ΜΟΝΑΧΟΣ ΜΕΡΚΟΥΡΙΟΣ. ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΟΥ ΚΑΥΚΑΣΟΥ . ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΥ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ. 7

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Η βλάβη της βιασύνης στην πνευματική εργασία — Ο κίνδυνος της έπαρσης — Η προειδοποίηση του Αγίου Ιγνατίου (Μπριαντσανίνοφ) — Τρεις περίοδοι πνευματικής ανάπτυξης — Σπάνιες εξαιρέσεις — Ας είμαστε υπομονετικοί — Ο κύριος στόχος — Η καθαρή προσευχή

Αφού τελείωσε την ιστορία του, ο γέροντας, μετά από μια σύντομη σιωπή, είπε:

«Αυτό συνέβη εξαιτίας της απροσεξίας μου, της έλλειψης προετοιμασίας της, αλλά και επειδή προχώρησε πολύ γρήγορα. Σε ευχαριστώ, Κύριε, που δεν έχει χάσει ακόμα τα λογικά της.»

Δεν ήταν τυχαίο που ο Μέγας Βασίλειος έγραψε ότι κάθε πράξη πρέπει να προηγείται από συλλογισμό, και χωρίς συλλογισμό ακόμη και μια καλή πράξη θα μετατραπεί σε κακό λόγω αχρονίας και υπερβολικής μετριοπάθειας. Κι όμως, η πλειοψηφία των δόκιμων μοναχών, από τα πρώτα βήματα στην ασκητική τους πορεία, αρχίζουν, με την υπόδειξη του διαβόλου, να βιάζονται ανεξέλεγκτα, παραμελώντας τις πατερικές συμβουλές για τη σταδιακή πνευματική άνοδο. Οι ασκητικές μέθοδοι προσευχητικής εργασίας σίγουρα εγγυώνται την επιτυχία, αλλά μόνο μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Και ο διάβολος, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να αποπλανήσει τον δόκιμο μέσω της έπαρσης, του ενσταλάζει τη σκέψη της δικής του ανωτερότητας και της δικής του αποκλειστικότητας.

Γι' αυτό είναι ζωτικής σημασίας να διαβάζετε πατερικά βιβλία με διάκριση, θυμούμενοι την πνευματική σας βρεφική ηλικία. Για παράδειγμα, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να προσπαθείτε να ενώσετε πρόωρα το νου με την καρδιά χρησιμοποιώντας την προσευχητική μέθοδο του Αγίου Γρηγορίου του Σιναΐτη. Πολλοί προσπάθησαν να το κάνουν αυτό με την απερισκεψία τους και υπέστησαν ανεπανόρθωτη ζημιά.

Ο Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ προειδοποιεί πολύ πειστικά τους αρχάριους να μην ενώνουν πρόωρα το νου με την καρδιά: «Απορρίψτε τις πρόωρες, απερίσκεπτες προσπάθειες εισόδου στο μυστηριώδες ιερό. Τόσο η ευλάβεια όσο και η σύνεση μας διδάσκουν να παραμένουμε προσεκτικά στις πόρτες του ναού με την προσευχή της μετάνοιας».

Οι Άγιοι Πατέρες συνέκριναν τη σταδιακή πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου με τη σταδιακή σωματική ανάπτυξη, κατά την οποία οι ηλικιακές περίοδοι αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής: παιδική ηλικία, νεότητα, ενήλικη ζωή. Έτσι, στην πνευματική ανάπτυξη υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις: αρχάριοι, όσοι έχουν επιτύχει μέτρια επιτυχία και όσοι έχουν επιτύχει την τελειότητα.

Υπάρχουν, ωστόσο, σπάνιες εξαιρέσεις όταν ένας ασκητής προχωρά πολύ γρήγορα υπό την σωστή καθοδήγηση ενός πνευματικού μέντορα.

Ας θυμηθούμε, για παράδειγμα, τον Όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι. Αλλά, δυστυχώς, αυτό δεν είναι ένα γενικά προσιτό φαινόμενο και ως εκ τούτου δεν λαμβάνεται ως κανόνας. Αυτό που είναι σπάνιο δεν είναι νόμος. Ένα χελιδόνι δεν κάνει την άνοιξη. Ο γέροντας Ιερομόναχος Ιερώνυμος του Σολοβέτσκι έγραψε: «Η προσευχή της καρδιάς είναι δώρο από τον Θεό. Αλλά εγώ εργάζομαι στην νοερή προσευχή εδώ και σαράντα χρόνια και ευχαριστώ τον Κύριο για την ικανότητα».

Όλοι θα βασιστούμε στην ίδια επιτυχία. Ας κάνουμε, λοιπόν, υπομονή για πολλά χρόνια ακόμα.

Οι αδελφοί ενημέρωσαν τον γέροντα για τους κανόνες του κελιού τους και ότι καθοδηγούνταν από τις οδηγίες του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος. Του έθεσαν και άλλες ερωτήσεις που είχαν πρωταρχική σημασία για αυτούς.

Απάντησε:

— Δεν σκοπεύω να μετριάσω τον ζήλο σας για την ευαρέστηση του Θεού ή να αποδυναμώσω το προσευχητικό σας κατόρθωμα. Οι διδασκαλίες του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος είναι σίγουρα αποδεκτές από εσάς. Όπως έχετε ξεκινήσει, συνεχίστε να αφομοιώνετε αυτή τη γενικά προσιτή και ασφαλή μέθοδο προσευχητικής τελειότητας.

Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος έγραψε: «Όπως όλοι οι νόμοι και οι εντολές που δόθηκαν από τον Θεό, σύμφωνα με τα λόγια των πατέρων, έχουν ως όριο την καθαρότητα της καρδιάς, έτσι και όλα τα είδη και οι τύποι προσευχών με τις οποίες οι άνθρωποι προσεύχονται στον Θεό έχουν ως όριο την καθαρή προσευχή και μπορούν να εκτείνονται μόνο σε αυτήν».

Ωστόσο, από τους χίλιους, μόνο ένας θα βρεθεί που μπόρεσε να φτάσει στην καθαρή προσευχή. Οι Άγιοι Πατέρες δίδαξαν: «Όποιος στέκεται στην προσευχή, αλλά παραμελεί το νου, δεν προσέχει τις σκέψεις του, προσεύχεται στον αέρα και όχι στον Θεό. Και ο κόπος του είναι μάταιος, επειδή ο Θεός ακούει το νου και τον ζήλο και όχι τη φλυαρία».

Πώς μοιάζει η προσευχή στο κελί ενός ερημίτη μοναχού; Άλλωστε, δεν είναι απλώς η συνηθισμένη ανάγνωση ενός ορισμένου αριθμού κανόνων, καθισμάτων, ακαθιστών. Πάνω απ' όλα, απαιτείται προσεκτική, απερίσπαστη προσευχή. Είναι απαραίτητο να συγκεντρωθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο και να εισαγάγουμε το νου στα λόγια της προσευχής. Αυτό είναι όλο το νόημα!

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει: «Ας είναι η πνευματική σου εργασία να εμβαθύνεις στα λόγια που λες... Αν πάντα εκπαιδεύεις το νου σου να μην περιπλανιέται πουθενά, τότε θα είναι κοντά σου ακόμα και κατά την προσφορά ενός γεύματος. Αλλά αν περιπλανιέται ανεμπόδιστα, τότε δεν θα είναι ποτέ μαζί σου».

Είναι εύκολο να διδάξεις σε έναν εξωτερικό άνθρωπο να προσεύχεται. Αυτό το έργο δεν είναι καθόλου δύσκολο. Εδώ όλα εξαρτώνται μόνο από τη σωστή προφορά των λέξεων κατά την ανάγνωση. Αλλά είναι ένα μεγάλο έργο να διδάξεις στον εσωτερικό άνθρωπο να προσεύχεται. Περνούν πολλά χρόνια, σχεδόν μια ολόκληρη ζωή, στο τέλος των οποίων οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν προσεκτικά είναι πεπεισμένοι ότι δεν έχουν φτάσει στο μέτρο της σωστής διευθέτησης, δηλαδή, δεν έχουν ακόμη φτάσει σε μια τέτοια πνευματική κατάσταση στην οποία ο νους είναι ικανός να αποστασιοποιηθεί αυθόρμητα από τις πιο ποικίλες δαιμονικές σκέψεις, εικόνες και συναισθήματα - είτε πρόκειται για συνηθισμένες αδρανείς σκέψεις είτε για ζωντανές, ξαφνικά αναδυόμενες αναμνήσεις, σκέψεις για το μέλλον, μνησικακία, καταδίκη, πολύχρωμες φαντασιώσεις, μάταια όνειρα ή οτιδήποτε άλλο που παρεμβαίνει στην προσεκτική προσευχή, την ανάγνωση και την περισυλλογή του Θεού. Μεγάλες και δύσκολες να εξηγηθούν είναι οι πολλές διαφορετικές πονηριές των δαιμόνων στον νοητικό πόλεμο. Οι δαίμονες επιλέγουν ένα ειδικό σύνολο μεθόδων πειρασμού για κάθε ασκητή, για κάθε χαρακτήρα, προσπαθώντας να παραπλανήσουν τον καθένα ξεχωριστά, γι' αυτό, αδελφοί, μην ξεχνάτε ποτέ την προσοχή, την προσεκτική εξέταση και τη συλλογιστική για όλα όσα σας συμβαίνουν, ολοκλήρωσε την ομιλία του ο σχηματικός μοναχός.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Βελτίωση της ερήμου - Άγριες μέλισσες - 74 τσιμπήματα - Τεχνητή σμηνουργία - Μια νέα οικογένεια από το δάσος

Οι αδελφοί άφησαν τον πατέρα Ισαάκ σε ανεβασμένη διάθεση, χαρούμενοι που δεν ήταν πια μόνοι και μπορούσαν, όταν χρειαζόταν, να στραφούν στον γέροντα για ψυχοσωτήριες συμβουλές.

Τώρα ήταν η ώρα να αρχίσουν να βελτιώνουν το ερημητήριό τους. Αρχικά, έκοψαν αρκετά ψηλά δέντρα που έριχναν σκιά στον λαχανόκηπο και στη συνέχεια πέρασαν πολλές συνεχόμενες μέρες αφαιρώντας τις τεράστιες πέτρες που βρίσκονταν στο ξέφωτο. Τις κατέβασαν στην πλαγιά με τη βοήθεια μοχλών και αρότρων. Με μεγάλη δυσκολία, ξερίζωσαν τα μεγάλα κούτσουρα που εμπόδιζαν την καλλιέργεια της γης. Αυτή η σκληρή δουλειά ήταν εξαιρετικά εξαντλητική. Με την πάροδο του χρόνου, με τη βοήθεια λοστών και αξίνων, τα αδέρφια έφτιαξαν ελικοειδή μονοπάτια κατά μήκος των απότομων πλαγιών για να διευκολύνουν την κατάβαση στο ποτάμι και την ανάβαση με φορτίο. Από την άλλη πλευρά της κορυφογραμμής, έκαναν άλλη μια κατάβαση στο γειτονικό βουνό.

Μια αρχή της άνοιξης, ένας από τους αδελφούς, διασχίζοντας τα ορεινά περάσματα, παρατήρησε μια μικρή κοιλότητα στον κορμό ενός τεράστιου δέντρου και μέλισσες να πετάνε γύρω της. Αποδείχθηκε ότι εκεί ζούσε μια αποικία μελισσών. Οι αδελφοί πλανιάρισαν λεπτές σανίδες και έφτιαξαν μια φορητή κυψέλη με ιμάντες για να μπορούν να τη μεταφέρουν στους ώμους τους. Έφτιαξαν επίσης μια κανονική κυψέλη μελισσών. Πήραν κάποια εργαλεία μελισσοκομίας από τις μοναχές που ζούσαν στην όχθη της λίμνης: ένα καπνιστήριο, δίχτυα και μερικά άλλα απαραίτητα μικροπράγματα, συμπεριλαμβανομένου ενός κλουβιού για τη βασίλισσα. Αφού περίμεναν ζεστές ηλιόλουστες μέρες, δύο από τους αδελφούς πήραν ένα πριόνι, ένα τσεκούρι, μια φορητή κυψέλη και πήγαν στο δέντρο όπου ήταν οι μέλισσες. Δούλεψαν επίπονα για πολλή ώρα μέχρι που τελικά κατάφεραν να κόψουν το τεράστιο δέντρο. Το πριόνι με τα δύο χέρια δεν ήταν αρκετό για το πλάτος του, οπότε έπρεπε να κάνουν τομές από όλες τις πλευρές. Το δέντρο έπεσε ανεπιτυχώς - με την τρύπα κάτω. Οι αδελφοί δεν είχαν χρόνο να φράξουν την είσοδο και οι μέλισσες τους επιτέθηκαν άγρια. Έχοντας τρέξει πολύ στο πλάι, έδωσαν στις μέλισσες χρόνο να ηρεμήσουν. Τώρα ήταν απαραίτητο να πριονίσουν το μέρος του κορμού όπου βρισκόταν η κοιλότητα. Υπολόγισαν λίγο λάθος και το πριόνι χτύπησε στις κηρήθρες με το μέλι. Έπρεπε να υποχωρήσουν λίγο και να ξαναπριονίσουν, αλλά το λάθος επαναλήφθηκε ξανά και ξανά. Τελικά, έχοντας προσδιορίσει με ακρίβεια τη θέση της φωλιάς, κατάφεραν να την πριονίσουν εντελώς. Στη συνέχεια, αφού γύρισαν το κούτσουρο, με τη βοήθεια μελισσοκομικού εξοπλισμού, μετέφεραν την οικογένεια των μελισσών από την κοιλότητα σε μια φορητή κυψέλη.

Οι περισσότερες από τις εργάτριες μέλισσες, φυσικά, σκοτώθηκαν. Μόνο οι νεαρές που δεν μπορούσαν να πετάξουν παρέμειναν. Κατά τη διάρκεια της εργασίας, ανακάλυψαν απροσδόκητα τη βασίλισσα και την τοποθέτησαν πολύ προσεκτικά σε ένα κλουβί. Με μεγάλη δυσκολία, κατάφεραν να χωρέσουν τις μέλισσες σε μια φορητή κυψέλη και να τις φέρουν στο ξέφωτό τους. Μπορεί κανείς να φανταστεί πόσο κόστισε αυτή η επέμβαση στο άτομο που πραγματοποίησε τη μεταμόσχευση, χωρίς να φοράει δερμάτινα γάντια στα χέρια του. Ο άτυχος άντρας έβγαλε εβδομήντα τέσσερα τσιμπήματα μέλισσας από τα χέρια του, τα χέρια του πρήστηκαν, έγιναν μωβ, σκλήρυναν και σταμάτησαν να κινούνται. Ένιωσε ρίγη. Μόλις που έφτασε στο κελί του, δεν σηκώθηκε από το κρεβάτι για τρεις μέρες και παραλίγο να πεθάνει.

Η αποικία μελισσών μεταφέρθηκε σε μια τυπική κυψέλη. Σχεδόν όλες οι κηρήθρες εισήχθησαν και ασφαλίστηκαν στα πλαίσια. Οι μέλισσες ηρέμησαν. Έγιναν πιο δυνατές στο τέλος της άνοιξης. Έγινε απαραίτητο να τις χωρίσουμε για να αποτρέψουμε τη φυσική συσσώρευση.

Εδώ, στην δασώδη περιοχή, τα δέντρα φτάνουν σε τεράστιο πάχος. Οι κορμοί τους συνήθως δεν έχουν κόμπους μέχρι ύψος 10-12 μέτρων και επομένως είναι πρακτικά αδύνατο να σκαρφαλώσει κανείς πάνω τους. Εάν ένα νέο σμήνος πετάξει κατά λάθος έξω από την κυψέλη και ριζώσει σε δυσπρόσιτο ύψος, τότε μπορεί να λεχθεί ότι έχει χαθεί για το μελισσοκομείο. Επομένως, εδώ παντού εφαρμόζεται μόνο τεχνητή σμηνουργία.

Στις αρχές του καλοκαιριού, ένα σμήνος άγριων μελισσών πέταξε απροσδόκητα από το δάσος στο ξέφωτο και εγκαταστάθηκε σε μια κυψέλη που βρισκόταν εκεί. Ξέσπασε μια άγρια ​​μάχη μεταξύ των μελισσών που τις φιλοξενούσαν και του νεοφερμένου σμήνους. Παρατηρώντας το αυτό εγκαίρως, οι αδελφοί απομάκρυναν αμέσως το σμήνος που είχε εγκατασταθεί και το τοποθέτησαν σε μια φορητή κυψέλη, και στη συνέχεια έφτιαξαν ένα κανονικό σπίτι για αυτό. Οι επισκέπτες του δάσους εγκαταστάθηκαν καλά στο νέο τους μέρος. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι μέλισσες μπόρεσαν να εγκατασταθούν καλά και να εξασφαλίσουν μέλι για τον ερχόμενο χειμώνα.