Στοχασμοί για την Αθάνατη Ψυχή / Ιωάννης (Κρεστιάνκιν). 12

 

Σχετικά με τη φύση της αμαρτίας στην ανθρώπινη ψυχή

Έχουμε δει (από όλα όσα έχουν ειπωθεί) ότι η ψυχή μας είναι ένα όμορφο δημιούργημα του Θεού.

Αλλά είναι όντως έτσι τα πράγματα για εμάς;!

Γιατί τόσο συχνά πρέπει να της απευθυνόμαστε με τα λόγια: «Ξύπνα, γιατί κοιμάσαι;» Και όταν λέγεται: «Ξύπνα, εσύ που κοιμάσαι, και αναστήσου από τους νεκρούς» (Εφεσίους 5:14), και στις δύο περιπτώσεις δεν μιλάμε μεταφορικά, αλλά μάλλον για τον πραγματικό ύπνο της ψυχής. Όπως ακριβώς το σώμα εξασθενεί κατά τη διάρκεια του ύπνου, έτσι και η ψυχή, κοιμώμενη τον ύπνο της αμαρτίας, εξασθενεί στις δυνάμεις της και γίνεται αναίσθητη σε όλα όσα αφορούν την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Κοιμώμενη, δεν ακούει, δεν βλέπει, δεν αισθάνεται...

Η ψυχή —το μέρος της φύσης μας που εμπνέεται από τον Θεό— λόγω της ικανότητάς της να απορροφά οτιδήποτε πνευματικό, σαν σφουγγάρι, υπόκειται στην επίδραση όχι μόνο του Αγίου Πνεύματος αλλά και του αντίθετου πνεύματος, του πνεύματος της κακίας. Και πρέπει να προστατεύεται από την εισβολή του πνεύματος της κακίας με κάθε δυνατό μέσο. Αυτό πρέπει να κάνει ο νους μας, μαζί με τη θέλησή μας.

«Η βασιλεία των ουρανών εν υμίν εστί», λέγει ο Κύριος (Λουκάς 17:20). Αλλά και η βασιλεία του διαβόλου είναι μέσα μας μέσω των διαφόρων παθών της ζωής. Γι' αυτό, στην Κυριακή Προσευχή λέμε: «Πάτερ ημών, ελθέτω η βασιλεία σου», επειδή μέσα μας βασιλεύουν διάφορα πάθη, τα οποία χειραγωγούνται από τον διάβολο και τους κακούς δαίμονές του.

Η ψυχή από τη φύση της δεν έχει κακές τάσεις, αλλά αν παρεκκλίνει από το καλό στο κακό, τότε το κάνει αποκλειστικά από τεμπελιά, έχοντας επιτρέψει στο καλό να εξαντληθεί μέσα της.

Και γι' αυτό, έμπειροι πρεσβύτεροι, ασκητές και όλοι όσοι έχουν κοπιάσει πολύ στη ζωή τους για να σώσουν τις ψυχές τους και που, επιθυμώντας να μην χαθεί ούτε μία ανθρώπινη ψυχή, προειδοποιούν: «Μην αφήνετε τον εαυτό σας να δίνει επιπόλαια ελευθερία στην ψυχή σας. Πρέπει πάντα να την κρατάτε δεμένη, τόσο στις σκέψεις όσο και στα συναισθήματα, ακριβώς επειδή είναι κακές, άσπλαχνες προς εμάς, συνωμοτούν με τον άρχοντα αυτού του αιώνα, ενάντια στον Κύριο...»

«Μην δίνεις στην ψυχή σου ελευθερία. Πρέπει να την προσέχεις συνεχώς σαν κακό και ιδιότροπο παιδί, μήπως κάνει κάτι άτακτο, μπλέξει σε σκανταλιές, βλάψει τον εαυτό της ή θυμώσει τον Θεό, επειδή δεν είναι παιδί, αλλά έχει ζήσει για πολύ καιρό τη ζωή ενός ώριμου ανθρώπου, που έχει ζήσει πολλά και έχει βιώσει κάθε είδους ανθρώπινες συμφορές, γιατί το κακό φωλιάζει βαθιά μέσα στον άνθρωπο και οι αμέτρητες ρίζες του πρέπει να κόβονται προσεκτικά και συνεχώς».

Σύμφωνα με την εξήγηση του Οσίου Μακαρίου του Μεγάλου, η ψυχή, ακόμη και αν πέσει υπό την επήρεια ενός πονηρού πνεύματος, δεν ενώνεται με αυτό σε ένα ενιαίο σύνολο, αλλά μόνο προσωρινά υποτάσσεται σε αυτό, κάνοντας το πονηρό του θέλημα.

Η αμαρτία, εμπνευσμένη από το πνεύμα του κακού, έχει τη δική της φύση, και η ψυχή έχει τη δική της. (Όπως ακριβώς στη φύση, σε ηλιόλουστο αλλά θυελλώδη καιρό, ο ήλιος έχει τη δική του δράση, και ο άνεμος έχει τη δική του. Δρουν ταυτόχρονα, αλλά όχι από κοινού.) Έτσι, στην ανθρώπινη ψυχή, αναμεμειγμένη με την αμαρτία, τόσο η αμαρτία όσο και η ψυχή έχουν τις δικές τους ξεχωριστές φύσεις, και για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα η ψυχή αντιστέκεται στην αμαρτία, ζώντας τη δική της ζωή, και η αμαρτία τη δική της. Σαν ένα ρυάκι που μεταφέρει καθαρό νερό, αλλά στον πυθμένα βρίσκεται λάσπη. Απλώς ανακατέψτε την επιφάνεια του νερού, και η λάσπη ανεβαίνει και λασπώνει ολόκληρο το σώμα, γινόμενο ένα, αλλά όχι ένα. Έτσι, όταν η ψυχή διαταράσσεται, υποτάσσεται για ένα χρονικό διάστημα στο κακό πνεύμα και αρχίζει να εκτελεί τις κακές, αμαρτωλές πράξεις του. Και τα δύο πνεύματα, ωστόσο, αποτελούν μια ενιαία οντότητα, αλλά παραμένουν ανεξάρτητα.

Επομένως, η ψυχή, όσο κι αν είναι πεσμένη, διατηρεί την ικανότητα να ενεργεί ανεξάρτητα, να απελευθερώνεται από την επιρροή του κακού και, σε μια δακρυσμένη προσευχή μετάνοιας, να στρέφεται ξανά στον Θεό.

Στην καρδιά κάθε ανθρώπου υπάρχει μια προδιάθεση για την αμαρτία, που την έχει μάθει από τη νεότητα. Αυτή η προδιάθεση μολύνει και την ψυχή και το σώμα. Η αμαρτία είναι ο μεγαλύτερος ληστής· σκοτώνει την ψυχή αν δεν μετανοήσει, την αποξενώνει από τον Θεό, την εμποτίζει με θανατηφόρο δηλητήριο, σαγηνεύει συνεχώς και αιχμαλωτίζει και την ψυχή και το σώμα. Η ψυχή του αμαρτωλού χτυπιέται αμέσως από την αμαρτία σαν να παραλύεται. Αλλά ανασταίνεται θαυματουργικά μέσω της βαθιάς μετάνοιας.

Η Εκκλησία γνωρίζει τρεις καταστάσεις της ψυχής, χάρη στις οποίες ένα άτομο είναι: «ζεστό», «κρύο» ή «ζεστό».

Το ζεστό και το κρύο είναι δύο εντελώς αντίθετες ιδιότητες (αυτοί είναι πνευματικοί πόλοι), αλλά η δραστηριότητά τους είναι η ίδια.

Η «ζεστασιά» είναι κάτι παθητικό, μια κατάσταση στασιμότητας. Οι «ζεστοί» άνθρωποι είναι εκείνοι που δεν κλίνουν προς κανέναν από τους δύο πόλους.

Η δραστηριότητα μιας «ψυχρής» ψυχής κατευθύνεται προς το κακό. Αλλά ένα «ψυχρό» άτομο μπορεί αμέσως να γίνει «ζεστό», κάτι για το οποίο ένα «ζεστό» άτομο είναι εντελώς ανίκανο.

Παραδείγματα αυτού περιλαμβάνουν: 1) Η μεταστροφή του Αποστόλου Παύλου από διώκτη στον αρχιαπόστολο. 2) Η μεταστροφή του καλού ληστή. 3) Η μετάνοια του αμαρτωλού...

Η ψυχή μας δεν δημιουργήθηκε για την αμαρτία. Η αμαρτία είναι αποκρουστική, ξένη προς την ψυχή που αναδύθηκε από τα χέρια του Δημιουργού αγνή και αναμάρτητη. Δεν δημιουργήθηκε για την αμαρτία. Το πνευματικό μας είναι παλεύει με την αμαρτία επειδή μετανιώνουμε που χάσαμε την αγνότητα και την αθωότητά μας, επειδή φοβόμαστε να προσβάλουμε τον αγαπημένο μας Ουράνιο Πατέρα...

Αλλά η πνευματική μας φύση είναι τόσο δομημένη που όλα τα συναισθήματα, οι σκέψεις, οι επιθυμίες, όλες οι κινήσεις του πνεύματός μας είναι στενά συνδεδεμένες. Και η αμαρτία, εισερχόμενη στην καρδιά μέσω επιθυμιών και πράξεων, αφήνει αμέσως το σημάδι της σε όλες τις πτυχές της πνευματικής μας δραστηριότητας.

Μόλις τώρα διέπραξες κακές πράξεις, αλλά η πνευματική σου όραση ήδη θολώνει και η είσοδος της καλοσύνης στην ψυχή σου γίνεται δύσκολη. Πρέπει να ακολουθήσεις τον σοφό αρχαίο κανόνα: «Πρόσεχε τον εαυτό σου» (Δευτ. 15:9), για να προστατεύσεις την ψυχή σου από την καταστροφή.

Άλλωστε, κάθε αμαρτία αφήνει ένα σημάδι στην ψυχή μας. Και το καθήκον κάθε ανθρώπου είναι να διαφυλάξει την ψυχή του. Αν η ψυχή σου είναι ζωντανή, είσαι κι εσύ ζωντανός. Αν η ψυχή σου είναι νεκρή, δεν θα έχει απομείνει ζωή μέσα σου. Γι' αυτό, κόψε ανελέητα οτιδήποτε φέρνει θάνατο στην ψυχή.

Η ψυχή πεθαίνει όταν η θεία χάρη αποχωρεί. Η διαφθορά εισβάλλει. Οι δίκαιες και καλές σκέψεις δίνουν τη θέση τους σε διεφθαρμένες σκέψεις: φθόνο, κακία, μίσος, εχθρότητα, κακία, μνησικακία και πολλές άλλες αμαρτωλές σκέψεις...

Η ανθρώπινη ψυχή είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός και γι' αυτό οι Άγιοι Πατέρες τόσο επίμονα καλούν όλους να αγρυπνούν για τις ψυχές τους και να τις προστατεύουν.

Δεν μπορούμε ποτέ να δούμε την κατάσταση της ψυχής μας σε όλη της τη γύμνια χωρίς το ιδιαίτερο έλεος και τη βοήθεια του Θεού, γιατί τα βάθη της ψυχής μας είναι κρυμμένα από εμάς. Γι' αυτό η Εκκλησία μας υπενθυμίζει την ανάγκη να τη φροντίζουμε.

Στους ύμνους της Σαρακοστής, ακούμε: «... ο ναός του σώματος είναι εντελώς μολυσμένος» — αυτό λέγεται και για την ψυχή μας. Άλλωστε, είναι προορισμένος να είναι ο Ναός του Θεού, όχι χειροποίητος, αλλά μέσω της αμέλειας μας, μέσω των αμαρτιών μας, τον έχουμε μολύνει, έτσι ώστε ο Θεός, φυσικά, να μην εισέλθει πλέον σε αυτόν (αν και αυτός είναι ο δικαιωματικός τόπος Του, τον ετοίμασε για τον Εαυτό Του).

Αλλά έχουμε την ευκαιρία να αποκαταστήσουμε αυτόν τον ερειπωμένο ναό (την πεσμένη μας ψυχή). Πλένεται και καθαρίζεται από τα δάκρυα της ειλικρινούς μετάνοιάς μας. Με την ακούραστη φροντίδα για την αθάνατη ψυχή μας, μπορούμε να αποκαταστήσουμε τον εσωτερικό μας ναό, ώστε να λάμψει και να γίνει ξανά κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Και τότε ο θάνατος του σώματός μας (η καταστροφή του φυσικού μας ναού) δεν θα μας τρομάξει, γιατί με τη βοήθεια της χάρης του Θεού έχουμε αποκτήσει ξανά έναν ουράνιο πνευματικό ναό, ο οποίος την ημέρα της γενικής ανάστασης θα δοξάσει τον φυσικό μας ναό.

Ο Θεός έχει ετοιμάσει ένα μέρος για τις αθάνατες ψυχές μας να κατοικήσουν στην αιώνια ζωή στο Ουράνιο Παλάτι. Αλλά μόνο όσοι έχουν λαμπρό πνευματικό ένδυμα μπορούν να εισέλθουν σε αυτό. Όσοι δεν το έχουν αποκτήσει στη ζωή μπορούν μόνο να το συλλογιστούν, αλλά δεν έχουν το θάρρος να εισέλθουν σε αυτό.

«Βλέπω το δωμάτιό Σου, Σωτήρα μου, στολισμένο, και δεν έχω ρούχα για να μπω σε αυτό...»

 

Λίστα πνευματικής λογοτεχνίας

Αρχιερέας, Διδάκτωρ Θεολογίας Γκριγκόρι Ντιάτσενκο. Από το Βασίλειο του Μυστηριώδους. Μόσχα, 1900.

Αρχιερέας, Διδάκτωρ Θεολογίας Γκριγκόρι Ντιατσένκο. Πνευματικός Κόσμος. Μόσχα, 1900.

Αρχιερέας, Διδάκτωρ Θεολογίας Γκριγκόρι Ντιατσένκο. Πνευματικές Σπορές. Μόσχα, 1900.

Μητροπολίτης Κρούτιτσι και Κολόμνα, Διδάκτωρ Θεολογίας Νικόλαος (Γιαρουσέβιτς). Λόγοι και Ομιλίες.

Τ. 1. (1941 - 1946). - Μ., 1947.

Τ. 2. (1947 - 1950). - Μ., 1950.

Τ. 3. (1950 - 1954). - Μ., 1954.

Τ. 4. (1954 - 1957). - Μ., 1957.

Τ. 5. (1957 - 1960). - Αγία Πετρούπολη, 1994.

Φυλλάδιο Pskov-Pechersky Νο. 31 «Ψυχή» (Βασισμένο στα κηρύγματα του Μητροπολίτη Νικολάι (Yarushevich) Krutitsy και Kolomna).

6. Ο Μετανοημένος Αμαρτωλός. Συλλογή. Στοχασμοί από τα έργα των Φιλαρέτου, Μητροπολίτη Μόσχας· Ιννοκέντιου, Αρχιεπισκόπου Χερσώνος· Δημητρίου, Αρχιεπισκόπου Βολύν· Θεοφάνη, πρώην επισκόπου Βλαντιμίρ· Πορφύριου, πρώην επισκόπου Τσιγίριν, και άλλων. - Αγία Πετρούπολη, 1901.

Ο Θρήνος ενός Μετανοημένου Αμαρτωλού. Μετανοητικές προσευχές για κάθε ημέρα της εβδομάδας από τον μοναχό Θικάρα, ο οποίος εργάστηκε στο Άγιο Όρος. Μόσχα, 1913.

Στο Τέλος του Κόσμου. Περιοδικό Άλφα και Ωμέγα, Μόσχα, 1997.

Περί του τέλους του κόσμου και της μελλοντικής μοίρας της Ρωσίας (Άγιος Νικόλαος της Ιαπωνίας). Από το ημερολόγιο του Αρχιεπισκόπου Νίκωνα. 1914, αρ. 4.