Μεγάλοι Ρώσοι πρεσβύτεροι του 20ου αιώνα . 3

 

Όπτινα γέροντες

Άγιος Βαρσανούφιος (Πλικάνκοφ) (1845–1913)

Ο μοναχός Νεκτάριος μίλησε για τον Γέροντα Βαρσανούφιο: «Από λαμπρός στρατιωτικός, σε μια νύχτα, με το θέλημα του Θεού, έγινε μεγάλος γέροντας».

Σε όλη την εμφάνιση του Γέροντα Βαρσανούφιου υπήρχε κάτι παρόμοιο με τους μεγάλους προφήτες ή αποστόλους, που αντανακλούσαν τη δόξα του Θεού πάνω τους με λαμπρό φως.

Ήταν ένας γίγαντας του πνεύματος. Χωρίς τη συμβουλή και την ευλογία του μοναχού Βαρσανούφιου, κανείς -ούτε ο ηγούμενος της μονής π. Ξενοφών- δεν έκανε τίποτα. Οι πνευματικές του ιδιότητες και η μεγάλη γοητεία που είχε σε όλα τα πνευματικά του παιδιά μπορούν να κριθούν από μια σύντομη έκφραση από την ταφόπλακα του: «Δεν μπορείς να αντικαταστήσεις έναν γίγαντα με μικρά δέντρα».

Οδηγίες του Γέροντα Βαρσανούφιου

Μια μέρα έρχεται ένας εγκόσμιος άνθρωπος και με ρωτάει: «Πώς να περπατήσω το μονοπάτι του Θεού; Δίδαξέ με». Το σκέφτηκα. Τι να του πω; Και μετά λέω: «Έχεις διαβάσει το Ψαλτήρι;» - «Διαβάστε». – «Λέει: Ο Κύριος θα διδάξει τους πράους με τον τρόπο Του ( Ψαλμ. 24:9  ).

Αυτό σημαίνει, πρώτα απ' όλα, πρέπει να ξέρετε ότι ο ίδιος ο Κύριος διδάσκει τους τρόπους του Κυρίου, αλλά δεν διδάσκει όλους, αλλά μόνο εκείνους που είναι πράοι, που ταπεινώνονται. Ταπεινώσου, λοιπόν, να είσαι πράος και ο Κύριος δεν θα σε αφήσει και ο Ίδιος θα σε διδάξει πώς να περπατάς αυτό το μονοπάτι».

* * *

Λίγοι άνθρωποι στον κόσμο γνωρίζουν για αυτόν τον αγώνα (με πάθη. - Εκδ.). Όταν ρωτήθηκε πώς να σωθεί, η πιο καλοπροαίρετη απάντηση είναι ότι χρειάζεται να προσευχηθείτε στον Θεό για σωτηρία, και αν προσευχηθείτε, θα σωθείτε. Και δεν φεύγουν από αυτόν τον κύκλο. Εν τω μεταξύ, η προσευχή ενός παθιασμένου ανθρώπου θα τον σώσει. Ο στόχος, ο μοναδικός στόχος της ζωής μας είναι να ξεριζώσουμε τα πάθη και να τα αντικαταστήσουμε με το αντίθετο - τις αρετές. Ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσουμε αυτόν τον αγώνα είναι ο εξής: αν και όλα τα πάθη είναι εγγενή μέσα μας, άλλα σε μεγαλύτερο βαθμό, άλλα σε μικρότερο βαθμό. Πρέπει να καθορίσουμε ποιο πάθος μας κυριαρχεί και να οπλιστούμε εναντίον του. Είναι αδύνατο να πολεμήσεις όλα τα πάθη ταυτόχρονα - θα σε στραγγαλίσουν. Έχοντας κατακτήσει ένα πάθος, προχωρήστε στην εξάλειψη ενός άλλου κ.λπ.

Ένα άτομο που έχει επιτύχει απάθεια λαμβάνει, σαν να λέγαμε, ένα δίπλωμα για το δικαίωμα εισόδου στη Βασιλεία των Ουρανών και γίνεται συνομιλητής με αγγέλους και αγίους. Είναι αδύνατο για ένα άτομο που δεν έχει κατακτήσει το πάθος να είναι στον παράδεισο θα κρατηθεί σε δοκιμασίες. Ας υποθέσουμε όμως ότι μπήκε στον παράδεισο, αλλά δεν μπορεί να μείνει εκεί, και ο ίδιος δεν θέλει. Όπως είναι δύσκολο για έναν κακομαθημένο άνθρωπο να βρίσκεται σε μια καλά μορφωμένη κοινωνία, έτσι είναι δύσκολο για έναν παθιασμένο άτομο να βρίσκεται σε μια κοινωνία απαθών. Ένας ζηλιάρης θα παραμείνει ζηλιάρης στον ουρανό, ένας περήφανος δεν θα γίνει ταπεινός στον Παράδεισο. Οι άνθρωποι με αντίθετες απόψεις δεν καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον και συχνά προκαλούν κακό.

