Το προσκύνημα του μονάχου Στεφάνου από το Νόβγκοροντ, στην Κων/πολη το 1350 Μ.Χ

Φευγαλέα εικόνα του Βυζαντίου του ΙΔ' αιώνα έδωσε κι' ένας άλλος Ρώσος προσκυνητής ο μοναχός Στέφανος (1350) πού ταξίδεψε στην Πόλη από Το Νόβγκοροντ σαράντα χρόνια πριν από τον Ιγνάτιο. Ή πρώτη μελαγ­χολική παρατήρηση του ταξιδιώτη :

«Ή Κωνσταντινούπολη μοιάζει μ' ένα μεγάλο δάσος, όπου χάνεται κανείς αν δεν έχει οδηγό. Κι' αν είσαι φτωχός και δεν έχεις νά πλήρωσης δε μπορείς νά δής ούτε ν' ασπασθείς το λείψανο ακόμη κι' ενός Αγίου, εκτός από την ήμερα της γιορτής του».

Το χρονικό του Στεφάνου αρχίζει μ' αυτά τα λόγια : «εγώ, ο αμαρτω­λός Στέφανος, του μεγάλου Νόβγκοροντ και οκτώ από τούς συντρόφους μου, ήρθαμε στην Κωνσταντινούπολη νά προσκυνήσουμε τα λείψανα των Αγίων».

Ή Πόλη βρισκόταν κι' όλας σε προχωρημένη παρακμή. Ό μοναχός Στέφανος είδε πολλές από τις πόρτες τής Αγίας Σοφίας νάχουν χτισθή, «εξ αιτίας τής ανέχειας τής Εκκλησίας».

"Όπως ο αρχιεπίσκοπος του Νόβγκοροντ πριν από 150 χρόνια, έτσι και ο μοναχός Στέφανος περιορίζεται στην απαρίθμηση των κειμηλίων και των λειψάνων των ναών. Και φυσικά δεν απουσιάζουν οι καλογερικές παραδοξο­λογίες. οι Ρώσοι καλόγεροι προσπαθούν νά ξεγελάσουν τούς Βυζαντινούς :

«Στο ιερό της Αγίας Σοφίας υπάρχει το πηγάδι πού επικοινωνεί με τον Ιορδάνη ποταμό ένα πρωί ή βασιλική φρουρά έβγαλε από το πηγάδι ένα αγγείο πού το ανεγνώρισαν οι Ρώσοι μοναχοί προσκυνητές. Είναι δικό μας, είπαν, μας έπεσε καθώς λουζόμαστε στον Ιορδάνη. Άλλά οι Έλληνες δεν πίστεψαν στα λόγια των Ρώσων και αρνήθηκαν νά τούς παραδώσουν το βάζο. Φτωχοί προσκυνητές!».

1. «Το προσκύνημα του μονάχου Στεφάνου από το Νόβγκοροντ, 1350» (Έκδ. ITINERAIRES RUSSES EN ORIENT. TRADUITS POUR LA SOCIETE DE L` ORIENT LATIN PAR ME KHIROVO. GENEVE, 1889)