Η Ελληνική Γλώσσα και η Ελληνική Παιδεία στην Παλαιστίνη

Η Ελληνική Γλώσσα και η Ελληνική Παιδεία στην Παλαιστίνη

Η ελληνική γλώσσα μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου απέβη αναγκαίο μέσο επικοινωνίας των λαών της Εγγύς Ανατολής. Όχι μόνο των εμπόρων, αλλά και της Διοικήσεως, η οποία εξέδιδε τους νόμους ελληνιστί. Η ελληνική ήταν η γλώσσα της διπλωματίας και της γραμματείας και κάθε άνθρωπος που ήθελε να έχει κοινωνική εκτίμηση και καλό όνομα έπρεπε να έχει ελληνική μόρφωση. Έτσι η λέξη ελληνίζων σήμαινε να ομιλεί κάποιος τα ελληνικά σωστά και δευτερευόντως να υιοθετεί τον ελληνικό τρόπο της ζωής. Προϋπόθεση της αποκτήσεως του ελληνικού πολιτισμού ήταν η γνώση της ελληνικής γλώσσας.


 Η τελική επικράτηση και διασπορά της κοινής, νομίζει ο Μ. ΗENGEL, ήταν πιθανώς το πιο χρήσιμο και το πιο μόνιμο κατόρθωμα της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι απόγονοι του ελληνόφωνου Τωβία είναι εκείνοι που ήθελαν να μετατρέψουν, μαζί με το ελληνιστικό μέρος, ολόκληρη την Ιερουσαλήμ σε ελληνική πόλη. Στην επιστολή του Αριστέα αναφέρεται ότι εξέλεξαν για τη μετάφραση των Ο' «τους αρίστους άνδρας... άτε δη γονέων... ενδόξων». Η ίδια η επιστολή του Αριστέα αναφέρει ελληνικά ονόματα, όπως Θεόδωρος, Θεόφιλος, Δοσίθεος και Ιάσων, (βλ. κατωτέρω για την επιστολή).

Γνωρίζουμε ότι στα Ιεροσόλυμα ιδρύθηκε Γυμνάσιο, αλλά υπάρχουν πληροφορίες ότι κι άλλο Γυμνάσιο υπήρχε στην Αντιόχεια επί του Ορόντη περί τα μέσα του Γ' αιώνα, όπως αναφέρουν οι Μακκαβαίοι (Β' Μακκ. 4, 9-14 και Α' Μακκ. 1, 14). Υπάρχει ακόμη ο μύθος ότι οι Ιουδαίοι υποστήριξαν την ιδέα πως είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους Έλληνες και μάλιστα με τους Σπαρτιάτες, επειδή έλεγαν ότι υπάρχει αναλογία μεταξύ των νομοθετών Μωυσέως και Λυκούργου, γιατί όπως ο Λυκούργος εθεωρείτο φίλος του Διός, Ζηνί φίλος, το ίδιο και ο Μωυσής φίλος του Θεού (Ηροδότου, 1, 65, 2 και Έξοδο; 13,11). «Και ελάλει ο Κύριος προς τον Μωυσήν πρόσωπο προς πρόσωπον, καθώς λαλεί άνθρωπος προς τον φίλον αυτου». (Οι Ιουδαίοι θεωρούσαν τους Σπαρτιάτες ομοιδεάτες τους, προς τους οποίους ο Ιωνάθαν απέστειλε επιστολή

Η ελληνοϊουδαϊκή Γραμματεία των Αλεξαδρινών και των Παλαιστινίων εκφράζει και τον χαρακτήρα της ατμόσφαιρας των δύο αντίστοιχων περιοχών.  Η Παλαιστίνη παρουσιάζει έργα ιστορικά, ενώ η Αλεξάνδρια φιλοσοφικά. Στην Παλαιστίνη φθάνει στο αποκορύφωμα της  της με τον Ιούστο της Τιβεριάδος και τον Ιώσηπο, για τον οποίο θα γράψουμε ιδιαίτερο μικρό κεφάλαιο. Ένας φίλος ιστορικός που ήδη μνημονεύθηκε ανωτέρω είναι ο Νικόλαος ο Δαμασκηνός, φίλος του Ηρώδη.

Αυτός έγραψε τη μεγάλη παγκόσμια ιστορία του που αποτελείται από 144 βιβλία, η οποία υπήρξε η  κυρία πηγή του Ιωσήπου.

Οι Ιουδαίοι ήταν ο μόνος λαός της Ανατολής ο οποίος εισήλθε στον αγώνα του συναγωνισμού με την ελληνική ιδέα περί κόσμου και ιστορίας, αλλά αυτό διήρκεσε μέχρι το 70 μ.Χ.

Γενικώς εκτιμάται ότι η ελληνική γλώσσα ήταν γνωστή ανάμεσα στους αριστοκρατικούς και τους στρατιωτικούς κύκλους των Ιουδαίων της Παλαιστίνης μεταξύ 260 και 250 π.Χ. Με την άνοδο στο θρόνο των Σελευκιδών του Αντιόχου Δ' το 175 π.Χ. επεκτάθηκε χωρίς να επηρεασθεί από την εξέγερση των Μακκαβαίων. Είχε από η ελληνική γλώσσα η LINQUA FRANCA για όλους τους Ιουδαίους της Παλαιστίνης και της Διασποράς. Για το θέμα αυτό ο ΗENGEL γράφει ότι «συνολικώς ο ελληνισμός κατέστη βασική  πνευματική δύναμη για τους Ιουδαίους της Παλαιστίνης  ενωρίς και επιμόνως.


