Δρ. Βενέδικτος Εγγλεζάκης.Ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού θρόνου π. Παύλος.

  Δρ. Βενέδικτος Εγγλεζάκης.

Ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού θρόνου π. Παύλος.

Κύπριος αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου. Ένας από τους πιο μορφωμένους κληρικούς που είχε ποτέ η Κύπρος. Γεννήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1947 στη Λεμεσό και το λαϊκό του όνομα ήταν Βενέδικτος.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1990 εισήλθε ως μοναχός στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο Έσσεξ της Αγγλίας. Τον ίδιο χρόνο χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος και τον Οκτώβριο του 1992 προεχειρίσθη σε αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Θρόνου. Πέθανε στις 13 Νοεμβρίου  1992 από ανίατη ασθένεια.

Ἐκεῖ, στόν ἀπέριττο τάφο, στο κοιμητήριο της

Από σημειώσεις μου στις παραδόσεις του στο

Παιδαγωγικό Ινστιτοῦτο (1980-81):

* Τον καθηγητή – θεολόγο πού δέν μπορεῖ νά ἀνταποκριθεῖ στό γνωσιολογικό τομέα μέσα στην τάξη, δέν τόν ἐμπιστεύονται οἱ μαθητές στά προσωπικά τους προβλήματα.

* Ὁ χριστιανός εἶναι μαθητής καί ὁδοιπόρος, γιατί βαδίζει συνεχῶς.

*

Ορισμένοι μόνο ὀνομαστῆκαν διδάσκαλοι, γιατί ὁ «Διδάσκαλος» εἶναι χάρισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

• Ο καθηγητής – θεολόγος ἔχει εἰδικήν κλήση, να διδάσκει τά νεαρά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, πράγμα πιό δύσκολο.

* Ἡ κλήση, τήν ὁποίαν καλεῖται νά κάνει ὁ θεολόγος μεσ' τά σχολεῖα, θά πρέπει νά εἶναι ὅπως τήν κλήση τῆς Μάρθας πρός τή Μαρία: «Ὁ Κύριος πάρεστι καί φωνεῖ σε». Νά εἶναι ἀγγελιαφόρος.

«Ὁ Διδάσκαλος εἶναι ἐδῶ καί σέ καλεῖ». Ἀπό τή στιγμή πού ἀρχίζει προσωπικό ἔργο («ἐγώ εἰμι καί καλῶ σε») ἀρχίζουν τά προβλήματα, παιδαγωγικά καί θεολογικά.

• Οἱ θεολόγοι στα σχολεῖα ὀφείλουν να καταλάβουν ὅτι κρατοῦν γιά τά παιδιά «τά κλειδιά τῆς Βασιλείας». Ἡ εὐθύνη εἶναι μεγάλη. Ὡστόσο, δέν ἔγκειται σ᾽ αὐτούς ἄν θά πιστέψουν ἤ ὄχι, ἀλλά στό να σπείρουν σωστά.

. Ἡ ἡλικία τῶν 12 – 18 χρόνων εἶναι ἡ πιό πρόσφορη ἡλικία, γιατί πιστεύει στην αλλαγή. Οἱ πιό μεγάλοι δέν ἔχουν πιά τή δύναμη. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει ποτέ τόσο συστηματικά μπροστά της τόν ἄνθρωπο, και ὅσο στήν ἡλικία αὐτή.

*

Στήν ἡλικία τῶν 10 – 13 χρόνων τό παιδί θεωρεῖ τό Θεό σάν πατέρα. Ὑπάρχει ἡ ἰδέα τῆς Ἐκκλησίας σάν ἰδέα τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ.

- * Ἡ Χριστιανική Ἠθική εἶναι ὀντολογική. Δέν ἀφορᾶ στο σχῆμα ἀλλά στό εἶναι. Τό ΠΩΣ τῆς ζωῆς κι ὄχι στό ΤΙ (τί θά κάνω; Τί ...). Όταν κατανοήσει τό πῶς θά κάνει τό τί.

*

Ἦθος = τό ποιόν. Τό εἶναι κι ὄχι τό ἐξωτερικό

Λ σχῆμα. Η φιλοσοφική ἠθική κινεῖται μεταξύ καλοῦ- κακοῦ. Ἡ Χριστιανική ηθική μεταξύ εἶναι – μηδέν, Ζωῆς – θανάτου.

* Ἡ ἀγάπη εἶναι πέρα ἀπό τίς ἀξίες, γιατί δέν ἔχει μέτρο. Εἶναι ὅπως ἡ ἁγιότητα.

* Ἡ εἰκόνα εἶναι ἡ ἔκφραση τῆς ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ.

* Τήν Ἀλήθεια τήν προσεγγίζει μόνο ὁ «μετά πράξεως γινώσκων καί μετά γνώσεως πράττων».

* Ἡ Παλαιά Διαθήκη ἔχει ἀξία καί καθ᾿ ἑαυτήν κι ὡς τύπος.

* Πρίν τή δημιουργία δέν ὑπῆρχε τίποτα ἐκτός τοῦ Θεοῦ. Ἡ δημιουργία εἶναι ἤδη μία κένωση τοῦ Θεοῦ.

«Ἡ ἐπιστήμη εἶναι γνώση. Κι ὅταν ἡ γνώση ἐφαρμόζεται λέγεται Τεχνολογία.

* Γιά ν' ἀφυπνισθεῖ ἡ συνείδηση πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἔλθει εἰς ἑαυτόν.

* Η Θρησκεία δέν εἶναι θέμα συζητήσεων αλλά βιώματος. Ἡ αὐθεντία εἶναι ἐξωτερικό φαινόμενο, ἡ ἀλήθεια πηγάζει εσωτερικά.

* Το θάμβος καί ἡ ἀπελπισία εἶναι τά δυό πρῶτα βήματα γιά τήν πορεία πρός τό Θεό,

* Δέν ὑπάρχουν πραγματικοί ἄθεοι στην εφηβική ἡλικία. Ὁ ἀθεϊσμός τους εἶναι σημασιολογικός – ἀπορρίπτουν μία σημασία τοῦ Θεοῦ ὅπως ἐμεῖς Τόν παρουσιάζομε. Δέν πρέπει νά τιμωρούνται γιά τήν ἀθεΐα τους.

* Ὁ χρυσοῦς κανόνας τῆς παιδαγωγικῆς: ὅ,τι ξέρει και μαθητής τό λέει ὁ μαθητής κι ὅ,τι δέν ξέρει τό λέει ὁ δάσκαλος.

Από τίς σημειώσεις μου στις μηνιαίες συνάξεις (1980 – 1981) στόν ἅγιο Λάζαρο

Αποσπασματικά σημεῖα, βασισμένα στους στίχους τῶν Καθολικῶν ἐπιστολῶν τοῦ Ἰωάννη.

* Η μαρτυρία τῶν Ἀποστόλων, τῶν παλαιοτέρων καί συγχρόνων ἁγίων εἶναι ἀληθής γιά ὅσους ἔχουν τό ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα μ' ἐκείνους.

* Κανείς δέν μπορεῖ ν' ἀπαντήσει στίς ἐπικρίσεις τῶν κατηγόρων, ὅτι δέν ὑπάρχει αἰώνια ζωή ἤ Ἀνάσταση, γιατί εἶναι θέμα ἐσωτερικῆς Χάριτος οπού διώχνει τό θάνατο καί νικᾶ ἡ ζωή. Ἄν δέν νιώθουμε μέσα μας νά νικᾶ ἡ ζωή (ἀγάπη, ἀρετές, καλοσύνη), ἀλλά μένουμε στο θάνατο (πάθη,

ἐγωισμός) σημαίνει πώς δέν πᾶμε καλά. Ὁ θάνατος τά  πάθη νικᾶται μέ τή μυστηριακή ζωή καί τόν ἀγώνα.

* Τα σαρκικά πάθη δέν εἶναι τά μεγαλύτερα ἀλλά τά πρῶτα, πού θά πρέπει νά νικηθοῦν γιά νά προχωρήσουμε. Υπάρχουν μεγαλύτερα πάθη, ὅπως ὁ ἐγωισμός. Ἡ πρώτη ἀρετή εἶναι ἡ ἀγάπη.

* Ἡ Ἐκκλησία πρῶτα «θεᾶται», «ψηλαφεῖ» τό Θεό καί μετά ἀναγγέλλει. Ἐκεῖνοι πού κηρύττουν πρέπει νά ἔχουν πεῖρα τοῦ Θεοῦ, νά ἔχουν τήν αἰώνια Ζωή. Ὁ κόσμος ἄν δέν πιστεύει, ἄν δέν δέχεται τή μαρτυρία μας, ἄς ξαναδοῦμε τή δική μας μαρτυρία. Ἄν εἶναι αὐτή πού πρέπει ὁ κόσμος θά τή δεχτεῖ, τουλάχιστον ἡ πλειοψηφία. Υπάρχουν καί οἱ ἀρνητές, ὅπως ὑπῆρχαν καί στό Χριστό.

* Ὁ κάθε πιστός πρέπει νά μαρτυρεῖ εἴτε μέ τά λόγια (ἄν μπορεῖ) εἴτε μέ τή ζωή εἴτε μέ τή διακονία.

Ἡ διακονία εἶναι μαρτυρία, σύμφωνα μέ τό λόγο τοῦ Κυρίου: «ἵνα ἴδωσι τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν Πατέραν ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Ἐάν διακονοῦμε χωρίς να δίνουμε μαρτυρία Χριστοῦ, τό ἔργο μας εἶναι ἀνθρωπιστικό. Ἄν δέν τό κάνουμε γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τό κάνουμε ὡς φιλάνθρωποι. Ὁ ἀνθρωπιστής ἐλεεῖ ἀπό οἶκτο. Ὁ χριστιανός βλέπει το συνάνθρωπό του σάν τό Χριστό.Επειδή ἀγαπᾶ τό Χριστό γι' αὐτό καί ἐλεεῖ τόν φτωχό, ἔστω κι ἄν τόν κοροϊδεύει ὅπως τό παράδειγμα τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τοῦἐλεήμονος μέ τόν φτωχό πού τόν ἐκμεταλλεύετο κι ὁ ἅγιος εἶπε: «μήπως εἶναι ὁ Κύριός μου καί μέ δοκιμάζει». Ἡ ἀγάπη εἶναι ὑπέρβαση τῆς δικαιοσύνης.

• Τό Εὐαγγέλιο εἶναι τό χαρμόσυνο μήνυμα πού πῆρε ὁ Υἱός ἀπό τόν Πατέρα καί τό ἔδωσε στούς Μαθητές Του κι αὐτοί στήν Ἐκκλησία.

- * Ὅταν λέμε ὅτι ὁ Θεός εἶναι μυστήριο, δέν ἐννοοῦμε ὅτι εἶναι πρόβλημα. Το πρόβλημα ἔχει λύση. Τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ δέν ἔχει λύση. Το μυστήριο δέν λύνεται· προσεγγίζεται. Ὅσοι θέλουν νά γνωρίσουν το μυστήριο πρέπει νά μποῦν μέσα σ' αὐτό.

Πρέπει να ζήσουν μέσα στό Θεό, γιά νά γνωρίσουν κατό Θεό. Καί γιά νά Τόν γνωρίσουν, πρέπει ν'ἀποφασίσουν νά ἀρχίσουν τήν πορεία πρός τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι θέμα καρδιᾶς, ὄχιΤου  λογικοῦ.

* «Ὁ Θεός φῶς ἐστι καί σκοτία ἐν αὐτῷ οὐκ ἔστιν οὐδεμία»: Φαίνεται πώς ὑπῆρχαν ἄνθρωποι πού θεωροῦσαν κάποιαν «σκοτία» στό Θεό. Όπως καί σήμερα νομίζουν μερικοί ὅτι ὁ Θεός έχει κάποιο «σκότος», ὅπως ὀργή ἤ νά θέλει να τιμωρήσει.

Ἀκοῦμε νά λένε: «Ο Θεός τιμωρεῖ τούς κακούς, ὁ Θεός ὀργίζεται». Βέβαια παιδαγωγεῖ, που στή δική μας γλώσσα αὐτό ὀνομάζεται ὀργή. Ακόμα, παρουσιάζουν τό Θεό σάν ὑπεράνθρωπο τιμωρόν  πού ἀπαιτεῖ τήν τιμήν Του. Ἔτσι ἀποδίδουν στό Θεό «σκοτία». Ὅμως ὁ Θεός εἶναι Φῶς καί «δέν ὑπάρχει σ' αὐτόν καθόλου σκοτάδι». Ἔτσι θά πρέπει να βλέπουμε τό Θεό καί στήν προσωπική μας ζωή, ὄχι ὡς τιμωρόν πού ἐκδικεῖται, τύραννο, δικαστή, ἀλλά σάν πατέρα πού πρέπει νά Τόν ἐμπιστευόμαστε καί στή χαρά καί στή λύπη. Πίσω ἀπό τή φαινομενική του εγκατάλειψη υπάρχει τό φῶς Του, γιατί εἶναι φῶς.

* Ἡ κοινωνία μέ τό Θεό σημαίνει δόσιμο καρδιᾶς, ἀγώνα γιά κάθαρση, ἴσως ισόβια, ἀλλά σημασία ἔχει ν᾿ ἀγωνιζόμαστε.

* «Ἐάν περιπατῶμεν ἐν τῷ φωτί», ἐάν ἀγωνιζόμαστε ὅσο μποροῦμε, τότε τό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ θά μᾶς καθαρίσει ἀπό κάθε ἁμαρτία. Δέν λέει ὅτι θα γίνουμε ἀναμάρτητοι.

* «Όποιος λέει πώς μένει σταθερά ἑνωμένος μαζί του ὀφείλει νά ζεῖ ὅπως ἀκριβῶς ἔζησε ἐκεῖνος»:

Κανείς δέν πειράχτηκε καί ὑπέφερε περισσότερο ἀπό τόν Ἰησοῦ. Ἔζησε σαν τέλειος ἄνθρωπος, ἔχοντας ἀνθρώπινη θέληση καί ἀνθρώπινες ἀνάγκες. Γι' αὐτό καί θά κρίνει Ἐκεῖνος κι ὄχι ὁ Πατέρας. Ὅσοι θέλουν να μένουν, να περιπατοῦν μέ τό Θεό, ὀφείλουν νά ἀκολουθήσουν τόν Ἰησοῦ, να ζήσουν ὅπως Ἐκεῖνος ἔζησε.

* «Ὅποιος λέει πώς βρίσκεται ἤδη μέσα στό φῶς ἀλλά μισεῖ τόν ἀδελφό του, αὐτός βρίσκεται ἀκόμα μέσα στο σκοτάδι»· τρίτη κατάσταση μεταξύ μίσους καί ἀγάπης δέν ὑπάρχει. Η ἀγάπη, ἤ μίσος εἶναι γεμάτη ἡ καρδιά. «Ὁ ἄνθρωπος ἢ εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἤ φορεῖ τή μάσκα τοῦ διαβόλου» (Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης). Κανείς ἀπό τούς Πατέρες δέν δέχεται τή μέση κατάσταση.

* Ο «κόσμος» εἶναι ὁ τρόπος ζωῆς ἔξω ἀπό τό Θεό. Φανερώνει τή σφαίρα τῆς ζωῆς πού δέν δέχεται τό Θεό κι ἀντιτίθεται σ' αὐτόν. Εἶναι ὁ κόσμος τῆς ἁμαρτίας.

* «Μήν ἐμπιστεύεστε ὅλους ἐκείνους πού ἰσχυρίζονται πώς ἔχουν τό Πνεῦμα, ἀλλά δοκιμάζετέ τους για να διαπιστώσετε ἄν τό Πνεῦμα ποὺ ἔχουν, προέρχεται ἀπό τό Θεό»: Ἔργον κάθε ποιμένος καί κάθε χριστιανοῦ εἶναι ἡ δοκιμασία τῶν πνευμάτων. Η βάση τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ διάκριση, ὡς χάρισμα τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ο φωτισμός τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἀναγκαῖος γιά νά μήν πέφτουν στά ἄκρα· εἴτε ἀριστερά μέ τά διάφορα πάθη, εἴτε δεξιά μέ τό φανατισμό.

* Ο Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ Χάρις, γιά νά κατέβει στο βάθος τοῦ ἀνθρώπου χρειάζεται χρόνος καί «κούνημα». Όπως τό λάδι, γιά νά κατεβεῖ στό βάθος τοῦ νεροῦ πρέπει να κουνηθεῖ τό ποτήρι, ἔτσι καί γιά νά κατεβεῖ ἡ Χάρις στο βάθος τοῦ ἀνθρώπου καί νά τόν θεραπεύσει μέχρι τέλους, πρέπει να «κουνηθεῖ» ὁ ἄνθρωπος, νά δοκιμαστεῖ ἀπό τό Θεό.

* Όσο πιό πολύ καταλαβαίνουμε ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ, τόσο πιό πολύ Τόν ἀγαποῦμε καί τόσο πιό πολύ ἀγαποῦμε τους συνανθρώπους μας. Τό πρῶτο μήνυμα πού θά πρέπει να φέρουμε στούς ἔξω ἤ στούς πρό τῶν πυλών τῆς Ἐκκλησίας, δέν εἶναι τό «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (κι άλλες Θρησκεῖες τό λέγουν, ὅπως καί οἱ ἀνθρωπιστές) οὔτε τό «ἀγάπα τό Θεό» (πῶς θά Τόν ἀγαπήσει ἀφοῦ δέν Τόν ξέρει;), ἀλλά ὅτι ὁ Θεός σέ ἀγαπᾶ· σέ ἀγαπᾶ ἔμπρακτα μέχρι θανάτου, στο πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

* Ἡ ἀγάπη πρός τούς ἄλλους πηγάζει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδή Ἐκεῖνος μᾶς ἀγάπησε, γι' αὐτό κι ἐμεῖς ἀγαποῦμε τούς ἄλλους. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δέν ἔχει καθόλου τό κατοχυρωτικό – κατακτητικό στοιχεῖο, ἀλλά εἶναι τελείως ἀνιδιοτελής.

Μᾶς ἀγαπᾶ γιά ν' ἀγαπήσουμε τούς ἄλλους.

Βιβλιογραφία.

Συναντήσεις - Αναζητήσεις - Αποκαλύψεις

Πατήρ Ανδρέας Αγαθοκλέους.