Άγιος Ανατόλιος (Potapov) (1855–1922)

Το 1906, ο μοναχός Ανατόλι άρχισε τη γεροντική του υπηρεσία.

Τα προφητικά λόγια του γέροντα, που ειπώθηκαν στις 2 Φεβρουαρίου 1917, είναι ευρέως γνωστά: «Θα γίνει καταιγίδα και το ρωσικό πλοίο θα σπάσει. Ναι, θα συμβεί, αλλά οι άνθρωποι σώζονται επίσης από ξύλα και συντρίμμια. Δεν θα πεθάνουν όλοι, δεν θα πεθάνουν όλοι». Όταν όσοι άκουγαν αυτά τα λόγια έμειναν κατάπληκτοι και άθελά τους άρχισαν να κλαίνε, ο γέροντας πλησίασε τη μοναχή Βαρβάρα, έβαλε το χέρι του στο κεφάλι και είπε: «Τίποτα, μόνο μη φοβάσαι τίποτα. Θεός δεν θα εγκαταλείψει αυτούς που εμπιστεύονται σε Αυτόν. Πρέπει να προσευχηθούμε, πρέπει όλοι να μετανοήσουμε και να προσευχηθούμε θερμά». Στη συνέχεια, γυρίζοντας προς τον αδελφό του, ρώτησε: «Τι θα συμβεί μετά από μια καταιγίδα;» Κάποιος είπε ότι μετά από μια καταιγίδα επικρατεί ηρεμία. «Έτσι είναι», είπε ο ιερέας, «έτσι. Και θα υπάρχει ηρεμία». Οι παρευρισκόμενοι είπαν:

«Μα το πλοίο έφυγε, χάθηκε, χάθηκε, όλα χάθηκαν!»

«Όχι έτσι», απάντησε ο γέροντας, «θα αποκαλυφθεί ένα μεγάλο θαύμα του Θεού, ναι». Και όλα τα θραύσματα, με το θέλημα του Θεού και τη δύναμή Του, θα συγκεντρωθούν και θα ενωθούν, και το πλοίο θα αναδημιουργηθεί με την ομορφιά του και θα ακολουθήσει τον δρόμο του, που προορίζεται από τον Θεό. Έτσι θα είναι, ένα θαύμα προφανές σε όλους.

Ο μοναχός Ανατόλιος, όπως και άλλοι πρεσβύτεροι και κάτοικοι της Όπτινα, είδε την εκπλήρωση πολλών προφητειών των πρεσβυτέρων της Όπτινα για νέους διωγμούς των Χριστιανών.

Η παραμονή του γέροντα στο Ερμιτάζ της Optina, η συνεχής υποδοχή των επισκεπτών, οι φλογερές προφητείες και οι οδηγίες - όλα αυτά ήταν ένα κατόρθωμα εξομολόγησης.

Μια μέρα ο γέροντας ζήτησε από τη μητέρα του Αμβροσία, η οποία βρίσκονταν στο κρεβάτι της, να διαβάσει ένα βιβλίο που περιέγραφε πώς ένα πλοίο βυθιζόταν στη θάλασσα και όλοι σώζονταν όσο καλύτερα μπορούσαν: άλλοι μπήκαν σε μια βάρκα, άλλοι σε μια σανίδα. , μερικοί απλά απέπλευσαν, μόνο ο καπετάνιος στάθηκε στο τιμόνι και προσευχήθηκε, δεν πήγε πουθενά, στάθηκε και προσευχήθηκε μέχρι το τέλος, και οι ουρανοί άνοιξαν μπροστά του - και είδε τον Σωτήρα...

Με αυτή την ανάγνωση, ο γέροντας υπέδειξε κρυφά την έννοια του άθλου των τελευταίων πρεσβυτέρων της Optina, που παρέμειναν στο Ερμιτάζ της Optina μέχρι το τέλος, εκτελώντας προσευχή και εξομολόγηση κατά τη διάρκεια της «θύελλας» στο τιμόνι του ανακλινόμενου πλοίου της Ρωσίας. .

Οδηγίες του Αγίου Ανατολία

«Εδώ ζητάς τον πιο γρήγορο τρόπο για την ταπεινοφροσύνη. Φυσικά, πρώτα απ' όλα θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας ως το πιο αδύναμο σκουλήκι, που δεν μπορεί να κάνει τίποτα καλό χωρίς το δώρο του Αγίου Πνεύματος από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, που δόθηκε με την προσευχή των δικών μας και των γειτόνων μας και με το έλεός Του... ”

* * *

Ο δάσκαλός μας είναι η ταπεινοφροσύνη. Ο Θεός αντιστέκεται στους υπερήφανους, αλλά δίνει χάρη στους ταπεινούς. Και η χάρη του Θεού είναι το παν... Εκεί έχεις τη μεγαλύτερη σοφία. Ταπεινώσου, λοιπόν, και πες στον εαυτό σου: «Αν και είμαι κόκκος άμμου στη γη, ο Κύριος νοιάζεται και για μένα, και ας γίνει το θέλημα του Θεού σε μένα...» Τώρα, αν το λες αυτό όχι μόνο με το δικό σου μυαλό, αλλά και με την καρδιά σου, και πραγματικά με τόλμη, όπως θα έπρεπε να είναι αληθινός Χριστιανός, βασίσου στον Κύριο, με τη σταθερή πρόθεση να υποταχθείς στο θέλημα του Θεού, όποιο κι αν είναι αυτό, τότε τα σύννεφα θα διαλυθούν μπροστά σου και ο ήλιος θα βγει και θα σε φωτίσει και θα σε ζεστάνει, και θα γνωρίσεις την αληθινή χαρά από τον Κύριο, και όλα θα σου φαίνονται καθαρά και διάφανα, και θα σταματήσεις να βασανίζεσαι, και η ψυχή σου θα νιώσει άνετα...

Άγιος Νεκτάριος (Tikhonov) (1857–1928)

Τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια, οι προσκυνητές έρχονταν στην Όπτινα σε σύγχυση, με πόνο και αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε από τους πρώτους μήνες της επανάστασης. Πολλοί από αυτούς αναζητούσαν απάντηση στο κύριο ερώτημα: πόσο θα διαρκούσε η σοβιετική εξουσία;.. Και πολλοί ήταν σίγουροι ότι οι πρεσβύτεροι της Optina θα έπρεπε να το γνωρίζουν σίγουρα... Ο Γέροντας Νεκτάριος (εκλέχθηκε στην πρεσβεία το 1913) δεν δώστε σε κανέναν την παραμικρή ελπίδα ότι η νέα κυβέρνηση θα τελειώσει σύντομα. Αντίθετα, ο Μοναχός Νεκτάριος μίλησε για την ανάγκη της Υπομονής, της προσευχής, της προετοιμασίας για ακόμη μεγαλύτερες δοκιμασίες... Παρόλα αυτά, η γενική κατάσταση όλων που επέστρεφαν από κοντά του ήταν εύθυμη και χαρούμενη. Τα πνευματικά παιδιά του πρεσβύτερου επέστρεψαν από την Όπτινα για να βρεθούν ξανά στο χάος της επανάστασης των Μπολσεβίκων, αλλά αντιλήφθηκαν τα πάντα εντελώς διαφορετικά. Θυμήθηκα τα λόγια του Ευαγγελίου: «Μη φοβάσαι, μικρό ποίμνιο!».

Πολλά ζητήματα επιλύθηκαν από τον Άγιο Τύχων σύμφωνα με τη γνώμη του Γέροντα Νεκταρίου - ο γέροντας εξέφρασε την άποψή του για αυτό ή εκείνο το ζήτημα, αυτό μεταφέρθηκε στον Πατριάρχη, ο οποίος ενεργούσε πάντα με τη συμβουλή του γέροντα.

Μετά το κλείσιμο της Όπτινας, ο γέροντας έζησε στο χωριό. Kholmischi, όπου και πέθανε.

Διδαχές του Αγίου Νεκταρίου

Ο Γέροντας Νεκτάριος είπε: «Η Ρωσία θα ξεσηκωθεί και δεν θα είναι πλούσια υλικά, αλλά θα είναι πλούσια στο πνεύμα, και στην Όπτινα θα υπάρχουν ακόμη επτά λυχνάρια, επτά στύλοι».

* * *

Κοίτα πόσο όμορφο είναι: ο ήλιος, ο ουρανός, τα αστέρια, τα δέντρα, τα λουλούδια... Αλλά δεν υπήρχε τίποτα πριν! Τίποτα! - επανέλαβε αργά ο γέρος, απλώνοντας το χέρι του από αριστερά προς τα δεξιά. «Και ο Θεός δημιούργησε τέτοια ομορφιά από το τίποτα». Έτσι είναι και με τον άνθρωπο: όταν ειλικρινά συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι τίποτα, τότε ο Θεός θα αρχίσει να δημιουργεί μεγάλα πράγματα από αυτόν.

