Κριτόβουλος, μια παράδοξη στάση απέναντι στην Άλωση 1453

Κριτόβουλος, μια παράδοξη στάση απέναντι στην Άλωση 1453

Οι περισσότερες προσεγγίσεις απέναντι στο έργο του Κριτόβουλου τον παρουσιάζουν σαν  δουλικό μιμητή του Θουκυδίδη και ξεπουλημένο δούλο του σουλτάνου. Σχετικά με τα αίτια της πτώσης ο Κριτόβουλος δίνει στην εισαγωγή μια εντυπωσιακή και μοντέρνα αιτιολόγηση, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως κυνική:" Γιατί ποιος δεν ξέρει ότι εξουσία και αρχή, όσο υπάρχουν άνθρωποι, δεν έμειναν ποτέ στα ίδια πρόσωπα ούτε περιορίστηκαν σε ένα γένος και σε ένα έθνος, αλλά σαν αιώνιοι αλήτες περιπλανώνται από έθνος σε έθνος και από τόπο σε τόπον και πήγαιναν παντού και μεταφέρονταν ποτέ στους Ασσυρίους, πότε στους Μήδους και στους Πέρσες και πότε στους Έλληνες και στους Ρωμαίους και τους επισκέπτονταν κατά καιρούς και χρονικές περιόδους και δεν παρέμεναν ποτέ στους ίδιους τόπους... Πως μπορούμε λοιπόν να κατηγορήσουμε το γένος μας για το ότι δεν μπόρεσε να διατηρήσει για πάντα την ευημερία και να φυλάξει αναλλοίωτη την εξουσία και την εύνοια της τύχης; ".

Η χρονική συγγραφή του Κριτόβουλου είναι ένα εγκώμιο του Μωάμεθ τον οποίο αποκαλεί βασιλιά. Μέσα από διάφορα ουράνια σημεία, που δανείζεται από τον Θεοφάνη ο Κριτόβουλος προσπαθεί να δείξει ότι ο Πορθητής είναι ο εκλεκτός του Θεού. Η διήγηση ξεκινάει με την ανάρρηση του σουλτάνου και τελειώνει με το ξέσπασμα της πανώλης του 1467. Ο Κριτόβουλος στην πραγματικότητα παρουσιάζει τον Μωάμεθ σαν ένα νεό Ιουστινιανό. Ο Κριτόβουλος στηρίζει τις αφηγήσεις του στο έργο του Προκοπίου τόσο στο Υπέρ των Πολέμων, όσο και στο Περί Κτισμάτων καθώς και στον τρόπο που περιγράφει το ξέσπασμα της πανώλης. Και κάτι μας λέει τελικά, ότι από πίσω ίσως κάπου να υπάρχει και μια Απόκρυφη Ιστορία του Κριτόβουλου, στην οποία ο Μωάμεθ παρουσιάζεται σαν διάβολος....

Πορτρέτο του Μωάμεθ Β΄, περίπου 1480, αποδίδεται στον Shiblizade Ahmed