ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΊΤΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΚΑΡΕΛΙΝ .ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ ΕΝΤΟΛΗΣ.

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ ΕΝΤΟΛΗΣ

Ἡ ἔννοια τῆς ἐντολῆς «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου»

στὴν κυριολεξία εἶναι σαφής, γι' αὐτὸ δὲν θὰ σταματήσουμε σὲ

αὐτήν. Θὰ τονίσουμε μόνο τὸ ὅτι ἡ βάση τῆς ἐντολῆς ἔγκειται στην

αἴσθηση εὐγνωμοσύνης πρὸς τοὺς γονεῖς, διαμέσου τῶν ὁποίων ὁ

Θεὸς ἔδωσε στὸν ἄνθρωπο τὴν ζωή.

Ἀπὸ τὴν ψυχικὴ ἄποψη, ἡ πέμπτη ἐντολὴ ἀποτελεῖ τὴν διδασκαλία

περὶ τῆς ἱεραρχίας, δηλαδὴ τῆς ὑποταγῆς τοῦ ὑφισταμένου στὸν

προϊστάμενο σύμφωνα μὲ τὴν ἱεραρχικὴ ἁλυσίδα. Ἐδῶ ἡ ἀνυποταξία

στοὺς μεγαλυτέρους σημαίνει ἀποσύνδεση ἀπὸ τὴν δομή, ἀπὸ τὴν

διάρθρωση τοῦ συνόλου. Χωρὶς τὴν τήρηση τῆς ἱεραρχίας καὶ τῆς

ὑπεξουσιότητος (ὑποταγῆς τοῦ κατωτέρου στὸν ἀνώτερο) δὲν εἶναι

δυνατὴ ἡ ὕπαρξη καμμίας κοινωνίας καὶ κανενὸς συστήματος.

ἀρχίζοντας ἀπὸ τὴν οἰκογένεια καὶ τελειώνοντας μὲ τὸ κράτος, καὶ

πέραν τούτου: ἀρχίζοντας ἀπὸ τὸ ἄτομο καὶ τελειώνοντας στὸ σύμπαν.

Στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχουν μερικὰ εἴδη τῆς ἱεραρχίας. Στην πρώτη

θέση εἶναι ἡ οὐράνια ἱεραρχία, ἀπὸ τὴν ὁποία σὲ μᾶς εἶναι γνωστὰ

τὰ ἐννέα τάγματα τῶν Ἀγγέλων· ὕστερα ἔχουμε τὴν ἱεραρχία τῆς

ἐπίγειας Εκκλησίας, ἡ ὁποία χωρίζεται σὲ ἱερωμένους κληρικούς

(ἀρχιερεῖς, πρεσβυτέρους, διακόνους) καὶ κατωτέρους κληρικούς

(ἀναγνῶστες, ψάλτες, ὑποδιακόνους).

Υπάρχει καὶ ἕνα ἄλλο εἶδος τῆς ἱεραρχίας, περὶ τῆς ὁποίας

θὰ κάνουμε λόγο ἐκτενέστερα. Πρόκειται περὶ τῆς πνευματικῆς

ἱεραρχίας, ἡ ὁποία δὲν ἔχει σαφεῖς ἐξωτερικοὺς ὁρισμούς, ἀλλὰ

έγκειται στὸν βαθμὸ τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὴν ὁποία

ἔχει ἀποκτήσει ὁ ἄνθρωπος. Αὐτὸ τὸ φαινόμενο ἐκδηλώνεται

ιδιαίτερα στοὺς λεγομένους Στάρετς, Γέροντες. Αὐτὴ τὴν ἱεραρχία

τιμᾶ ὁ κόσμος μὲ ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο καὶ τὴν ὑπολογίζει καὶ ἡ

ἐπίσημη ἐκκλησιαστικὴ ἱεραρχία. Αὐτὸ τὸ εἶδος τῆς ἱεραρχίας

συνήθως ἐμφανιζόταν στὸν μοναχισμό. Ἐδῶ ἡ ἱεράρχηση πρωτίστως

ἐκφράζεται στὶς σχέσεις μεταξὺ τοῦ πνευματικοῦ πατρὸς καὶ τοῦ

ὑποτακτικοῦ του. Ὁ πνευματικὸς πατέρας πρέπει πρῶτα ὁ ἴδιος νὰ

περάσει τὸ σχολεῖο τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς ἀσκήσεως, νὰ λάβει τὸ

χάρισμα τῆς πνευματικῆς καθοδηγήσεως ἀπὸ τοὺς Γέροντές του,

ἀλλιῶς δὲν θὰ ἔχει τί νὰ μεταδώσει στὰ πνευματικά του τέκνα. Ὁ

πνευματικὸς πατέρας βρίσκεται σὲ συνεχῆ πνευματικὴ ἐπικοινωνία

μὲ τοὺς διδασκάλους του τῆς ἄσκησης. Καὶ ἂν ἔχουν ἤδη ἀπέλθει

στὸν ἄλλο κόσμο, ὁ πνευματικὸς σύνδεσμος δὲν διακόπτεται, ἀλλὰ

μόνο ἀλλάζει ἡ μορφὴ τῆς κοινωνίας: οἱ Γέροντες καὶ μετὰ τὸν

θάνατο δὲν ἐγκαταλείπουν τὰ πνευματικά τους παιδιά.

Ἡ ὑπακοὴ ἀπαλλάσσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ διάφορα βασανιστικὰ

διλήμματα: γιὰ αὐτὸν καὶ στὴν θέση του τὰ πάντα ἀποφασίζει ὁ

πνευματικὸς πατέρας. Αὐτὸ τοῦ ἐξοικονομεῖ τεράστιες δυνάμεις γιὰ

τὴν προσευχή, καὶ γι᾿ αὐτὸ ὅσοι ζοῦν στὴν ὑπακοὴ γρήγορα ἀποκτοῦν

τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή. Ὅταν στὴν καρδία τοῦ ὑποτακτικοῦ

ἐξεγείρονται ἁμαρτωλὰ πάθη καὶ αὐτὸς τὰ ἀποκαλύπτει, τρόπον τινὰ

τὰ ξεγυμνώνει μπροστὰ στὸν καθοδηγητή του, τότε ὁ δαίμονας, σὰν

νὰ ἔχει πιαστεῖ ἐπ' αὐτοφώρῳ, φεύγει μακριά.

Ὁ ὑποτακτικὸς παθαίνει πτώση τότε, ὅταν κρύβει κάτι ἀπὸ τὸν

Γέροντά του ἢ ἀντιδρᾶ ἐσωτερικὰ σὲ ἐκεῖνον. Ἂν μετανοεῖ, τότε ὁ

Γέροντας τὸν σηκώνει καὶ προσεύχεται γιὰ αὐτὸν στὸν Θεό. Ὅταν

ὅμως ἡ ζωὴ τοῦ ὑποτακτικοῦ εἶναι γεμάτη ἀπὸ τὸν μόνιμο γογγυσμὸ

καὶ τὴν ἀπιστία στὸν Γέροντα, τὴν ἐσωτερικὴ κατάκριση καὶ τὴν

καταφρόνηση τῶν πράξεών του, τὴν ἀντίδραση στὸ θέλημα καὶ τὶς

νουθεσίες του, τότε ἡ πτώση εἶναι ἀναπόφευκτη. Ὁ ὑποτακτικὸς

ποὺ ἀρνήθηκε τὴν ὑπακοή του καὶ ἐκπληρώνει τὸ θέλημά του

τρόπον τινὰ ἔβαλε «μπροστὰ» τὴν πτώση του. Ἂν κανεὶς ἔχει τέτοιες

ἐσωτερικὲς διαθέσεις, καλύτερα νὰ μὴν ἀναλαμβάνει τὸν ἀγώνα τῆς

ὑπακοῆς, ὅπως εἶναι ἐπικίνδυνο γιὰ ἕναν τυφλὸ νὰ πλησιάζει την

φωτιά, γιὰ νὰ μὴν καεῖ.

Ἡ πνευματικὴ ἄποψη τῆς πέμπτης ἐντολῆς εἶναι ἡ ὑπακοὴ στὸν

πνευματικὸ πατέρα, στὸν ὁποῖο ὁ ὑποτακτικὸς βλέπει τὴν εἰκόνα τοῦ

ἰδίου τοῦ Χριστοῦ. Ὁ μαθητὴς ἀρχίζει νὰ ἀγαπάει τὸν Γέροντά του

πιὸ πολὺ ἀπὸ τοὺς σαρκικούς του γονεῖς, αἰσθάνεται πνευματικὰ

ἑνωμένος μαζί του, σὰν τὸ κλαδὶ μὲ τὸν κορμὸ τοῦ δένδρου.

-

Ὁ Χριστὸς ὀνομάζεται Λόγος – τὸ Ἄλφα καὶ τὸ Ὠμέγα. Αὐτὸς

εἶναι ἡ κορυφὴ καὶ ἡ ἀρχὴ ὅλων τῶν ἱεραρχιῶν. Ἐκτὸς τοῦ Λόγου

ὑπάρχει μόνο σκοτάδι καὶ ἀνοησία. Ἡ ἔκπτωση ἀπὸ τὴν ἱεραρχία

σημαίνει ἀντίδραση σὲ αὐτήν, εἶναι ἡ κατάσταση ἐπανάστασης κατά

τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴν μόνη πηγὴ τῆς Χάριτος καὶ ἡ

ἀρχὴ τοῦ αἰωνίου θανάτου. Γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τῆς πέμπτης ἐντολῆς

εἶναι ἡ Χάρις, ἡ δὲ μακροημέρευση εἶναι σύμβολο τῆς αἰωνιότητος.

ὁ Κύριος ὑπόσχεται ἀγαθὰ καὶ μακροημέρευση. Τὸ ὕψιστο ἀγαθὸ