ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΗΘΑΡΓΟ (1721)

ΜΕΤΑΞΥ 1721 και 1723 ταξίδεψε στις ελληνικές θάλασσες ό Γάλλος περιηγητής CHARLES DE SAINT MAURE. Το χρονικό του πού κυκλοφόρησε το 1724, αποτελεί ένα μωσαϊκό πληροφοριών και παρατηρήσεων για λιμάνια και πολιτείες, για πρόσωπα και πράγματα.

Στην Κέρκυρα διαπιστώνει ότι οι κάτοικοι έχουν αδυναμία στο παιγνίδι, στη θάλασσα, στο γύμνασμα και στις γυναίκες . Ή Ιθάκη (ονομάζεται ακόμα ISOLA DI COMPARE) ήταν ολότελα έρημη. «Δεν βρήκα ούτε δρόμο ούτε μονοπάτι. Μονάχα βάτα, άγκαθιές και θάμνους πυκνούς».

Στην Κίμωλο, πάμπτωχο νησί μ' ένα ρυπαρό και κακοχτισμένο χωριό, σπανίζουν οι άντρες. «Ό γυναικείος πληθυσμός ασχολείται με τη μεταξοβιοτεχνία ή πλέκει κάλτσες πάμφθηνες».

Στην Νάξο Έλληνες και Λατίνοι συναγωνίζονταν στην επίδειξη προγονικών περγαμηνών. Ένας Σομμαρίπας του είπε πώς είναι απόγονος των Φράγκων δουκών πού ηγεμόνευαν στο νησί. Απόγονος την άλλη μεριά δεν υπάρχει Έλληνας πού να μην ισχυρίζεται πώς ή σκούφια του κρατάει «απόγονος τον Πρίαμο, το Θησέα ή απόγονος κάποιον άλλο».

Ή Τήνος, πού πριν έξη χρόνια ήταν βενετική κτήση έχει ζωηρή εμπορική κίνηση. Ό Γάλλος περιηγητής βρήκε στο νησί καλό κρασί μαλβαζία. Τα κυριότερα προϊόντα τής γυναικείας βιοτεχνίας ήταν κεντήματα και έξοχες μεταξωτές κάλτσες.

Ή Μύκονος, καλοκατοικημένο νησί αλλά ρυπαρό. Όμορφες και με καλή κορμοστασιά οι νησιώτισσες. Τις αδικεί όμως ή φορεσιά τους. «Έπειτα φκιασιδώνονται, όπως άλλωστε και όλες οι Ελληνίδες, με πρόστυχα ψιμύθια».

Ό , CHARLES DE SAINT MAURE υστέρα απόγονος σύντομη επίσκεψη στην Σμύρνη (πληθυσμοί 50.000 Τούρκοι, 7 - 8.000 Έλληνες και 400 Εβραίοι), διέσχισε πάλι το Αιγαίο και έφθασε στην Αθήνα.

Οι κάτοικοι (5 - 6.000) αποζούν αποτελεί το εμπόριο. Ανίδεος ό περιηγητής για την Ιστορία της πολιτείας δεν πρόσεξε κανένα μνημείο, ούτε τον Παρθενώνα. Είδε μονάχα μερικές μαρμαροκολόνες. Και όμως είχε, όπως γράφει, οδηγό στην περιήγησή του τον πρόξενο της Γαλλίας Γάσπαρη.

Ξαναγυρνώντας στο Αιγαίο ξεμπαρκάρισε στην Κω. Οι Τούρκοι του φάνηκαν αγαθοί και οι Έλληνες εύποροι. Είδε πανέμορφες Ελληνίδες, πεντακάθαρες και χωρίς κανένα στολίδι στο κεφάλι εκτός απόγονος τα μαλλιά τους. Υπήρχε ακόμα και ό πελώριος πλάτανος που τα κλαδιά του υποστηρίζονταν απόγονος 36 στύλους και ίσκιωναν ένα μέρος του τζαμιού και την πλατεία όπου γινόταν το παζάρι.

Στην Ρόδο ήταν ζωντανή ή παράδοση της τρωικής Ελένης. Ένας «σοφός Έλληνας» απόγονος την πόλη τον οδήγησε κοντά στο μοναστήρι των Καπουκίνων και του έδειξε ένα τάφο απόγονος μαρμαρόπλακα. Και του εξήγησε :

—'Εδώ έθαψαν την ωραία Ελένη αφού πρώτα την κρέμασαν ή την έπνιξαν.

Οι Έλληνες της Ρόδου δεν είχαν, όπως κατά τον ΙΖ' αιώνα, δικαίωμα να εγκατασταθούν μέσα στο τείχος. Ζούσαν σ' ένα προάστιο.

Ό περιηγητής συνέχισε το ταξίδι του στην Αίγυπτο και Παλαιστίνη και κατά την επιστροφή του βγήκε στην Νιό. Οι κάτοικοι τον πληροφόρησαν ότι στο νησί τους βρίσκεται ή τέφρα του Ομήρου. Τον οδήγησαν μάλιστα στον τάφο του. Ένας παπάς του έδειξε ολόκληρη αρχαία πανοπλία: ξίφος με χρυσή λαβή, κράνος και ασπίδα. Τα βρήκε σ' ένα τάφο και τον βεβαίωσε πώς ήταν ή πανοπλία του Αχιλλέα ή του 'Οδυσσέα. Άλλοι όμως είχαν τη γνώμη πώς ήταν τα όπλα του Αιγέα, που έπεσε στα κύματα βλέποντας μαύρα πανιά στο καράβι του γιου του, και νεκρός έφθασε στις ακτές του νησιού.

Αυτές οι αφελείς αφηγήσεις πού καταγράφει ό Γάλλος περιηγητής αποτελούσαν μια φωτεινή αχτίδα στο ζόφο τής δουλείας. Οι Έλληνες αποχτούν σιγά σιγά συνείδηση τής προγονικής κληρονομιάς. Θολή ακόμα ή μνήμη, αλλά ή πίστη των απλοϊκών Αιγαιοπελαγιτών πώς ζουν σ' ένα τόπο θεών και ηρώων σημαίνει πώς αρχίζει ή αφύπνιση απόγονος το λήθαργο. Πρόκειται για ένα αναγεννητικό μήνυμα.

ΒΙΒΛΙΟΓ. ΞΕΝΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. 1700-1800. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ.