Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ.

Στη γλώσσα μας η λέξη Αρβανίτης λειτουργεί με πολλές σημασίες. Δηλώνει:

1. Τον Αλβανό, είτε κατά την εθνικότητα είτε κατά την καταγωγή.

2. Τους Έλληνες αλβανοφώνους, τους προερχομένους αρχικά από την περιοχή της Άρβωνος ή Αρβώνος.

3. Τον άρπαγα, τον ληστή. Η σημασία αυτή προέκυψε από το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις συμμορίες Αλβανών λυμαίνονταν τις ελληνικές περιοχές.

4. Τον επαγγελματία στρατιώτη, συχνά ανεξάρτητα από καταγωγή, επειδή τα μισθοφορικά σώματα των Ιταλών ηγεμόνων, των Ελλήνων ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας αλλά και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αποτελούνταν κυρίως από Αλβανούς.

5. Τον ρυπαρό, τον βρόμικο. Βλ. τη σχετική παροιμία: «Αρβανίτης νίβεται, η ποδιά του χαίρεται». Προφανώς λόγω της πλούσιας... λιπάνσεως!

6. Ειδικά στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα λέγονταν Αρβανίτες οι πιθανώς Αλβανοί που κατοικούσαν σε μια κατωφέρεια της Ακρόπολης, στο σημείο που υπήρχε η Αρβανίτικη Πόρτα. Η πόρτα αυτή είχε κατασκευασθεί επί των ημερών του απαίσιου βοεβόδα των Αθηνών Χατζή Αλή Χασεκή, που έφτιαξε και το τείχος των Αθηνών. Βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού Μακρυγιάννη. Είχε επίσης και την ονομασία «Τρεις Πύργοι». Εκεί ήσαν στρατωνισμένοι οι Αλβανοί φρουροί του Χασεκή, οι «Αρβανιτάδες».

7. Στην Ήπειρο έλεγαν παλιά «Αρβανίτη» τον βόρειο άνεμο όχι μόνο επειδή ερχόταν από τον βορρά (Αλβανία) αλλά κυρίως γιατί ήταν άνεμος σφοδρός, βίαιος «σαν Αρβανίτης».

8. Η λέξη Αρβανίτης χρησιμοποιείται ακόμη ως επώνυμο, είτε λόγω καταγωγής, είτε λόγω επαγγελματικής ιδιότητας, είτε λόγω τραχύτητας κάποιου προγόνου του φέροντος το όνομα. Η λέξη ως επώνυμο απαντάται και στην περιοχή της Μάνης. Σε παλαιότερη εποχή ακούστηκε πολύ το μοιρολόι της Αρβανίταινας. Με το όνομα Αρβανίταινα ήταν γνωστή στους μετά τους Βαλκανικούς πολέμους χρόνους μία Μανιάτισσα μάνα, της οποίας ο γιος, που συμμετείχε στον πόλεμο ως στρατιώτης, σκοτώθηκε μαχόμενος ηρωικά στο θρυλικό Μπιζάνι. Ο στρατιώτης λεγόταν Γ. Αρβανίτης. Προφανώς είλκε την καταγωγή από παλιά πολεμική οικογένεια, της οποίας τα μέλη προσέφεραν τις πολεμικές υπηρεσίες τους στις ιταλικές πόλεις. Επειδή οι πλείστοι των μισθοφόρων ήσαν Αλβανοί, οι Ιταλοί γενικευτικά ονόμαζαν Αρβανίτες όλους τους ξένους μισθοφόρους. Έτσι έχουμε και κατάλογο Μανιατών που γενικευτικά ονομάζονταν «Αρβανίτες».

Η εν λόγω Αρβανίταινα κράτησε ψηλά την πολεμική παράδοση της «σειριάς» της. Κάλεσε αμέσως τη νύφη της, τη γυναίκα του σκοτωμένου γιου της, και με τόνο επιβλητικό και αξιωματικό της έδωσε την εντολή να μην ξηλώσει το «μπουγασί», δηλαδή την κόκκινη ταινία που έρραβαν οι Μανιάτισσες ολόγυρα στο φουστάνι τους προς υποδήλωση της «χαιράμενης γυναίκας», της γυναίκας δηλαδή που είχε εν ζωή το σύζυγο της. Αν η γυναίκα έχανε τον άντρα της, έπρεπε προς υποδήλωση πένθους, να ξηλώσει το μπουγασί. Όμως η μάνα του ηρωικού στρατιώτη θεώρησε ότι «θα είναι προσβολή για του Γιάννη την ψυχή» ν' αφαιρεθεί το μπουγασί. Διότι στην αντίληψή της ο γιος της, που έπεσε για την πατρίδα «και διάη με δόξα και τιμή» στον άλλο κόσμο, δεν είναι νεκρός, είναι κάτι περισσότερο από ζωντανός: είναι ήρωας. Κάλεσε ακολούθως τ' άλλα δύο της παιδιά και τους είπε να φυλάξουν τον «γκρα» του αδελφού τους, μέχρι να μεγαλώσει ο Γιώργης, ο γιος του νεκρού, και αξιωθεί να τον κρατήσει για να τρέξει στον πόλεμο για «να πάρει πίσω το αίμα του πάτερα του, σκοτώνοντας έναν Τούρκο».

Το περιστατικό αυτό σημειολογικά εξεταζόμενο δίνει κατά τρόπο επιβλητικό την ελληνική διάσταση της λέξης Αρβανίτης.

ΒΙΒΛΙΟΓ. Σ. ΚΑΡΓΑΚΟΣ - ΑΛΒΑΝΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