Για τον Ιώβ πού δοκιμάσθηκε από τον διάβολο. Και για τον Ιούδα πού πρόδωσε τον Κύριο.

Για τον Ιώβ πού δοκιμάσθηκε από τον διάβολο.

Και για τον Ιούδα πού πρόδωσε τον Κύριο.

Και ότι, τόσο ή ευημερία όσο

και οι αντιξοότητες, είναι καταστάσεις

ωφέλιμες για τον άνθρωπο.

Επειδή ό Ιώβ τελικά δοξάσθηκε μέσα από τη δοκιμασία του, θα έπρεπε να γίνει ή υπομονή του βραβείο για τον δαίμονα πού τον πείραξε ; Τον βραβείο δεν είναι παρά μόνο για εκείνον πού σήκωσε με ανδρεία τις φοβερές επιθέσεις του διαβόλου. Ούτε και ό Ιούδας όμως θα ξεφύγει από τα αιώνια βασανιστήρια, επειδή ή προδοσία του συντέλεσε στο έργο της σωτηρίας του ανθρώπινου γένους. Δεν πρέπει να αξιολογούμε τον τελικό αποτέλεσμα μιας πράξης, αλλά την πρόθεση αυτού πού την έκανε. Και γι' αυτό ακριβώς πρέπει να κρίνουμε με αυτό τον μέτρο, ότι δηλαδή είναι αδύνατον να προκύψει από τον πειρασμό κακό, εκτός αν ό ίδιος ό άνθρωπος πού θλίβεται δώσει, με τη μικροψυχία και την ολιγοπιστία του, αφορμή ώστε να εξελιχτεί ό πειρασμός σε κακό.

Ένας λόγος της προς Ρωμαίους Επιστολής του Αποστόλου επιβεβαιώνει αυτή τη θέση μου: «Γνωρίζουμε», λέει, «ότι σ εκείνους πού αγαπούν τον Θεό, όλα συνεργούν για τον καλό τους» (Ρωμ. 8, 28). Ό Απόστολος λέει, «όλα συνεργούν για τον καλό τους». Συνεπώς, ό Απόστολος περικλείει στο λόγο του, παράλληλα με τα ευχάριστα γεγονότα, κι όλα αυτά πού εμείς τα θεωρούμε ως δυσάρεστα. Σ' ένα άλλο σημείο, ό ίδιος Απόστολος μας πληροφορεί και μάς λέει ότι πέρασε κι αυτός από τέτοιες περιπέτειες και κακοτυχίες: «Με τα όπλα», λέει, «της δικαιοσύνης, τα δεξιά (επιθετικά) και τα αριστερά (αμυντικά)». Μ' άλλα λόγια, «δοκιμάζοντας δόξα και ατίμωση, δυσφήμηση και έπαινο. Μάς θεωρούν λαοπλάνους και όμως είμαστε αληθινοί, μάς προκαλούν στενοχώριες και όμως πάντοτε χαιρόμαστε, είμαστε φτωχοί και όμως κάνουμε πολλούς πλούσιους» (Β' Κορ. 6, 7-10).

Συνεπώς, ότι θεωρείται ως καλό, αυτά πού ό άγιος Απόστολος τα περικλείει στους όρους «δόξα» και «έπαινο», και ότι επίσης θεωρείται ως κακό -τον όποιο προφανώς εκφράζεται από τον ίδιο με τούς όρους «ατίμωση» και «δυσφήμηση» - για τον τέλειο χριστιανό γίνεται όπλο δικαιοσύνης. Γίνονται δηλαδή όπλα αυτά πού εμείς νομίζουμε ότι συνθλίβουν τον άνθρωπο. Στην πραγματικότητα τον ενισχύουν και τον τροφοδοτούν με όπλα αυτά πού εμείς θεωρούμε ως συμφορές. Είναι, με άλλα λόγια, σαν να τον προμηθεύουν με ένα τόξο, με μια ρομφαία η με μια γερή ασπίδα εναντίον του αντιπάλου του.

Ό δίκαιος πού δοκιμάζεται με τις θλίψεις πλουτίζεται σε καρτερία και αρετή και τελικά κερδίζει το ένδοξο έπαθλο της υπομονής. Κι αυτό, γιατί αξιοποιεί προς όφελος του τα ίδια βέλη, τα όποια οι εχθροί του προόριζαν για την απώλεια του. Έτσι ούτε ή ευημερία τον ανυψώνει, ούτε ή δυστυχία τον καταβάλλει. Βαδίζει συνεχώς σε ένα μονοπάτι. Πορεύεται τη μια και βασιλική οδό. Παραμένει μέσα στην ατμόσφαιρα της ειρήνης, από' την οποία οι χαρές πού έρχονται δεν τον αλλοιώνουν, όπως θα λέγαμε, προς τα δεξιά. Ούτε όμως και οι επιθέσεις των αντίξοων καταστάσεων τον σπρώχνουν, νικημένο από τη θλίψη, προς τα αριστερά. Ό Προφητάναξ Δαυίδ λέει χαρακτηριστικά: «Πολλή ειρήνη έχουν όσοι τον νόμο σου αγαπούν, και πρόσκομμα δεν συναντούν μπροστά τους» (Ψαλμ. 118, 165).

Τον αντίθετο ακριβώς έχει ειπωθεί γι' αυτούς πού αλλοιώνονται εσωτερικά σε κάθε γεγονός, ανάλογα με τον τί είδους είναι αυτό τον γεγονός: «Ό άφρονας», λέει ό σοφός Σειράχ, «αλλοιώνεται σαν τη σελήνη»(Σοφ. Σειρ. 27,12). Και αν ισχύει για τούς τέλειους, «σ` εκείνους πού αγαπούν τον Θεό όλα συνεργούν για τον καλό τους» (Ρωμ. 8, 28), υπάρχει και ή αντίστοιχη προφητεία για τούς αδύναμους και απερίσκεπτους, ή οποία λέει: «Στον άφρονα άνθρωπο έρχονται όλα ανάποδα» (Παροιμ. 14, 7). Πράγματι, ό άδικος και ό απερίσκεπτος άνθρωπος δεν αισθάνεται ειρηνικός και ικανοποιημένος τον καιρό της ευημερίας. Ούτε όμως οι συμφορές του προσφέρουν εμπειρίες και ούτε ποτέ τον συνετίζουν.

Τον να υπομένει κανείς με σθένος τη θλίψη, καθώς και τον να παραμένει κυρίαρχος του εαυτού του την ώρα της καλοτυχίας, είναι δύο όψεις της ίδιας αρετής. Αλλά και το να νικηθεί κανείς σ' ένα από αυτά τα δύο, είναι φανερό σημάδι της ίδιας έλλειψης και αδυναμίας. Αδυνατεί δηλαδή αυτός ό άνθρωπος να αντιμετωπίσει σωστά τόσο την ευτυχία όσο και την δυστυχία.

Παρόλα αυτά, είναι πιο εύκολο να αποτύχει κανείς τον καιρό της ευτυχίας, παρά τον καιρό των θλίψεων. Γιατί ή θλίψη, πολλές φορές, συγκρατεί και ταπεινώνει τον άνθρωπο. Με την συντριβή πού ακολουθεί τον πειρασμό προφυλάσσεται ό άνθρωπος από την αμαρτία και διορθώνεται. Ή καλοτυχία και ή ευημερίας, αντίθετα, ζημιώνουν με τις μαλθακές και επικίνδυνες θωπείες τους την ψυχή και την κάνουν να επαίρεται. Και όσο πιο μεγάλη ασφάλεια εμπνέει μια ανέφελη ευημερία, τόσος πιο βαθιά είναι η άβυσσος στην οποία αυτή γκρεμίζει την ψυχή.

ΒΙΒΛ. ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΑΒΒΑ ΘΕΟΔΩΡΟ ΜΕ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΚΑΣΣΙΑΝΟ