ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙ ΜΕ ΤΟΝ Π. ΣΥΜΕΩΝ ΤΟΝ ΕΛΒΕΤΟ. ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΤΟ ΕΣΣΕΞ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ 1

Η καταγωγή μου είναι από την Ελβετία και δυστυχώς δεν ξέρω γεωγραφία. Για αυτό για πολύ χρόνο τα μόνα μέρη της Ρουμανίας που ήξερα ήταν το Βουκουρέστι και το Νεάμτς. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, γιατί είμαι πολύ συγκινημένος επειδή, βρισκόμαστε στο Νεάμτς. Βέβαια το ότι θα αναφέρω τον Παΐσιο Βελίτσκοβιτς. Στον 18ο αιώνα, η Ρώσικη Εκκλησία δεχόταν μια σφοδρή δίωξη από την Κυβέρνηση.

Η Αναγέννηση της Εκκλησίας από τις αρχές του 19ου αιώνα επηρεάστηκε από τον Παΐσιο Βελίτσκοβιτς κυρίως μετά που οι μαθητές του γυρίσανε στη Ρωσία.

Σαν προτεστάντης ανακάλυψα την Ευχή του Ιησού ιδιαίτερα στην Φιλοκαλία. Την μετάφρασε στα σλαβικά ο Παΐσιος Βελίτσκοβιτς. Η μεγάλη επιρροή που ξεκινάει από τον Παΐσιο είναι τεράστια, γι' αυτό είμαι πολύ χαρούμενος, που βρίσκομαι εδώ. Η Μονή μας έχει έναν ιεραποστολικό χαρακτήρα, που τώρα θέλω να το διευκρινίσω. Εμείς δεν έχουμε ιεραποστολική πρωτοβουλία προσπαθώντας ν' αλλάξουμε τη θρησκεία των άλλων. Αν υπάρχουν δυτικοί που γίνονται ορθόδοξοι, είναι από δική τους πρωτοβουλία. Οι ορθόδοξοι που βρίσκονται στη Δύση δεν έχουν καμία σχέση με τον προσηλυτισμό. Παρ' όλα αυτά η Ορθοδοξία γίνεται γνωστή, όλο και περισσότερο. Ανακαλύπτεται όλο και περισσότερο η εικόνα, παντού, είτε στους προτεστάντες, είτε στους καθολικούς. Η εικόνα είναι γνωστή και την αποδέχονται. Ασφαλώς μπορεί η αληθινή αντίληψη της εικόνας, να μην είναι ακόμα ολοκληρωμένη. Συχνά η εικόνα είναι αποδεκτή, σαν απλή θρησκευτική εικόνα, ακόμα όμως δεν αντιλαμβάνονται πως πρέπει να την τιμούν.

Ένα άλλο στοιχείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας γνωστό στη Δύση είναι η ευχή του Ιησού. Η ευχή του Ιησού έχει γίνει γνωστή ιδιαίτερα από ένα βιβλίο, που λέγεται «Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού», έργο το οποίο κυκλοφόρησε όλη τη Δύση.

Πολλοί καθολικοί και προτεστάντες, ήδη, χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο προσευχής, Η ορθόδοξη θεολογία που είναι επίσης γνωστή και την εκτιμούν πολύ, άρχισε μέσα από τους μετανάστες Ρώσους θεολόγους, ειδικά τον Βλαδίμηρο Λόσκι και τον πατέρα Γεώργιο Φλωρόφσκυ. Υπάρχει μεγάλος αριθμός θεολογικών βιβλίων τα οποία είναι μεταφρασμένα στις δυτικές γλώσσες. Έγινα ορθόδοξος πριν 35 χρόνια. Δεν υπήρχε κανένα τέτοιο βιβλίο στα Γαλλικά και Αγγλικά, Ασφαλώς η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά σήμερα και έχουν μεταφραστεί μέχρι και τα λειτουργικά ορθόδοξα βιβλία, ειδικά στην Γαλλική γλώσσα" το έχει κάνει ένας καθολικός μοναχός από τη Μονή Σεβεντόν του Βελγίου. Έχει μεταφράσει σχεδόν όλα τα βιβλία, το Μηναίο, την Οκτάηχο, το Τριώδιο, τα Σαρανταλείτουργα, τις Λειτουργίες, τα Τρισάγια, τα Μνημόσυνα εκτός του Τυπικού. Αυτό αποδεικνύει ότι υπάρχει μια αργή αλλά σταθερή υποδεκτική κίνηση της Ορθοδοξίας στη Δύση.

Θα επανέλθω εν συντομία στη Μονή μας. Έρχονται πολλοί προσκυνητές από όλη την Ευρώπη και από άλλες περιοχές, προσκολλημένοι και πολύ επηρεασμένοι από τον Άγιο Σιλουανό, ένα μοναχό από το Άγιο Όρος, ο οποίος πέθανε το 1938 και άφησε στον μαθητή του, τον πατέρα Σωφρόνιο, τα γραπτά του. Δεν ήταν ούτε άρθρα, ούτε βιβλία, ούτε ημερολόγιο. Ο π. Σωφρόνιος, ο οποίος είναι ιδρυτής της μονής μας ήλθε από το Άγιο Όρος μετά τον πόλεμο, για να εκδώσει τα γραπτά του πνευματικού του. Στον πρόλογο του βιβλίου περιγράφει τη ζωή του Αγίου και εκφράζεται θεολογικά για την διδασκαλία του. Το βιβλίο ήταν γραμμένο στη ρωσική γλώσσα και εκδόθηκε το 1952. Έχει μεταφραστεί σ' ένα μεγάλο αριθμό γλωσσών είτε πλήρως είτε σε αποσπάσματα. Υπάρχει μια μετάφραση στα Ιταλικά, στην οποία ο μεταφραστής λέει για τον Άγιο Σιλουανό, «Άγιος χωρίς σύνορα». Και αυτό είναι απολύτως αλήθεια. Στην Ιταλία αυτή η μετάφραση, απευθύνεται στους Ιταλούς, στους καθολικούς.

Και στην γαλλική γλώσσα υπάρχουν ήδη 5 εκδόσεις και το διαβάζουν ειδικά οι καθολικοί. Τώρα μιλάω για τον Άγιο Σιλουανό για να τονίσω πιο πολύ την παρουσία της Ορθοδοξίας στη Δύση. Αυτή η παρουσία του Αγίου Σιλουανού είναι πραγματικά ένας πνευματικός παράγων, υπάρχει μια πνευματική οικουμενική ζωή (στη Δύση) καν η παρουσία του συμβάλλει πολύ σ' αυτή. Ο Άγιος έζησε την ζωή του μέσα στην προσευχή για όλη την ανθρωπότητα και τόνισε έντονα την αγάπη για τους εχθρούς μας. Βέβαια, ο λόγος του Χριστού στο κήρυγμα του επί του Όρους έλεγε: «αγαπάτε τους εχθρούς σας, να είστε τέλειοι όπως ο Πατέρας είναι τέλειος». Στην αγάπη για του εχθρούς αντανακλάται η τελειότητα του Θεού στη γη. Επειδή αυτήν την αγάπη είναι αδύνατον να την πραγματοποιήσει ο άνθρωπος μόνος. Μόνον ο άνθρωπος που έχει λάβει την χάρη του Αγίου Πνεύματος μπορεί. Όπως έλεγε ένας Άγιος της Ρωσικής εκκλησίας ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ, ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση της χάρης του Αγίου Πνεύματος. Ο άγιος Σιλουανός έλεγε «αγαπάτε τους εχθρούς σας» και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να λάβουμε αυτή τη δύναμη από το Θεό. Εγώ θα έλεγα να προσπαθήσουμε όχι να μιμηθούμε αλλά να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Αγίου Σιλουανού, επειδή είμαστε βυθισμένοι στην ορθόδοξη πίστη. Να έχουμε συγχρόνως μια οικουμενική αγάπη, η οποία ξεπερνάει κάθε όριο εθνικότητας, γλώσσας, θρησκευτικότητας και ν' αγαπάμε όπως ο Χριστός, όλη την ανθρωπότητα. Κάθε άνθρωπος είναι ο πλησίον μας.

Ο Χριστός δεν μας είπε να αγαπάμε τον έναν ή τον άλλον, ο Χριστός πήγε μέχρι το τέλος με την αγάπη Του και σταυρώθηκε για μας.

Π. Συμεών ποια είναι η λογική με την οποία γίνατε Ορθόδοξος;

Είναι πολύ δύσκολο ν' απαντήσεις σε μια τέτοια ερώτηση, σε μόνο μερικά λεπτά. Επειδή, δυστυχώς εξαιτίας της έλλειψης χρόνου, αυτό που θα ήθελα να σας πω μπορεί να φανεί ατελές, είμαι υποχρεωμένος να αφήσω στην άκρη πολλά σημαντικά στοιχεία εφ' όσον η μεταστροφή μου στην Ορθοδοξία διήρκησε περισσότερα χρόνια. Μια από τις πιο σημαντικές αρχές του Προτεσταντισμού, είναι η ιδέα της λύτρωσης μέσα από την πίστη. Οι προτεστάντες νομίζουν, ότι αν πιστεύεις (εννοείται με τη λογική μόνο) στον Ιησού Χριστό είσαι κιόλας λυτρωμένος. Είναι σαν να λες σ' έναν ασθενή: «κοίτα, υπάρχει ένα φάρμακα :ο οποίο μπορεί να σε θεραπεύσει, οπότε θεραπεύθηκες κιόλας».

Όταν κοίταζα μέσα μου και γύρω μου δεν μπορούσα να αντιληφθώ τη λύτρωση που μας υπόσχεται η Αγία Γραφή. Αυτό που με τράβηξε ιδιαίτερα προς την ορθόδοξη εκκλησία ήταν η ιδέα της Αγιότητας και ο δρόμος που σε οδηγεί προς την αγιότητα. Η Προτεσταντική Εκκλησία μου έλεγε ότι, «Εσύ είσαι λυτρωμένος κιόλας». Η Ορθόδοξη Εκκλησία μου λέει. «Ο Ιησούς σε λύτρωσε, αλλά είναι καθήκον σου να διαμορφώσεις τη ζωή σου έτσι ώστε αυτή η λύτρωση να εξελιχθεί μέσα σου». Η προτεσταντική εκκλησία μένει περισσότερο σ' ένα ηθικό στάδιο ανθρωπιστικό, ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία προτρέπει και επιτρέπει να φτάσει ο άνθρωπος να ενωθεί με το Θεό. Γι` αυτό οι τοίχοι της εκκλησίας είναι σκεπασμένοι με εικόνες, που απεικονίζουν τον Χριστό, την Παναγία και τους Αγίους. Η αγιότητα δεν είναι ηθική τελειοποίηση, αλλά η ένωση του ανθρώπου με το Θεό. Για να έχετε μια ιδέα, το τι σημαίνει η ένωση του ανθρώπου με το Θεό, μπορούμε να σκεφτούμε το ακόλουθο: αν έχουμε ένα κομμάτι σίδερο καν το βάλουμε στην φωτιά, το σίδερο θα ζεσταθεί και θα απορροφήσει τη φύση της φωτιάς χωρίς όμως το σίδερο και η φωτιά να συγχέονται. Το σίδερο μένει σίδερο και η φωτιά μένει φωτιά. Νομίζω ότι αυτή η ιδέα λείπει οριστικά από τον προτεσταντισμό. Εμφανίσθηκε σαν αντίδραση κατά του Ρωμαιοκαθολικισμού του 16ου αιώνα και του17ου αιώνα. Ο προτεσταντισμός απομάκρυνε οριστικά η λατρεία των αγίων. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχουμε μόνο τα παραδείγματα των αγίων, αλλά και μια θεραπευτική μέθοδο που μας βοηθάει να προχωρούμε στο δρόμο της αγιότητας. Επειδή ο άνθρωπος πρέπει να συνεργάζεται με το Θεό. Ο Χριστός μας έδωσε εντολές. Είναι αλήθεια ότι όχι επειδή τηρούμε τις εντολές είμαστε λυτρωμένοι, αλλά ακολουθώντας τις, γινόμαστε ικανοί να λάβουμε αυτή τη δύναμη της φωτιάς, για την οποία σας μίλησα. Με μερικές λέξεις αυτή είναι η πραγματικότητα η οποία με τράβηξε προς την Ορθοδοξία.

Υπήρχαν επίσης και θεολογικοί λόγοι, αλλά το πιο σημαντικό ήταν αυτός ο δρόμος προς την λύτρωση.

Πάτερ, μιλήσατε τόσο όμορφα, για τον Άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη. Μπορείτε να μας μιλήσετε περισσότερο για αυτόν;

Ο Άγιος Σιλουανός γεννήθηκε στη Ρωσία σ' ένα χωριό το 1866. Μετά που τελείωσε το στρατιωτικό στην Στανγκπέτεσμπουργκ, πήγε στο Άγιο Όρος, για να γίνει μοναχός. Στα νιάτα του μορφώθηκε πολύ λίγο, πήγε μόνο 2 χειμώνες στο σχολείο του χωριού του. Στην περίπτωση του μπορούμε να λέμε ότι τον μόρφωσε ο Θεός. Σε λίγο χρονικό διάστημα μετά τον ερχομό του στο Άγιο Όρος, είχε μια μεγάλη πνευματική εμπειρία μέσα στην οποία του παρουσιάστηκε ο Χριστός. Ο ίδιος περιγράφει αυτό το όραμα στα γραπτά του μέσα στα οποία λέει ότι εκείνη τη στιγμή γέμισε με το Άγιο Πνεύμα το σώμα και η ψυχή του, από εκείνη τη στιγμή άρχισε να προσεύχεται για όλους τους ανθρώπους. Σιγά - σιγά άρχισαν να τον πολεμάνε οι δαίμονες και για περίπου 15 χρόνια έδωσε μάχη εναντίον τους με τις ασκητικές μεθόδους της παράδοσης. Παρόλα αυτά δεν τα κατάφερε να ελευθερωθεί απ' αυτόν τον πόλεμο. Τότε προσευχήθηκε στον Χριστό ζητώντας Του να τον ελευθερώσει από αυτόν τον πόλεμο και έλαβε μέσα στην καρδιά του αυτήν την διδαχή: «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι».

Λαμβάνοντας αυτά τα λόγια από το Χριστό, έμαθε πώς να προχωρήσει στο δρόμο της μετάνοιας, επειδή ακριβώς μέσα από την «υπερηφάνεια», ανοίγουμε την πόρτα στους δαίμονες. Αντίθετα, μέσα από την ταπείνωση γλιτώνουμε. Μπορούμε να λάβουμε τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, η οποία μόνη μας προστατεύει από τον πειρασμό των δαιμόνων. Και από εκείνη τη στιγμή άρχισε να ακολουθεί την συμβουλή του Χριστού και έμαθε πώς να γλιτώνει από αυτόν τον πόλεμο με τους δαίμονες.

Ξαναβρήκε τη Χάρη που την έλαβε στην αρχή και αυτή είναι η δεύτερη περίοδος της ζωής του από την οποία έφτασε στην ησυχία και στη νίκη πάνω στις δυνάμεις του σκότους. Η ζωή του μοιράζεται σε τρεις περιόδους, από 15 χρόνια η καθεμιά.

Πέθανε το 1938 και τον αγιοποίησαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1988.

Ένα σημείο στο οποίο επιμένει πάρα πολύ, είναι η αγάπη για τον πλησίον, ιδιαίτερα η αγάπη για τους εχθρούς. Χωρίς τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος ο άνθρωπος είναι ανίκανος να αγαπά τους εχθρούς. Και λέει ότι η αγάπη για τους εχθρούς, είναι ένα κριτήριο, μέσα από το οποίο μπορούμε, να καταλάβουμε, αν βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο. Επίσης επιμένει πάρα πολύ στο ρόλο του Αγίου Πνεύματος. Πιστεύω ότι είναι ένας από τους Αγίους της εκκλησίας ο οποίος τονίζει περισσότερο αυτό και ιδιαίτερα τη γνώση του Χριστού ως αληθινού Θεού και σαν Αληθινού Ανθρώπου. Η μεγάλη του μαρτυρία είναι για την αγάπη. Την αγάπη προς τον Θεό και προς τον πλησίον.

Για να επανέλθω πάνω σ' αυτό το πρόβλημα της οικουμενικότητας, χωρίς να εκφράζομαι θεολογικά, ο Άγιος τονίζει την ενότητα ολόκληρης της ανθρωπότητας. Και κατ' αυτόν τον τρόπο ερμηνεύει την εντολή του Κυρίου (ν' αγαπάμε τον πλησίον σαν τον εαυτόν μας). Δεν μιλάει για το πόσο πολύ τον αγαπάμε. Πρέπει να τον αγαπάς επειδή είναι η ζωή σου.

Τι ρόλο έχει η θεία ευχαριστία στην πνευματική ζωή ;

Εγώ πιστεύω ότι η Πνευματική ζωή και η Χριστιανική ζωή είναι το ίδιο πράγμα. Δεν πρέπει να ξεχωρίζουμε την καθημερινή ζωή από την εκκλησιαστική ζωή. Και πρέπει να χρησιμοποιούμε τη θεία Μετάληψη ακριβώς στο κέντρο της Χριστιανικής ζωής. Όλα τ' άλλα Μυστήρια οδηγούν προς την θεία Μετάληψη, επειδή μπορούμε να λέμε ότι με τη θεία Μετάληψη πραγματοποιείται το μυστήριο της Εκκλησίας, με αυτό θα αρχίσει η απάντηση μου. Πρώτα απ' όλα, η συμμετοχή στη θεία Μετάληψη, είναι μια προσωπική πράξη, και όταν λέω προσωπική εννοώ τη συμμετοχή σε μία στενή ένωση με το Θεό και με όλη την ανθρωπότητα.

Με τη θεία Ευχαριστία, ολόκληρη η ανθρωπότητα εξαγορασμένη από το Θεό ενοποιείται και γίνεται μια εικόνα. Αυτή η εικόνα εκφράζει δύο όψεις, την αγάπη και την πίστη στο Θεό.

Γι' αυτό πριν αρχίσει «η Αγία Αναφορά» ο Διάκονος λέει: «Αγαπήσομεν αλλήλους ίνα εν ομόνοια ομολογήσωμεν, Πατέρα, Υιόν και Αγιον Πνεύμα». Οπότε τη στιγμή της Θείας Ευχαριστίας η Εκκλησία ενώνεται σε ένα σώμα, από αγάπη και πίστη, Έτσι συμμετέχομε στην Θεία Λειτουργία για να προσφέρουμε στον Θεό τη θυσία μας. Είναι μια ουσιαστική στιγμή. Και όταν ο ιερέας λέγει: «Τα Σά εκ των Σών Σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα». Τη στιγμή αυτή στο όνομα οποιουδήποτε βαπτισμένου, ο οποίος μέσα από την βάπτιση είναι το ίδιο βασιλιάς, προφήτης και ιερέας, ο ιερέας προσφέρει στο Θεό, ολόκληρη τη δημιουργία. Η κλίση του καθενός είναι να είναι ιερέας εν δημιουργία. Είναι αυτό που έκανε ο Αδάμ στον παράδεισο. Δυστυχώς, όμως, ο Αδάμ δεν ολοκλήρωσε μέχρι τέλους αυτό το έργο, σαν ιερέας της δημιουργίας. Δεν θέλω να επεκταθώ παραπέρα, αλλά αυτό που είναι πολύ σημαντικό από θεολογική άποψη είναι η λέξη που χρησιμοποιούμε στο όνομα της λειτουργίας. Εκφράζει ακριβώς αυτό, την σχέση του ανθρώπου με την δημιουργία και με τον Θεό. Στα ελληνικά η λέξη «αναφορά» σημαίνει προσφορά και εκφράζει την προσφορά όλων των χριστιανών με τη μεσιτεία του ιερέα, προς τον Θεό. Η επόμενη στιγμή είναι όταν ο ιερέας ικετεύει, να κατέβει το Άγιο Πνεύμα. «Εφ` υμών και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα». Αυτό το κάλεσμα του Αγίου Πνεύματος «εφ' υμών» είναι μια συνέχεια του μυστηρίου του Αγίου μύρου δηλαδή μια επέκταση της Πεντηκοστής.

