Olga Rozhneva .Αληθινές ιστορίες, ή Μοναστικές συναντήσεις Ιστορίες στην Μονή της Οπτινα. 6

 

Μια ιστορία για το πώς να μην γεράσεις

Πριν από αρκετά χρόνια έτυχε να επισκεφτώ μια ηλικιωμένη γυναίκα, τη Μ. Ήταν εβδομήντα δύο ετών. Ήταν ένας πολύ ευγενικός και αξιοπρεπής άνθρωπος. Δυστυχώς, πρακτικά άπιστη. Δεν πήγε ποτέ στην εκκλησία, αν και βαφτίστηκε και το Πάσχα έβαφε αυγά και έψησε το πασχαλινό κέικ, και τα Χριστούγεννα θυμήθηκε πώς γιόρταζαν από παιδί αυτή την καλή γιορτή στην οικογένεια.

Έγινα μάρτυρας της παρακμής της M Στην αρχή ενθουσιάστηκε όταν μου έδειξε φωτογραφίες της στα νιάτα της. Θυμήθηκα τα νιάτα μου, τα παιδικά μου χρόνια. Τότε, όπως φαίνεται, το παρελθόν βιώθηκε πολλές φορές και έγινε βαρετό. Αλλά το παρόν δεν είχε ενδιαφέρον. Δεν υπήρχε καθόλου μέλλον. Το βλέμμα έγινε θαμπό και άψυχο.

«Βλέπεις, μωρό μου, δεν με ενδιαφέρει πια να ζήσω». Δεν θα υπάρχει τίποτα καλό, καμία χαρά. Εδώ έρχεται το γήρας. Δεν έχω λόγο να ζω πια, γιατί δεν θα είμαι πια νέος.

Και σύντομα πέθανε πραγματικά. Όταν ένιωσε πολύ άσχημα, κάλεσα έναν ιερέα, και εκείνος την εξομολογησε και έδωσε άφεση αμαρτιών στον Μ.

Και τότε, καθώς έφευγε, μου είπε ήσυχα στο διάδρομο:

— Πόσο δύσκολο είναι να διώξεις αλλόθρησκους και λιγόπιστους. Όλη τους τη ζωή ζούσαν σύμφωνα με τα πάθη, και όταν αυτά τα πάθη κατέστη αδύνατο να ικανοποιηθούν, το ενδιαφέρον για τη ζωή εξαφανίστηκε. Δεν τους ενδιέφεραν τα πνευματικά πράγματα πριν, αλλά τώρα είναι πολύ αργά. Σχεδόν δεν πιστεύουν στη ζωή της ψυχής μετά το θάνατο του σώματος. Αποθαρρύνονται και φεύγουν πολύ πριν από την ώρα που τους έδωσε πραγματικά ο Κύριος.

Λίγα χρόνια αργότερα, στο κελί του ξενοδοχείου προσκυνήματος στο Optina Pustyn, συνάντησα μια μοναχή από το μοναστήρι Novodevichy. Η μητέρα της λεγόταν Φιλαρέτα. Ήταν μεγαλύτερη και φαινόταν περίπου εξήντα. Αργότερα, αφού γνωριστήκαμε καλύτερα, έμαθα ότι ήταν ήδη εβδομήντα δύο ετών. Κοιτάζοντάς την, θυμήθηκα τα λόγια του πνευματικού μου πατέρα, ηγουμένου Ν.: «Άνθρωποι που ζουν πνευματική ζωή, αγωνίζονται με τα πάθη τους, στο τέλος της ζωής τους θερίζουν τους καρπούς και φτάνουν σε πνευματικά ύψη. Υπάρχουν γριές, υπάρχουν γριές. Καταλαβαίνω;".

Ενθυμούμενος το σβησμένο βλέμμα της Μ., με έκπληξη συνάντησα το σοφό και ζωηρό βλέμμα της Μητέρας Φιλαρέτας, θαυμαστή με την περιέργειά της, το ενδιαφέρον της για τη ζωή, την ανάγνωση πνευματικών βιβλίων. Έγραψε τα λόγια των αγίων πατέρων που την ενδιέφεραν. Μερικές φορές με τηλεφώνησε για να μοιραστεί τις δηλώσεις που της έκαναν εντύπωση. Και θυμήθηκα τα λόγια του πνευματικού μου για τις γριές.

Η μητέρα του Φιλάρετου ήταν πολύ ενεργητική και ευδιάθετη. Παρακολουθούσε όλες τις ακολουθίες, στο κελί της διάβαζε τον κανόνα της προσευχής όρθια, ενώ οι μικρότερες αδερφές το έκαναν καθιστές, αναστενάζοντας ότι ήταν κουρασμένες το βράδυ. Δούλευε στον υπολογιστή για ώρες. Έμαθα ότι ήταν συνοδός κελιών στην πρώτη ηγουμένη της Μονής Νοβοντέβιτσι, η οποία αναβιωνόταν μετά από εβδομήντα χρόνια παύσης. Και τώρα βιάζομαι να ολοκληρώσω ένα δοκίμιο για αυτήν, για τη Μητέρα Σεραφείμ Τσιτσάγκοβα, την εγγονή του διάσημου Μητροπολίτη, Ιερομάρτυρα Σεραφείμ Τσιτσάγκοφ. Η φωτογραφία της βρίσκεται στο τραπέζι της μητέρας της Φιλαρέτας.

— Πόσο χρονών ήταν η μητέρα Σεραφείμ;

«Έλαβε μοναχικούς όρκους την ίδια στιγμή που έγινε ηγουμένη (κάτι που συμβαίνει πολύ σπάνια) σε ηλικία ογδόντα ετών. Πέθανε σε ηλικία ογδόντα πέντε ετών. Σε πέντε χρόνια, η μητέρα αποκατέστησε τη μονή Novodevichy, συγκέντρωσε αδελφές γύρω της, έγραψε βιβλία για τον παππού της και για το μοναστήρι.

Είμαι σε κατάσταση ακραίας έκπληξης και απόλαυσης για πολύ καιρό. Και η μητέρα Φιλαρέτα με κοιτάζει, χαμογελάει και μου δείχνει μια φωτογραφία της ηγουμένης της μητέρας της. Κοιτάζω για πολύ καιρό: έξυπνα νεαρά μάτια, πνευματική εμφάνιση. Καλοσύνη και αγάπη πηγάζουν από τη φωτογραφία.

Η Μητέρα Φιλαρέτα λέει ότι πριν από το μοναστήρι, η Ηγουμένη Σεραφείμα ήταν παγκοσμίου φήμης επιστήμονας, καθηγήτρια, διδάκτορας τεχνικών επιστημών και ότι άνοιξε ένα νέο κλάδο στη χημική βιομηχανία - παραγωγή λατέξ.

Και σε ηλικία ογδόντα ετών έφερε τον βαρύ σταυρό τής  ηγουμένης και ανέστησε το κεντρικό μοναστήρι της Μόσχας, όπου η προσευχή είχε διακοπεί για εβδομήντα δύο χρόνια. Ακούω την ιστορία της, κοιτάζω τη φωτογραφία και θέλω να κλάψω. Νομίζω ότι λένε για τέτοιους ανθρώπους: το πνεύμα υπερνικά τις σωματικές αναπηρίες.

Η μητέρα Φιλάρετα μιλάει με φειδώ για τον εαυτό της. Αλλά, σταδιακά επικοινωνώντας μαζί της μέρα με τη μέρα, αρχίζω να καταλαβαίνω ότι αυτή η κοντή, εύθραυστη καλόγρια είναι άξια να γράψει ένα βιβλίο για εκείνη.

- Μωρέ Φιλαρέτα, να γράψω μια ιστορία για σένα;

- Σχετικά με μένα; Τι φρίκη!

- Μητέρα, θα προσπαθήσω να μην σε επαινέσω, αλλά απλώς να γράψω μερικά ενδιαφέροντα γεγονότα. Κάποιος ηλικιωμένος θα τα διαβάσει και θα πιστέψει ότι η ζωή δεν τελειώνει στα εξήντα, ούτε καν στα ογδόντα!

- Λοιπόν, εντάξει, δοκίμασέ το, θυμήσου μόνο τη ρήση των αγίων πατέρων ότι «το να επαινείς έναν μοναχό είναι το ίδιο με το να σκοντάψεις έναν άνθρωπο που τρέχει».

-Θα θυμάμαι!

Η μητέρα Φιλάρετη, και μετά απλά η Λιουντμίλα Γκρέτσινα στον κόσμο, πίστευε στον Θεό όλη της τη ζωή. Αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Αεροπορίας της Μόσχας (MAI) και εργάστηκε ως μηχανικός. Νομίζει ότι αν δεν είχε έρθει στον Θεό, δεν θα ζούσε πια, όπως δεν ζουν πια κάποιοι συνομήλικοί της που συνεργάστηκαν μαζί της. Όταν όμως ο άνθρωπος μεγαλώνει πνευματικά, ο Κύριος του δίνει χρόνο και δεν μαδάει τον άγουρο καρπό.

Μιλάει για τον ερχομό της στην Εκκλησία. Ο εκκλησιασμός της Lyudmila Grechina έγινε αρκετά θαυματουργικά. Αυτή και ο γιος της ήταν στην Ιταλία. Βγήκα για μια βόλτα το βράδυ, θαυμάζοντας τους λόφους στο βάθος και κάποιο μοναστήρι, του οποίου μια όμορφη θέα άνοιγε από τον λόφο. Και ξαφνικά άκουσε μια φωνή:

— Αν γυρίσεις στη Ρωσία, θα πας σε μοναστήρι.

Αυτό ειπώθηκε τόσο ξεκάθαρα και ξεκάθαρα που, επιστρέφοντας στη Ρωσία, η Λιουντμίλα, που ήταν ήδη πενήντα επτά ετών εκείνη την εποχή, αποφάσισε να στραφεί στον πρεσβύτερο. Ήρθε στην Optina Pustyn στον εξομολόγο της Optina, τον πρεσβύτερο πατέρα Ηλία, γνωστό σε όλη τη Ρωσία.

Είναι δύσκολο να φτάσεις στον Πατέρα Ηλία, γιατί υπάρχουν πάντα περισσότεροι άνθρωποι που θέλουν να συμβουλευτούν τον γέροντα, να ζητήσουν τις προσευχές του ή απλώς τις ευλογίες του από ό,τι μπορεί να χωρέσει η μέρα ακόμη και ενός τέτοιου ασκητή. Αλλά η Λιουντμίλα, με τη βοήθεια του Θεού, όχι μόνο μπόρεσε να του μιλήσει αμέσως, αλλά έγινε και πνευματικό του παιδί. Ο γέροντας προέβλεψε τη μοναστική της πορεία. Αμέσως κάλεσε τη Λιουντμίλα να πάει στο μοναστήρι του Νοβοντέβιτσι.

— Τι λέτε για το Novodevichy; Ναι, υπάρχει ένα μουσείο εκεί, πατέρα!

Ο γέροντας χαμογέλασε και απάντησε:

— Εκεί είναι ένα μοναστήρι. Είναι ανοιχτό εδώ και τέσσερις μήνες.

- Ποιος θα με πάει εκεί στην ηλικία μου;!

- Πήγαινε, πήγαινε! Η ηγουμένη εκεί θα σας πάει, μην αμφιβάλλετε!

Και έδωσε μια περιγραφή της ηγουμένης, αν και δεν την είχε δει ποτέ στη ζωή του.

Η Λιουντμίλα πήγε στο μοναστήρι του Νοβοντέβιτσι. Και μένει εκεί δεκαπέντε χρόνια. Ο πατέρας Ηλί έγινε πνευματικός της πατέρας. Είναι αλήθεια ότι σπάνια έρχεται να τον δει. Κάποτε, που ήταν ήδη καλόγρια, σκέφτηκε: «Σπάνια βλέπω τον πατέρα μου, μήπως δεν με θεωρεί παιδί του;» Και έγινε λυπημένη. Λίγες μέρες αργότερα λαμβάνει ένα γράμμα από τον γέροντα. Και ξεκινά με τις λέξεις: «Πνευματικό μου παιδί!» Ο πατέρας με παρηγόρησε!

Η μητέρα Φιλαρέτα θυμάται περιπτώσεις της διορατικότητας του πνευματικού της πατέρα: «Ο πατέρας μπορούσε μερικές φορές να επαναλαμβάνει κατά λέξη τα λόγια που ειπώθηκαν στο κελί του μοναστηριού Novodevichy, αν και βρισκόταν τετρακόσια χιλιόμετρα από τη Μόσχα - στο Ερμιτάζ της Optina».

Κάποτε έφερε στον πνευματικό της ένα δώρο από την Αλεξάνδρεια - ένα πολύ καλής ποιότητας ράσο από φυσικό βαμβάκι. Στέκεται ανάμεσα στους προσκυνητές, περιμένοντας τον πατέρα Ηλία, κι εκείνος στέκεται κοντά, με την πλάτη του γυρισμένη της, απαντώντας στις ερωτήσεις κάποιου. Η μητέρα Φιλαρέτη περιμένει και η ίδια θυμάται πώς ο γέροντας έδωσε αμέσως όλα τα δώρα. Μια μέρα ένας προσκυνητής του δίνει ένα βάζο με μαρμελάδα φράουλα και αμέσως το δίνει στη μητέρα του Φιλαρέτη και λέει: «Ας δώσουμε τη μαρμελάδα στη μητέρα, τη χρειάζεται περισσότερο». Και τώρα οι σκέψεις της άρχισαν να την ενοχλούν για το ράσο - τελικά, ο ιερέας δεν θα το φορούσε, θα το έδινε σε κάποιον άλλο! Μακάρι να μπορούσε να το δυσφημήσει ο ίδιος! Ένα τέτοιο ράσο είναι καλό! Όχι, δεν θα το φορέσει μόνος του... Σίγουρα, θα το δώσει σε κάποιον...

Αυτή τη στιγμή ο γέροντας γυρίζει προς το μέρος της και της λέει:

- Έλα, δώσε μου ήδη το δώρο σου! Ναι, θα το φορέσω μόνος μου!

Η μητέρα του Φιλάρετου χαμογελάει.

— Μητέρα, ήταν δύσκολο να ξεκινήσεις τη μοναστική ζωή στο Novodevichy;

— Ο πρώτος χρόνος ήταν ιδιαίτερα δύσκολος: όλα έπρεπε να αποκατασταθούν, όλα εκ νέου, δεν υπήρχαν κελιά κατάλληλα για κατοίκηση. Στην αρχή ήμουν ένατος στη λίστα με τις αδερφές. Και μετά έγινε δεύτερη. Δεν επέζησαν όλοι. Η μοναστική ζωή είναι δύσκολη. Και μάλιστα σε ένα άστατο μοναστήρι.

Στην αρχή κοιμηθήκαμε στον ημιώροφο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου δεν υπήρχε θέρμανση.

Πετάμε κουβέρτες πάνω μας και κοιμόμαστε σαν σε φωλιές, μόνο ο ατμός ανεβαίνει από την ανάσα μας. Ανεβήκαμε τις σκάλες. Το να ανέβεις είναι εντάξει, αλλά το να κατέβεις είναι πιο δύσκολο. Δεν υπήρχε πού να πλυθούμε  μια φορά την εβδομάδα πηγαίναμε σε διάφορα μέρη για να κάνουμε ντους.

Θυμάμαι πώς ήταν εκείνη την εποχή, σχεδόν εξήντα χρονών. Σε μια δύσκολη στιγμή, όταν γεννήθηκαν σκέψεις ότι δεν θα αντέξει σε τέτοιες δοκιμασίες, ο πνευματικός της πατέρας έστειλε επιστολή. Σε αυτό έγραψε για το πόσο καλό είναι να εργάζεσαι σε ένα τόσο αρχαίο μοναστήρι. Και η απελπισία έφυγε.

Η Μητέρα Φιλαρέτα, όπως ήδη είπα, ήταν η συνοδός του κελιού της Ηγουμένης Σεραφείμας. Ήμουν δίπλα της τις τελευταίες μέρες της ζωής της στο νοσοκομείο. Θυμάται πώς, μετά από επιμονή της ηγουμένης, οι αδερφές την πήγαν, την 85χρονη μητέρα, από τον θάλαμο του νοσοκομείου σε μια βραδιά στη μνήμη του παππού της, του αγίου μάρτυρα Σεραφείμ (Τσιτσάγκοφ). Πώς τη συνόδευσε σε μια κατάμεστη βραδιά, χαμογελαστή, με τα άμφια του ηγουμένου. Όλο το βράδυ η ηγουμένη συμπεριφερόταν με τέτοιο τρόπο που κανείς δεν γνώριζε για την οδυνηρή κατάστασή της. Είχε όμως κάτι παραπάνω από είκοσι μέρες ζωής.

Η Μητέρα Φιλαρέτα θυμάται ότι όταν πέθανε η Μητέρα Σεραφείμ, τα δάχτυλα του δεξιού της χεριού διπλώθηκαν στο σημείο του σταυρού - προσευχόταν μέχρι την τελευταία στιγμή.

Τώρα η μοναχή Φιλαρέτα εργάζεται στο μοναστήρι Novodevichy: αναβιώνει τη μοναστική ζωή σε ένα νέο συγκρότημα στην περιοχή της Μόσχας. Χρειάστηκε να σηκώσει και τον σταυρό της ηγουμένης για λίγο.

Τα χρόνια περνούν, είναι ήδη πάνω από εβδομήντα. Ήρθε η ώρα της σύνταξης! Αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν. Και η Μητέρα Φιλάρετη κάθεται στο τραπέζι για να ολοκληρώσει τη σύνταξη ενός δοκιμίου για την ηγουμένη της. Ο Θεός να την βοηθήσει!