅπως γνωρίζουμε ἀπὸ τὶς εὐαγγελικὲς διηγήσεις. 

Ἀναφέρω τὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ Κατὰ Ματθαῖον

εὐαγγέλιο: Συνηγμένων δὲ τῶν Φαρισαίων ἐπηρώτησεν αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς λέγων· τί ὑμῖν δοκεῖ περὶ τοῦ Χριστοῦ; τίνος υἱός ἐστι; λέγουσιν

αὐτῷ· τοῦ Δαβίδ. Λέγει αὐτοῖς· πῶς οὖν Δαβὶδ ἐν Πνεύματι Κύριον

αὐτὸν καλεῖ λέγων, εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου

ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; Εἰ οὖν Δαβὶδ

καλεῖ αὐτὸν Κύριον, πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστι; (Ματθ. 22, 42-43).

Οἱ δύο πρῶτες λέξεις τοῦ στίχου, ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, ἀποδίδουν

τις λέξεις Adone καὶ Adonai τῆς ἑβραϊκῆς βίβλου. Τὸ Adone σημαίνει 

«Κύριος γεννήτωρ» καὶ τὸ Adonai σημαίνει «Κύριος που γεννιέται».

Ἀλλὰ εἶναι ταυτόσημα αὐτὰ τὰ δύο πρόσωπα, οἱ δύο Κύριοι. Διακρίνονται όμως ὡς πρὸς τὴν ἀποστολὴ ποὺ ἔχουν, ἢ ὡς πρὸς τὸν τρόπο ποὺ

υπάρχουν. Δηλαδὴ ὁ ἕνας ὑπάρχει γεννώντας τὸν Υἱὸ καὶ ὁ ἄλλος υπάρχει γεννώμενος ὑπὸ τοῦ Πατρός.

Ἀπομένει νὰ δοῦμε τὴν κατάληξη τοῦ στίχου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου, έως Αν θω τους εχθρούς σου υποποδιον των ποδών σου.Σε μια εξαιρετική ανάπτυξη ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἐξέλιξη τῆς ἱερᾶς ἱστορίας, συναντοῦμε  στὸ δεύτερο κεφάλαιο τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, στὸ κήρυγμα τοῦ

Πέτρου τὴν ἡμέρα τὴ μεγάλη τῆς Πεντηκοστῆς, τὸ περιεχόμενο τοῦ πρώτου αὐτοῦ στίχου: Ἄνδρες ἀδελφοί, ἐξὸν εἰπεῖν μετὰ παρρησίας

πρὸς ὑμᾶς περὶ τοῦ πατριάρχου Δαβὶδ ὅτι καὶ ἐτελεύτησε καὶ ἐτάφη

καὶ τὸ μνῆμα αὐτοῦ ἔστιν ἐν ἡμῖν ἄχρι τῆς ἡμέρας ταύτης. Προφήτης

οὖν ὑπάρχων, καὶ εἰδὼς ὅτι ὅρκῳ ὤμοσεν αὐτῷ ὁ Θεὸς ἐκ καρποῦ τῆς

ὀσφύος αὐτοῦ τὸ κατὰ σάρκα ἀναστήσειν τὸν Χριστὸν καθίσαι ἐπὶ τοῦ

θρόνου αὐτοῦ, προϊδὼν ἐλάλησε περὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ὅτι

οὐ κατελείφθη ἡ ψυχὴ αὐτοῦ εἰς ᾅδου οὔτε ἡ σὰρξ αὐτοῦ εἶδε διαφθοράν.

Τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ Θεός, οὗ πάντες ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυρες. Τῇ δεξιᾷ οὖν τοῦ Θεοῦ ὑψωθείς, τήν τε ἐπαγγελίαν τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος λαβὼν παρὰ τοῦ πατρός, ἐξέχεε τοῦτο ὃ νῦν ὑμεῖς βλέπετε καὶ ἀκούετε. Οὐ γὰρ Δαβὶδ ἀνέβη εἰς τοὺς οὐρανούς, λέγει δὲ αὐτός εἶπεν

ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου. Ἀσφαλῶς οὖν γινωσκέτω πᾶς οἶκος

Ἰσραὴλ ὅτι καὶ Κύριον καὶ Χριστὸν αὐτὸν ὁ Θεὸς ἐποίησε, τοῦτον τὸν

Ἰησοῦν ὃν ὑμεῖς ἐσταυρώσατε (Πράξ. 2,29-36). Καὶ σὲ νεοελληνικὴ

ἀπόδοση: «Ἄνδρες ἀδελφοί, μοῦ ἐπιτρέπεται νὰ σᾶς πῶ χωρὶς δισταγμὸ γιὰ τὸν προπάτορα Δαβίδ, ὅτι καὶ πέθανε καὶ θάφτηκε, καὶ τὸ μνῆμα του

ὑπάρχει στὸν τόπο μας μέχρι σήμερα. Ἀλλὰ ἐπειδὴ ἦταν προφήτης καὶ γνώριζε καλὰ τὴν ὑπόσχεση, ποὺ μὲ ὅρκο τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, ὅτι ἀπὸ ἕναν

δικό του ἀπόγονο θὰ γεννηθεῖ σαρκικὰ ὁ Χριστὸς γιὰ νὰ καθίσει στὸ θρόνο του, μίλησε προφητικὰ γιὰ τὴν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, πὼς δὲν ἐγκαταλείφτηκε ἡ ψυχή του στὸν ἅδη, κι οὔτε τὸ σῶμα του γνώρισε την φθορά. Αὐτὸν τὸν Ἰησοῦ ὁ Θεὸς τὸν ἀνέστησε, γεγονὸς γιὰ τὸ ὁποῖο ὅλ

ἐμεῖς εἴμαστε αὐτόπτες μάρτυρες. Ἀφοῦ, λοιπόν, ὑψώθηκε στὰ δεξιὰ του 

Θεοῦ, ἐκτέλεσε τὴν ὑπόσχεση ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς γιὰ τὴ χορήγηση του Ἁγίου Πνεύματος, καὶ τὸ διέχυσε, πράγμα ποὺ ἐσεῖς τώρα βλέπετε κι

ἀκοῦτε. Καὶ δὲν εἶναι, βέβαια, ὁ Δαβὶδ ἐκεῖνος ποὺ ἀνέβηκε στὸν οὐρανό, ὅμως λέει: Εἶπε ὁ Κύριος στὸν Κύριό μου, στὰ δεξιά

μου

· Επομένως, νὰ κάθεσαι,

ὅλος ὁ λαὸς τοῦ Ἰσραὴλ ἂς γνωρίζει μὲ ἀπόλυτη βεβαιότητα, ὅτι καὶ Κύριο καὶ Μεσσία ὁ Θεὸς κατέστησε αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Ἰησοῦ, τὸν ὁποῖο

ὥσπου νὰ κάνω τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιο τῶν ποδῶν σου. ἐσεῖς σταυρώσατε!»

Ὁ Χριστὸς μᾶς φανερώνει ὅτι ὁ ἐχθρὸς εἶναι ἕνας, καὶ αὐτὸς ὁ ἕνας ἐχθρὸς εἶναι ὅλοι οἱ ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἕνας αὐτὸς ἐχθρὸς λέγεται

θάνατος. Ἡ μάχη ποὺ ἔχει νὰ δώσει ὁ Χριστὸς εἶναι ἐναντίον τοῦ θανάτου. Αὐτὸν τὸν ἐχθρὸ τὸν πατάει, τον κάνει ὑποπόδιό του. Ἡ ἀνάσταση

τοῦ Χριστοῦ ἀποδεικνύει τὴ δύναμή του νὰ συντρίψει τὸν ἀρχίκακο ἐχθρό