* * *

Σε μια δύσκολη, στενή κατάσταση, ο Γέροντας Νεκτάριος πρόσταξε να προσεύχονται έτσι: «Κύριε, δώσε μου τη χάρη Σου!». Και τότε ένα σύννεφο έρχεται από πάνω σου και προσεύχεσαι: «Δώσε μου χάρη!» Και ο Κύριος θα μεταφέρει το σύννεφο στο παρελθόν.

* * *

Όταν ρωτήθηκε πώς να αγαπάμε τον Χριστό, ο γέροντας απάντησε: «Πάρτε ένα μάθημα από τον ίδιο τον Χριστό: «Αγαπάτε ο ένας τον άλλον όπως εγώ σας αγάπησα». Πρώτα από όλα, πρέπει να προσπαθήσουμε να αγαπήσουμε τον πλησίον μας και από τον πλησίον η αγάπη θα μεταφερθεί στον Χριστό. Αλλά πρέπει να αγαπάς τον πλησίον σου ειλικρινά, και όχι με υπολογισμό - μόνο τότε μπορεί να υπάρξει επιτυχία».

Ο γέροντας είπε ότι «ευχαριστούσαν τον Κύριο, αλλά η σημερινή γενιά έπαψε να ευχαριστεί τον Κύριο, και τώρα λείπουν τα πάντα, οι καρποί θα γεννηθούν άσχημα και κάποιοι θα αρρωστήσουν».

Ο γέροντας είπε επίσης ότι είναι πολύ καλό αν ο Κύριος δεν ακούει την προσευχή για πολύ καιρό. Απλά πρέπει να συνεχίσετε να προσεύχεστε και να μην χάνετε την καρδιά σας: «Η προσευχή είναι κεφάλαιο: όσο περισσότερο βρίσκεται το κεφάλαιο, τόσο περισσότερο ενδιαφέρον φέρνει. Ο Κύριος στέλνει το έλεός Του όταν τον ευχαριστεί. όταν είναι χρήσιμο να αποδεχτούμε. Αν χρειαζόμαστε επειγόντως κάτι, τότε θα πρέπει να προσευχηθούμε δύο ή τρεις φορές και να ευχαριστήσουμε τον Θεό για την εκπλήρωση του αιτήματος. Μερικές φορές μετά από ένα χρόνο ο Κύριος εκπληρώνει το αίτημα. Ένα παράδειγμα πρέπει να πάρουμε από τον Ιωακείμ και την Άννα. Προσεύχονταν σε όλη τους τη ζωή και δεν έχασαν την καρδιά τους, αλλά συνέχισαν να ελπίζουν, και τι παρηγοριά τους έστειλε ο Κύριος!».

Ο γέροντας είπε: «Προσευχηθείτε σωματικά - ο Κύριος ο Θεός θα στείλει τη χάρη Του για να σας βοηθήσει». Αυτό σημαίνει προσευχή με τόξα από τη μέση, και όταν χρειάζεται, με τόξα στο έδαφος. Ο γέροντας μάλιστα στάθηκε μπροστά στις εικόνες, έβαλε αργά το σημείο του σταυρού πάνω του και έσκυψε χαμηλά, αγγίζοντας το έδαφος με το δεξί του χέρι, και μου είπε: «Να προσεύχεσαι έτσι».

Μοναχός Nikon (Belyaev) (1888–1931)

Ο μοναχός Νίκων ήταν μαθητής του μοναχού Γέροντα Βαρσανούφιου.

Η σχέση μεταξύ του μοναχού Νίκωνα και του μοναχού Βαρσανούφιου ήταν ένα αληθινό παράδειγμα αρχαίας γεροντότητας και μαθητείας. Έτσι, στην αρχαιότητα, οι πνευματικοί γίγαντες αναπτύχθηκαν από αληθινούς μαθητές.

Η γεροντότητα του μοναχού Νίκωνα έγινε στα τελευταία χρόνια της Όπτινα. Το 1923, το αγροτικό άρτελ, υπό το πρόσχημα του οποίου λειτουργούσε ακόμη το μοναστήρι της Όπτινα, έκλεισε και μετονομάστηκε σε μουσείο. Ο ναός του Καζάν αφέθηκε στους μοναχούς. Ο μοναχός Ισαάκ, που έγινε πρύτανης, ευλόγησε τον Γέροντα Νίκωνα να υπηρετήσει και να δεχτεί όσους προσέρχονταν για εξομολόγηση. Μετά τη σύλληψή του και την εξορία του στο Χολμίστσι, ο Γέροντας Νεκτάριος του παρέδωσε τα πνευματικά του παιδιά. Και ο μοναχός Νίκων έγινε ο εξομολόγος της ιεράς μονής. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, τα πνευματικά του παιδιά άρχισαν να τον αντιμετωπίζουν ως ηλικιωμένο.

