ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΡΩΣΙΑ (Χθες-Σήμερα) Το άρθρο αυτό αποτελεί κατάθεση ψυχής του γέροντος Ιωακείμ Άγιαννανίτου, πού έχει στενούς δεσμούς με την Ρωσία.

Αναφέρεται στην ζοφερά περίοδο, κατά την οποία στην ομόδοξο ΡΩΣΙΑ βασίλευε το άθεο

κομμουνιστικό καθεστώς, αλλά και στην σημερινή ανάσταση της ρωσικής ευσέβειας. Είναι γραμμένο με αγάπη και πόνο για την Ρωσία.

Στο πρώτο μέρος του, πού δημοσιεύεται κατωτέρω, περιγράφει τήνέπί70 έτη συστηματική και λυσσώδη προσπάθεια του καθεστώτος να εξάλειψη κάθε τι το εκκλησιαστικό από τις ψυχές των ευλαβών Ορθοδόξων Ρώσων και να διάλυση το κύτταρο της παραδοσιακής Ορθόδοξου ρωσικής κοινωνίας, που είναι η εν τη Εκκλησία συγκροτούμενη οικογένεια.

Στο δεύτερο μέρος του, πού θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος του περιοδικού, αναφέρεται στην σημερινή γεμάτη ελπίδες για το μέλλον της Ρωσίας Ανατολή του Ηλίου της δικαιοσύνης στις ψυχές των συγχρόνων Ρώσων.

Είναι βέβαια ακόμη εμφανείς οι πικροί καρποί της άθεου προπαγάνδας και του απηνούς διωγμού της Εκκλησίας στην Ρωσία, αλλά και ξεκάθαρα πλέον τα σημεία της Ανοίξεως, πού ζει σήμερα η ρωσική κοινωνία μετά την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος.

Είναι πολύ επίκαιρο το παρόν άρθρο, διότι ο αρχαίος Όφις, ο εμπνευστής του άθεου συστήματος της Ρωσίας, εμφανίζεται και σήμερα με «νέα» μορφή στις σύγχρονες κοινωνίες μας. Ό "νέος άνθρωπος", τον οποίο επεδίωξε να κατασκευάσει ο κομμουνισμός, δεν διαφέρει καθόλου από τον τύπο τον άνθρωπου της πολυδιαφημιζόμενης από πολλά στόματα «Νέας Εποχής», ό οποίος ήδη με τα μέσα μαζικής ψυχικής καταστροφής προβάλλεται σήμερα ως το πρότυπο του ιδανικού ανθρώπου. Όμως την τελική λέξι στην ιστορία δεν θα την πει ο παλαιός δράκων αλλά Εκείνος πού με την ανάσταση Του «εποίησε τα πάντα καινά» και «εξήλθε νικών και ίνα νικήσει» (Άποκ. στ" 2), ό Κύριος μας Ιησούς Χριστός. Ή σημερινή ανάστασης της ευσέβειας στην Ρωσία αποτελεί αμυδρά εικόνα της προσδοκώμενης εις τα τέλη των αιώνων μεγάλης Αναστάσεως και Δόξης της Εκκλησίας του Χριστού κατά την μεγάλη ημέρα της ενδόξου Δευτέρας Παρουσίας Του: «Λέγει ό μαρτύρων ταύτα ναι έρχομαι ταχύ. Αμήν, ναι έρχου, Κύριε Ιησού» (Άποκ. κβ' 20).

ΜΕΡΟΣ Α

Ξεκινώ να γράφω και κάποιος αδιόρατος δισταγμός με συνέχει. Δεν ξέρω τι θα μπορούσε να πρόσθεση σ' αυτό το θέμα ένα απλοϊκό σημείωμα, όταν τέτοιος πακτωλός πληροφόρησης μας κατακλύζει με βιβλία (κυρίως βιβλία), με άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, με το

διαδίκτιο και τελευταία με παρηγορεί όμως ο λογισμός ότι τέτοια θέματα όπως ή Ορθοδοξία στην Ρωσία δεν εξαντλούνται ποτέ.

Κάποτε καταλαγιάζει ή συζήτηση και το ενδιαφέρον γύρω άπ' αυτά, και μοιάζει να έχουν πια λησμονηθεί. Μα και πάλι επανέρχονται στην επικαιρότητα, όταν κάποια νέα στοιχεία έρχονται στην επιφάνεια και συμπληρώνουν κάποια κενά η ανασκευάζουν κάποιες προηγούμενες απόψεις γύρω από αυτή την ιστορία. Κι όσα μυριάκουστα και χιλιοδιαβασμένα έχουν καταχωρηθεί στην μνήμη μας ή συμπληρώνονται από το «καινούργιο» ή χρειάζεται να ανασκευασθούν.

Έτσι παραμερίζω τον αρχικό μου δισταγμό και γράφω για πράγματα πο

ύ είδα η μου μίλησαν γι' αυτά και έχουν έμμεση η άμεση σχέση με το θέμα, όταν αρκετές φορές χρειάσθηκε τα τελευταία χρόνια να μεταβώ σ' αύτη τη χώρα.

Παρακαλώ τον σεβαστό αναγνώστη να διάβαση καλοπροαίρετα αυτό το κείμενο, ξε

χνώντας προκαταλήψεις και αγκυλώσεις του παρελθόντος. Μόνο έτσι θα μπόρεση πίσω από όσα αναφέρονται στο κείμενο αυτό να διακρίνει και να κατανόηση τα προβλήματα πού αντιμετωπίζει σήμερα ή Ορθοδοξία στην Ρωσία, αλλά και να πλησίαση την ψυχή αυτού του αξιαγάπητου Ορθόδοξου λαού.

και ή κατανόηση των προβλημάτων αυτών είναι και αναγκαία και επείγουσα. και όχι μόνο των προβλημάτων της ρωσικής Ορθοδοξίας, αλλά και των οπού γης Ορθοδόξων αδελφών, γιατί τελικά τα προβλήματα των είναι και δικά μας προβλήματα, αφού είμασ

τε μέλη του ιδίου σώματος, της Εκκλησίας, δηλαδή του Χριστού.

ΧΩΡΑ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΩΝ

Nαι! Γη ομολογητών και μαρτύρων της Ορθόδοξου πίστεως είναι ή ρωσική Γη. Είναι απίστευτα και μοιάζουν τελείως εξωπραγματικά όσα βγαίνουν στην επιφάνεια.

Κατά τον έβδομηντάχρονο ρωσικό Αρμαγεδώνα, οι νεκροί των φοβερών στρατοπέδων και των τόπων εκτελέσεων ξεπερνούν τα τριάντα εκατομμύρια (30.000.000), ενώ οι νεκροί που είχε ή χώρα αυτή κατά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο ήσαν μόνο δεκαεπτά εκατομμύρια (17.000.000)! και άπ' αυτά τα τριάντα εκατομμύρια νεκρών, τα περισσότερα προέρχονται από το χώρο της Εκκλησίας.

Γιατί δεν είναι μόνο ό κλήρος, οι μοναχοί και οι μοναχές που κυνηγήθηκαν από το σατανικό καθεστώς μέχρι εξοντώσεως. Στρατιές απλών ανθρώπων πλήρωσαν με τη ζωή τους την πίστη στο Χριστό.

Κάθε μέρα έρχονται στο φως της δημοσιότητας τέτοιες ιστορίες, που θα μπορούσαν εύκολα να χαρακτηρισθούν προϊόντα κακόβουλης «αντισοβιετικής» προπαγάνδας ή αποκυήματα νοσηρής φαντασίας, αν δεν επιβεβαιώνονταν με αδιαμφισβήτητο τρόπο από τα σημειώματα που δίδει κάθε τόσο το διαδύκτιο μαζί με τις φωτογραφίες. Τα περίφημα αυτά σημειώματα, που επιγράφονται «Απόσπασμα πρωτοκόλλου», βρίσκονται κάτω από τη φωτογραφία του καταδίκου και αναφέρουν την κατηγορία, το είδος της ποινής και όταν πρόκειται για θανατική καταδίκη την ημερομηνία εκτελέσεως.

Έχει μπορεί αμέσως να διακρίνει καθένας που προστρέχει σ' αυτήν την πηγή πληροφόρησης το έγκλημα του εκτελεσθέντος. Και το «έγκλημα» αυτό είναι ή αταλάντευτη πίστη στο Χριστό και την Ορθοδοξία.

και κλείνει αυτό το κεφάλαιο με τη φράση που' άρχισε: Ναι. Γη ομολογητών και

μαρτύρων της Ορθόδοξου πίστεως είναι ή ρωσική Γη.

ΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Επηρεάζει τη ζωή του σημερινού Ρώσου πολίτη (και πόσο;) το πρόσφατο παρελθόν;

και βέβαια επηρεάζει και μάλιστα καθοριστικά. Αν παρατήρησης τον τρόπο με τον όποιο σκέπτεται ό σημερινός Ρώσος πολίτης, τον τρόπο με τον όποιο εκφράζεται και ενεργεί, τον γεμάτο καχυποψία τρόπο με τον όποιο αντιμετωπίζει το «ξένο» και το «νέο», θα αντιλήφθης εύκολα ότι οι συμπεριφορές αυτές παραπέμπουν σε τύπο άνθρωπου που επέβαλε το αλήστου μνήμης προηγούμενο καθεστώς της χώρας αυτής.

και για να γίνει κατανοητό αυτό, ελάτε μαζί να ψάξουμε σε έργα κορυφαίων τ

ης ρωσικής λογοτεχνίας, στα όποια περιγράφονται ανθρώπινοι χαρακτήρες. Μόνο σαν εξαίρεση και απόκλιση άπ' το φυσιολογικό θα βρούμε τύπους Ρώσων διαφορετικούς από τον τύπο τον όποιο καθιέρωσαν στην κοινή συνείδηση οι αιώνες. και ποιος είναι αυτός ό τύπος; Είναι ό τύπος του γεμάτου απλότητα, ντομπροσύνη και αγάπη Ρώσου.

Είναι πάνω άπ' όλα ό βαθύτατα πιστός. Είναι αυτός που και σε στιγμές του πιο αθλίου ξεπεσμού του (μέθης, ακολασίας, χαρτοπαιξίας) συναισθανόμενος το χάλι του, με συγκινητική βεβαιότητα και φυσικότητα σηκώνει τα μάτια του ψηλά και με απλοϊκά λόγια προσευχής ζητά το έλεος και την ευσπλαχνία του Θεού. Είναι αυτός πού πολλοί Ρώσοι συγγραφείς ονόμασαν περιεκτικά «ρωσική ψυχή».

Σήμερα, στις ψυχές της πλειοψηφίας των νέων Ρώσων, σχεδόν τίποτε δεν έμεινε άπ' όλα αυτά. Έκτος βέβαια από την πατροπαράδοτη ροπή «προς οινοποσίαν».

και αυτή ή πνευματικού χαρακτήρα εσωστρέφεια πού χαρακτήριζε τη ρωσική ψυχή, μεταστράφηκε σε εσωστρέφεια την όποια προκαλεί ή καχυποψία και ό φόβος. Σε εσωστρέφεια, πού σημαίνει κλειστό χαρακτήρα άνθρωπου.

Ένα παράδειγμα. και σήμερα, πού υπάρχει πλήρης ελευθερία στη Ρωσία, αν θέλησης να κάνης συζήτηση για κάπως σοβαρά θέματα με γνωστούς ή και με δικούς σου ανθρώ

πους, ακόμη κι αν είναι πιστοί, θα τους βρεις απρόθυμους να συζητήσουν.

Είχα πέντε μέρες κενό σε θεραπεία πού έκανα σε νοσοκομείο και σκέφθηκα να πάω στην Όπτινα.

Προθυμοποιήθηκε να με μεταφέρει με το αυτοκίνητο του ένας γιατρός. Μαζί μας ήρθε και ο εξάδελφος του, νεαρός καθηγητής ιστορίας σε κρατικό πανεπιστήμιο. Πιστοί και σοβαροί άνθρωποι και οι δύο. Αφορμή ν' άνοιξη συζήτηση ήταν το όνομα μιας κεντρικής λεωφόρου άπ' την οποία περνούσαμε.

Ρώτησα τον καθηγητή: «Αφού κάνατε τόσες αλλαγές σε ονόματα πόλεων και δρόμων, τί σας χρειάζεται αυτό το Όνομα και το κρατάτε, όπως κρατάτε ακόμη άταφη και την μούμια αυτού του άνθρωπου;».

Προσπάθησε να κλείση τη συζήτηση με λακωνική απάντηση. Έκανα τότε την παρατήρηση λέγοντας πώς, με όσους έκανα προσπάθεια να συζητήσω τέτοια θέματα, φάνηκαν απρόθυμοι. Τον παρακάλεσα να μου εξήγηση αυτή τη στάση των ανθρώπων.

Ήταν αποκαλυπτικός: «Προσωπικά πιστεύω ότι δύο είναι οι λόγοι πού υπαγορεύουν αυτή τη συμπεριφορά. Ό πρώτος είναι ότι τέτοια θέματα στο πρόσφατο παρελθόν ήσαν θέματα «ταμπού» και νομίζω πώς δεν υπήρξε Ρώσος σ' όλα αυτά τα χρόνια πού να θέληση να παίξει με την ύπαρξη του συζητώντας τέτοια θέματα. Έτσι αυτή ή συμπεριφορά έφτασε να γίνει επίκτητο γνώρισμα του ρωσικού χαρακτήρα, το όποιο μάλιστα «μεταβιβάζεται» και στους νεωτέρους, κι ας φωνάζει ή επιστήμη ότι επίκτητα γνωρίσματα δεν μεταβιβάζονται.

Ό τρόμος όλα τα κατορθώνει. και ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι συζητήσεις αυτές με ξένους (εδώ ζήτησε ευγενικά συγγνώμη ό καθηγητής, επειδή με χαρακτήρισε ξένο, λέγοντας πώς όσοι αποξενώθηκαν από τη ρωσική πραγματικότητα μετά την επανάσταση, στη σκέψη και στη νοοτροπία είναι ξένοι) καταλήγουν πάντα στο ίδιο αμείλικτο ερώτημα: "Μα καλά, εσείς τί κάνατε; πώς ανεχθήκατε όλη αυτή τη φρίκη;" και αυτό ακριβώς το ερώτημα κανείς από μας δεν θέλει να του το απευθύνουν, γιατί πονάει αυτό το ερώτημα, Αφού υπενθυμίζει στον καθένα την μερίδα της δικής του ευθύνης για όσα έπρεπε να πράξη και

δεν έπραξε.

Αλλά και αν κάποιος δεν αισθάνεται ένοχες και ευθύνες για όσα συνέβησαν, δεν του είναι καθόλου ευχάριστο με τέτοιες συζητήσεις να θυμάται μια ιστορία που στοίχισε τη ζωή σε τριάντα εκατομμύρια (30.000.000) ανθρώπους, μάρτυρες των στρατοπέδων, των διαφόρων κολαστηρίων και τόπων εκτελέσεων και να αναλογίζεται (ό Ρώσος) ότι ό αριθμός αυτός των νεκρών ξεπερνά κατά πολύ τον αριθμό των νεκρών που είχε ή Ρωσία κατά τον Β παγκόσμιο πόλεμο.

Γιατί λοιπόν θα πρέπει οι Ρώσοι να θυμούνται αυτή την Ιστορία, κάθε φορά που κάποιος ξένος προκαλεί αυτή τη συζήτηση;».

Να και πάλι ή εσωστρέφεια, για την οποία μιλήσαμε προηγουμένως. Ή εκ καχυποψίας εσωστρέφεια.

Θυμήθηκα εδώ τον π. Ή., πρώην πνευματικό στη μονή Αγ. Παντελεήμονος, που μου έλεγε πριν από τριάντα χρόνια: «Το σατανικό αυτό καθεστώς (δηλ. το Σοβιετικό) δεν

κατέστρεψε τη χώρα. Τη Ρωσική ψυχή είχε σαν στόχο και αυτήν κατέστρεψε, και να δούμε πότε και πώς θα μπόρεση αυτή ή ψυχή να ξαναγίνει όπως ήταν πριν».

Νέο καθεστώς - Πατροπαράδοτες αρχές και αξίες

Δοκιμασμένες άπ' το χρόνο αρχές και άξιες, που όχι απλά επέζησαν αλλά αποτέλεσαν το θεμέλιο της ρωσικής κοινωνίας για αιώνες, λοιδορήθηκαν άπ' το νέο καθεστώς και καταδιώχθηκαν με πρωτόγνωρη αγριότητα. Να δούμε δυο άπ' αυτές, για τις όποιες το Σοβιετικό καθεστώς επεφύλαξε άγριους διωγμούς.

α) Θρησκεία - Εκκλησία

Ή επαναστατική αρχή, πριν πάρη ακόμη την εξουσία από τον Κερένσκυ, με συνθήματα και «τσιτάτα» αλλά και με ανακοινώσεις πού περισσότερο μοιάζανε με διακηρύξεις, έδειξε απερίφραστα τις προθέσεις της έναντι της Εκκλησίας. Έδειξε ότι ήταν αποφασισμένη να τελειώνει με την Εκκλησία. Ή θρησκεία, έλεγε, που κράτησε τόσους αιώνες καθηλωμένο τον ρωσικό λαό στην δουλοπαροικία και την αθλιότητα, έπρεπε να έκλειψη από προσώπου γης με κάθε μέσον, για να θεμελιωθεί ένας «νέος κόσμος». και οι μπολσεβίκοι φάνηκαν απόλυτα συνεπείς προς αυτές τις διακηρύξεις των.

Το πρώτο μέλημα των μόλις ανέλαβαν την εξουσία ήταν να οργανώσουν τρομακτικά πογκρόμ εναντίον των Εκκλησιών. Ξεκίνησαν βασικά από την πρωτεύουσα. Συγκρότησαν ομάδες φανατισμένων οπαδών και περιθωριακών στοιχείων, οι οποίες (ομάδες) οπλισμένες με σιδερολοστούς και βαριούς έσπαζαν πόρτες ναών και κατέστρεφαν ότι εύρισκαν μπροστά τους. Ιερά σκεύη μοναδικής τέχνης και ανεκτίμητης αξίας, σπάνια χειρόγραφα βιβλία σε περγαμηνές και παπύρους λαφυραγωγήθηκαν αγρία.

Πολλά άπ' αυτά τα αντικείμενα κοσμούν διάφορα ευρωπαϊκά Μουσεία σήμερα. Άγιες τράπεζες βεβηλώθηκαν και μοναδικά μνημεία αρχιτεκτονικής ξεθεμελιώθηκαν, με πρόσχημα ότι οι πέτρες χρειάζονταν για να κτισθεί κάποιο νοσοκομείο ή κάποιο κυβερνητικό κτίριο.

Αύτη τη μοίρα είχε και ο Ναός του Σωτήρος Χριστού στη Μόσχα, που αποτελούσε αρχιτεκτονικό κόσμημα.

Εδώ είναι απαραίτητο να αναφερθούν όσα επακολουθήσαν σχετικά με το Ναό, γιατί είναι αποκαλυπτικά αυτά τα στοιχεία και θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να αντιληφθεί τι γινόταν, γιατί γινόταν και -κυρίως- από ποιους γινόταν. Στο χώρο λοιπόν που ήταν κτισμένος ό Ναός, αργότερα οι αρχές ανήγειραν γνωστή και πολυδιαφημισμένη πισίνα, της οποίας οι τουαλέτες "συμπτωματικά" τοποθετήθηκαν από τους μελετητές του έργου ακριβώς εκεί πού ήταν το Άγιο Βήμα του Ναού. και οι μηχανικοί που εκπόνησαν τη μελέτη της πισίνας "συμπτωματικά" όλοι πλην ενός άνηκαν στην ίδια αμετανόητη και αχάριστη φυλή.

Ναοί μετατράπηκαν σε αποθήκες δομικών υλικών, σε γκαράζ, σε συνεργεία επισκευής οχημάτων, σε φυλακές, σε φρενοκομεία, σε ρεστοράν. Ένας τέτοιος Ναός, από τους τρούλους του οποίου έχουν αφαιρεθεί οι σταυροί, λειτουργεί μέχρι σήμερα σαν ρεστοράν στην καρδιά της Μόσχας και μεταξύ της μονής του Όσίου Δανιήλ (οπού είναι και ή έδρα του Πατριαρχείου της Μόσχας) και της μονής του Αγίου Δημητρίου Ντονσκόι. Μέσα σε' λίγα μόνο χρόνια τίποτε δεν έμεινε από τη λαμπρότητα των ρωσικών ναών.

Μοναχοί και παπάδες ετυφεκίζοντο η εθάπτοντο ζωντανοί. Αμέτρητες και οι μοναχές που έτυφεκίσθησαν. Στην γυναικεία μονή του Αγίου Ιωάννου της Κρονστάνδης (Αγία Πετρούπολις) όσες μοναχές αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τη Μονή, εκτελέσθηκαν επί τόπου. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και σε πολλά αλλά γυναικεία μοναστήρια.

Λειτουργίες δεν εγίνοντο σχεδόν πουθενά, και αν κάπου άφησαν ανοικτούς κάποιους ναούς έτσι για τα μάτια και υπήρχε και κάποιος παππούλης ιερέας που θα αψηφούσε τις προειδοποιήσεις των "αρμοδίων" και θα λειτουργούσε, οι μόνοι πιστοί πού θα παρακολουθούσαν τη λειτουργία θα ήσαν 10-15 γριούλες. Ή θρυλική «μπάμπουσκα». Αυτή ή ανεπανάληπτη και πολυαγαπημένη μορφή της Ρωσίας.

Αυτή πού χωρίς να λογαριάζει κανένα κίνδυνο, κρυφά κι άπ' τους γονείς, θα συνέχιζε να βαπτίζει τα εγγονάκια της και να τα μαθαίνει, κάθε βράδυ πριν κοιμηθούν, να λένε το «Πάτερ ημών». Αυτή έμεινε και ή μόνη σπίθα ελπίδας μέσα σ' αυτό το έρεβος. «Κρυφό σχολειό» μας θυμίζουν όλ’ αυτά πού συνέβαιναν, μεσούντος του 20ου αιώνος.

οι νεκροί εθάπτοντο χωρίς τις στερνές ευχές της Εκκλησίας και φανερές βαπτίσεις δεν έγίνοντο φυσικά. Φανατικοί μπολσεβίκοι έδιναν στα παιδιά των ονόματα πού όταν δίνονται σε ανθρώπους ηχούν απάνθρωπα (Τράκτωρ π.χ., αντί για Βίκτωρ). και να σκεφθείς ότι το όνομα αυτό έχει και το θηλυκό του. Μέχρι σήμερα ακόμη υπάρχουν γριούλες κυρίως σε χωριά της Ουκρανίας, οι όποιες ακούν στο όνομα «Τρακτορίνα».

β) Οικογένεια

Ό αμέσως επόμενος στόχος ήταν ή οικογένεια. οι επιδιώξεις του νέου καθεστώτος θα έμεναν ατελέσφορες, όσο ή ρωσική οικογένεια θα εξακολουθούσε να λειτουργεί στηριζόμενη σε χριστιανικές αρχές και θα έμενε αμετακίνητα πατροπαράδοτη. Ή οικογένεια αύτη λοιδορήθηκε με μίσος και αντιμετωπίσθηκε περίπου σαν «ταξικός εχθρός». Χαρακτηρίσθηκε σαν το πιο σοβαρό στήριγμα του παλιού συντηρητικού καθεστώτος στη Ρωσία. Σύμφωνα με τις πρώτες διακηρύξεις του νέου καθεστώτος, «ή ρωσική οικογένεια με τις αναχρονιστικές αρχές που λειτουργούσε, αναπαρήγαγε την ιδεολογία της άρχουσας τάξης». Για αυτό έπρεπε να χτυπηθεί αδυσώπητα και χωρίς καθυστέρηση. Έτσι και έγινε. και τα αποτελέσματα ήσαν άμεσα και θεαματικά.

Άπ' τη στιγμή που ουσιαστικά παύει να λειτουργεί και στη συνέχεια να υφίσταται το πρωταρχικό κύτταρο του κοινωνικού ιστού ( δηλαδή ή οικογένεια), το κοινωνικό σύνολο μεταβάλλεται σε άμορφη μάζα, και από κει και πέρα είναι πάρα πολύ εύκολο πια να δώσεις σ' αύτη τη μάζα τη φόρμα που εσύ θέλεις.

Μέσα στα μέτρα που έλαβε το σύστημα για τη δομή της νέας οικογένειας ήταν και μια διακήρυξη που έλεγε ότι ψηφίσθηκε νόμος, συμφωνά με τον όποιο το κράτος ανελάμβανε εξ ολοκλήρου την ευθύνη διαπαιδαγώγησης των παιδιών.

Εδώ όμως, στο σημείο αυτό, ν' αφήσουμε για λίγο τη Ρωσία και να δούμε πώς βλέπει ή Ευρώπη αύτη την περίοδο τα ρωσικά πράγματα. Άπλα δεν τα βλέπει.

Μια πλαδαρή και αδιάφορη Δύση, με νυσταλέα ματιά, αδιαφορεί πλήρως για όσα συμβαίνουν στη Ρωσία. Έξουθενημένη από τον Α' παγκόσμιο πόλεμο, πού μόλις έληξε, έχει να λύση τα δικά της προβλήματα. Στο χώρο της συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές, οικονομικοπολιτικές και πολιτειακές ανακατατάξεις. Θρόνοι εξαφανίζονται, αυτοκρατορίες διαλύονται, νέα σύνορα οριοθετούνται.

Την κρίσιμη αυτή στιγμή για την νεοπαγή σοβιετική εξουσία, ή έλλειψη βούλησης και συντονισμένης ευρωπαϊκής πολιτικής για τα ρωσικά πολιτικά πράγματα λύνει τα χέρια των μπολσεβίκων, οι όποιοι έχουν την άνεση να κινούνται στο χώρο της Ευρώπης (αρχικά) τελείως ανεμπόδιστα.

Με απίστευτη ευκολία αναπτύσσει ή Σοβιετική Ένωση μια πρωτόγνωρη σε έκταση αλλά και πειστικότητα προπαγάνδα, πού γίνεται αμέσως αποδεκτή άπ' τις φτωχές μάζες σ' όλο τον κόσμο.

Ή Σοβιετική Ένωση, όπως την εμφάνιζε ή προπαγάνδα της, ήταν ή χώρα με το τελειότερο σύστημα διακυβέρνησης πού επινόησε ποτέ ανθρώπινος νους. Ήταν ή μόνη ελπίδα για τους «κολασμένους της γης». Ήταν «ή νέα δύναμη πού θα έσωζε την παγκόσμια εργατική τάξη άπ' τη μιζέρια και την εκμετάλλευση». και φώναζε προς τους απανταχού προλετάριους: «Ξεσηκωθείτε. Τίποτε δεν έχετε να χάσετε εκτός από τις αλυσίδες σας». Ήταν ή ρωμαλέα φωνή πού τραγουδούσε: «Εμπρός της γης οι κολασμένοι. Της πείνας σκλάβοι εμπρός! Εμπρός!». Ήταν ή οργισμένη κραυγή πού καλούσε: «Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους, γυναίκες και άνδρες με όπλα στους ώμους».

Ήταν τελικά ή χώρα πού ή αφηνιασμένη προπαγάνδα της, την οποία ή αδιαφορία της Ευρώπης άφηνε να γίνεται πιστευτή, τη στόλισε με ένα σωρό διθυραμβικά κοσμητικά, όπως εκείνο το τερατώδες: «ή χώρα όπου διαμορφώνεται ό νέος άνθρωπος».

Τερατώδες αλλά δυστυχώς πραγματικό, διότι το είδος αυτού του νέου ανθρώπου είναι πλέον μια τραγική πραγματικότητα, και αμέσως θάχουμε γνωριμία μ' αυτό το είδος ανθρώπου.

Επιστροφή λοιπόν στη Ρωσία και στη ρωσική οικογένεια.

Σε μια πρόσφατη συζήτηση με θέμα τη σύγχρονη ρωσική οικογένεια, μια ευγενική ψυχή που έζησε τη σκληρή πραγματικότητα της νέας ρωσικής οικογένειας στα παιδικά της χρόνια, σε ερώτηση μου: «τί βλέπεις τώρα εσύ να αλλάζει στη ρωσική οικογένεια;» απάντησε: «Τίποτε διαφορετικό δε βλέπω. Βλέπω ό,τι έβλεπα πάντα. Μόνο τέλματα. Εκτεταμένα τέλματα γύρω-γύρω και φοβούμαι».

Έχει απόλυτο δίκαιο και είναι απόλυτα δικαιολογημένος ό φόβος της. και κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος δικαιολογημένα φοβάται άπ' την εικόνα που παρουσιάζει ή ρωσική οικογένεια. Το κακό, το θεσμοθετημένο κακό από το προηγούμενο καθεστώς, αναπαράγεται και το καλό προχωρεί με απελπιστικά βραδείς ρυθμούς.

Στο διάστημα που χρειάσθηκε να νοσηλευθώ σε νοσοκομείο της Μόσχας, με επισκεπτόταν σχεδόν καθημερινά ό ιερέας του νοσοκομείου. Ένας αρκετά νέος, έγγαμος ιερέας και πατέρας πέντε παιδιών, που άοκνα ασκεί τα καθήκοντα του στο νοσοκομείο από το πρωί ως το βράδυ κι αν χρειασθεί κάτι, πού συχνά συμβαίνει, από το βράδυ μέχρι το πρωί. Κι όλα αυτά όχι πάντοτε με ανθρώπους που έχουν φιλικές διαθέσεις.

Πολλοί είναι οι ασθενείς που του ζητούν να μη ξαναπατήσει στο δωμάτιο τους, όσο αυτοί θα νοσηλεύονται εκεί. Κι αυτός με την αγάπη να λάμπει στα μάτια του, χωρίς καν ίχνος δυσαρέσκειας, να πηγαίνη στο πλαϊνό δωμάτιο κι έπειτα στο παραπέρα, μέχρι να βρή αυτούς που τον θέλουν, γιατί χρειάζονται τη βοήθεια του.

Παρηγορεί, δίδει τη Θ. Κοινωνία στους πιστούς που' του το ζητούν. Κάποιοι ζητούν να εξομολογηθούν, κάποιους αβάπτιστους τους συμβουλεύει να βαπτισθούν και όλους τους παρακαλεί να κάνουν εκκλησιαστικό γάμο. Δεν πειράζει που πέρασαν τα χρόνια, τους λέει, και δεν είναι πια νέοι.

Ένας λόγος παραπάνω. Φτάνει όσο έζησαν μακριά άπ' τον Χριστό. Είναι καιρός πια να συμφιλιωθούν μαζί Του. Αυτός ήταν ό Ιερέας που με επισκεπτόταν, και μόνιμο θέμα συζήτησης ήταν ή σημερινή ρωσική οικογένεια.

Με έκδηλη λύπη μιλούσε πάντα για την οικτρή εικόνα που παρουσιάζει ή σημερινή ρωσική οικογένεια και υποστήριζε ότι αυτό το πρόβλημα είναι το πλέον σοβαρό άπ' όσα ταλαιπωρούν τη ρωσική κοινωνία σήμερα. Ισχυριζόταν δε ότι αυτό το πρόβλημα δηλητηριάζει τη ζωή ολόκληρης της χώρας.

Κάποια φορά που θεώρησα υπερβολικές τις απόψεις του, τον ρώτησα: «Μα καλά, ό γάμος δεν έχει καμιά αξία για τους Ρώσους;». Ή απάντηση ήρθε αμέσως και ήταν ξερή: «Καμιά. Αυτοί που σκαρφίστηκαν αυτό το είδος του γάμου, τον έκαναν έτσι πού να μην έχει καμία αξία. Για αυτό και χωρίζουν οι άνθρωποι χωρίς να υπάρχει κανένας σοβαρός λόγος, για να ξαναπαντρευτούν και να ξαναχωρίσουν». Του είπα ότι θεωρώ υπερβολικές τις απόψεις του, και με προέτρεψε τότε ν' αρχίσω να ρωτώ τους άνδρες πού με επισκέπτονταν στο νοσοκομείο και στο σπίτι πού έμενα, αν είναι παντρεμένοι και πόσες φορές παντρεύτηκαν. Εξωπραγματικά μοιάζουν αυτά πού προέκυψαν.

Ρώτησα δεκαεννέα (19) άνδρες. Μόνο ένας νεαρός γιατρός ήταν ανύπαντρος. Δύο έκαναν από τρεις πολιτικούς γάμους, οκτώ έκαναν από δύο πολιτικούς γάμους, τέσσαρες έκαναν από έναν, τρεις (με δύο πολιτικούς γάμους ό καθένας τους) ήσαν χωρισμένοι, εκ των οποίων ό ένας ζούσε μόνος και οι δύο συζούσαν με χωρισμένες γυναίκες και προστάτευαν και τα παιδιά πού είχαν αυτές από προηγούμενους γάμους. και ένας, ό τελευταίος από τους 19, έκανε εκκλησιαστικό γάμο, χωρίς να έχει ξαναπαντρευτεί προηγουμένως. Εννέα από αυτούς ήσαν και αβάπτιστοι.

Απ' όλους αυτούς μόνο ένας νεαρός (δικηγόρος το επάγγελμα) είχε κάποιες επαφές με την κόρη του από προηγούμενο γάμο. Τί επαφές δηλαδή; Πάσχα και Χριστούγεννα συναντούσε ή κοπελίτσα αύτη (μαθήτρια Β' Γυμνασίου) τον μπαμπά της. Της έκανε το τραπέζι σε κάποιο ρεστοράν, της έκανε και κάποιο μικρό δωράκι κι αυτό ήταν όλο.

Οι υπόλοιποι με παγερή αδιαφορία μου είπαν ότι δεν ξέρουν τί απέγιναν τα παιδιά των και όλοι τους επέρριψαν την ευθύνη στη μητέρα, ότι αυτή δηλαδή δηλητηρίασε την ψυχή των παιδιών και τα αποξένωσε από τον πατέρα...

Από όλ' αυτά πού άκουσα, όταν επέστρεψα, παρακινήθηκα να ξεφυλλίσω ένα παλιό τετράδιο-ημερολόγιο, στο όποιο είχα καταγράψει διηγήσεις Ρώσων σχετικά με τα παιδικά των χρόνια και τις οικογένειες των.

Αυτές τις σημειώσεις του τετραδίου τις είχα γράψει κατά την διάρκεια των δύο πρώτων χρόνων της μοναχικής μου ζωής. Ακουστέ, παρακαλώ, κάποιες άπ' αυτές τις σύντομες ιστορίες και βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματα σας.

