Ατομική ιδιοκτησία και εγωισμός

Ν.Θ.ΜΠΟΥΓΑΤΣΟΥ

Ατομική ιδιοκτησία και εγωισμός

Ό χριστιανός το θέμα οικονομία, επομένως και ιδιοκτησία, δεν το θεωρεί απ' τα πρώτα. Για το χριστιανό, πρώτο είναι ή ψυχική διάθεση του άνθρωπου, για να εκτελέσει το θέλημα του Θεού. Πρώτη είναι ή ψυχική διάθεση, ή αιτία, πού γίνεται μια πράξη, και λιγότερο τον ενδιαφέρει το αποτέλεσμα. Γιατί το αποτέλεσμα για κάθε πράξη δεν εξαρτάται μόνο απ' τον άνθρωπο, πού κάνει την πράξη, αλλά κι από πολλούς άλλους παράγοντες. Απ' την ψυχική του όμως διάθεση εξαρτάται ή ισόβια και αιώνια ευτυχία του. Το θέμα λοιπόν οικονομία - ιδιοκτησία είναι μια λεπτομέρεια.

H ψυχική διάθεση σχετικά με τον πλούτο ή τη φτώχεια (οικονομία - ιδιοκτησία) είναι μια απ' τις εκδηλώσεις της ψυχής του. Γιατί ό εγωισμός λ.χ. τού άνθρωπου εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους: Σαν σωματική επιβολή στους άλλους (με ένοπλο ή άοπλο στρατό, πόλεμο, ατομική πάλη, παλληκαρισμό). Σαν οικονομική επιβολή στους άλλους (με εμπορική ικανότητα, οικονομικό συναγωνισμό, πλούτο, πολυεθνικές εταιρείες). Σαν διοικητική επιβολή στους άλλους (με τη διοικητική, την πολιτική, την διπλωματία). Σαν διανοητική επιβολή στους άλλους (με την εξυπνάδα, το τάλαντο, την καπατσοσύνη). Σαν πνευματική επιβολή στους άλλους (με την άγιοφάνεια, το φαρισαϊσμό, την υποκριτική ευσέβεια).

Ό χριστιανός ενδιαφέρεται να κτυπήσει τον εγωισμό σαν ψυχική διάθεση (πρώτα-πρώτα στην ίδια την ψυχή του) κι έπειτα στις εκδηλώσεις του.

Ξέρει πολύ καλά πώς, κι αν κτυπήσει τον εγωισμό με επαναστατικό - σκληρό τρόπο στο οικονομικό λ.χ. πλάνο, μπορεί ύπουλα να παρουσιασθεί μεταμφιεσμένος πάλι ό ίδιος ό εγωισμός μέσα στο ίδιο πλάνο, στην οικονομική ζωή, ή έστω σε άλλη εκδήλωση της ζωής. Αυτή είναι ή ψυχολογική πείρα, πού έχει αποκτήσει ό Χριστιανισμός (ή Εκκλησία) από τούς είκοσι σχεδόν αιώνες. Γιατί ξέρει να ψυχοδιαβάζει τον άνθρωπο, όπως ό Χριστός. (Κάνει ψυχανάλυση, όπως θα έλεγε ένας φροϋδιστής).

Μερικά παραδείγματα:

Ό ίδιος ό Χριστός, ενώ ξέρει την αδυναμία τού πλουσίου νεανία για τα πλούτη του, δεν τού 'πε απ' την αρχή να γίνει ακτήμονας και να τον ακολουθήσει (γιατί γνώριζε την ανθρώπινη αδυναμία και τούς πνευματικούς του κινδύνους), αλλά μόνο έπειτα απ' την επιμονή τού νέου, θέλει το τέλειο ό Ιησούς και το καλλιεργεί. Ό Ιησούς λ.χ. είπε με παραβολή: «Κάθε κλήμα μου, πού δεν φέρνει καρπό, το αφαιρει (ό Πατέρας), και καθένα, πού φέρνει καρπό, το καθαρίζει, για να φέρει πιο πολύ καρπό».

Ό Κλήμης ό Αλεξανδρινός λέει για τούς ακτήμονες αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, πώς ή ακτημοσύνη τους δεν ήταν αποτέλεσμα αγάπης προς τον πλησίον με αφορμή την ταπείνωση, σαν θυσία στο θεό, αλλά ήταν αποτέλεσμα ματαιοδοξίας, κενοδοξίας, και κοσμικής επίδειξης, δηλαδή εγωισμού.