Ο μοναχός Νίκων χρειάστηκε να μαραζώσει στη φυλακή περισσότερες από μία φορές, αλλά και εκεί, σε ένα κοινό κελί, ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικούς χαρακτήρα και πεποιθήσεις, δεν εγκατέλειψε το ποιμαντικό του καθήκον. Πέθανε στην εξορία.

Από τις πνευματικές διδαχές του αγίου Νίκωνα

Δεν χρειάζεται να αντιστέκεσαι και να παλεύεις με ανθρώπους που προκαλούν το κακό, όχι μόνο στην πράξη ή στα λόγια, αλλά ακόμα και στις σκέψεις σου. Διαφορετικά οι δαίμονες θα νικήσουν. Πρέπει να προσευχόμαστε για τέτοιους ανθρώπους. Τότε ο Κύριος θα βοηθήσει και οι δαίμονες θα υποχωρήσουν.

* * *

Όταν σκουπίζουν ένα δωμάτιο, δεν κοιτάζουν τα σκουπίδια, αλλά τα ρίχνουν όλα σε ένα σωρό και αυτό είναι όλο. Κάντε το ίδιο. Εξομολογήστε τις αμαρτίες σας στον εξομολογητή σας, και αυτό είναι όλο, αλλά μην προχωρήσετε στην εξέταση τους.

* * *

Πολλοί αναζητούν, σαν να είναι απαραίτητο, έναν εξομολογητή μιας υψηλής ζωής και, μη βρίσκοντας έναν, απελπίζονται, και επομένως σπάνια, σαν απρόθυμα, έρχονται να εξομολογηθούν. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Πρέπει να πιστεύουμε στο ίδιο το Μυστήριο της Εξομολόγησης, στη δύναμή του, και όχι στον τελεστή του Μυστηρίου. Αρκεί μόνο ο εξομολόγος να είναι ορθόδοξος και νόμιμος. Δεν χρειάζεται να υποστηρίζουμε ότι οι προσωπικές ιδιότητες ενός εξομολογητή σημαίνουν πολλά, αλλά πρέπει να πιστεύει κανείς και να γνωρίζει ότι ο Κύριος, που ενεργεί σε κάθε Μυστήριο με τη χάρη Του, ενεργεί σύμφωνα με την παντοδυναμία Του ανεξάρτητα από αυτές τις ιδιότητες.

* * *

Η ταπεινοφροσύνη είναι κάτι σπουδαίο και θεϊκό, και ο δρόμος προς αυτήν είναι να θεωρείς τον εαυτό σου χαμηλότερο από όλους τους άλλους. Τι σημαίνει να θεωρείς τον εαυτό σου κατώτερο από όλους; Μην παρατηρείτε τις αμαρτίες των άλλων. Κοιτάξτε τις αμαρτίες σας. Προσεύχεστε συνεχώς. Θυμηθείτε: όλοι είναι άγγελοι, αλλά εγώ είμαι αμαρτωλός.

* * *

Η συγχώρεση διδάσκεται μόνο σε όσους θεωρούν τον εαυτό τους ένοχο. Ταπεινώσου ενώπιον του Θεού και των ανθρώπων, και ο Κύριος δεν θα σε αφήσει ποτέ.

* * *

Δεν είναι δική μας δουλειά να διαφωνούμε γιατί μας συμβαίνει αυτό ή εκείνο. πρέπει να ξέρεις ότι αυτό είναι το θέλημα του Θεού, πρέπει να ταπεινωθείς, αλλά το να απαιτείς, ας πούμε, έναν λογαριασμό από τον Θεό είναι ακραία τρέλα και υπερηφάνεια.

* * *

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε σταθερά - αυτός είναι ένας τρομερός νόμος της πνευματικής ζωής: εάν καταδικάζετε κάποιον για κάτι ή ντρέπεστε από κάτι σε άλλο άτομο, τότε το ίδιο πράγμα θα συμβεί και σε εσάς. Εσείς οι ίδιοι θα κάνετε αυτό για το οποίο καταδικάσατε τον άλλον, ή θα υποφέρετε από αυτό ακριβώς το μειονέκτημα.