«Εχθρός του λαού»: Η σταυρική πορεία του Αγίου Νεομάρτυρα π. Παύλου Ανσίμωφ (1891-1937)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Με ιδιαίτερη χαρά κυκλοφορούμε το βιβλίο του Γεωργίου Ανσίμωφ. Είναι μία ακόμη σύγχρονη μαρτυρία, που μας έρχεται από την αγία γη της Ρωσίας. Το όνομα του συγγραφέα, άγνωστο στον Ελλαδικό χώρο, πολύ γνωστό όμως στη Ρωσία και όχι μόνον. Ο Γ. Ανσίμωφ είναι ένας ταλαντούχος άνθρωπος και πολύ αγαπητός στο Ρωσικό λαό. Είναι καθηγητής, σκηνοθέτης στο Μπολσόϊ, καλλιτέχνης του λαού και διευθυντής της σχολής μουσικού θεάτρου της Ρωσικής Θεατρικής Ακαδημίας. Στα πενήντα χρόνια της δημιουργικής ζωής του, ο Γ. Ανσίμωφ έχει ανεβάσει περίπου εκατό παραστάσεις στο Μπολσόϊ και σε πολλά θέατρα της Ευρώπης και της Ασίας. Θεωρείται από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της Ρωσίας.

Το βιβλίο του Γ. Ανσίμωφ δεν έχει σχέση με το επάγγελμά του και τον καλλιτεχνικό του χώρο, αλλά με την τραγωδία της οικογένειας και το μαρτυρικό τέλος του π. Παύλου Ανσίμωφ, πατέρα του συγγραφέα. Ο π. Παύλος αναγνωρίστηκε ως άγιος και νεομάρτυρας το 2005 από την Ιερά Σύνοδο της Ρωσικής Εκκλησίας. Οι διώξεις και οι διωγμοί σφράγισαν τη ζωή των παιδιών και όλης της οικογένειας του νεομάρτυρα ιερέα. Όμως οι διηγήσεις κρύβουν και μία αισιοδοξία, μία αναστάσιμη προσμονή. Περιγράφουν και τις χαρούμενες στιγμές της οικογενειακής ζωής, την ατμόσφαιρα της αγάπης, της στοργής, της ορθόδοξης πίστης, το όλο κλίμα μέσα στο οποίο μεγάλωσαν αυτά τα παιδιά.

Παράλληλα, το βιβλίο αυτό έχει πάρα πολλά στοιχεία από τη ζωή της Μόσχας. Ειδικά από τη δεκαετία του '30,το πως ζούσαν οι άνθρωποι τότε, τις ασχολίες, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα, την εκκλησιαστική ζωή, τη σχέση των ανθρώπων με την Εκκλησία, σε μια περίοδο που οι επαναστάτες βάλθηκαν να την ξεριζώσουν με τη βία και την τρομοκρατία.

Ασφαλώς οι αναμνήσεις του Γ. Ανσίμωφ επικεντρώνονται στο πρόσωπο του νεομάρτυρα π. Παύλου, ο οποίος διακόνησε με συνέπεια την Εκκλησία και το λαό του Θεού και στην κρίσιμη στιγμή αποφάσισε συνειδητά να ακολουθήσει το δρόμο του μαρτυρίου για τον Χριστό. Η σταυρική αυτή πορεία του πατέρα δεν άφησε ανεπηρέαστη τη ζωή της υπόλοιπης οικογένειας. Ο Γ. Ανσίμωφ θεωρήθηκε αυτόματα το παιδί ενός «εχθρού του λαού». Θα έπρεπε να σηκώσει το δικό του σταυρό. Ο δρόμος εξαιρετικά δύσκολος. Το σχολείο εχθρικό. Οι παρέες, οι γείτονες, οι συγγενείς ακόμη, αν όχι εχθρικοί, οπωσδήποτε επιφυλακτικοί. Η τρομοκρατία στο ζενίθ. Η προπαγάνδα να οργιάζει. Σ' ένα τέτοιο κλίμα κινδυνεύει να χάσει κανείς τα κριτήρια πνευματικής εμπειρίας, να απεμπολήσει την παράδοση, τις ρίζες.

Όμως η ρίζα αποδείχτηκε πολύ δυνατή. Η παράδοση που άφησε ο πατέρας ήταν πολύ ζωντανή. Τα βιώματα του Γ. Ανσίμωφ ήταν ένα κεφάλαιο και μία πηγή που τον έτρεφαν όλα τα δύσκολα χρόνια. Αυτή η ρίζα τρέφει και αυτή η παράδοση αποβαίνει όχι απλώς το «μάννα» της ερήμου, αλλά το καθημερινό μας ψωμί. Και ο συγγραφέας παρέμεινε σεμνός, έντιμος, αταλάντευτος και σταθερός στην πίστη. Η ζωντανή αυτή μαρτυρία μπορεί να προσφέρει πολλά στο σύγχρονο αναγνώστη, που και σήμερα κινδυνεύει να αποκοπεί από τις ρίζες του και να αλλοτριωθεί.

Είχαμε την ευκαιρία το Σεπτέμβριο του 2008 να γνωρίσουμε το συγγραφέα. Μας δέχθηκε και μας φιλοξένησε στο μικρό διαμέρισμά του στη Μόσχα. Μας έκανε βαθειά εντύπωση η καλοσύνη, η ευγένεια, η σεμνότητα, η αρχοντιά του. Είχαμε μαζί του μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, μέρος της οποίας δημοσιεύουμε στο τέλος του βιβλίου. Με πολλή χαρά άκουσε την πρόθεσή μας να κυκλοφορήσου με το βιβλίο του στα Ελληνικά και χωρίς δισταγμό έδωσε την άδεια. Γι' αυτό και τον ευχαριστούμε θερμά, καθώς και όλους όσοι κοπίασαν για την έκδοση του βιβλίου.

Στο αρχικό κείμενο, με την άδεια του συγγραφέα, έγιναν κάποιες διασκευές και επεμβάσεις, όπου αυτό κρίθηκε αναγκαίο, για να γίνει πιο κατανοητό και εύληπτο στον Έλληνα αναγνώστη.

Ευχόμαστε οι πρεσβείες του αγίου νεομάρτυρα Παύλου να συνοδεύουν όλους όσοι κοπίασαν και τιμούν τη μνήμη του.

Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Αντωνόπουλος

Συγγραφέας: Γεώργιος Π. Ανσίμωφ
Μετάφραση: Ναταλία Νικολάου
Επιμέλεια: Αρχιμ. Νεκτάριος Αντωνόπουλος, Ηγούμενος Ι.Μ. Σαγματά

Εκδόσεις «Αρχονταρίκι», Δεκέμβριος 2009