 Εκ της απόψεως αυτής η συνηθισμένη διάκριση μεταξύ παλαιστινίου και ελληνιστικού ιουδαϊσμού να διορθωθεί. Εδώ δεν χρησιμοποιείται μόνο λανθάνων προσδιορισμός του υπόψη θέματος, αλλά και ως προσδιορισμός αυτού ως μιας γεωγραφικής ιδέας. Από των μέσων περίπου του τρίτου αιώνα π.Χ. όλος ο ιουδαϊσμός πρέπει να προσδιορίζεται ως ελληνιστικός ιουδαϊσμός στην ακριβή έννοια, και μια καλύτερη διαφοροποίηση θα ηδύνατο να γίνει μεταξύ του ελληνόφωνου ιουδαϊσμού του Δυτικού στη Διασπορά και αραμαϊκοεβραϊκόφωνου ιουδαϊσμού της Παλαιστίνης και Βαβυλωνίας». Γενικώς πιστεύεται ότι η ελληνική γλώσσα παρέμεινε ως γλώσσα και μετά το 70 μ.Χ. σε σημαντική μειονότητα, η οποία αποτελείτο από επαναπατριζόμενους εκ της Διασποράς και από τη γηγενή αριστοκρατία Ιουδαίους.

Τόσο πολύπλευρη είναι η ερμηνεία των γεγονότων κατά την περίοδο αυτή στην Παλαιστίνη, ώστε ο HENGEL και ο ΚUMMEL  θεωρούν ότι είναι δύσκολο να νομίζουμε τη συγγραφή του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου στην Παλαιστίνη από Ελληνόφωνο Ιουδαίο χριστιανό ή από έναν πολύγλωσσο «Ελληνοπαλαιστίνιο». Ακόμη, δύο από τους Αποστόλους, ο Ανδρέας και ο Φίλιππος, έχουν ελληνικά ονόματα, ενώ ο αδελφός του Ανδρέα, ο Απόστολος Πέτρος, ανέλαβε μεγάλο ιεραποστολικό έργο μεταξύ των Ιουδαίων της Δυτικής Διασποράς, οι οποίοι μιλούσαν μόνο ελληνικά .

Υπάρχουν οι διατεινόμενοι ότι σε μερικά από τα βιβλία της Π.Δ. υπάρχουν ελληνικές επιδράσεις στο εβραϊκό κείμενο. Όλες αυτές τις πιθανότητες και τις αρνήσεις των ειδικών βιβλικών συγγραφέων αναλύει ο ΗENGEL με πολλή σχολαστικότητα.

Πρέπει εδώ συνοπτικά να πούμε, μολονότι πρόθεση μας δεν είναι να εισέλθουμε στα προβλήματα της Καινής Διαθήκης ή στην Ιστορία της Εκκλησίας μας, ότι οι προσήλυτοι ήταν όλοι Ιουδαίοι κατά το θρήσκευμα όταν φωτίσθηκαν από τη Θεία Χάρη και ανήκον σε δύο διαφορετικές τάξεις. 

Οι μεν ήταν Εβραίοι, δηλαδή Ιουδαίοι της Παλαιστίνης ομιλούντες την εβραϊκή ή την αραμαϊκή αλλά αναγινώσκοντες τη Γραφή στο εβραϊκό κείμενο (Πρ. ΣΤ', 1,5. Β' Κορ. ΙΑ', 22. Προς Φιλιπ., Γ', 5), οι δε άλλοι ήταν «ελληνιστές» ή Ιουδαίοι ομιλούντες την ελληνική και αναγινώσκοντες τη Γραφή στην ελληνική γλώσσα. Ολόκληρος ο αρχικός πυρήνας της Εκκλησίας, γράφει ο E RENAN , συνίστατο αποκλειστικά από «Εβραίους» η αραμαϊκή διάλεκτος, η οποία υπήρξε η γλώσσα του Ιησού, ήταν η μόνη που γνώριζαν αυτοί και μετεχειρίζοντο. Αλλά από τον δεύτερο ή τον τρίτο αιώνα, μετά την Ανάσταση του Κυρίου, η ελληνική γλώσσα εισχωρούσε στη μικρή κοινότητα, στην οποία έμελλε ύστερα από λίγο να επικρατήσει.

Δύο ήταν οι πηγές της εμπνεύσεως των Ιουδαίων: η μετάφραση των Ο' και άλλα απόκρυφα ή ημικανονικά βιβλία, περιέχοντα εποικοδομητικά διηγήματα εμπνευσμένα ή από τα βιβλία της Π.Δ. ή ελευθέρως επινοημένες ηθικές και φιλοσοφικές πραγματείες και προφητείες. Όλα αυτά φαίνεται, κατά τη γνώμη του RΕΝΑΝ, ότι γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα .

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ

ΜΕΘΟΔΙΟΣ ΦΟΥΓΙΑΣ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΙΣΙΔΙΑΣ. ΠΡΩΗΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΘΕΙΑΤΕΙΡΩΝΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ.