ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΟΡΜΠΑΡΑΚΗΣ
-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΕΝΑΣ ΝΕΟΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΤΟ ΚΑΝΟΝΑΚΙ ΔΙΑΠΡΕΠΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
«…το κανονάκι είναι το εργόχειρό μου. Είναι το
μέσο το οποίο με οδηγεί στην επικοινωνία μου με τον Θεό. Είναι, θα έλεγα, ο «κανόνας»
της ζωής μου... »
Υπάρχουν
νέοι άνθρωποι που ξεπερνούν τα εμπόδια, στέκονται στα πόδια τους ακολουθώντας
τ’ όνειρο. Ένα όνειρο που θα ήταν άδικο να μην το πραγματοποιήσουν, με το να
μπερδευτούν στα δίχτυα μιας υποθετικής ασφάλειας για το μέλλον τους. Πόσοι και
πόσοι νέοι όλων των γενεών δεν έπνιξαν το ταλέντο και τη δημιουργία για να
πατήσουν στα δύσβατα μονοπάτια μιας εργασίας
όπου θα εξασφάλιζαν χρήματα πολλά, πετώντας στα σκουπίδια ένα μέλλον που
θα είχε αξίες που ξεκουράζουν τη ψυχή και δεν την φορτώνουν με βαρίδια. Ο
Στέφανος Δορμπαράκης, μουσικός και δάσκαλος στο κανονάκι, ένας νέος με ταλέντο
και όρεξη για δουλειά, παιδί του ιερέα π. Γεωργίου Δορμπαράκη και της Σοφίας, μένει
στην Ελλάδα μαθαίνει στα Ελληνόπουλα κανονάκι περιοδεύει στο εξωτερικό
σε συναυλίες δίπλα σε μεγάλους μουσικούς και με τους ήχους και τις νότες
έφτιαξε την ζωή του τέτοια που να χαίρεται και να απευθύνει στο Θεό ευχαριστία
για το δώρο που του δόθηκε. Η ευθύνη μας απέναντι στα ταλέντα μας θα είναι μπροστά μας πάντα και δεν θα δώσουμε
λόγο στον Κριτή μόνο γιατί πράξαμε ασχήμιες αλλά και γιατί παραχώσαμε στη γη και αφανίσαμε το
τάλαντο που δεν κάρπισε τελικά. Ένα καρπό που θα τον απολαμβάναμε όχι μόνο εμείς αλλά και οι αδελφοί γύρω μας.
1.
Ασχοληθήκατε με το κανονάκι ως μουσικός. Τι
ήταν αυτό που σας ενέπνευσε σε αυτό; Η ιστορία του στους αιώνες; Πού
πρωτοσυναντάμε το κανονάκι;
Ξεκίνησα
να ασχολούμαι με τη μουσική από μικρή ηλικία κάνοντας σπουδές κλασικού πιάνου.
Στην ηλικία όμως των δεκαπέντε έτυχε να γνωρίσω για πρώτη φορά το κανονάκι. Η
πρώτη γνωριμία με το όργανο, και στην ουσία η πιο σημαντική, έγινε στο γυμνάσιο
όταν ο μουσικός μάς έφερε ένα κανονάκι που του είχαν δώσει από την Αίγυπτο. Δεν
είχα ξαναδεί ποτέ από κοντά αλλά ούτε και γνώριζα καν την ύπαρξή του μέχρι
τότε. Τουλάχιστον έτσι νόμιζα, γιατί μετά κατάλαβα τελικά ότι ήταν ένα όργανο
που άκουγα κατά μία έννοια το όνομά του κάθε Κυριακή στην εκκλησία. Άργησα αλλά
συνειδητοποίησα πως ένας στίχος στους Αίνους στην ακολουθία του όρθρου μίλαγε
για το ψαλτήριο του Δαβίδ – «Αινείτε αυτόν εν ψαλτηρίω και κιθάρα…» - όπου σύμφωνα με την παράδοση ονομάσθηκε έτσι
το κανονάκι κατά τους βυζαντινούς
χρόνους. Έτσι λοιπόν έπαιξε πολύ σπουδαίο ρόλο τόσο η πλούσια ιστορία του
οργάνου όσο και η εξέλιξή του μέσα στους αιώνες στο να επιλέξω αυτό το όργανο
και να θελήσω να ξεκινήσω μαθήματα. Το σημαντικότερο όμως όλων, πέρα από τη
«βασιλική» του καταγωγή, από τον μεγάλο προφήτη και βασιλιά Δαβίδ, και
μετέπειτα το πειραματικό μονόχορδο, τον κανόνα του Πυθαγόρα, όπου σύμφωνα με
ιστορικά στοιχεία θεωρείται ότι πήρε και το όνομά του, αυτό δηλαδή που με
συγκίνησε και με έκανε να το «ερωτευτώ» αμέσως ήταν το ξεχωριστό και τόσο
ιδιαίτερο άκουσμά του. Ένας συνδυασμός άρπας μαζί με κιθάρα. Ήχοι μαντολίνου
μαζί με λαούτου. Ένας πολύ περίεργος και μυστήριος συνδυασμός αρμονικών ήχων.
Με άλλα λόγια το κανονάκι
2.
Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην επαρχία πολλά
νέα παιδιά επιθυμούν να μάθουν να παίζουν κανονάκι, αλλά υπάρχουν φωνές που
εκφράζουν την άποψη ότι δεν υπάρχουν δάσκαλοι. Αληθεύει; Εσείς πού μαθητεύσατε;
Είναι
πολύ παρήγορο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται αρκετές προσπάθειες
στο να προαχθεί η παραδοσιακή μουσική στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Συγκριτικά
με παλαιότερες εποχές κατά τις οποίες ελάχιστοι είχαν τη δυνατότητα και να
αγοράσουν μουσικά όργανα αλλά και να προσεγγίσουν αξιόλογους δασκάλους, η
τελευταία δεκαετία αποδεικνύεται ελπιδοφόρα στο θέμα αυτό της παράδοσης τόσο με
τα νέα πανεπιστημιακά - εκπαιδευτικά τμήματα που έχουν ιδρυθεί στην Άρτα (Τ.Ε.Ι.
Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής) και στη Θεσσαλονίκη (Τμήμα Μουσικών Σπουδών
ΠΑ.ΜΑΚ.) όσο και με τη διεύρυνση των Μουσικών Γυμνασίων και Λυκείων σε ολόκληρη
τη χώρα. Παράλληλα με αυτά, γίνεται μία αξιόλογη προσπάθεια τόσο στα ωδεία όσο και
στις μουσικές σχολές να εντάξουν στο πρόγραμμά τους την παραδοσιακή μουσική.
Σίγουρα εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να
σταματήσουμε όλον αυτόν τον ενθουσιασμό που επικρατεί το τελευταίο διάστημα.
Σχετικά με αυτό που με ρωτήσατε, προφανώς σε δύσβατες και απομακρυσμένες
περιοχές από τα μεγάλα κέντρα της χώρας τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα.
Παρόλα αυτά, η «μαγιά» όλων των μουσικών σχολών αλλά και των σχολείων έχει ήδη
μπει. Το ζητούμενο είναι να τη συνεχίσουμε και να την εξελίσσουμε έτσι ώστε η
παραδοσιακή μας μουσική να πάρει τη θέση που της αρμόζει.
Σε
προσωπικό επίπεδο, είχα την τύχη όταν ξεκίνησα το κανονάκι να έρθω σε επαφή και
να μαθητεύσω πλάι σε πολύ αξιόλογους δασκάλους όπως ο Μ. Καρπάθιος και ο Π.
Δημητρακόπουλος, περνώντας παράλληλα και από διάφορες σημαντικές μουσικές
σχολές που υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα μέχρι σήμερα όπως το «Μουσείο Ελληνικών
Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη» στην Πλάκα, το «Κ.Ε.Π.Ε.Μ.» Ωδείο
του Σίμωνα Καρά και τη Μουσική Σχολή «ΤΕΤΤΙΞ» στην Πλάκα. Η μεγαλύτερη όμως
εμπειρία για μένα αποτέλεσε ένα εβδομαδιαίο σεμινάριο στην Κωνσταντινούπολη το
2009 δίπλα σε έναν από τους πιο γνωστούς κανονιέρηδες (οργανοπαίχτες δηλαδή στο
κανονάκι) παγκοσμίως, τον Halil Karaduman, ο οποίος δυστυχώς πριν από κάποια
χρόνια έφυγε από τη ζωή σε μικρή σχετικά ηλικία. Νιώθω πραγματικά ευλογημένος
που είχα τη χαρά και την τύχη να τον γνωρίσω καθώς μετά από αυτό το σεμινάριο
και τη σχέση που απέκτησα μαζί του, είδα το κανονάκι, θα έλεγα, με άλλο μάτι. Ο
Karaduman με ενέπνευσε στο να βλέπω πως η «κορυφή» δεν κατακτιέται όσο και να
προσπαθείς να ανέβεις ψηλά. Απλώς την παρατηρείς και προσπαθείς να την φτάσεις
γνωρίζοντας όμως πως ποτέ δεν θα την ακουμπήσεις… Ήταν πραγματικά ένα σεμινάριο
που μου άλλαξε τη ζωή και την προσέγγισή μου για τη μουσική…
3.
Σας είδαμε να συμμετέχετε με διάφορα σχήματα
σε συναυλίες στο εξωτερικό. Πώς ακούν οι ξένοι τα παραδοσιακά μας ακούσματα από
όργανα που δεν είναι συνηθισμένοι να ακούν τη μουσική;
Είχα την
ευκαιρία να ταξιδέψω σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ελβετία, η Αγγλία, το Βέλγιο, η
Ρουμανία, η Κύπρος, ακόμα και το Κατάρ και το Ισραήλ λόγω συναυλιών που δόθηκαν
σε αυτά τα μέρη. Η αλήθεια είναι πως το κοινό σε κάθε μία από αυτές τις χώρες
ήταν πολύ ενθουσιώδες. Μπορεί η μουσική που παίζουμε να μην είναι τόσο γνωστή
έξω όσο άλλα σύγχρονα μουσικά είδη, αλλά το ενδιαφέρον για τα όργανα αυτά και
γενικά για το ρεπερτόριο που ακούγεται είναι κάτι που προσεγγίζει πάντα τον
κόσμο παρόλο που μπορεί να μην καταλαβαίνει τι ακούει. Θα έλεγα με βεβαιότητα
πως ιδίως το «σμυρναίικο ρεμπέτικο» ήταν και θα είναι πάντα πρώτο στις καρδιές
των ξένων.
4.
Στα
ακούσματα που έχουμε από τις δημιουργίες
σας συνδυάζετε ήχους της κλασσικής ή σύγχρονης μουσικής με παραδοσιακά όργανα
και ήχους της Ανατολής. Πώς το δικαιολογείτε αυτό;
Κατά
το τέλος του 2016 είχα την ευτυχία να κυκλοφορηθεί ο πρώτος μου προσωπικός δίσκος
με τίτλο «λευκό γράμμα» με οργανικές συνθέσεις. Είμαι πολύ χαρούμενος καθώς
πολλοί φίλοι και αξιόλογοι μουσικοί ήρθαν και κατέθεσαν την ψυχή τους με το
παίξιμό τους. Είναι αλήθεια πως στα κομμάτια αυτά συνδυάζονται τα όργανα της
δυτικής μουσικής με αυτά της Ανατολής. Χρησιμοποίησα όργανα όπως το πιάνο, το
τσέλο, το κοντραμπάσο, το βιολί ακόμα και σύγχρονα κρουστά και τα «πάντρεψα» με
το κανονάκι, το ούτι, τη λύρα, το αρμένικο duduk κ.ά. Εξάλλου μην ξεχνάμε πως
είμαστε σε ένα σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης και λογικό και επόμενο
είναι αυτό να μας επηρεάζει και τις ζωές μας. Απλώς να υπενθυμίσω, όπως είπα
στην αρχή, πως το ξεκίνημά μου στη μουσική ήταν με σπουδές κλασικού πιάνου. Έτσι,
συνδύασα και το πιάνο της Δύσης, αλλά και το πιάνο της Ανατολής, το κανονάκι.
5.
Ποιες είναι οι μελλοντικές σας κινήσεις; Τι
άλλο ενδιαφέρον πρόκειται να δούμε από σας στο μέλλον;
Καταρχάς
ακολουθεί μία σειρά από ηχογραφήσεις με το μουσικό κουαρτέτο «Νότιο Τόξο» της
γνωστής ερμηνεύτριας της παραδοσιακής μουσικής, Κατερίνας Παπαδοπούλου, όπως
επίσης και με το σχήμα «POLIS Ensemble» έχουμε μία σειρά από συναυλίες στο
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο Ίδρυμα Στ. Νιάρχος,
στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και σε θέατρα στην Αθήνα. Επίσης, μέχρι το τέλος του
2018 ακολουθούν διάφορα ταξίδια στο εξωτερικό με σημαντικότερα αυτά της Γαλλίας
όπου θα χρειαστεί να ταξιδέψω δύο φορές. Η μία για ένα καινούργιο πρότζεκτ ενός
Λιβανέζου συνθέτη, Zad Moultaka, ο οποίος θα πειραματιστεί με όργανα της
Ανατολής για να αποδώσει σε κάποιες σκηνές το έπος του Gilgamesh και η δεύτερη
φορά θα είναι στο Παρίσι μαζί με την Ε. Καραΐνδρου και τον Σ. Σινόπουλο για μία
παράσταση σε ένα θέατρο με συνθέσεις της πρώτης.
6.
Πόσο θεωρείτε ότι η τέχνη ή η μουσική βοηθά
τον άνθρωπο να προσεγγίσει τον Θεό και με ποιον τρόπο;
Δύσκολη
ερώτηση… Σίγουρα δεν είναι τυχαίο αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας για
τη μουσική πως εξημερώνει τα ήθη. Εγώ θα έλεγα πως όλες γενικά οι τέχνες έχουν
αυτήν την ευεργετική ιδιότητα-δύναμη. Βλέποντας από τον εαυτό μου και ύστερα
από μία εμπειρία δεκάχρονη στον δύσκολο αλλά τόσο ξεχωριστό χώρο της μουσικής,
αντιλαμβάνομαι πως το κανονάκι είναι το εργόχειρό μου. Είναι το μέσο το οποίο
με οδηγεί στην επικοινωνία μου με τον Θεό. Είναι, θα έλεγα, ο «κανόνας» της
ζωής μου. Χωρίς αυτό δεν μπορώ να πορευθώ πλέον. Όσες πάλες και απογοητεύσεις
μπορεί να εμφανιστούν στην πορεία – και είναι πολλές αυτές – εντέλει
ακουμπώντας το κανονάκι στα γόνατά μου νιώθω τους αρμονικούς του ήχους να
δονούνται και να με διαπερνούν σαν ηλεκτρικό ρεύμα. Μόνο με αυτό ξέρω πως αν
ποτέ καταφέρω να γευθώ λίγο Παράδεισο, μέσα από τους ήχους αυτούς θα μπορέσω να
το κάνω. Και ο λόγος βρίσκεται πάλι στον εκκλησιαστικό στίχο «Αινείτε αυτόν εν
χορδαίς και οργάνoις...».
Σοφία Χατζή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου