ΣΧΌΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΆΛΥΨΗ ΤΟΎ ΙΩΑΝΝΗ. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΥΡΌΠΟΥΛΟΣ

“Καὶ τὰ τέσσαρα ζώα, κάθε ἕνα εἰς τοῦ λόγου του, εἶχαν ἀπὸ ἔξι πτέρυγες τριγύρω,

καὶ ἀπὸ μέσα εἶταν γεμάτα ὀμμάτια· καὶ δὲν ἔχουσιν ἀνάπαυσιν ἡμέρα καὶ νύκτα,

καὶ λέγουσιν· ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ, ὁποῦ ἦτον, καὶ

εἶναι, καὶ ἔρχεται.

Ξαναερχόμαστε στὶς προφητεῖες, στὶς ὁποῖες βασίζονται οἱ περιγραφὲς τοῦ Ἰωάννη. Πρώτη προφητεία τοῦ Ἠσαΐα: «... καὶ Σεραφὶμ εἱστήκεισαν κύκλῳ αὐτοῦ, ἐξ πτέρυγες τῷ ἑνὶ καὶ ἓξ πτέρυγες τῷ ἑνί, καὶ ταῖς μὲν δυσὶ κατεκάλυπτον τὸ πρόσωπον, ταῖς δὲ δυσὶ κατεκάλυπτον τοὺς

πόδὲς καὶ ταῖς δυσὶν ἐπέταντο» (Ἠσ, 6,2). Δεύτερη τοῦ Ἰεζεκιήλ: «...

καὶ εἶδον αὐτά, καὶ οἱ νῶτοι αὐτῶν πλήρεις ὀφθαλμῶν κυκλόθεν τοῖς

τέσσαρσι» (Ἰεζ. 10,12), καί: «... οἱ νῶτοι αὐτῶν καὶ αἱ χεῖρες αὐτῶν καὶ

αἱ πτέρυγες αὐτῶν καὶ οἱ τροχοὶ πλήρεις ὀφθαλμῶν κυκλόθεν τοῖς

τέσσαρσι τροχοῖς αὐτῶν» (ib. 1,18).

Ἀπὸ τὸν στίχο «καὶ ἀνάπαυσιν οὐκ ἔχουσιν ἡμέρας καὶ νυκτὸς λέγοντες» ἀρχίζει νὰ ἐκδιπλώνεται τὸ περιεχόμενο τῆς οὐράνιας Λειτουργιας. Μιλᾶμε ἑπομένως γιὰ μιὰ συνεχὴ δοξολογία, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν προσευχὴ τῶν ἁγίων, τῶν ἀγγέλων, ἀλλὰ καὶ ὅλης τῆς δημιουργίας, ὅπως

θὰ δηλωθεῖ παρακάτω. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔχει χαρακτηρίσει στὴν

Α' πρὸς Θεσσαλονικεῖς ἐπιστολή του τὴ συνθήκη αὐτὴ «ἀδιάλειπτη

προσευχή» («εὐχαριστοῦμεν τῷ Θεῷ ἀδιαλείπτως», Α' Θεσ. 2,23, καὶ

«πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε», ib. 5,17). Στὴ λειτουργική

μας παράδοση αὐτὴ ἡ ἀδιάλειπτη προσευχὴ ὀνομάζεται «εἰκοσιτετράωρος ἀκοίμητος δοξολογία».

Ὁ τρισάγιος ὕμνος ἔχει εἰσαχθεῖ στὴ λειτουργικὴ παράδοση τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ τὸν 7ο π.Χ. αἰ. ἀπὸ τὸν προφήτη Ἠσαΐα: «Καὶ Σεραφὶμ εἱστήκεισαν κύκλῳ αὐτοῦ, [...] Καὶ ἐκέκραγεν ἕτερος πρὸς τὸν ἕτερον καὶ

ἔλεγον· ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος σαβαώθ, πλήρης πᾶσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ» (Ἠσ. 6,1-3). Στὸν ὕμνο ὑπάρχει ἡ διαφοροποίηση ὅτι τὸ «σαβαώθ» (= Κύριος τῶν δυνάμεων), ἀντικαθίσταται μὲ τὴν ἐξελληνισμένη ἑρμηνεία του «ὁ παντοκράτωρ», ἐνῶ ἡ φράση «πλήρης πᾶσα ἡ γῆ

τῆς δόξης αὐτοῦ» ἀντικαθίσταται μὲ τὴν ἑρμηνευτικὴ φράση «ὁ ἦν καὶ

ὁ ὢν καὶ ὁ ἐρχόμενος». Θυμίζω ὅτι μὲ βάση αὐτὸ τὸ ὅραμα τοῦ προφήτη

διαμορφώθηκε στὴ λειτουργικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ὁ χερουβικὸς

ὕμνος τῆς θείας Λειτουργίας κατὰ τὴ Μεγάλη Εἴσοδο: «Οἱ τὰ Χερουβὶμ

μυστικῶς εἰκονίζοντες καὶ τῇ ζωοποιῷ Τριάδι τὸν τρισάγιον ὕμνο

προσάζοντες...».

Ἡ φράση «ὁ ἦν καὶ ὁ ὢν καὶ ὁ ἐρχόμενος» σχολιάστηκε στὸν στο 4 του 1ου κεφ.Θυμίζω ἀπὸ τὸν σχολιασμὸ ἐκεῖνον τὴν ἐπισήμανση ὅτι ἡ τάση, ὡς λειτουργική διατύπωση, ἀντιστοιχεῖ στὸ ἱερὸ ὄνομα Γιαχβέ

τῆς Π.Δ., μόνον ποὺ τώρα, ἔχοντας ἀποκαλυφθεῖ πλήρως ἡ τριαδικότητα

τοῦ Θεοῦ. ἐπιμερίζεται τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ στὸν Πατέρα (ὁ ὤν), στὸν Υἱό

(579), καὶ στὸ Ἅγιο Πνεῦμα (ὁ ἐρχόμενος). Στὴν ἑβραϊκὴ γλωσσικὴ

παράδοση δὲν ὑπάρχει ἐνεστώτας χρόνος, παρὰ μόνον παρελθὸν καὶ μέλλον 

του. Τα παρόντα νοῦνται ὡς διαρκής σύνδεσμος μεταξὺ παρελθόντος

και μέλλοντος. Γι' αὐτὸ καὶ στὴν παραπάνω φράση σημασία ἔχουν οἱ ρηματικοι όροι  (ην) καὶ «ἐρχόμενος», δηλωτικοὶ τῆς αἰώνιας παρουσίας

τοῦ Θεοῦν, κυρίως τῆς πιστότητας στὶς ἐπαγγελίες του.