Ή οσία Μελάνη, ή γιαγιά, αναφέρει ή ίδια αυτό το επεισόδιο απ' τη ζωή της: Ενώ είχε προχωρήσει πνευματικά, ώστε να πουλήσει τα κτήματα της και να τα μοιράζει στους πτωχούς, διατηρούσε ακόμη ένα κοσμικό πνεύμα για επίδειξη και για έπαινο με αφορμή την προσφορά της στους φτωχούς. Όταν πρόσφερε και στον ασκητή αβά Παμβώ (Δ' αιώνας μ.Χ.) λέει ή ίδια: «Εγώ περίμενα να τιμηθώ ή να δοξασθώ απ' αυτόν για τη μεγάλη προσφορά. Αλλά δεν άκουσα τίποτα απ' αυτόν, και γι' αυτό τού είπα: Για να ξέρεις, κύριε, την ποσότητα τού ασημιού πού σας δώρισα, είναι τριάντα λίτρα. Ό δε Παμβώ χωρίς να κάνει την ελάχιστη κίνηση τού κεφαλιού του μού απάντησε: Αυτός στον όποιον τα έφερες (δηλαδή ό Θεός), παιδί μου, δεν έχει ανάγκη από ζυγαριά. Γιατί Αυτός, πού ζυγίζει τα βουνά, πολύ καλύτερα ξέρει να ζυγίζει την ποσότητα τού ασημιού. Εάν λοιπόν σ' εμένα τα έδινες, σωστά είπες, εφόσον όμως τα 'δωσες στο Θεό...., σώπασε».

Γι' αυτό ή Εκκλησία δε ζητάει απ' τον άνθρωπο το τέλειο, αν και πολύ καλά ξέρει ποιό είναι το τέλειο. Ζητάει απ' τον άνθρωπο μόνο το δυνατό γι' αυτόν, για την ανθρωπινή του αδυναμία. Ελπίζει με την πνευματική (χριστιανική) διαπαιδαγώγηση, πού σπουδαίο ρόλο παίζει ή θεία Χάρη, να προοδεύσει πνευματικά και να πλησιάσει, όσο μπορεί, το τέλειο.

Ή πνευματική όμως πρόοδος έχει παλινδρομήσεις. Κάθε πρόοδος μπορεί να παρουσιάζει παλινδρομήσεις, αλλά πρώτα' απ' όλα ή πνευματική. Για δύο λόγους: 1) 'Απ' τη φύση της ή πνευματική κατάσταση τού άνθρωπου δεν μπορεί να είναι ακίνητη, έχει μια συνεχή εξέλιξη - συνέχεια, προχωρεί, ή εμπρός ή πίσω. 2) Ό αγώνας για μια πνευματική πρόοδο-ζωή δεν είναι καθόλου εύκολος, είναι πολύ δύσκολος. Ή προσωπική πείρα κάθε άνθρωπου το επιβεβαιώνει. 

Και ό Κύριος το προϋποθέτει, όταν είπε: «Χωρίς έμενα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα». Μόνο με τη Χάρη Του έχει ό άνθρωπος θετική πρόοδο, όπως λέει ό Απόστολος Παύλος «όλα έχω τη δύναμη να τα κάνω διά τού Χριστού». Όταν όμως ό άνθρωπος ξεχαστεί πνευματικά για λίγο, χάνει την πνευματική του ισορροπία και πέφτει. Ξαναγυρίζει δηλαδή προς τα πίσω.

Ή πνευματική ζωή είναι γεμάτη από παλινδρομήσεις, σε δρόμους, πού συνήθως έχουν δυσανάλογη έκταση. 'Ο μέσος όρος, ή συνισταμένη στις πνευματικές προόδους και στις παλινδρομήσεις μάς δίνει τη γενική πνευματική πορεία: πρόοδος ή οπισθοδρόμηση.

Ώστε ό χριστιανός δεν αγωνίζεται κυρίως για την Α' ή Β' λύση στην οικονομική του ζωή, άλλ' αγωνίζεται να νικήσει τον εγωισμό του και στην οικονομική ζωή, με αφορμή δηλαδή τις εκδηλώσεις πού έχει ό εγωισμός στην οικονομική του ζωή.

Ν.Θ.ΜΠΟΥΓΑΤΣΟΥ. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ.ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΠΟΨΗ.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΡΑΛΙ 1982.