ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΛΩΤ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΚΗ ΖΟΑΡΑ ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΓΗΣ.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΡΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ

Το μοναστηριακό συγκρότημα του Αγίου Λωτ βρίσκεται στο Νοτιοανατολικό άκρο της Νεκρός Θάλασσας, κτισμένο σε μια απότομη πλαγιά με προσανατολισμό προς τον σύγχρονο οικισμό SAFI (Βιβλική Ζοάρα), που αποτελεί το χαμηλότερο σημείο της γης. Απεικονίζεται, με ακρίβεια, στον χάρτη του ψηφιδωτού δαπέδου της Μαδιβά που χρονολογείται στα μέσα του 6ου αιώνα μ.Χ., ως Ιερό του Αγίου Λωτ (ΤΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ Λ[ΩΤ]) δίπλα στην Ζοάρα

Η Βιβλική αυτή θέση εντοπίστηκε το 1986, κατά την διάρκεια επιφανειακής έρευνας στην περιοχή. Τα επιφανειακά ευρήματα παρακίνησαν το ενδιαφέρον του Κωνσταντίνου Πολίτη, ο οποίος επέστρεψε το 1987 προκειμένου να πραγματοποιήσει τοπογραφική έρευνα στην περιοχή (Ρolitis 1988). Το 1988, ο Κ. Πολίτης άρχισε σωστική ανασκαφή στην θέση, με χρηματοδότηση από το Βρετανικό Μουσείο. Η ανασκαφή του χώρου συνεχίστηκε μέχρι το 1996 με επιχορηγήσεις από άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα και ιδιωτικές χορηγίες συμπεριλαμβανομένου και του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Τα ευρήματα ξεπέρασαν κάθε προσδοκία [Ρolitis 1990, 1992, 1993,1995, 1997].

Όπως προέκυψε από την ανασκαφική έρευνα, η Μονή του Αγίου Λωτ αποτελείται από ένα Πρώιμο Βυζαντινό μοναστηριακό συγκρότημα με αρκετά κελιά ασκητών. Το κεντρικό οικοδόμημα του συγκροτήματος αποτελεί μία τρίκλιτη Βασιλική, κτισμένη μπροστά από μία φυσική σπηλιά, για την οποία οι πρώτοι Χριστιανοί θεώρησαν ότι αποτελούσε το μέρος, όπου βρήκε καταφύγιο ο Λωτ με τις κόρες του μετά την καταστροφή των Σοδόμων, όπως αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Εκεί έμειναν απομονωμένοι χωρίς καμία επαφή με τους ανθρώπους. Οι κόρες του Λωτ φοβόντουσαν ότι δεν θα έχουν ποτέ την ευκαιρία να βρουν ένα σύζυγο και έτσι σκέφτηκαν να μεθύσουν τον πατέρα τους με κρασί και να κοιμηθούν μαζί του. Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης ήταν δύο γιοι, ο MOAB από τη μεγαλύτερη κόρη και ο AMMON από τη μικρότερη (Γένεσις 19). Οι απόγονοι τους ήταν οι ιστορικοί Μοαμπίτες της νότιας Ιορδανίας και οι Αμμωνίτες του Βορρά.

Η Βασιλική πλαισιώνεται από ένα μεγάλο υδραγωγείο προς νότο και από μία τραπεζαρία με φούρνο, ένα ομαδικό τάφο και ένα ξενώνα προσκυνητών . Η Βασιλική κοσμείται με πέντε ψηφιδωτά δάπεδα, τα οποία φέρουν Βυζαντινές επιγραφές, που χρονολογούνται στο 605 και 691 μ.Χ ( Τρεις άλλες επιγραφές σε πέτρα που επικαλούνται τον Άγιο Λωτ, επιβεβαιώνουν την Χριστιανική ταυτότητα του χώρου ως Ιερό αφιερωμένο στο Λωτ.

Το σύνολο των ευρημάτων που συσχετίζεται με την εκκλησία και το μοναστηριακό συγκρότημα χρονολογείται στην Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (5°-7° αιώνα μ.Χ). Η παρουσία κεραμικής της Όψιμης Ελληνιστικής περιόδου (1° π.Χ.- 1° μ.Χ.) υποδηλώνει την προγενέστερη κατοίκηση στο χώρο που μπορεί να σχετίζεται με την θεμελίωση του. Επιπλέον, ταφές που βρέθηκαν μέσα στην σπηλιά και γύρω από το μοναστήρι και που χρονολογούνται στη Πρώιμη και την Μέση Εποχή του Χαλκού (3000 και 2000-1500 π.Χ. αντίστοιχα) παραπέμπουν στον ιερό χαρακτήρα της περιοχής Αin Abata και κατά την προχριστιανική περίοδο. Η τελευταία χρήση του χώρου κατατάσσεται στο πρώιμο Χαλιφάτο των Αββασιδών (8° - 9° μ. Χ.), πράγμα το οποίο, πιθανά, υποδεικνύει τον συνεχιζόμενο θρησκευτικό σεβασμό στο πρόσωπο του Λωτ, τόσο από Χριστιανούς όσο και Μωαμεθανούς [Ρolitis 1996].

Τα Ψηφιδωτά Δάπεδα της Βασιλικής του Αγίου Λωτ.

Κατά την διάρκεια της ανασκαφικής έρευνας στην Μονή του Αγίου Λωτ, αποκαλύφθηκαν έξι ψηφιδωτά δάπεδα. Τέσσερα από αυτά βρίσκονται στον χώρο της Βασιλικής, ένα μέσα στην σπηλιά και ένα έξω από την νότια πλευρά της Βασιλικής, το οποίο πιθανότατα κοσμούσε έναν διάδρομο που οδηγούσε στην κύρια είσοδο του ναού .

Το ψηφιδωτό του βόρειου κλίτους φέρει γεωμετρικό μοτίβο και ένα tabula ansata μπροστά από την είσοδο της σπηλιάς. Το tabula ansata εσωκλείει μία επιγραφή σε τέσσερις γραμμές, η οποία αναφέρει το όνομα του επισκόπου και του ηγουμένου της μονής καταλήγοντας με την χρονολογία Απρίλιος 605 μ.Χ.

Ένα δεύτερο ψηφιδωτό, χωρίς διακοσμητικά μοτίβο, βρίσκεται μέσα στην σπηλιά Αποτελείται από ψηφίδες διάφορων χρωματισμών τοποθετημένες έτσι ώστε να θυμίζουν την χρωματική χροιά του κροκαλοπαγούς σχηματισμού της πλαγιάς.

Ένα τέταρτο ψηφιδωτό δάπεδο είναι αυτό του κεντρικού κλίτους- σηκός Κοσμείται με φυτικά μοτίβα που παραπέμπουν στην διακόσμηση της κεραμικής των Ναβαταίων, καθώς και ζωικές μορφές που σώζονται αποσπασματικά.

Μία ακόμα Ελληνική επιγραφή, σε έξι σειρές, βρίσκεται στο κέντρο του ψηφιδωτού αυτού. Αναφέρει τα ονόματα των κληρικών και των αξιωματούχων, που σχετίζονταν με την μονή, κατά την περίοδο που ψηφοθετήθηκε το δάπεδο. Η χρονολογία που αναφέρεται είναι ο Μακεδονικός μήνας Ξανθικός (περίπου Μάιος) του 691 μ.Χ