Η τρίτη στιγμή είναι η Μετάληψη του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου. Οπότε η θεία Ευχαριστία, είναι μια κίνηση, σύγκλιση, η οποία ενώνει πρώτα όλους και μετά μια κίνηση προς τα έξω, η οποία τρέφει και δίνει δύναμη στη Χριστιανική μας ζωή.

Σας παρακαλούμε να μας πείτε περισσότερα γι' αυτήν την στιγμή της μετάληψης, επειδή εδώ οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να μεταλαμβάνουν πολύ σπάνια, πολύ αραιά, γεγονός το οποίο δεν αναφέρεται στην χριστιανική παράδοση.

Ξέρω ότι τους τελευταίους αιώνες η μετάληψη γινόταν πολύ αραιά και μπορεί και σήμερα να συμβαίνει το ίδιο. Τώρα στη Μονή μας τελούμε τη θεία Λειτουργία και μεταλαμβάνουμε 4 φορές την εβδομάδα. Υπάρχουν χριστιανοί που έρχονται στη Μονή κάθε Κυριακή, οι οποίοι κοινωνούν κάθε φορά που έρχονται. Αυτό είναι μάλλον σύμφωνο με ό,τι συνέβαινε στην πρώτη εκκλησία. Δεν είναι η συχνότητα της κοινωνίας, αλλά ο τρόπος που κοινωνάς. Υπάρχει μια ετοιμασία η οποία μπορεί να έχει διάφορες μορφές και η οποία είναι απόλυτα απαραίτητη. Θα ήταν λάθος να αυξάναμε τη συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία αν αυτό δεν συνοδεύεται από βαθιά χριστιανική συνείδηση. Οι Άγιοι Πατέρες έχουν διευκρινίσει καλά αυτό το πράγμα και υπάρχει και ένας ύμνος του Αγίου Συμεών του Νέου θεολόγου ο οποίος το τονίζει πολύ καλά αυτό.

Τι γνώμη έχετε: πιο συχνή ή πιο αραιή κοινωνία;

Σε σχέση με τα γραπτά του Αγίου Νικόδημου, που πρόσφατα εκδόθηκαν, πιστεύω ότι σ' αυτά, το θέμα ξεκαθαρίζεται: αυτό το κανονίζει για τον καθένα χωριστά ο πνευματικός του. Στην Ορθόδοξη εκκλησία εξαίρεται η προσωπική σχέση με τους πνευματικούς. Ίσως είναι καλύτερα να μην μιλάμε για συχνή κοινωνία όσο για την συνεχή κοινωνία. Δεν διάβασα τα γραπτά του Αγίου Νικόδημου. Αλλά πιστεύω ότι αυτό προτείνει. Το θέμα δεν είναι πόσες φορές κοινωνάμε αλλά το πώς κοινωνάμε. Το θέμα είναι η συνείδηση και η ετοιμασία για τη θεία κοινωνία. Ο Άγιος Συμεών ο νέος θεολόγος λέει σ' ένα από τα γραπτά του, ότι αν έχεις μια ψυχική διάθεση σωστή, μπορείς να κοινωνάς κάθε μέρα. Ωστόσο και ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας μιλάει προς την ίδια κατεύθυνση. Επίσης, τα λόγια της θείας λειτουργίας: «Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε». Πιστεύω ότι δεν υπάρχει καμία λογική, στο να λειτουργεί ο ιερέας καθημερινά και να κοινωνεί ενώ οι πιστοί να στερούνται.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.........

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΗΜΕΡΑ- ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΠΗΛΙΩΤΗ