ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΊΤΗΣ ΡΑΦΑΉΛ ΚΑΡΕΛΙΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ - Η ΠΝΟΗ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΟΣ.

Η πιὸ εὐρεία ἐντολή, ἡ ὁποία συμπεριλαμβάνει ὅλη τὴν πνευματική

ζωή τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ ἐκπλήρωση τῆς ὁποίας πρέπει νὰ γίνει

μόνιμη κατάσταση γιὰ τὸν καθένα μας, εἶναι ἡ ἐντολὴ περὶ προσευχῆς.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τὴν ἐξέφρασε μὲ δύο λόγια: «Ἀδιαλείπτως

προσεύχεσθε»'. Ἄλλες ἐντολὲς ἀποτελοῦν εἴτε μεμονωμένες ἐνέργειες

ποὺ ἐκτελοῦνται σε συγκεκριμένο χρόνο, εἴτε αἰσθήματα ποὺ δὲν

μποροῦν νὰ εἶναι μόνιμα καὶ ἀπαράλλακτα. Ἀκόμα κι ἡ ἀγάπη πρὸς

τὸν Θεό, στοὺς ἀσκητὲς ἐναλλασσόταν μὲ περιόδους ψυχρότητος:

ἡ πνευματικὴ αὐτὴ φλόγα ἄλλοτε ἄναβε δυνατὰ στὶς καρδιές τους,

ἄλλοτε κρυβόταν σύμφωνα μὲ τὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ στὰ μυστικὰ

βάθη τοῦ πνεύματός τους.

Ἡ ἀνθρώπινη ψυχὴ εἶναι ἁπλὴ στὴν φύση της, ἀλλὰ μὲ τὴν

πτώση διερράγη ἡ ἑνότητα τῶν δυνάμεών της, οἱ ὁποῖες βρέθηκαν σὲ

κατάσταση ἐπώδυνης διάσπασης, ἀπομόνωσης, συχνὰ ἐναντιούμενες

ἡ μία στὴν ἄλλη. Ἐνῶ στὴν προσευχὴ γίνεται ἐπανένωση αὐτῶν τῶν

δυνάμεων, ἀφύπνιση τοῦ πνεύματος καὶ στροφὴ τοῦ ὀφθαλμοῦ τῆς

καρδίας στὸν Θεό.

Ἡ μὲν Χάρις δεσμεύει τὶς ἁμαρτίες καὶ τὰ πάθη, ἀλλὰ αὐτὰ

συνεχίζουν νὰ ὑπάρχουν καὶ νὰ ἐνεργοῦν στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου

ἀκόμα καὶ τότε, ὅταν στὸν ἄνθρωπο φαίνεται ὅτι ἔχει ἀνυψωθεῖ μὲ

τὰ φτερὰ τῆς Χάριτος πάνω ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες καὶ ἀνήκει πλέον ἐξ

ὁλοκλήρου στὸν Θεό. Μόλις ὅμως χάσει ἔστω γιὰ λίγο τὴν Χάρη,

ἀμέσως τὰ πάθη, σὰν ἄγρια θηρία ποὺ ξύπνησαν, θὰ ἀρχίσουν νὰ

γδέρνουν τὴν καρδία του μὲ τὰ νύχια τους.

Ἡ προσευχὴ εἶναι φῶς ψυχῆς. Ὅταν μειώνεται τὸ φῶς, ὁ

ἄνθρωπος βυθίζεται στὸ σκοτάδι. Χάνει τὴν αἴσθηση τῆς αἰωνιότητος,

παύει νὰ βλέπει τὸν ἑαυτό του. Ὁ Θεὸς γίνεται γι' αὐτὸν ὄχι ὁ

ζωντανὸς Θεός, τὸν Ὁποῖο αἰσθάνεται μὲ ὅλο τὸ εἶναι του, ἀλλὰ

μία ἀφηρημένη διανοητικὴ ἰδέα ποὺ μοιάζει μὲ ψυχρὸ καὶ μακρινὸ

φῶς ἑνὸς ἀστέρος.

Ἡ προσευχὴ ἔχει γίνει γιὰ μᾶς ἕνας ἐξωτερικὸς φόρος, τὸν

ὁποῖο πληρώνουμε σὲ ὁρισμένο χρόνο καὶ προσπαθοῦμε νὰ τὴν

συντομεύσουμε ἢ νὰ τὴν ἀποφύγουμε ἐντελῶς. Ἐνῶ οἱ καθιερωμένες

ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία προσευχὲς εἶναι ἀπαραίτητες: ἀποτελοῦν μέσο

πρὸς ἀπόκτηση τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς. Στὴν ζωὴ τῶν ἀρχαίων

χριστιανῶν ἡ προσευχὴ ἦταν ἕνα εἶδος κορμοῦ πάνω στὸν ὁποῖο

στηρίζονταν οἱ ἀρετές τους, ποὺ μᾶς ἐκπλήσσουν μέχρι τώρα μὲ τὸ

μεγαλεῖο τους. Ἡ προσευχὴ ἦταν ἐκείνη ἡ ἀείρροος ὑπόγεια πηγὴ

ποὺ ἔτρεφε, χωρὶς νὰ γίνει ἀντιληπτή, τὶς πράξεις, τὶς σκέψεις καὶ

τὰ αἰσθήματά τους. Ἡ προσευχὴ ἦταν ἐκεῖνο τὸ οὐράνιο πῦρ ποὺ καὶ

ἐμᾶς φωτίζει ἐνίοτε, ὅταν διαβάζουμε τὰ ἔργα τῶν ἀσκητῶν καὶ τῶν

ἁγίων. Γι' αὐτὸ τὰ ἀποφθέγγματα τῶν ἀσκητῶν στὰ Γεροντικά, ἁπλὰ

καὶ σύντομα, ἀλλὰ θαυμαστῆς περιεκτικότητος, ἐκφραστικότητος καὶ

σαφήνειας, τὰ ὁποῖα μοιάζουν μὲ τοὺς ἰδίους, ρακενδύτους Γέροντες,

ἔχουν τόση ἐκπληκτικὴ ἐπίδραση στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ ἀνθρωπότητα ὅλο καὶ περισσότερο ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν

Θεό. Κάποτε μποροῦσε κανεὶς νὰ ξεχωρίσει τὸν χριστιανικό κόσμο

ἀπὸ τὸν ἐθνικό, παγανιστικό. Σήμερα ὁ χριστιανικὸς κόσμος μοιάζει

μᾶλλον μὲ μία τεράστια ἔρημο, ὅπου μόνο ἐκ θαύματος ἐπεβίωσαν

ἐλάχιστες ὀάσεις καὶ κάπου-κάπου, ἀνάμεσα στοὺς βράχους καὶ

τὴν ἄμμο, ξεφυτρώνουν ἐξασθενημένα χόρτα. Η μόνη δύναμη ποὺ

μπορεῖ νὰ ἀντισταθεῖ στὴν ὀλέθρια αὐτὴν ἄμμο τῆς ἐρήμου εἶναι

ἡ προσευχή.

Τὸ πιὸ ἐπικίνδυνο στὴν πνευματικὴ ζωὴ εἶναι ὁ συμβιβασμὸς μεταξὺ

τῆς πίστεως καὶ τοῦ κοσμικοῦ πνεύματος. Αὐτὸς ὁ συμβιβασμὸς

σταδιακὰ κάνει τὸν ἄνθρωπο φαρισαῖο, μὲ δύο πρόσωπα καὶ δύο

θελήσεις. Εξ αἰτίας ἀκριβῶς αὐτοῦ τοῦ συμβιβασμοῦ μὲ τὸ πνεῦμα

τοῦ κόσμου ἐπιβαρύνεται ἡ ψυχή μας καὶ ἀδυνατίζει ἡ προσευχή. Τὸ

κοσμικὸ πνεῦμα δένει τὸν ἄνθρωπο στὴν γῆ μὲ ἑκατοντάδες σχοινιά.

Ὁ κόσμος δὲν καταλαβαίνει πιὰ τὴν προσευχή: ἢ ἀρνεῖται τὴν

προσευχὴ ἢ τὴν θεωρεῖ διαλογισμό, ταυτίζοντάς την μὲ αὐθύπνωση

ἢ αὐθυποβολή. Καὶ αὐτὸ εἶναι πραγματικὰ φοβερό, διότι ὁ κόσμος

ποὺ ἔχασε τὴν προσευχὴ ἔχασε καὶ τὸν Θεό...

Ὁ ἄνθρωπος ἔχει δημιουργηθεῖ γιὰ τὴν αἰωνιότητα: ἡ πραγματική

του πατρίδα, τὸ πατρικό του σπίτι εἶναι ὁ οὐρανός. Ἐδῶ, στὴν γῆ,

εἶναι ἐξόριστος καὶ ξένος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ξεχνάει τὸν προορισμό

του, ὅταν τοῦ φαίνεται ὅτι ἡ ζωή του εἶναι μόνο ἕνα μικρὸ διάστημα

μεταξὺ τῆς γεννήσεως καὶ τοῦ θανάτου, ἀπὸ τὴν μήτρα μέχρι τὸν

τάφο, τότε γίνεται τὸ πιὸ δυστυχὲς ὂν τοῦ κόσμου.

Ἡ πνευματικὴ ζωὴ ἐξαρτᾶται κατὰ πολὺ ἀπὸ τὴν τέχνη τοῦ

προσεύχεσθαι, ἀπὸ τὸ πῶς προσευχόμαστε. Ἡ προσευχὴ εἶναι

ἐνθύμιση τοῦ παραδείσου ποὺ χάσαμε, στροφὴ τῆς ψυχῆς στὸν Θεό.

Γιὰ τὴν προσευχὴ δὲν ὑπάρχουν χρόνος καὶ ἀποστάσεις. Ἂν στὰ

λόγια τῆς προσευχῆς ἀνταποκρίθηκε ἡ καρδία, τότε τὴν ἄκουσε ὁ

οὐρανός. Ἂν τὰ λόγια τῆς προσευχῆς ἐκχύθηκαν ἀπὸ τὰ βάθη τῆς

ψυχῆς, τότε αὐτὴ ἔφτασε στὸν Θρόνο τῆς Θεότητος. Ἐμεῖς συχνὰ

κάνουμε ἕνα μοιραῖο λάθος: μᾶς φαίνεται ὅτι προσευχόμαστε μὲ

τὶς δικές μας δυνάμεις, ἀφ' ἑαυτοῦ μας, ἐνῶ ὁ Θεὸς ἀπαντᾶ στὴν

προσευχή μας. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν εἶναι ἔτσι: ἐμεῖς προσευχόμαστε

ἀληθινὰ μόνο τότε, ὅταν ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ προσεύχεται μαζί μας.

Ἡ Χάρις εἶναι θεία ἀγάπη καὶ δύναμη, ἡ ὁποία σώζει τὸν ἄνθρωπο.

Ἀκόμα, ἡ ἐνθύμιση περὶ προσευχῆς, ὁ πόθος τῆς προσευχῆς εἶναι

ἐνέργεια τῆς Χάριτος. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἀποδεχτεῖ τὴν Χάρη

καὶ μπορεῖ νὰ τὴν ἀρνηθεῖ, νὰ ἀντικαταστήσει ὅμως τὴν Χάρη μὲ τὶς

δικές του ἀνθρώπινες δυνάμεις εἶναι ἀδύνατον. Ἂν ὁ ἄνθρωπος νομίζει

ὅτι μπορεῖ νὰ προσεύχεται μόνο μὲ τὶς προσπάθειες τῆς βουλήσεως,

μὲ τὴν συγκέντρωση τῶν σκέψεών του, τὴν διέγερση τῶν αἰσθημάτων,

τοὺς σωματικοὺς κόπους, αὐτὸ σημαίνει ὅτι θεωρεῖ τὴν προσευχὴ

κατόρθωμα τῶν δικῶν του προσωπικῶν ἀγώνων, ὑπόθεση ἀνθρωπίνων

ἱκανοτήτων. Καὶ τότε ἐπέρχεται ἀπώλεια τῆς ἴδιας τῆς προσευχῆς: ἢ οἱ

δυνάμεις μας ἐξαντλοῦνται, ἢ σκορπίζεται ἡ προσευχὴ σὰν ἕνα κτήριο

ποὺ ἔχει κτιστεῖ σὲ ἄμμο, ἢ καταπονούμεθα ψυχικά.