α) Ό πατέρας μου μας αγαπούσε πολύ. Ξαφνικά κάτι κατάλαβε άπ' τη συμπεριφορά της μητέρας και όλα άλλαξαν στο σπίτι μας. Οι σκηνές μεταξύ πατέρα και μητέρας έγιναν καθημερινή ιστορία. Ό πατέρας άρχισε να πίνει, και κάποιο βράδυ που είχε -48°Ο παγωνιά, έτσι πώς ήταν μεθυσμένος, δεν κατάφερε να φθάσει στο σπίτι και το πρωί τον βρήκαν ξεπαγιασμένο. Την επόμενη μέρα, αμέσως μετά την κηδεία του πατέρα, ή μητέρα μας έβαλε στο τραίνο (εμένα και την αδελφή μου) και μας έστειλε στο χωριό στη γιαγιά μας, τη μητέρα δηλαδή του πατέρα μας. Μετά μάθαμε ότι αύτη, την ίδια εκείνη εβδομάδα, έφυγε άπ' τη μικρή πόλη στην οποία ζούσαμε. Από τότε πέρασαν 26 χρόνια.

Ούτε την είδαμε ξανά κι ούτε μάθαμε ποτέ κάτι γι' αυτήν. Εγώ δεν της κράτησα κακία γι' αυτό πού μας έκανε. Θα ήθελα να την ξαναδώ, γιατί την επιθύμησα πολύ. Ή γιαγιά μας ήταν άγια γυναίκα. Μας έλεγε να προσευχόμαστε κάθε μέρα για τη μητέρα μας και να ζητούμε από τον Κύριο να τη συγχώρηση γι' αυτό πού μας έκανε, για να μη χάση την ψυχή της. Έτσι μας έλεγε.

β) Ό πατέρας μας, μας άφησε (τη μητέρα, εμένα και τις δύο αδελφές μου) κι έφυγε με κάποια άλλη γυναίκα, Ή μητέρα μας σε μερικούς μήνες, έτσι πού είχε πάθει και ή καρδιά της, πέθανε άπ' το πολύ αλκοόλ. Εμάς κάποιοι συγγενείς κατάφεραν και μας έβαλαν σε ορφανοτροφεία. Δεν ξέρω τί απέγιναν οι αδελφές μου. Το ορφανοτροφείο στο όποιο ήσαν, όταν τους έγραψα γράμμα και ρώτησα γι' αυτές, μου απήντησαν, ότι εκεί τελείωσαν σχολείο και στη συνέχεια ή μία έγινε ράπτρια και ή άλλη έμαθε κέντημα και, όταν ενηλικιώθηκαν και απέκτησαν διαβατήριο, έφυγαν από το ορφανοτροφείο. Κάποιος μου είπε ότι ίσως έφυγαν στην Ευρώπη να βρουν δουλειά. Εγώ δεν τις ξαναείδα.

γ) Ή μητέρα μου μας άφησε κι έφυγε με κάποιον άλλο άνδρα. Ό πατέρας μας έφερε τότε στο σπίτι μας τη φιλενάδα του με τις δυο μικρές κόρες της. Τώρα στο σπίτι μας είναι αυτή ή γυναίκα. Ό αδελφός μου κι εγώ (17 χρονών ό αδελφός και 15 το παιδί που μου μιλούσε) αναγκασθήκαμε να φύγουμε άπ' το σπίτι μας. Ό αδελφός μου δεν ξέρω τί απέγινε. •"Ίσως πήγε στο στρατό. Εγώ βρήκα δουλειά σ' ένα ξυλουργικό εργοστάσιο, αλλά τα χρήματα που κερδίζω είναι πολύ λίγα (74 δολάρια το μήνα). Ευτυχώς πού κοιμούμαι στο εργοστάσιο και κάθε μεσημέρι μου δίνουν και φαγητό...

Υπάρχουν κι άλλες παρόμοιες ιστορίες καταχωρημένες σ' εκείνο το τετράδιο, και στο τέλος γράφω: «Κι αν έχεις κουράγιο και γερό στομάχι, μπορείς να γέμισης τόμους από πανομοιότυπες ιστορίες των 10 λέξεων, πού στάζουν πίκρα και απόγνωση. Πόσος πόνος Θεέ μου!...». Κι αυτές οι περιπτώσεις πού παρατέθηκαν είναι άπ' τις πιο καλές, γιατί βρέθηκε κάποια γιαγιά η ένα ορφανοτροφείο ή κάποιο ξυλουργικό εργοστάσιο.

Δείτε όμως και κάποια άλλη πλευρά του ιδίου προβλήματος.

Σήμερα τρία εκατομμύρια (3.000.000) παιδιά (ναι! τρία εκατομμύρια πα ιδία), και κατ' άλλους τα πα ίδια αυτά ξεπερνούν τα τέσσερα εκατομμύρια, γυρίζουν αδέσποτα στους δρόμους των πόλεων της χώρας αυτής, χωρίς να ξέρουν που θα περάσουν τη νύχτα και αν βρουν κάτι να φανέ. Καθένας αναρωτιέται, πώς βρέθηκαν στους δρόμους τόσα αθώα πλάσματα. Άπλα. οι γονείς των χώρισαν.

Η ακολουθώντας νόμιμες διαδικασίες (εύκολη δουλειά, πολιτικός γάμος είν5 αυτός) ή αδιαφορώντας ακόμη και γι' αυτές τις απλές διαδικασίες, χώρισαν κι έφυγαν. Ό ένας προς τη μια κατεύθυνση του δρόμου και ο άλλος προς την αντίθετη, με καταφανή την πρόθεση ό ένας να φόρτωση στον άλλο τα παιδιά.

Έτσι αυτά -έρμα και σαστισμένα- πήραν τους πέντε δρόμους και σκόρπισαν σαν τα παιδιά του λαγού. Αυτή είναι ή μοίρα των τριών -κατ' άλλους τεσσάρων- εκατομμυρίων παιδιών πού γεννήθηκαν.

Ελάτε τώρα να δούμε και κάποια άλλα εκατομμύρια παιδιών, πού δεν γεννήθηκαν ποτέ, διότι δεν τα επέτρεψαν να γεννηθούν. Πάντα σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πού δίδει στη δημοσιότητα το αρμόδιο ρωσικό Υπουργείο, το έτος 2002 (σημαδιακή χρονιά) σε νοσοκομεία και κλινικές της Ρωσίας έγιναν και είναι καταγεγραμμένες τεσσεράμισι εκατομμύρια (4.500.000) εκτρώσεις. και σ' αυτό το τεράστιας ηθικής ευθύνης θέμα, ή διαδικασία είναι απλή. Πηγαίνει ή "κυρία" σε νοσοκομείο της αρεσκείας της και δηλώνει ότι θέλει να κάνη διακοπή κυήσεως.

Τη ρωτούν οι γιατροί σε ποιο μήνα βρίσκεται αυτή ή ιστορία, της ορίζουν ήμερα και ώρα, και όλα πια είναι τακτοποιημένα νόμιμα και χωρίς ή "κυρία" να χρειασθεί να πλήρωση ούτε ένα καπίκι. Κάποιος μου είπε ότι ή "κυρία" δεν είναι υποχρεωμένη ούτε τους λόγους αυτής της ενεργείας να αναφέρει στο γιατρό.

Είδατε ευκολίες ό "νέος άνθρωπος"; Είδατε αντιλήψεις και πρακτικές περί οικογενείας, για να πάψη αυτή να αποτελεί «στήριγμα του παλιού συντηρητικού καθεστώτος και μέσον αναπαραγωγής της ιδεολογίας της άρχουσας τάξης»;

Σκληρά όσα παρατέθηκαν, και ζητώ να με συγχώρεση ό σεβαστός αναγνώστης, ήσαν όμως απαραίτητα όλ’' αυτά, για να κατανόηση σε τί πεδίο σπαρμένο με αγκάθια και τριβόλια, σε ποια πνευματική έρημο καλείται σήμερα ή καθημαγμένη Ορθοδοξία στη Ρωσία να δώσει το δικό της «παρών».

Κι επειδή ξέρω καλά ότι σ' αυτό το σημείο του κειμένου, που τέθηκε το θέμα της παρουσίας της Ορθοδοξίας στη ζωή της σημερινής Ρωσίας, σ' αυτό το σημείο γεννιέται και το ερώτημα στον αναγνώστη: «μα είναι έτοιμη ή Εκκλησία να δώσει το δικό της παρών, έχει τη δύναμη μέσα σ' έναν τέτοιο κυκεώνα προβλημάτων που ταλανίζουν τη σημερινή Ρωσία να σήκωση τέτοιο βάρος;».

Για να μη μένη μετέωρο το ερώτημα στη σκέψη του αναγνώστη, τώρα, αν και πιο σωστό θα ήταν επιλέγοντας, πρέπει να δοθεί ή απάντηση: «Ναι. Μπορεί».

Ή Ορθόδοξη Εκκλησία μας ποτέ δεν ενεργεί μόνη της. «Ή θεία Χάρις ή τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα» θα δώσει τη δύναμη που χρειάζεται ή ρωσική Εκκλησία, για να φέρει σε πέρας το τεράστιο έργο της ανόρθωσης της Ορθόδοξης Πίστης μας στη χώρα αύτη, και ο ρωσικός λαός, πού από χαρακτήρα είναι ευσεβής λαός, υστέρα άπ' την έβδομηντάχρονη δοκιμασία που έζησε με το σατανικό καθεστώς, θα ξαναβρεί το φυσικό του δρόμο, που είναι και δρόμος όλων των Ορθοδόξων.

Είναι και μονόδρομος. Είναι ό δρόμος επιστροφής στο Χριστό. Είναι ό δρόμος της σωτηρίας της ψυχής Αν πριν από 20-25 χρόνια έλεγε κανείς στη Δύση ότι σύντομα ή Ρωσία θα ξαναγίνει Ορθόδοξη χώρα, οι μεν Δυτικοί θα χαρακτήριζαν τις απόψεις αυτές ανεδαφικές και στερούμενες σοβαρότητας, τα δε φερέφωνα των Σοβιετικών στη Δύση θα εξαπέλυαν μύδρους και οχετούς ύβρεων εναντίον των εκφραστών τέτοιων απόψεων. Όμως «αλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει».

Μετά την αύτοκατάρρευση του άθεου συστήματος, οι μισοκατεστραμμένοι και βεβηλωμένοι ενοριακοί ναοί και τα ερειπωμένα μοναστήρια, το ένα μετά το άλλο, παραδίδονται από το κράτος στην Εκκλησία. Ή κατάσταση των κτισμάτων αυτών θα μπορούσε να περιγραφή μόνο με τη λέξη «τραγική». Το θέαμα πού παρουσίαζαν οι ναοί πού παραδίδονται στην Εκκλησία είναι οικτρό.

Τα πρώτα χρόνια οι ιερείς ήσαν ελάχιστοι. Λειτουργικά βιβλία δεν υπήρχαν. Ή ανατύπωση τέτοιων βιβλίων απαιτούσε τόσο πολύπλοκες διαδικασίες, πού πρακτικά κάτι τέτοιο ήταν τελείως αδύνατο. Ιερά λατρευτικά σκεύη δεν υπήρχαν. Πόρτες-παράθυρα δεν υπήρχαν. οι ναοί ήσαν πρόχειρα κλεισμένοι με σανίδες. Κυκλοφορούν στη Ρωσία άλμπουμ φωτογραφιών, πού μαρτυρούν την εφιαλτική αυτή κατάσταση. οι εικόνες ή είχαν τσακιστή την εποχή των πογκρόμ ή αν ήσαν εικόνες αξίας είχαν λεηλατηθεί και τα περίτεχνα τέμπλα των ναών, κενά από εικόνες, έχασκαν ξεχαρβαλωμένα.

Σχετικά με τις λεηλατημένες εικόνες και τη χρήση πού τις επιφυλάχθηκε, δεν μπορώ ν' αποφύγω τον πειρασμό και να μην αναφέρω ένα χαρακτηριστικό περιστατικό.

Σε γνωστή μεγαλούπολη της Ρωσίας, την εποχή πού γινόταν τα πογκρόμ εναντίον των Εκκλησιών, ένα πρωτοκλασάτο στέλεχος των μπολσεβίκων γιόρταζε τα γενέθλια του και πήγαν να του ευχηθούν τα κομματικά στελέχη της πόλεως στο σπίτι του. Κάποια στιγμή ό εορτάζων πρότεινε στους επισκέπτες του να τους δείξει τη νέα τουαλέτα του σπιτιού του. Ή τουαλέτα ήταν ή ίδια. Μόνο ή οροφή της άλλαξε.

Ή νέα οροφή αποτελείτο από μία μεγάλη εικόνα του Κυρίου, άπ' αυτές πού λεηλατήθηκαν. Ή εικόνα κοίταζε προς τα κάτω και έδειχνε τον Κύριο να εύλογη... Όμως έχει και συνέχεια αύτη ή ιστορία. Τριάντα κατ' ευθείαν απόγονοι αυτής της οικογενείας από τότε μέχρι σήμερα είναι δαιμονισμένοι. Μόλις δουν στο δρόμο ρασοφόρο, γαυγίζουν, συνάντησα χι εγώ σ' αύτη την πόλη. Τη στιγμή αύτη με συνόδευε πνευματικός αδελφός, ό όποιος και μου διηγήθηκε όλη αυτή την ιστορία.

Αύτη ήταν ή κατάσταση και τα προβλήματα πού έπρεπε ν' αντιμετώπιση άμεσα ή ρωσική Εκκλησία μετά την αυτοκατάρρευση του σατανικού καθεστώτος. Έπρεπε όλα να ξαναγίνουν άπ' την αρχή. Πολύς όμως ό ζήλος, πολλά και τα βουρκωμένα μάτια. Κι οπού υπάρχουν μάτια βουρκωμένα, οι προσευχές εισακούονται. και οι πρώτοι πνευματικοί καρποί δεν άργησαν να φάνουν.

Μερικά παραδείγματα τέτοιων καρπών θα παρατεθούν, έτσι όπως έρχονται στη μνήμη. Παραδείγματα ασύνδετα μεταξύ των, πού ακριβώς για αυτό μας δίνουν ένα πανόραμα της σημερινής κατάστασης στο χώρο της ρωσικής Εκκλησίας:

α) Τίποτε δε γίνεται πρόχειρα και αυθαίρετα στην αποκατάσταση των ιερών ναών και μονών. Αποκατάσταση και επαναφορά στο αρχικό. Παράδειγμα ό Ναός του Σωτήρος Χριστού. Οι σχετικοί φάκελοι με τα σχέδια του Ναού εφυλάσσοντο επιμελώς και, όταν αποδόθηκε ό χώρος στην Εκκλησία, "ξηλώθηκε" ή πισίνα πού βεβήλωνε αυτό το χώρο και άνηγέρθη ακριβώς ό ίδιος Ναός. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί και ένα μοναδικό ρεκόρ, δείγμα του ένθεου ζήλου πού υπάρχει. Στην ανέγερση του Ναού εργάσθηκαν δέκα χιλιάδες εργάτες, μάστορες, μηχανικοί. Εργασία επί εικοσιτετραώρου βάσεως, και σ' ένα χρόνο ακριβώς ό Ναός του Σωτήρος Χρίστου παρεδόθη έτοιμος στην εκκλησιαστική Αρχή. Ακόμη να αναφερθεί ότι χιλιάδες πολλές ήσαν τα ημερομίσθια πού προσέφεραν φτωχοί εργάτες με εθελοντική εργασία. Ή ρωσική ευλάβεια και ή ρωσική ψυχή ζουν.

β) πριν από 20-30 χρόνια το κατωτέρω αναφερόμενο θέαμα θα ήταν αδιανόητο. Κυριακές και γιορτές νέοι γονείς, κρατώντας τα παιδιά των από το χέρι ή στην αγκαλιά, γεμίζουν τις Εκκλησίες. Όχι μόνο παρήγορο θέαμα αλλά και συγκινητικό. και την ώρα της θείας Κοινωνίας, όσα περπατούν πια, πηγαίνουν μόνα τους στη σειρά με σταυρωμένα τα χεράκια στο στήθος, παίρνουν τη θεία Κοινωνία και, με σταυρωμένα ακόμη τα χεράκια στο στήθος, επιστρέφουν εκεί όπου στέκουν οι γονείς των. και τα κοριτσάκια, έχοντας καλυμμένο το κεφάλι με μανδήλι, όπως και ή μητέρα τους, Ακολουθούν μετά και οι γονείς με τα μωρά στην αγκαλιά. και τι θαυμαστό! Ούτε ένα δεν κλαίει την ώρα της θείας Κοινωνίας.

γ) Κυριακή σε ενοριακό ναό της Μόσχας, στην περιοχή πού εμένα. Ό μικρός ξύλινος Ναός και ο συνεχόμενος πρόναος, ξύλινος κι αυτός, έχουν γεμίσει ασφυκτικά από κόσμο. Με πλησιάζει μέσα στο Ιερό, στη γωνιά πού καθόμουν, ένας παππούλης ιερέας και μου λέει: «Ή Εκκλησία μας γέμισε σήμερα από νέους γονείς με τα παιδάκια των». Στράφηκε προς τον Εσταυρωμένο, πού βρίσκεται πίσω άπ' την Αγία Τράπεζα, και κάνοντας τον σταυρό του με φωνή που έπαλλε από συγκίνηση είπε: «Δόξα σοι ό Θεός ημών, δόξα σοι», και τα μάτια του γέμισαν δάκρυα. Μόλις τελείωσε ή θεία Κοινωνία, ένας υποδιάκονος μπήκε στο ιερό και ανήγγειλε χαρούμενος: «Εκατόν είκοσι έξι παιδάκια κοινώνησαν σήμερα».

Ό παππούλης κρατώντας με από το χέρι με πήρε και, περνώντας ανάμεσα άπ' τον κόσμο που περίμενε να πάρη αντίδωρο, βγήκαμε άπ' την Εκκλησία και κατευθυνθήκαμε σε άλλο κτίσμα, κι αυτό μέσα στον περιφραγμένο αυλόγυρο της Εκκλησίας.

Πλήθος από νεαρές μητέρες, μόλις τον είδαν, έτρεξαν, άλλη κρατώντας το παιδί της από το χέρι και άλλη με το μωρό στην αγκαλιά, και του πρότειναν τα κεφαλάκια των. Ό παππούλης τα σταύρωνε μουρμουρίζοντας κάποια ευχή και τα μάτια του λάμπανε.

Όταν έφυγε ό γέροντας, ρώτησα τον προϊστάμενο του Ναού να μάθω για αυτόν. Ό π. Σ. μου είπε: «Ό π. Β. είναι ή ζωντανή ιστορία της ενορίας μας.

Είναι ή περηφάνια μας. Όταν ήρθαν οι μπουλντόζες να κατεδαφίσουν το ναό μας, που υπήρχε στον ίδιο αυτό χώρο και που από χρόνια οι αρχές τον είχαν κλείσει, ό π. Β., νεαρός τότε ιερέας και προϊστάμενος του Ναού, αντιστάθηκε.

Πέρασε τότε από δίκες με βαρύτατες κατηγορίες, όπως: θρησκευτική προπαγάνδα, αντίσταση κατά της αρχής, εξύβριση λόγω (αποκάλεσε τους αστυνομικούς σατανάδες, γιατί μπήκαν στο ναό και πετούσαν άπ' τα παράθυρα ό,τι εύρισκαν μπροστά τους), αντικαθεστωτική δραστηριότητα και σχέσεις με αντικαθεστωτικά στοιχεία. Όλα αυτά του στοίχισαν 23 χρόνια φυλακές και εξορίες. Γλύτωσε τα χειρότερα (εκτέλεση ή εγκλεισμό σε στρατόπεδο) χάρη στην παρέμβαση συγγενικού προσώπου της πρεσβυτέρας του, που κατείχε τότε πολύ υψηλή θέση σε κομματικό όργανο της Μόσχας.

Εδώ και 17 περίπου χρόνια σαββατίζει πια, αλλά τακτικά μας επισκέπτεται και είναι ή ψυχή της προσπάθειας να ξαναχτιστεί ο Ναός μας όπως ήταν πρώτα. Ό κόσμος της ενορίας τον σέβεται και τον αγαπά. Οι μητέρες λένε πώς, όταν σταυρώνει τα κεφαλάκια των παιδιών των, αυτά όλη τη μέρα είναι καλόβολα και όσα άπ' αυτά είναι άρρωστα, θεραπεύονται».

δ) Σε μοναστήρι της περιοχής της Μόσχας, Σάββατο βράδυ. Μετά τον Εσπερινό της ημέρας, τα Σάββατα διαβάζεται ό Όρθρος της Κυριακής. Ή ακολουθία αυτή, αν και διαρκεί δυόμισι μόνο ώρες, συνηθίστηκε να ονομάζεται «Ολονυκτία».

Πλήθη πιστών γεμίζουν τις Εκκλησίες και, όσοι πρόκειται να κοινωνήσουν την Κυριακή, εξομολογούνται. Σε διάφορες απόμερες γωνιές του Ναού, συνήθως μπροστά από προσκυνητάρια, ιερομόναχοι πνευματικοί κατά τη διάρκεια της ακολουθίας εξομολογούν τους πιστούς. Ένας άπ' αυτούς, που ειδικά εξομολογεί μικρά παιδιά, έφερε ένα χαμηλό σκαμνάκι και κάθισε μπροστά από ένα προσκυνητάρι της Παναγίας του Τίχβιν.

Ακριβώς δίπλα καθόμουν εγώ. Αμέσως πλησίασε ένας πατέρας με δυο μικρά παιδιά. Άφησε το μεγαλύτερο στον πνευματικό κι ό ίδιος με το μικρότερο στάθηκε λίγο παράμερα. Ό πνευματικός με ρώτησε αν με εμποδίζουν και, όταν του είπα: «όχι βέβαια», μειδίασε.

Άθελα λοιπόν, αλλά με πολύ ενδιαφέρον, έγινα "ωτακουστής". και όχι μόνο. Παρακολουθούσα με λοξές ματιές μέσα στο μισοσκόταδο την έκφραση του προσώπου του μικρού. Ή εξομολόγηση άρχισε:

«Λοιπόν, Βλαδίμηρε, έμαθα από τον μπαμπά ότι ήσουν άρρωστος. Τώρα είσαι καλά βέβαια». «ναι. Μόνο έχω βήχα». «Καλά θα πέραση. Να μη παίζεις όμως πολλή ώρα στο χιόνι, γιατί θα αρρωστήσεις πάλι, Τί έχεις λοιπόν να μου πεις;» ... (σιωπή). «Να ρωτήσω τότε εγώ. Στενοχωρείς ακόμη τη μαμά;» ... (καταφατική κίνηση της κεφαλής). «Την τυραννάς πότε-πότε, ε;». «ναι, όταν δεν τρώγω ή όταν μαλώνω με τον Ίβάν». (Κι ό μικρός κατέβασε το κεφάλι κι έφερε αμήχανα το δείκτη του δεξιού του χεριού στα χείλη του). «Κοίταξε τώρα. Γιατί δεν τρως το φαγητό; Επειδή δεν σου αρέσει;». «ναι!...». «Μα δεν είπαμε την άλλη φορά ότι αυτό είναι αμαρτία; Είπαμε ότι πρέπει να τρώμε ότι ετοιμάζει ή μητέρα. Γιατί αυτό που ετοιμάζει ή μητέρα, μας το δίνει ό Θεός. και εμείς δηλαδή το περιφρονούμε;

Να, γιατί είναι αμαρτία. και με τον Ίβάν, Βλαδίμηρε, δεν πρέπει να μαλώνεις, γιατί εσύ τώρα είσαι μεγάλος που πρέπει να τον αγαπάς. Θυμάσαι που έκανες προσευχή στην Παναγία, να σας χαρίσει ένα αδελφάκι για να παίζεις μαζί του; και τώρα που ή Παναγία άκουσε την προσευχή σου και σας έστειλε τον Ίβάν, εσύ μαλώνεις μαζί του; και δε ντρέπεσαι που κάνεις τον άγγελο σου να κρύβει τα μάτια του, για να μη βλέπει που μαλώνεις με τον Ίβάν και λυπάται;». «Ντρέπομαι». «"Έλα τότε να τα ξεχάσουμε όλα αυτά πάλι και να κάνουμε μια νέα αρχή. Να μη στενοχωρούμε τη μαμά κι ούτε να μαλώνουμε με τον Ίβάν. Αυτός είναι μικρούτσικος και σ' αγαπά». (Ό πνευματικός γονάτισε κι ό μικρός Βλαδίμηρος γονάτισε αμέσως κι αυτός πλάι του).

«Να παρακαλέσουμε τώρα τον Κύριο να μας συγχώρεση καινά υποσχεθούμε στον άγγελο μας ότι δεν θα τον κάνουμε να ξαναλυπηθή».

Ό πνευματικός σκέπασε τον μικρό Βλαδίμηρο με το πετραχήλι του κι εγώ έπαψα να κρυφοκοιτώ. Μόνο κρυφάκουγα. και καθόλου δεν ντρέπομαι να πω, πώς έκλαψα, ακούγοντας τη γεμάτη παιδική αφέλεια και προφανώς αυτοσχέδια συγχωρητική ευχή. Ό πνευματικός μάζεψε το σκαμνάκι του κι αποχώρησε.

Δεν πέρασαν ούτε πέντε λεπτά και εμφανίσθηκε ο νεαρός πατέρας κρατώντας άπ' το χέρι τον μικρό Ίβάν. Πλησίασε το προσκυνητάρι, αγνοώντας την παρουσία μου, και είπε στον μικρό: Έλα Ίβάν να παρακαλέσομε τη μητέρα του Θεού του Τιχβίν να γίνει καλά ή γιαγιά ή Ξένια που είναι άρρωστη. Ας κάνουμε από τρεις μετάνοιες.

Κι ό μικρός Ίβάν με προθυμία και απίστευτη δεξιότητα έκανε τις μετάνοιες του. Ένα τόσο δα μικρό κουβαράκι γινόταν κάθε φορά ό μικρός Ίβάν.

Έτσι ποτίζονται τα φιντανάκια στα Ορθόδοξα φυτώρια της Ρωσίας. Οι Ρώσοι αρέσκονται να τα αποκαλούν: «νέο αίμα της Ορθοδοξίας στη Ρωσία». Εγώ, αν μου έπεφτε λόγος, θα έλεγα: «ή μόνη βάσιμη ελπίδα για μια Ορθόδοξη Ρωσία του αύριο».

ε) Μπροστά στο τραγικό φαινόμενο των απροστάτευτων παιδιών που γυρίζουν στους δρόμους, πολλά μοναστήρια ανασκουμπώθηκαν και δημιούργησαν η στην περιοχή του μοναστηρίου η έξω άπ' αυτήν «παιδικά σπίτια». Τα ανδρικά μοναστήρια μάζεψαν απροστάτευτα αγόρια και τα γυναικεία απροστάτευτα κοριτσάκια. Τα «παιδικά σπίτια» λειτουργούν υπό την άμεση ευθύνη της μονής.

Έχουν οργανωθεί και λειτουργούν σ' αυτά σχολικές τάξεις, στις όποιες φοιτούν τα παιδιά και διδάσκουν μοναχοί και μοναχές, που έτυχε να είναι εκπαιδευτικοί ή πιστοί κοσμικοί εκπαιδευτικοί που προσφέρουν υπηρεσία. Τα σχολεία αυτά λειτουργούν συμφωνά με τα αναλυτικά προγράμματα του ρωσικού Υπουργείου Παιδείας.

Τα μεγαλύτερα αγόρια σε ανδρικά μοναστήρια, όπου καθένα άπ' αυτά και ανάλογα με την κλίση του μαθαίνει αγιογραφία, ξυλουργική τέχνη, που έχει σήμερα μεγάλη πέραση αυτή ή εργασία, την τέχνη του οικοδόμου, του υδραυλικού, του ηλεκτρολόγου.

Φοιτούν σε ανάλογα εργαστήρια. Τα μεγαλύτερα κορίτσια σε γυναικεία μοναστήρια μαθαίνουν κι αυτά ανάλογα με την κλίση του το καθένα αγιογραφία, κέντημα, ραπτική.

Επισκέφθηκα ένα τέτοιο «παιδικό σπίτι» για κορίτσια σε γυναικείο μοναστήρι σε πόλη της Σιβηρίας κι έμαθα έκπληκτος ότι στο μοναστήρι αυτό λειτουργεί σχολείο τυροκομίας, στο όποιο φοιτούν πολλά από τα μεγαλύτερα κορίτσια. Παρασκευάζουν λοιπόν τα κορίτσια αυτά θαυμάσια τυριά από το γάλα των αγελάδων της μονής.

στ) Βρέθηκα σε ανδρικό μοναστήρι. Όταν πλησίασε την πύλη της μονής το αυτοκίνητο μας, το όποιο οδηγούσε ιερομόναχος της μονής, ό πορτάρης, ένας ηλικιωμένος και καλοβαλμένος κύριος, μας άνοιξε και μας χαιρέτησε με ελαφρά υπόκλιση της κεφαλής. Ήταν ή ώρα του Εσπερινού και αρκετός κόσμος ερχόταν στο μοναστήρι.

Μετά το παρκάρισμα του αυτοκινήτου και όπως προχωρούσαμε προς το εσωτερικό της μονής, γύρισα και κοίταξα πίσω, Ό πορτάρης άνοιγε στους προσερχόμενους τη μικρή σιδερόπορτα κάνοντας σε όλους ελαφρά υπόκλιση με το κεφάλι.

Ό συνοδός μου είπε ότι είναι συνταξιούχος στρατηγός της Κά Γκέ-Μπέ και ότι έρχεται πατά καιρούς να προσφέρει υπηρεσία για μερικές βδομάδες και πάντα στο διακόνημα του πορτάρη. Νωρίς το πρωί έρχεται και το βράδυ επιστρέφει στο σπίτι του.

Έμεινα σκεπτικός και δεν είπα τίποτε. Σε τέτοιες περιπτώσεις τα λόγια δεν χρειάζονται. Ανοίγει δηλαδή την πόρτα, που κάποτε είχε κλείσει προς τους πιστούς.

Σκέφθηκα ακόμη πώς ή κλίση της κεφαλής, όταν χαιρετούσε τους προσερχόμενους, θα μπορούσε να είναι και κάποια αίτηση συγγνώμης. Ποιος ξέρει;

Αυτή κι αν είναι μετάνοια...

ζ) Σε κάποια περιοχή της Αγίας Πετρούπολης υπηρετεί σαν εφημέριος ό π. Ί., πού είναι και τακτικός επισκέπτης του Αγίου Όρους. Πρώην καθηγητής πολυτεχνείου της Αγίας Πετρούπολης και νυν ιερέας. στις εγκαταστάσεις του ενοριακού Ναού, στον οποίο υπηρετεί, λειτουργεί αδελφότητα είκοσι γυναικών Αδελφών του Ελέους, την οποία οργάνωσε ό π. Ί. Οι αδελφές αυτές προσφέρουν υπηρεσία σε ογκολογικό νοσοκομείο της Αγίας Πετρούπολης. Παράλληλα με το έργο της αδελφής νοσοκόμου, προσφέρουν και πνευματικό έργο.

η) Το προσκύνημα, το όποιο πραγματοποίησε ό π. Θ. Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Όσίου Αρσενίου του Καππαδόκου, σε αγιασμένα μέρη της Ρωσίας τον περασμένο Ιούλιο με πνευματικά του τέκνα, έχει ολοκληρωθεί και οι προσκυνείται κατευθύνονται με πούλμαν στο αεροδρόμιο Ντομοντέτοβο για το ταξίδι της επιστροφής. Καθ' όδόν μια απροσδόκητη έκπληξη περιμένει τους προσκυνητές. Συνόδευα το πούλμαν και εγώ.

Με ένα τηλεφώνημα μου ζητούν να σταματήσει το πούλμαν σε συγκεκριμένο σημείο του δρόμου. Εκεί περιμένει μικρό επιβατηγό (κούρσα), από το όποιο μόλις πλησιάζουμε κατεβαίνει και έρχεται προς εμάς ό π. Σ., πνευματικός γυναικείας μονής Σιβηριανής πόλεως. Τη μονή αυτή είχαν επισκεφθεί οι Έλληνες προσκυνείται και είχαν τύχει θερμής υποδοχής και φιλοξενίας.

Ό π. Σ. είναι ιερομόναχος γεμάτος ζωντάνια, αυθορμητισμό και αγάπη. Ανεβαίνει ανάλαφρα στο πούλμαν και οι προσκυνείται τον υποδέχονται με επιφωνήματα χαράς και έκπληξης.

Υψώνει τον ιερατικό σταυρό, πού κρέμεται στο στήθος του, ευλογεί μ' αυτόν τους προσκυνητές λέγοντας με δυνατή φωνή: «Χριστός Ανέστη!» και συνεχίζει: «Σας μεταφέρω την αγάπη, το σεβασμό και τις άπειρες ευχαριστίες των αδελφών της Μονής και της ηγουμένης μοναχής Β. Σάς εύχονται καλή επιστροφή με φύλακα άγγελο στην αγαπημένη μας Ορθόδοξη Ελλάδα». Κατεβαίνει από το πούλμαν ανάλαφρα, όπως ανέβηκε, μα συγκινημένος αύτη τη φορά και ανταλλάσσει μαζί μας ευχές και ασπασμούς. Την ώρα εκείνη ό π. Θ. αφαιρεί από το λαιμό του το ορθοπεδικό κολάρο, διότι τον ταλαιπωρεί κάποιο αυχενικό πρόβλημα. Ό π. Σ. τον αγκαλιάζει και φιλί τον τράχηλο του λέγοντας: «Άφησε αδελφέ να πάρω λίγο από τον πόνο σου».

Ό π. Θ. του άπαντα: «Δε με συμφέρει, θα χάσω το μισθό μου». Κι ό π. Σ. επιμένει λέγοντας του: «Άφησε αδελφέ από την ευλογία αυτοί του μισθού να στάξει και σε μένα μία σταγόνα. Την έχω απόλυτη ανάγκη».

Σκηνές ευαισθησίας και γνήσιας αγάπης Χριστού.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

οι καμπάνες των ιερών ναών της μαρτυρικής ρωσικής Γης, που έμειναν βουβές για εβδομήντα ολόκληρα χρόνια, ξαναχτυπούν και πάλι, διαλαλώντας στα πέρατα της αχανούς αυτής χώρας ότι ή Ορθοδοξία είναι ζωντανή και καλεί τα παιδιά της να επιστρέψουν στην πίστη των πατέρων τους.

Θα την ακούσουν;

Ό χρόνος θα δείξει.

Εμείς ας ευχηθούμε ολόψυχα να είναι πειστικό αυτό το κάλεσμα και ο ρωσικός λαός να επιστρέψει στα πάτρια ήθη.

Όλα είναι ευοίωνα.

Ή μικρή ζύμη υπάρχει. Ή ελπίδα είναι ζωντανή. Ό Θεός είναι μαζί μας. και «ει ο Θεός μεθ' ημών, τις καθ' ημών;».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΑΡ 35